Το Mνημόνιο τελείωσε, αλλά τα προαπαιτούμενα… μένουν. Τουλάχιστον 49 "μέτρα" παρέμβασης με καθαρά μνημονιακό χαρακτήρα οφείλει, σύμφωνα με τις "υπογεγραμμένες" δεσμεύσεις της, η κυβέρνηση να φέρει εις πέρας πριν από το τέλος του χρόνου.
Η υλοποίηση των μέτρων αυτών είναι προϋπόθεση για την ολοκλήρωση των δύο πρώτων μετα-μνημονιακών αξιολογήσεων υπό ασφυκτικά χρονικά περιθώρια: πρέπει να ολοκληρωθούν μέσα στο κρίσιμο τελευταίο 4μηνο του 2018.
Πρόκειται για τα προαπαιτούμενα της μετα-μνημονιακής Ενισχυμένης Εποπτείας, που συνδέονται με ένα μεγάλο μέρος των αποφάσεων για το χρέος αλλά και με τη στάση που θα κρατήσουν για την Ελλάδα οι ξένοι επενδυτές και οι διεθνείς αξιολογητικοί οίκοι.
Το πιο "εμβληματικό" μέτωπο είναι αυτό των πλεονασμάτων και της "μάχης" για τις συντάξεις και τις παροχές, αλλά ουσιαστικά τα πεδία είναι πολύ περισσότερα. Περιλαμβάνουν μέτρα και δεσμεύσεις για τα οικονομικά της υγείας, για τα ασφαλιστικά "χαράτσια", το κοινωνικό κράτος και το Δημόσιο, ενώ διαμορφώνεται ένα ασφυκτικό πλαίσιο για τις ιδιωτικοποιήσεις, τις τράπεζες, τις παρεμβάσεις στην αγορά ενέργειας αλλά και στο σύστημα δικαιοσύνης και διαφάνειας.
Οι δεσμεύσεις περιλαμβάνονται στα δύο "τεφτέρια" που θα έχουν ανά χείρας οι "θεσμοί" κατά την κάθοδό τους στην Αθήνα. Ουσιαστικά περιγράφονται ένα προς ένα σε δύο διαφορετικά κείμενα τα οποία έχει υπογράψει η ελληνική κυβέρνηση:
- Στο Μνημόνιο, που μπορεί να έληξε (με την έννοια της δανειακής σύμβασης), αλλά οι "ουρές" που άφησε είναι πολλές (εκτείνονται έως και το 2022) και από αυτές οι 35 λήγουν μέσα στον χρόνο.
- Στο δισέλιδο κείμενο των δεσμεύσεων που ανέλαβε η Ελλάδα στο Eurogroup του Ιουνίου μαζί με τις αποφάσεις για το χρέος και αποτελούν ουσιαστικά μια "εξειδίκευση" κάποιων από τα προαπαιτούμενα, που τα πάνε πιο... πέρα. Και αυτές οι δεσμεύσεις φτάνουν έως το 2022 (τότε, άλλωστε, λήγει και η Ενισχυμένη Εποπτεία), αλλά υπάρχουν ανάμεσά τους 14 δράσεις που πρέπει να γίνουν μέσα στο 2018.
Κορυφή του παγόβουνου
Ουσιαστικά οι παρεμβάσεις του 2018 είναι μόνο η κορυφή του "παγόβουνου" όσων έχουν συμφωνηθεί να γίνουν τα 4 χρόνια της Ενισχυμένης Εποπτείας. Μέσα από τα "ψιλά γράμματα" του Μνημονίου αλλά και από το δισέλιδο των δεσμεύσεων της συμφωνίας του Eurogroup προκύπτει ότι το μεγάλο "τσουνάμι" των μέτρων που πρέπει να εκπληρωθούν έρχεται αργότερα, το 2019.
Ενδιαφέρον είναι, μάλιστα, ότι ο μεγάλος τους όγκος πρέπει να γίνει κατά την 3η αξιολόγηση, αυτή που λήγει τον Ιούνιο-Ιούλιο του επόμενου χρόνου, δηλαδή σε μια συγκυρία που είναι ιδιαίτερα "ευαίσθητη" λόγω των ευρωεκλογών αλλά και της "φορολογίας" για τον ελληνικό εκλογικό κύκλο.
