Αν και με καθυστέρηση άνω του ενός χρόνου κατατέθηκε στη Βουλή προς συζήτηση και ψήφιση το νομοσχέδιο του υπουργείου Υποδομών για το νέο νομοθετικό πλαίσιο αδειοδότησης για την ίδρυση, λειτουργία και εκμετάλλευση αεροδρομίων επί υδάτινων επιφανειών (υδατοδρομίων).
Τι προβλέπεται
Όπως επισημαίνεται στην αιτιολογική έκθεση, τα βασικά σημεία που εισάγει το προτεινόμενο μέρος του σχεδίου νόμου, σε σχέση με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο (ν.4146/2013), αφορούν:
• Δυνατότητα διαχωρισμού της διαδικασίας αδειοδότησης σε δύο στάδια, ώστε ο κάτοχος της άδειας ίδρυσης υδατοδρομίου, εφόσον το επιθυμεί, να διαφοροποιείται από τον κάτοχο άδειας λειτουργίας και εκμετάλλευσης του υδατοδρομίου. Η πρόταση αυτή αναμένεται να επιταχύνει σε μεγάλο βαθμό την αδειοδότηση των υδατοδρομίων, εισάγοντας μια απλούστερη, ευέλικτη και ρεαλιστική διαδικασία, περισσότερο φιλική για τους εν δυνάμει επενδυτές, που επιπλέον διευκολύνει και προωθεί συνέργειες τύπου ΣΔΙΤ.
• Η άδεια ίδρυσης εκδίδεται υποχρεωτικά στο όνομα Ο.Τ.Α. ή Λιμενικού Ταμείου ή Οργανισμού Λιμένος ή Φορέα ή Υπηρεσία του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα.
• Διευκολύνεται η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης για την ίδρυση υδατοδρομίου σε λιμένα, ανεξαρτήτως της νομικής προσωπικότητας που κατέχει ο ενδιαφερόμενος (λιμένας ή ιδιώτης), αίροντας έτσι τη διακριτική μεταχείριση που υπάρχει στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο, Ν. 4146/2013. Επιπλέον τα υδατοδρόμια ως "έργα και δραστηριότητες" κατατάσσονται εφεξής στην υποκατηγορία Α2 (Άρθρο 4/ Ν. 4146/2013 περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων). Σύμφωνα με το Άρθρο αυτό αλλά και το Άρθρο 2 του ίδιου Ν. απαιτείται διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης με τη διεξαγωγή ΜΠΕ και έκδοση Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) αλλά αρμόδια περιβαλλοντική αρχή για την περιβαλλοντική αδειοδότηση των είναι η οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Η δε έγκριση των περιβαλλοντικών όρων γίνεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της. Κατά συνέπεια η περιβαλλοντική αδειοδότηση των υδατοδρομίων καθίσταται περισσότερο αποκεντρωμένη και λιγότερο χρονοβόρα.
• Θεσμοθετείται η δυνατότητα χρήσης περιοχής του λιμένα, ως εναλλακτική περιοχή ελιγμών υδροπλάνου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, με τη σύμφωνη γνώμη του λιμενάρχη με βάση την κείμενη νομοθεσία, ώστε να διασφαλίζεται η αδιάλειπτη πτητική λειτουργία των υδροπλάνων καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.
• Απλοποιούνται τα απαιτούμενα νομιμοποιητικά δικαιολογητικά έγγραφα του αιτούμενου άδειας υδατοδρομίου, τα οποία πλέον αναφέρονται σαφώς στο νομοσχέδιο χωρίς να γίνεται παραπομπή σε άλλες διατάξεις που αφορούν επιχειρήσεις άλλου είδους.
• Ενισχύονται τα μέτρα ασφάλειας για τα υδατοδρόμια, ενώ παράλληλα δίνεται ιδιαίτερη έμφαση, με την εισαγωγή σχετικού άρθρου, στα θέματα εκπαίδευσης προσωπικού.
• Καθιερώνονται ελάχιστες απαιτήσεις για τις κτιριακές υποδομές των υδατοδρομίων και προβλέπεται η χρήση ευέλικτων εγκαταστάσεων.
• Διαχωρίζονται οι διαδικασίες έγκρισης εγχειριδίων από πλευράς ΥΠΑ ανάλογα με το είδος της αδείας (ίδρυσης ή λειτουργίας) με αποτέλεσμα την επιτάχυνση της αδειοδότησης.
