Οι ανακοινώσεις Ντράγκι για την πολιτική που θα ακολουθήσει η ΕΚΤ όσον αφορά το QE, "διαβάστηκαν" με αρκετή ανακούφιση από όλους, καθώς ο κεντρικός τραπεζίτης είχε φροντίσει ώστε το διεθνές ακροατήριο να μην ακούσει κάτι που θα ξάφνιαζε δυσάρεστα.
Στα όσα ακολούθησαν όμως και στις διευκρινίσεις που έδωσε, φάνηκε αρκετά καθαρά ότι αυτές οι ανακοινώσεις είχαν και μια δεύτερη περισσότερο ενδιαφέρουσα "ανάγνωση". Η "είδηση" που δεν κέρδισε την προσοχή αμέσως είχε να κάνει με τον τρίτο και τον πλέον κρίσιμο άξονα της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ, το τι έχει σκοπό να κάνει με τα 2,4 τρισ. ευρώ των τίτλων που θα έχει αγοράσει μέχρι τα τέλη του 2018 όταν θα σταματήσει το QE.
Ας δούμε όμως με τη σειρά τα όσα είπε ο κ. Ντράγκι:
- Ο απερχόμενος το 2019 πρόεδρος της ΕΚΤ επιβεβαίωσε ότι θα επεκτείνει το QE, δηλαδή την αγορά τίτλων χρέους μέχρι και το τέλος του 2018, αντί του Σεπτεμβρίου όπως προέβλεπε η μέχρι στιγμής απόφαση. Από τον Σεπτέμβριο όμως θα περιορίσει τις μηνιάτικες αγορές τίτλων από τα 30 δισ. ευρώ σε 15 δισ. ευρώ μέχρι και τον Δεκέμβριο.
- Βεβαίωσε, επίσης, ότι δεν πρόκειται να αυξήσει η ΕΚΤ το βασικό (αρνητικό) επιτόκιο μέχρι τα μέσα του 2019. Ήτοι για έναν ακόμα χρόνο το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα θα μπορεί να δανείζεται από την ΕΚΤ με σχεδόν αρνητικά επιτόκια, γεγονός που σημαίνει ότι η διαδικασία απομόχλευσης θα συνεχίσει να διευκολύνεται μέχρι τα μέσα του 2019, όπως και η φτηνή χρηματοδότηση του ιδιωτικού και δημόσιου χρέους.
Ύστερα από αυτές τις δύο αναφορές όλοι αισθάνθηκαν... ανακουφισμένοι. Ακόμα και όταν ο πρόεδρος της ΕΚΤ χαρακτήρισε την ευρω-οικονομία ως "ισχυρή, αλλά με αυξανόμενη αβεβαιότητα"...
Ο κ. Ντράγκι στη διάρκεια των δηλώσεών του, όπως και στο κείμενο της ανακοίνωσης, δεν είχε αναφέρει ούτε μία λέξη για το τι ακριβώς θα συμβεί μετά την 31/12/2018 με τα 2,4 τρισ. ευρώ που έχει συσσωρεύσει με τη μορφή τίτλων χρέους στον ισολογισμό της. Με τα κεφάλαια, δηλαδή, που έχει διαθέσει για να κρατήσει από το 2012 μέχρι και σήμερα στα πόδια της την ευρω-οικονομία και το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα.
Η απόσυρση των κεφαλαίων
Όταν ρωτήθηκε για το αν οι τίτλοι που λήγουν θα συνεχίσουν να επανεπενδύονται ή θα αποσύρονται, υποχρεώθηκε να βάλει για λίγο το δάχτυλο "... επί τον τύπον των ήλων". Είπε ο κ. Ντράγκι ότι το Δ.Σ. της ΕΚΤ δεν έχει συζητήσει για να αποφασίσει το τι θα κάνει σχετικά με αυτό. Υποστήριξε όμως ότι τους επόμενους μήνες –χωρίς να καθορίσει αν αυτό θα γίνει μέσα στο 2018 ή το 2019– το Δ.Σ. της ΕΚΤ πρέπει να συζητήσει και να πάρει απόφαση το τι ακριβώς θα κάνει με την επανεπένδυση των τίτλων που λήγουν.