Περιλαμβάνουν από την αναθεώρηση των αντικειμενικών αξιών και την ολοκλήρωση των επιστροφών στην υγεία (clawback) μέχρι σημαντικές παρεμβάσεις για την κινητικότητα στο Δημόσιο, για την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας και για σημαντικές κινήσεις στο πεδίο των ιδιωτικοποιήσεων.
Crash test
Οι δύο αυτές πρώτες αξιολογήσεις του 2018 ξεκινούν... τώρα. Οι "θεσμοί" έχουν προαναγγείλει μέσω του επιτρόπου Μοσκοβισί για τις 10 Σεπτεμβρίου το πρώτο crash test. Θα προηγηθεί την επόμενη εβδομάδα η σύνοδος του Euro Working Group (στις 30 Αυγούστου), με θέμα και το ελληνικό ζήτημα. Σε αυτό θα ζητηθεί μια πρώτη πληροφόρηση για τα δημοσιονομικά στοιχεία, αλλά και για τις προθέσεις της κυβέρνησης εν όψει και της ΔΕΘ.
Θα ακολουθήσει η σύνοδος του Eurogroup στις 7 Σεπτεμβρίου και μετά η πρώτη άφιξη των "θεσμών" στην Αθήνα στο πλαίσιο της Ενισχυμένης Εποπτείας. Θα υπάρξει νέος έλεγχος στο τέλος Δεκεμβρίου.
Μάλιστα, τότε, στη δεύτερη κάθοδο του Δεκεμβρίου, φέρεται ότι θα κριθούν οι μεταρρυθμίσεις του 2018 και το αν η Ελλάδα θα λάβει τις παρεμβάσεις στο χρέος που συνδέονται με αυτές.
Τα πιο πολλά από τα ορόσημα χρονικά φτάνουν έως το τέλος του 2018. Έτσι αρμόδια στελέχη αιτιολογούν και την απόφαση που φέρεται να έχουν λάβει οι δανειστές να μην εκδώσουν έκθεση συμμόρφωσης κατά την πρώτη κάθοδό τους στην Αθήνα...
Υπενθυμίζεται ότι η εκπλήρωση των όρων, μεταξύ άλλων, συνδέεται με την καταβολή των κερδών ομολόγων SNPs - ANFAs (600-800 εκατ. ευρώ ανά εξάμηνο) και με την κατάργηση του επιτοκιακού περιθωρίου step-up (200 εκατ. το όφελος ετησίως).
Πενταπλή αξιολόγηση
Όπως έγραφε το "Κ", η εποπτεία θα ασκείται μέσα από πέντε τουλάχιστον πλευρές, εκ των οποίων οι τρεις είναι θεσμοθετημένες και έχουν στο επίκεντρό τους την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Ενισχυμένη Εποπτεία, Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, Μεταμνημονιακή Παρακολούθηση) και οι άλλες δύο συνίστανται από τις αξιολογήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (που έχουν ισχυρό αντίκρυσμα στις αγορές) αλλά και από τις πολιτικές αποφάσεις που θα λαμβάνει το Eurogroup και τα κράτη-μέλη.
Τα 35 μνημονιακά προαπαιτούμενα
Δεκάδες προαπαιτούμενα που εκτείνονται έως και το 2022 προβλέπει το "Supplemental Memorandum of Understanding" της τέταρτης αξιολόγησης. Μια σειρά εξ αυτών θα πρέπει να γίνουν φέτος και αποτελούν τον "κορμό" των δύο πρώτων μεταμνημονιακών αξιολογήσεων:
1. Λήψη πρόσθετων μέτρων να χρειαστεί για τη διασφάλιση πρωτογενών πλεονασμάτων 3,5% του ΑΕΠ.