• Δίδεται η δυνατότητα τα τιμολόγια υπηρεσιών του υδατοδρομίου προς τα υδροπλάνα να μην περιορίζονται από ΚΥΑ αλλά να καθορίζονται από τον φορέα λειτουργίας του υδατοδρομίου, ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα των υδατοδρομίων σύμφωνα με τις πραγματικές συνθήκες της αγοράς.
• Η Επιτροπή Επιθεώρησης Υδατοδρομίων λειτουργεί πλέον περισσότερο ευέλικτα στις περιπτώσεις επανεπιθεώρησης υδατοδρομίου περιορίζοντας τις διοικητικές διαδικασίες και το κόστος μετακίνησής της.
• Εφόσον δεν υπάρχει αίτηση από ενδιαφερόμενο φορέα για ίδρυση και λειτουργία υδατοδρομίου, το Δημόσιο δύναται να ιδρύει και να λειτουργεί υδατοδρόμια είτε στο όνομά του είτε σε συνιστώμενους για το σκοπό αυτό δημόσιου χαρακτήρα φορείς.
Αναμενόμενα οφέλη
Με την προώθηση του παρόντος μέρους του σχεδίου νόμου για τα υδατοδρόμια δημιουργείται ένα ασφαλές και ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξη της αγοράς του νέου μέσου με προτεραιότητα το σπάσιμο των υφιστάμενων γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, μέσα από τη απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης των υδατοδρομίων.
Η σπουδαιότητα της ανάπτυξης των υδατοδρομίων και η δημιουργία ενός σύγχρονου και πυκνού δικτύου υδατοδρομίων, συνοψίζονται στα παρακάτω:
• Αποτελούν συγκριτικό πλεονέκτημα για τη χώρα μας για λόγους κλιματολογικούς, γεωμορφολογικούς, τουριστικούς, κοινωνικούς και γενικότερα αναπτυξιακούς.
• Εισάγουν ένα καινοτόμο φιλικό και ευέλικτο μέσο μεταφοράς -με συγκριτικά μικρό κόστος υποδομών- σε μια χώρα που λόγω του γεωμορφολογικού ανάγλυφου, της νησιωτικότητας και της εκτεταμένης ακτογραμμής της όχι μόνο ενδείκνυται αλλά και έχει σημαντικές αναπτυξιακές προοπτικές.
Είναι ο πιο γρήγορος και πιο άνετος τρόπος μεταφοράς σε σχέση με τα υπόλοιπα μεταφορικά μέσα: αυτοκίνητο, λεωφορείο, τρένο, πλοίο. Για τα δε αεροπλάνα χαρακτηρίζονται ως συμπληρωματικά για μακρινές αποστάσεις ενώ είναι υποκατάστατα για τις κοντινές και ιδιαίτερα σε νησιά που δεν διαθέτουν χερσαίο αεροδρόμιο.
Δημιουργούνται υπεραξίες και νέες ευκαιρίες στους Οργανισμούς Λιμένων και τα Λιμενικά Ταμεία από την λειτουργία στους χώρους τους υδατοδρομίων ως μέρος του συνόλου των εγκαταστάσεων τους, ενισχύοντας έτσι τον θεσμικό τους ρόλο.
Προωθείται η τουριστική αγορά στην ευρύτερη περιοχή των λιμένων αλλά και σε περιοχές οι οποίες μέχρι σήμερα δεν ήταν ούτε εύκολα και γρήγορα προσβάσιμες αλλά ούτε και δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί (σύνδεση Κέντρου με την Περιφέρεια, έμφαση στη Νησιωτικότητα και σπάσιμο της απομόνωσης των απομακρυσμένων νησιών) και μάλιστα καθ' όλη της διάρκεια του έτους (μεγέθυνση της τουριστικής σεζόν).
Λειτουργούν συμπληρωματικά με τα υπάρχοντα μεταφορικά μέσα προάγοντας τις συνδυασμένες μεταφορές και συνεπώς τη μεγιστοποίηση του τουριστικού προϊόντος. Έτσι, σε συνεργασία με τη βιομηχανία της κρουαζιέρας, δημιουργείται η δυνατότητα της καλύτερης εξυπηρέτησης αλλά και της επισκεψιμότητας περισσότερων τουριστικών περιοχών (ανάδειξη νέων τουριστικών τάσεων).
Δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας τόσο σε αυτόν καθ' αυτόν τον κλάδο των αερομεταφορών όσο και σε κλάδους που εξαρτώνται απ' αυτόν (ανάδειξη και ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας).
Αναμένεται να συνδράμουν σημαντικά στις διαδικασίες έρευνας και διάσωσης ιδιαίτερα σε απομακρυσμένα νησιά του Αιγαίου.
Δεν έχουν αρνητική επίδραση στην ποιότητα του αέρα, στην ποιότητα των υδάτων, στην άγρια ζωή, την αλιεία, το υδρολογικό ισοζύγιο και την ηχορύπανση σε σχέση με τις άλλες δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στα λιμάνια και τις λίμνες. Επιπλέον έχουν το μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα σε σύγκριση με άλλα μέσα μεταφοράς ενώ μπορούν να συμβάλλουν τα μέγιστα στην προώθηση της Βιώσιμης Ανάπτυξης ακόμη και στην περίπτωση καλών εφαρμογών Κυκλικής Οικονομίας - Circular Economy (εξοικονόμηση καυσίμων & ορυκτών πόρων) δηλαδή στην ταυτόχρονη προστασία των φυσικών πόρων και τη διατήρηση των φυσικών αποθεμάτων με αναπτυξιακές προοπτικές για τις τοπικές οικονομίες.
Μπορούν να συνδέσουν εγχώριους τουριστικούς προορισμούς με γειτονικούς εξωχώριους και αντίστροφα και μάλιστα με απευθείας ναυλωμένες πτήσεις. Τέλος, ενθαρρύνουν την εμπλοκή του Α' και Β' βαθμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε χωρικά επιχειρηματικά σχήματα στον τομέα των Μεταφορών αποδίδοντάς της σημαντικούς πόρους για την ευημερία των κατοίκων μέσα από την αποσυγκέντρωση δικαιοδοσιών , αρμοδιοτήτων και πόρων (Περιφερειακή Αποκέντρωση) τονώνοντας την τοπική οικονομία, αναδεικνύοντας τη "Νησιωτικότητα" και ιδιαίτερα τους ακριτικούς απομακρυσμένους προορισμούς προς την κατεύθυνση της περιφερειακής ανάπτυξης.
Τι προβλέπεται
Όπως επισημαίνεται στην αιτιολογική έκθεση, τα βασικά σημεία που εισάγει το προτεινόμενο μέρος του σχεδίου νόμου, σε σχέση με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο (ν.4146/2013), αφορούν:
• Δυνατότητα διαχωρισμού της διαδικασίας αδειοδότησης σε δύο στάδια, ώστε ο κάτοχος της άδειας ίδρυσης υδατοδρομίου, εφόσον το επιθυμεί, να διαφοροποιείται από τον κάτοχο άδειας λειτουργίας και εκμετάλλευσης του υδατοδρομίου. Η πρόταση αυτή αναμένεται να επιταχύνει σε μεγάλο βαθμό την αδειοδότηση των υδατοδρομίων, εισάγοντας μια απλούστερη, ευέλικτη και ρεαλιστική διαδικασία, περισσότερο φιλική για τους εν δυνάμει επενδυτές, που επιπλέον διευκολύνει και προωθεί συνέργειες τύπου ΣΔΙΤ.
• Η άδεια ίδρυσης εκδίδεται υποχρεωτικά στο όνομα Ο.Τ.Α. ή Λιμενικού Ταμείου ή Οργανισμού Λιμένος ή Φορέα ή Υπηρεσία του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα.
• Διευκολύνεται η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης για την ίδρυση υδατοδρομίου σε λιμένα, ανεξαρτήτως της νομικής προσωπικότητας που κατέχει ο ενδιαφερόμενος (λιμένας ή ιδιώτης), αίροντας έτσι τη διακριτική μεταχείριση που υπάρχει στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο, Ν. 4146/2013. Επιπλέον τα υδατοδρόμια ως "έργα και δραστηριότητες" κατατάσσονται εφεξής στην υποκατηγορία Α2 (Άρθρο 4/ Ν. 4146/2013 περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων). Σύμφωνα με το Άρθρο αυτό αλλά και το Άρθρο 2 του ίδιου Ν. απαιτείται διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης με τη διεξαγωγή ΜΠΕ και έκδοση Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) αλλά αρμόδια περιβαλλοντική αρχή για την περιβαλλοντική αδειοδότηση των είναι η οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Η δε έγκριση των περιβαλλοντικών όρων γίνεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της. Κατά συνέπεια η περιβαλλοντική αδειοδότηση των υδατοδρομίων καθίσταται περισσότερο αποκεντρωμένη και λιγότερο χρονοβόρα.