Όλοι γνωρίζουν και ειδικά οι υπερχρεωμένες χώρες και οικονομικοί φορείς της Ευρωζώνης ότι αυτά τα 2,4 τρισ. ευρώ αποτελούν τον "ορό" που κρατάει εν ζωή την ευρωοικονομία.
Σημειωτέον ότι η Fed που άρχισε να αλλάζει τη νομισματική πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης από τις αρχές του 2014, χρειάσθηκε να αφήσει να περάσουν δύο χρόνια μέχρι να αποφασίσει να μειώσει σταδιακά τον ισολογισμό της, δηλαδή να περιορίζει την επανεπένδυση του τεράστιου χρέους που είχε αγοράσει για να σώσει το τραπεζικό σύστημα μετά το 2008 - 2009.
Πώς αντέδρασαν οι άλλες κεντρικές τράπεζες
Είναι αναμφίβολα γεγονός ότι η ταυτόχρονη απόσυρση από τη διεθνή οικονομία και το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα των 15 τρισ. δολ που έριξαν στο τραπεζικό σύστημα οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες για να ανακόψουν τις συνέπειες της τραπεζικής κρίσης το 2008-2009, αποτελεί τον μεγαλύτερο εφιάλτη για τη διεθνή οικονομική δραστηριότητα. Αυτό το γνωρίζουν καλύτερα από κάθε άλλον η Fed, η ECB, η BoE (Μ. Βρετανία) και η BoJ (Ιαπωνία) που έριξαν αυτά τα κεφάλαια (ορισμένες συνεχίζουν) στο διεθνές τραπεζικό σύστημα.
Αλλά, όπως είχε εύστοχα παρατηρήσει o τότε επικεφαλής της PIMCO, o οικονομολόγος El Arian, "το σύστημα αυτό δεν είναι φτιαγμένο για να λειτουργεί με αρνητικά επιτόκια...".
H Fed άρχισε πρώτη να ακριβαίνει το "χρήμα" και να αποσύρει την ποσοτική χαλάρωση, ακολούθησε η BoE και τώρα η ECB (ΕΚΤ) μπαίνει στην τελική φάση απόσυρσης του QE. Προχθές η Fed ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει σε περισσότερες αυξήσεις επιτοκίων μέσα στο 2018 από όσες αρχικά είχε εκτιμηθεί ότι θα γίνουν.
Με άλλα λόγια, το δανειακό χρήμα αρχίζει να γίνεται ακριβότερο και δυσκολότερο να βρεθεί.
Όσοι είχαν δανεισθεί αυτό το μηδενικού κόστους χρήμα στη διάρκεια της κρίσης και μετά, για να το αναχρηματοδοτήσουν τώρα που ακριβαίνει, πρέπει να το πληρώσουν ακριβότερα.
Και όσοι έχουν κεφάλαια για επένδυση τώρα μπορούν να βρουν αμερικανικούς τίτλους χρέους με μεγαλύτερες αποδόσεις...
Οι συνέπειες άμεσες. Οι ροές κεφαλαίου από τις αναπτυσσόμενες αγορές προς το "μητροπολιτικό" κέντρο της παγκόσμιας αγοράς κεφαλαίων έχουν αυξηθεί.
Από όπου τα κεφάλαια αποχωρούν αφήνουν πίσω τους "τρύπες".
Τα πρώτα θύματα είναι ήδη στο κανναβάτσο, η Αργεντινή πήγε ήδη στο ΔΝΤ, η Τουρκία και η Ν. Αφρική είναι έτοιμες να ακολουθήσουν.
Και είναι μόνο η αρχή...