2. Αναγράφεται ρητά η περικοπή συντάξεων το 2019 με τα κοινωνικά αντίμετρα που θα εφαρμοστούν αν διασφαλίζεται ο δημοσιονομικός στόχος και αναλύονται ένα προς ένα. Επισημαίνεται, επίσης, ότι η κυβέρνηση οφείλει να παρακολουθεί "τους δημοσιονομικούς κινδύνους, συμπεριλαμβανομένων των υφιστάμενων και μελλοντικών δικαστικών αποφάσεων, και θα λάβει αντισταθμιστικά μέτρα όπως αυτά θα είναι αναγκαία για την επίτευξη των μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών στόχων".
3. Θα πρέπει να εκδοθούν τα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ μέχρι τα τέλη Αυγούστου 2018 και να διασφαλιστεί ο εισπρακτικός στόχος των 2,65 δισ. ευρώ.
4. Θα πρέπει να εξαλειφθεί ο μειωμένος ΦΠΑ στα 5 νησιά (έως το τέλος Δεκεμβρίου αντί για το τέλος Ιουνίου), δηλαδή για Κω, Λέρο, Σάμο, Χίο και Λέσβο (ισχύουν συντελεστές 4%, 9%, 17% αντί για 6%, 13%, 24%).
5. Πρόσληψη μέσω του ΑΣΕΠ 700 υπαλλήλων εντός του 2018 στην ΑΑΔΕ, καλύπτοντας, έτσι, το 60% των κενών θέσεων.
6. Στελέχωση των τελωνείων με τη νέα τους μορφή έως τον Δεκέμβριο του 2018.
7. Ενεργοποίηση του νέου Λογιστικού Σχεδίου της Γενικής Κυβέρνησης (δηλαδή της νέας αναλυτικής ταξινόμησης εσόδων και δαπανών) από τον Προϋπολογισμό του 2019.
8. Μηδενισμός ληξιπρόθεσμων οφειλών 4 δισ. ευρώ (εξ αναβολής από τον Αύγουστο).
9. Μείωση του ΕΚΑΣ από 1/1/2019 κατά 808 εκατ. ευρώ (τον επόμενο χρόνο, με νέα μείωση κατά 853 εκατ. ευρώ, θα εξαλειφθεί).
10. Κατάργηση από 1/1/2019 της έκπτωσης 15% στις εισφορές για τους αυτοαπασχολούμενους.
11. Εξορθολογισμός των δαπανών για την υγεία. Αξιολόγηση για τις ανάγκες ανάθεσης σε ιδιωτικούς παρόχους ανά περιφέρεια.
12. Μέτρα για τη βελτίωση της δημοσιονομικής διαχείρισης και της οικονομικής αποδοτικότητας των νοσοκομείων. Μείωση των χρόνων αναμονής (συμπεριλαμβανομένης αυτής για χειρουργική επέμβαση).
13. Ανώτατο όριο clawback του ΕΟΠΥΥ στα 1.407,5 εκατ. ευρώ το 2018, από 1.525 εκατ. το 2017.
14. Νέα αξιολόγηση της λειτουργικής αναπηρίας έως το τέλος του 2018, βάσει των αποτελεσμάτων του τρέχοντος πιλοτικού προγράμματος. Σταδιακή εφαρμογή, μέχρι το τέλος του 2018, σε ολόκληρη τη χώρα του νέου συστήματος, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρονικής υποβολής και επεξεργασίας των αιτήσεων, του αυτόματου διασταυρούμενου ελέγχου των δεδομένων και της δημιουργίας αρχείων ηλεκτρονικής υγείας για τους αιτούντες. Προβλέπεται ότι το μέτρο θα επεκταθεί σταδιακά μέσα στον χρόνο.
15. Έγκριση από το ΚΥΣΟΙΠ τον Σεπτέμβριο του χρονοδιαγράμματος για τη σύναψη συμβάσεων με τον ΟΑΣΑ για την επιστροφή του κόστους των μειωμένων εισιτηρίων για ειδικές κατηγορίες πληθυσμού.
16. Συνεχής εποπτεία από την Τράπεζα της Ελλάδος, σε συνεργασία με την ΕΚΤ και τον SSM, στο τραπεζικό σύστημα.
