Πώς οι ΗΠΑ μετατρέπονται σε «παράδεισο» τύπου Παναμά

Παραδόξως, δεδομένου ότι αποκαλύπτει την τρομακτική εξάπλωση των φορολογικών παραδείσων, από την Ισλανδία έως την Πιονγκ Γιανγκ, η διαρροή των εγγράφων πελατών από μια παναμέζικη νομική υπεράκτια εταιρεία έγινε σε μια ευνοϊκή στιγμή για τον ΟΟΣΑ.




Το κλαμπ των πλούσιων κρατών με έδρα το Παρίσι αναπτύσσει μια παγκόσμια πρωτοβουλία διαφάνειας για να πατάξει το απόρρητο των φορολογικών παραδείσων. Οι περισσότεροι φορολογικοί παράδεισοι συμφώνησαν να συμμετάσχουν και από το 2017 θα αρχίσουν να ανταλλάσσουν αυτόματα οικονομικά δεδομένα, ώστε να μπορούν να φορολογούν όπως θα έπρεπε τους φορολογούμενους πολίτες τους. Αλλά υπάρχουν και απείθαρχες χώρες. Ο Παναμάς αρνείται να συμμετάσχει. Ο Πασκάλ Σεν-Αμάν, υπεύθυνος του ΟΟΣΑ για φορολογικά θέματα, τον αποκαλεί ένα μέρος που «καλωσορίζει απατεώνες και ξεπλένει χρήμα».

Το έθνος αυτό πουλούσε για χρόνια προστασία από τις φορολογικές αρχές. Αδιαφορούσε για τους νόμους άλλων κρατών και επέτρεπε σε εταιρείες όπως η Mossack Fonseca να περιφρονεί τους δικούς του αδύναμους ελέγχους ενάντια στο οικονομικό έγκλημα. Οι διαρροές αποκαλύπτουν διασυνδέσεις με βαρόνους ναρκωτικών, μαφιόζους, τρομοκράτες, εταιρείες όπλων και κράτη-παρίες (rogue states).

Το γεγονός ότι η Mossack Fonseca δηλώνει ότι δεν έχει κατηγορηθεί ή καταδικαστεί ποτέ για κάποιο κακούργημα δείχνει ότι οι οικονομικοί ελεγκτές, η αστυνομία, το δικαστικό και το πολιτικό σύστημα του Παναμά είναι μέρος του συστήματος, διεφθαρμένοι ή εξαρτημένοι από τις πλουσιοπάροχες ροές της μηχανής ξεπλύματος χρήματος.

Θα υπάρξουν έντονες πιέσεις για να καθαρίσει ο Παναμάς. Αλλά είναι κρίσιμο να μη χάσουμε τη μεγαλύτερη εικόνα. Είναι δύσκολο να παταχθεί το εκτεταμένο και πολυεπίπεδο σύστημα των φορολογικών παραδείσων και του υπεράκτιου απορρήτου. Οποιαδήποτε προσπάθεια θα υπονομευθεί από στρατούς μοχλών του υπεράκτιου συστήματος που ψάχνουν για «παραθυράκια»: λογιστικές εταιρείες, καταπιστεύματα, κέντρα δημιουργίας υπεράκτιων εταιρειών και τράπεζες.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η εμπλεκόμενη νομική εταιρεία συνεργάστηκε με ορισμένες από τις μεγαλύτερες τράπεζες, μεταξύ των οποίων οι HSBC, Societe Generale, Credit Suisse, UBS και Commerzbank, για τη δημιουργία χιλιάδων υπεράκτιων εταιρειών που ξεγελούσαν τις φορολογικές και νομικές αρχές σε όλο τον κόσμο. Οπότε χρειάζεται δράση πέρα από τον ΟΟΣΑ. Ο Ντέιβιντ Κάμερον, Βρετανός πρωθυπουργός, φιλοξενεί ένα συνέδριο κατά της διαφθοράς τον Μάιο. Πρέπει να ανακοινώσει βήματα που θα αναγκάζουν τα υπεράκτια εδάφη του Ηνωμένου Βασιλείου και τα εξαρτώμενα εδάφη του Στέμματος να δημιουργήσουν δημόσια μητρώα για τους ιδιοκτήτες εταιρειών και να επιτρέψουν τον έλεγχο σε καταπιστεύματα και οργανισμούς.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να ασκηθεί πίεση στις υποδομές αυτών των μοχλών. Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς αφορά σε έναν από τους μεγαλύτερους φορολογικούς παραδείσους: τις ΗΠΑ. Η Αμερική έχει το δικό της πρόγραμμα κατά των φορολογικών παραδείσων, τον νόμο περί φορολογικής συμμόρφωσης αλλοδαπών λογαριασμών (FATCA), που έχει κάποια αποτελέσματα στην πάταξη της φοροδιαφυγής Αμερικανών.

O FATCA έχει ένα μεγάλο μαστίγιο: επιβάλλει 30% φόρο σε πληρωμές που προέρχονται από τις ΗΠΑ σε κάθε χρηματοοικονομικό οργανισμό που δεν συμμορφώνεται. Οι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί δεν θέλουν να αποκλειστούν από τις αγορές των ΗΠΑ, οπότε ασκούν πίεση σε άλλες χώρες να τους αφήσουν να μοιραστούν δεδομένα, μια διαδικασία που τους μεταμορφώνει σε υπέρμαχους της αλλαγής.

Αν και το σχέδιο του ΟΟΣΑ βασίζεται πάνω στο μοντέλο του FATCA, οι ΗΠΑ δεν θα έχουν άμεση συμμετοχή. Αντίθετα, υπόσχονται την ανταλλαγή δεδομένων με άλλες χώρες μέσω διμερών συμφωνιών που σχετίζονται με τον FATCA. Ωστόσο, το Κογκρέσο δεν έχει εγκρίνει την αμοιβαία υπόσχεση που εμπεριέχεται σε αυτές τις συμφωνίες και αυτό σημαίνει ότι στην πράξη οι ΗΠΑ θα προσφέρουν πολύ λίγες πληροφορίες σε άλλους.

Οι ΗΠΑ μετατρέπονται γρήγορα σε φορολογικό παράδεισο. Ο ΟΟΣΑ το γνωρίζει αυτό, αλλά δεν έχει το θάρρος να ζητήσει την ανάληψη δράσης. Ο μόνος που έχει το ειδικό βάρος να αντιμετωπίσει την Ουάσιγκτον είναι η Ε.Ε.

Πρέπει να βρει το κουράγιο να επιβάλει φόρο παρακράτησης σε πληρωμές που πηγάζουν από την ένωση προς μη συμμορφούμενους προορισμούς, αντιγράφοντας το μαστίγιο του FATCA. Αυτό θα απελευθέρωνε τον πιο ισχυρό φρουρό κατά του χρηματοοικονομικού απορρήτου.