Μπορεί να φαντασθεί κανείς το τι θα αρχίσει να συμβαίνει με τις οικονομίες της Ν. Ευρώπης όταν ο κ. Ντράγκι αναγγείλει την έναρξη της μη επανεπένδυσης των τίτλων που λήγουν στην Ευρωζώνη...
Στα όσα ακολούθησαν όμως και στις διευκρινίσεις που έδωσε, φάνηκε αρκετά καθαρά ότι αυτές οι ανακοινώσεις είχαν και μια δεύτερη περισσότερο ενδιαφέρουσα "ανάγνωση". Η "είδηση" που δεν κέρδισε την προσοχή αμέσως είχε να κάνει με τον τρίτο και τον πλέον κρίσιμο άξονα της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ, το τι έχει σκοπό να κάνει με τα 2,4 τρισ. ευρώ των τίτλων που θα έχει αγοράσει μέχρι τα τέλη του 2018 όταν θα σταματήσει το QE.
Ας δούμε όμως με τη σειρά τα όσα είπε ο κ. Ντράγκι:
- Ο απερχόμενος το 2019 πρόεδρος της ΕΚΤ επιβεβαίωσε ότι θα επεκτείνει το QE, δηλαδή την αγορά τίτλων χρέους μέχρι και το τέλος του 2018, αντί του Σεπτεμβρίου όπως προέβλεπε η μέχρι στιγμής απόφαση. Από τον Σεπτέμβριο όμως θα περιορίσει τις μηνιάτικες αγορές τίτλων από τα 30 δισ. ευρώ σε 15 δισ. ευρώ μέχρι και τον Δεκέμβριο.
- Βεβαίωσε, επίσης, ότι δεν πρόκειται να αυξήσει η ΕΚΤ το βασικό (αρνητικό) επιτόκιο μέχρι τα μέσα του 2019. Ήτοι για έναν ακόμα χρόνο το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα θα μπορεί να δανείζεται από την ΕΚΤ με σχεδόν αρνητικά επιτόκια, γεγονός που σημαίνει ότι η διαδικασία απομόχλευσης θα συνεχίσει να διευκολύνεται μέχρι τα μέσα του 2019, όπως και η φτηνή χρηματοδότηση του ιδιωτικού και δημόσιου χρέους.
Ύστερα από αυτές τις δύο αναφορές όλοι αισθάνθηκαν... ανακουφισμένοι. Ακόμα και όταν ο πρόεδρος της ΕΚΤ χαρακτήρισε την ευρω-οικονομία ως "ισχυρή, αλλά με αυξανόμενη αβεβαιότητα"...
Ο κ. Ντράγκι στη διάρκεια των δηλώσεών του, όπως και στο κείμενο της ανακοίνωσης, δεν είχε αναφέρει ούτε μία λέξη για το τι ακριβώς θα συμβεί μετά την 31/12/2018 με τα 2,4 τρισ. ευρώ που έχει συσσωρεύσει με τη μορφή τίτλων χρέους στον ισολογισμό της. Με τα κεφάλαια, δηλαδή, που έχει διαθέσει για να κρατήσει από το 2012 μέχρι και σήμερα στα πόδια της την ευρω-οικονομία και το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα.
Η απόσυρση των κεφαλαίων
Όταν ρωτήθηκε για το αν οι τίτλοι που λήγουν θα συνεχίσουν να επανεπενδύονται ή θα αποσύρονται, υποχρεώθηκε να βάλει για λίγο το δάχτυλο "... επί τον τύπον των ήλων". Είπε ο κ. Ντράγκι ότι το Δ.Σ. της ΕΚΤ δεν έχει συζητήσει για να αποφασίσει το τι θα κάνει σχετικά με αυτό. Υποστήριξε όμως ότι τους επόμενους μήνες –χωρίς να καθορίσει αν αυτό θα γίνει μέσα στο 2018 ή το 2019– το Δ.Σ. της ΕΚΤ πρέπει να συζητήσει και να πάρει απόφαση το τι ακριβώς θα κάνει με την επανεπένδυση των τίτλων που λήγουν.