17. Η Τράπεζα της Ελλάδος σε τριμηνιαία βάση θα παρουσιάζει στους "θεσμούς" έκθεση για την πορεία μείωσης των "κόκκινων" δανείων, αλλά και με συστάσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων.
18. Δεσμεύσεις για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων και τροποποιήσεις στον εξωδικαστικό ώστε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες.
19. Νομοθεσία έως τον Οκτώβριο προκειμένου να εκσυγχρονιστεί το εταιρικό δίκαιο.
20. ΔΕΗ. Η αποεπένδυση της ΔΕΗ από τον λιγνίτη θα ολοκληρωθεί ουσιαστικά μέχρι το τέλος του 2018. Η ποσότητα που θα δημοπρατηθεί για το 2018 (μέσω δημοπρασιών ΝΟΜΕ) πρέπει να φτάσει στο 19% του συνολικού όγκου ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώθηκε το 2017 στο διασυνδεδεμένο σύστημα.
21. Απελευθέρωση φυσικού αερίου. Η ποσότητα που θα δημοπρατηθεί για το 2018 θα ανέλθει στο 17% της ετήσιας προμήθειας φυσικού αερίου της ΔΕΠΑ στους πελάτες.
22. Target Model. Οι Αρχές θα διασφαλίσουν ότι ο κανονισμός για την προθεσμιακή αγορά θα υποβληθεί από το Ενεργειακό Χρηματιστήριο στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας έως τον Αύγουστο του 2018. Η αγορά θα πρέπει να είναι λειτουργική έως τον Δεκέμβριο του 2018. Το νομικό πλαίσιο θα πρέπει να είναι έτοιμο τον Σεπτέμβριο.
23. Λογαριασμός ΑΠΕ. Θα πρέπει να τηρηθούν οι στόχοι για το ετήσιο πλεόνασμα του ειδικού λογαριασμού ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ για το 2018.
24. ΔΕΣΦΑ. Η συμφωνία μετόχων θα υπογραφεί (με την επιφύλαξη της έγκρισης του Ελεγκτικού Συνεδρίου) μέχρι το τέλος του 2018.
25. Ελληνικό. Ολοκλήρωση της μεταβίβασης μέχρι τον Δεκέμβριο του 2018. Αυτό προϋποθέτει την ολοκλήρωση της μετεγκατάστασης των φορέων από την έκταση του Ελληνικού, αλλά και νομοθεσία για τη σύσταση του φορέα διαχείρισης του μητροπολιτικού πάρκου.
26. Μεταφορά του ΟΑΚΑ στο Υπερταμείο έως τα τέλη του 2018.
27. Ο στόχος των ιδιωτικοποιήσεων για το 2018 τίθεται στα 2 δισ. ευρώ.
28. Ανάρτηση επιπλέον 8% των δασικών χαρτών μέχρι τον Σεπτέμβριο και ολοκλήρωση του προσχεδίου χαρτών μέχρι τον Νοέμβριο του 2018.
29. Δημόσιο. Ολοκλήρωση της στελέχωσης και της τοποθέτησης γενικών διευθυντών / γραμματέων έως το τέλος του έτους.
30. Ανώτατα όρια προσλήψεων με πλαφόν ως αναλογία του ΑΕΠ. Για καθεμία αποχώρηση θα γίνεται μία πρόσληψη από το 2019, ενώ για το 2018 ισχύει, όπως και πριν, ο κανόνας 1:3.
31. Σχέδιο κωδικοποίησης των κυριότερων νομοθεσιών μέχρι τα τέλη του 2018.
32. Τροποποιήσεις έως το τέλος του έτους, αν κριθούν αναγκαίες, για υλοποίηση του στρατηγικού σχεδίου για τη βελτίωση της λειτουργίας του δικαστικού συστήματος.
33. Καταπολέμηση της διαφθοράς. Όλες οι δηλώσεις πόθεν έσχες που κατατέθηκαν έως και το 2016 (με βάση το εισόδημα του 2015) θα πρέπει να έχουν υποστεί επεξεργασία έως τον Δεκέμβριο του 2018.