• Θεσμοθετείται η δυνατότητα χρήσης περιοχής του λιμένα, ως εναλλακτική περιοχή ελιγμών υδροπλάνου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, με τη σύμφωνη γνώμη του λιμενάρχη με βάση την κείμενη νομοθεσία, ώστε να διασφαλίζεται η αδιάλειπτη πτητική λειτουργία των υδροπλάνων καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.
• Απλοποιούνται τα απαιτούμενα νομιμοποιητικά δικαιολογητικά έγγραφα του αιτούμενου άδειας υδατοδρομίου, τα οποία πλέον αναφέρονται σαφώς στο νομοσχέδιο χωρίς να γίνεται παραπομπή σε άλλες διατάξεις που αφορούν επιχειρήσεις άλλου είδους.
• Ενισχύονται τα μέτρα ασφάλειας για τα υδατοδρόμια, ενώ παράλληλα δίνεται ιδιαίτερη έμφαση, με την εισαγωγή σχετικού άρθρου, στα θέματα εκπαίδευσης προσωπικού.
• Καθιερώνονται ελάχιστες απαιτήσεις για τις κτιριακές υποδομές των υδατοδρομίων και προβλέπεται η χρήση ευέλικτων εγκαταστάσεων.
• Διαχωρίζονται οι διαδικασίες έγκρισης εγχειριδίων από πλευράς ΥΠΑ ανάλογα με το είδος της αδείας (ίδρυσης ή λειτουργίας) με αποτέλεσμα την επιτάχυνση της αδειοδότησης.
• Δίδεται η δυνατότητα τα τιμολόγια υπηρεσιών του υδατοδρομίου προς τα υδροπλάνα να μην περιορίζονται από ΚΥΑ αλλά να καθορίζονται από τον φορέα λειτουργίας του υδατοδρομίου, ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα των υδατοδρομίων σύμφωνα με τις πραγματικές συνθήκες της αγοράς.
• Η Επιτροπή Επιθεώρησης Υδατοδρομίων λειτουργεί πλέον περισσότερο ευέλικτα στις περιπτώσεις επανεπιθεώρησης υδατοδρομίου περιορίζοντας τις διοικητικές διαδικασίες και το κόστος μετακίνησής της.
• Εφόσον δεν υπάρχει αίτηση από ενδιαφερόμενο φορέα για ίδρυση και λειτουργία υδατοδρομίου, το Δημόσιο δύναται να ιδρύει και να λειτουργεί υδατοδρόμια είτε στο όνομά του είτε σε συνιστώμενους για το σκοπό αυτό δημόσιου χαρακτήρα φορείς.
Αναμενόμενα οφέλη
Με την προώθηση του παρόντος μέρους του σχεδίου νόμου για τα υδατοδρόμια δημιουργείται ένα ασφαλές και ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξη της αγοράς του νέου μέσου με προτεραιότητα το σπάσιμο των υφιστάμενων γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, μέσα από τη απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης των υδατοδρομίων.
Η σπουδαιότητα της ανάπτυξης των υδατοδρομίων και η δημιουργία ενός σύγχρονου και πυκνού δικτύου υδατοδρομίων, συνοψίζονται στα παρακάτω:
• Αποτελούν συγκριτικό πλεονέκτημα για τη χώρα μας για λόγους κλιματολογικούς, γεωμορφολογικούς, τουριστικούς, κοινωνικούς και γενικότερα αναπτυξιακούς.
• Εισάγουν ένα καινοτόμο φιλικό και ευέλικτο μέσο μεταφοράς -με συγκριτικά μικρό κόστος υποδομών- σε μια χώρα που λόγω του γεωμορφολογικού ανάγλυφου, της νησιωτικότητας και της εκτεταμένης ακτογραμμής της όχι μόνο ενδείκνυται αλλά και έχει σημαντικές αναπτυξιακές προοπτικές.