Όλοι γνωρίζουν και ειδικά οι υπερχρεωμένες χώρες και οικονομικοί φορείς της Ευρωζώνης ότι αυτά τα 2,4 τρισ. ευρώ αποτελούν τον "ορό" που κρατάει εν ζωή την ευρωοικονομία.
Σημειωτέον ότι η Fed που άρχισε να αλλάζει τη νομισματική πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης από τις αρχές του 2014, χρειάσθηκε να αφήσει να περάσουν δύο χρόνια μέχρι να αποφασίσει να μειώσει σταδιακά τον ισολογισμό της, δηλαδή να περιορίζει την επανεπένδυση του τεράστιου χρέους που είχε αγοράσει για να σώσει το τραπεζικό σύστημα μετά το 2008 - 2009.
Πώς αντέδρασαν οι άλλες κεντρικές τράπεζες
Είναι αναμφίβολα γεγονός ότι η ταυτόχρονη απόσυρση από τη διεθνή οικονομία και το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα των 15 τρισ. δολ που έριξαν στο τραπεζικό σύστημα οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες για να ανακόψουν τις συνέπειες της τραπεζικής κρίσης το 2008-2009, αποτελεί τον μεγαλύτερο εφιάλτη για τη διεθνή οικονομική δραστηριότητα. Αυτό το γνωρίζουν καλύτερα από κάθε άλλον η Fed, η ECB, η BoE (Μ. Βρετανία) και η BoJ (Ιαπωνία) που έριξαν αυτά τα κεφάλαια (ορισμένες συνεχίζουν) στο διεθνές τραπεζικό σύστημα.
Αλλά, όπως είχε εύστοχα παρατηρήσει o τότε επικεφαλής της PIMCO, o οικονομολόγος El Arian, "το σύστημα αυτό δεν είναι φτιαγμένο για να λειτουργεί με αρνητικά επιτόκια...".
H Fed άρχισε πρώτη να ακριβαίνει το "χρήμα" και να αποσύρει την ποσοτική χαλάρωση, ακολούθησε η BoE και τώρα η ECB (ΕΚΤ) μπαίνει στην τελική φάση απόσυρσης του QE. Προχθές η Fed ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει σε περισσότερες αυξήσεις επιτοκίων μέσα στο 2018 από όσες αρχικά είχε εκτιμηθεί ότι θα γίνουν.
Με άλλα λόγια, το δανειακό χρήμα αρχίζει να γίνεται ακριβότερο και δυσκολότερο να βρεθεί.
Όσοι είχαν δανεισθεί αυτό το μηδενικού κόστους χρήμα στη διάρκεια της κρίσης και μετά, για να το αναχρηματοδοτήσουν τώρα που ακριβαίνει, πρέπει να το πληρώσουν ακριβότερα.
Και όσοι έχουν κεφάλαια για επένδυση τώρα μπορούν να βρουν αμερικανικούς τίτλους χρέους με μεγαλύτερες αποδόσεις...
Οι συνέπειες άμεσες. Οι ροές κεφαλαίου από τις αναπτυσσόμενες αγορές προς το "μητροπολιτικό" κέντρο της παγκόσμιας αγοράς κεφαλαίων έχουν αυξηθεί.
Από όπου τα κεφάλαια αποχωρούν αφήνουν πίσω τους "τρύπες".
Τα πρώτα θύματα είναι ήδη στο κανναβάτσο, η Αργεντινή πήγε ήδη στο ΔΝΤ, η Τουρκία και η Ν. Αφρική είναι έτοιμες να ακολουθήσουν.
Και είναι μόνο η αρχή...
Μπορεί να φαντασθεί κανείς το τι θα αρχίσει να συμβαίνει με τις οικονομίες της Ν. Ευρώπης όταν ο κ. Ντράγκι αναγγείλει την έναρξη της μη επανεπένδυσης των τίτλων που λήγουν στην Ευρωζώνη...