34. Στρατηγικό σχέδιο κατά της διαφθοράς. Δημιουργία, μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2018, ενός μηχανισμού παρακολούθησης μιας σειράς σημαντικών οικονομικών εγκλημάτων, συμπεριλαμβανομένων ιδίως των υποθέσεων διαφθοράς και νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, με στόχο τη δημιουργία αξιόπιστων ιστορικών δεδομένων για τη δίωξη και την επιβολή κυρώσεων σε αυτά τα εγκλήματα.
35. Τροποποίηση της νομοθεσίας για τα οικονομικά εγκλήματα (Ν. 4312/2014). Θα υποβληθεί το αργότερο τον Οκτώβριο και θα πρέπει να έχει θεσπιστεί μέχρι τον Δεκέμβριο.
Οι 14 απαιτήσεις του 2018 με βάση τη συμφωνία του Eurogroup
Το δισέλιδο παράρτημα της συμφωνίας της ελληνικής κυβέρνησης για την Ενισχυμένη Εποπτεία του Ιουνίου του 2018 προβλέπει σειρά παρεμβάσεων που ομαδοποιούνται σε 6 άξονες, εκτείνονται έως και το 2022 και περιλαμβάνουν ακόμα και δύο αναθεωρήσεις των αντικειμενικών αξιών. Για το 2018 οι δεσμεύσεις περιλαμβάνουν:
1. Δημοσιονομικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις
- Πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ.
- Εκπλήρωση συγκεκριμένων κριτηρίων στελέχωσης της Ανεξάρτητης Αρχής Δημόσιων Εσόδων (1.200 μόνιμες θέσεις έως το τέλος του 2018).
2. Κοινωνική πρόνοια
- Στο πλαίσιο της στρατηγικής για τον εκσυγχρονισμό του τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, θα πρέπει να διασφαλιστεί η ανάπτυξη τουλάχιστον 120 κέντρων πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας μέχρι τα τέλη του 2018.
- Η κεντρική υπηρεσία προμηθειών θα πρέπει να συσταθεί μέχρι τα τέλη του 2018.
3. Χρηματοπιστωτική σταθερότητα
- Ολοκλήρωση της χρηματοοικονομικής κατάρτισης των δικαστών έως τα τέλη του 2018.
- Ολοκλήρωση έως το τέλος του έτους της πρώτης φάσης του τριετούς σχεδίου δράσης για την ηλεκτρονική δικαιοσύνη.
- Δεσμεύσεις για συνεχή μείωση των "κόκκινων" δανείων και διενέργεια ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, αλλά και επιτάχυνση του εξωδικαστικού μηχανισμού.
4. Αγορές εργασίας και προϊόντων
- Όσον αφορά την αγορά εργασίας, η Ελλάδα θα πρέπει να διαφυλάξει την πορεία της ανταγωνιστικότητας κατά την ετήσια αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4172/2012.
- Θα πρέπει να ολοκληρωθεί η μεταρρύθμιση της αδειοδότησης των επενδύσεων με την έγκριση όλων των εφαρμοστικών πράξεων έως το τέλος του 2018).
- Η αποεπένδυση των λιγνιτικών μονάδων θα πρέπει να ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2018.
5. Ιδιωτικοποιήσεις και Υπερταμείο
- Θα πρέπει να ολοκληρωθούν οι συμβάσεις παραχώρησης στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, στο Ελληνικό και στον ΔΕΣΦΑ έως το τέλος του 2018.
- Μέχρι το τέλος του έτους θα πρέπει να ολοκληρωθεί η μεταφορά του ΟΑΚΑ στο Υπερταμείο (Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας) και η αναδιάρθρωση της ΕΤΑΔ (που έχει και τα παλαιά Ολυμπιακά Ακίνητα).
- Υπάρχει η δέσμευση συνεχούς υλοποίησης του σχεδίου του Υπερταμείου.
6. Δημόσια διοίκηση
- Θα πρέπει να ολοκληρωθεί η τοποθέτηση των γενικών γραμματέων και διευθυντών σύμφωνα με τον νόμο 4369/2016 μέχρι το τέλος του 2018.