Είναι ο πιο γρήγορος και πιο άνετος τρόπος μεταφοράς σε σχέση με τα υπόλοιπα μεταφορικά μέσα: αυτοκίνητο, λεωφορείο, τρένο, πλοίο. Για τα δε αεροπλάνα χαρακτηρίζονται ως συμπληρωματικά για μακρινές αποστάσεις ενώ είναι υποκατάστατα για τις κοντινές και ιδιαίτερα σε νησιά που δεν διαθέτουν χερσαίο αεροδρόμιο.
Δημιουργούνται υπεραξίες και νέες ευκαιρίες στους Οργανισμούς Λιμένων και τα Λιμενικά Ταμεία από την λειτουργία στους χώρους τους υδατοδρομίων ως μέρος του συνόλου των εγκαταστάσεων τους, ενισχύοντας έτσι τον θεσμικό τους ρόλο.
Προωθείται η τουριστική αγορά στην ευρύτερη περιοχή των λιμένων αλλά και σε περιοχές οι οποίες μέχρι σήμερα δεν ήταν ούτε εύκολα και γρήγορα προσβάσιμες αλλά ούτε και δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί (σύνδεση Κέντρου με την Περιφέρεια, έμφαση στη Νησιωτικότητα και σπάσιμο της απομόνωσης των απομακρυσμένων νησιών) και μάλιστα καθ' όλη της διάρκεια του έτους (μεγέθυνση της τουριστικής σεζόν).
Λειτουργούν συμπληρωματικά με τα υπάρχοντα μεταφορικά μέσα προάγοντας τις συνδυασμένες μεταφορές και συνεπώς τη μεγιστοποίηση του τουριστικού προϊόντος. Έτσι, σε συνεργασία με τη βιομηχανία της κρουαζιέρας, δημιουργείται η δυνατότητα της καλύτερης εξυπηρέτησης αλλά και της επισκεψιμότητας περισσότερων τουριστικών περιοχών (ανάδειξη νέων τουριστικών τάσεων).
Δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας τόσο σε αυτόν καθ' αυτόν τον κλάδο των αερομεταφορών όσο και σε κλάδους που εξαρτώνται απ' αυτόν (ανάδειξη και ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας).
Αναμένεται να συνδράμουν σημαντικά στις διαδικασίες έρευνας και διάσωσης ιδιαίτερα σε απομακρυσμένα νησιά του Αιγαίου.
Δεν έχουν αρνητική επίδραση στην ποιότητα του αέρα, στην ποιότητα των υδάτων, στην άγρια ζωή, την αλιεία, το υδρολογικό ισοζύγιο και την ηχορύπανση σε σχέση με τις άλλες δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στα λιμάνια και τις λίμνες. Επιπλέον έχουν το μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα σε σύγκριση με άλλα μέσα μεταφοράς ενώ μπορούν να συμβάλλουν τα μέγιστα στην προώθηση της Βιώσιμης Ανάπτυξης ακόμη και στην περίπτωση καλών εφαρμογών Κυκλικής Οικονομίας - Circular Economy (εξοικονόμηση καυσίμων & ορυκτών πόρων) δηλαδή στην ταυτόχρονη προστασία των φυσικών πόρων και τη διατήρηση των φυσικών αποθεμάτων με αναπτυξιακές προοπτικές για τις τοπικές οικονομίες.
Μπορούν να συνδέσουν εγχώριους τουριστικούς προορισμούς με γειτονικούς εξωχώριους και αντίστροφα και μάλιστα με απευθείας ναυλωμένες πτήσεις. Τέλος, ενθαρρύνουν την εμπλοκή του Α' και Β' βαθμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε χωρικά επιχειρηματικά σχήματα στον τομέα των Μεταφορών αποδίδοντάς της σημαντικούς πόρους για την ευημερία των κατοίκων μέσα από την αποσυγκέντρωση δικαιοδοσιών , αρμοδιοτήτων και πόρων (Περιφερειακή Αποκέντρωση) τονώνοντας την τοπική οικονομία, αναδεικνύοντας τη "Νησιωτικότητα" και ιδιαίτερα τους ακριτικούς απομακρυσμένους προορισμούς προς την κατεύθυνση της περιφερειακής ανάπτυξης.
