"Ανοιχτό" θα παραμείνει το συνταξιοδοτικό "μέτωπο", ακόμα και αν "κλείσει" η συμφωνία κυβέρνησης-θεσμών για τη μη περικοπή των "παλαιών" συντάξεων το 2019.
Με άλλα λόγια, όπως θα φανεί από το επόμενο έτος, θα είναι πολύ δύσκολο να διατηρηθεί η βιωσιμότητα των ασφαλιστικών φορέων χωρίς άλλες μειώσεις στις δαπάνες τους.
Η δυσκολία αυτή, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές του Capital.gr, συνδέεται με τουλάχιστον 7 παράγοντες. Αυτοί εκτείνονται από την "κόπωση" εσόδων και τις "φτωχές" εισφορές των ελαστικών μορφών εργασίας μέχρι κρίσιμα νομικά ζητήματα που δημιουργεί η απόφαση μη μείωσης των παλαιών συντάξεων, αλλά και η συνολική δημοσιονομική πορεία της χώρας και οι πολιτικές εξελίξεις στην Ευρωζώνη (Ιταλία-Γερμανία), ιδίως έως τις ευρωεκλογές του ερχόμενου Μαΐου 2019, αλλά και έπειτα από αυτές.
Μεταμνημονιακός "κορσές"
Δεδομένων των μεταμνημονιακών δεσμεύσεων της κυβέρνησης για τα μελλοντικά πρωτογενή πλεονάσματα, κάθε απόκλιση από τους στόχους αυτούς θα "χτυπά" κόκκινο. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί συγκεκριμένα σε βάρος των "αντιμέτρων" (π.χ. επίδομα στέγασης, επιχορήγηση εισφορών νέων εργαζομένων), οδηγώντας σε περιορισμό τους.
Ωστόσο, μπορεί μια μελλοντική δημοσιονομική απόκλιση να "χτυπήσει" και σε βάρος των δημοσίων δαπανών, όπως για μισθούς δημοσίων υπαλλήλων (π.χ. πλήθος συμβασιούχων), επιδόματα (π.χ. Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης), αλλά και συντάξεις, με αποτέλεσμα τη μείωσή τους. Και αυτό γιατί, όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, οι "θεσμοί" έχουν, σχεδόν, αποκλείσει κάθε νέα αύξηση στους συντελεστές φόρων ή εισφορών. Έτσι, ουσιαστικά, μόνο από το πεδίο των δαπανών θα μπορούσε να προέλθει οποιοδήποτε "μαξιλάρι" για την αποφυγή κάποιας δημοσιονομικής απόκλισης.
Αμφίβολες προσδοκίες
Παρότι οι "θεσμοί" έχουν αποκλείσει νέες αυξήσεις εισφορών, αυτό δεν σημαίνει πως η κυβέρνηση δεν έχει καταθέσει στις Βρυξέλλες πολύ τολμηρές προβλέψεις για έσοδα, πρώτα από όλα, από την πλευρά των ασφαλιστικών εισφορών.
Ίσα-ίσα έχει "φουσκώσει" τις προβλέψεις για ασφαλιστικά έσοδα, προκειμένου να "πείσει" τους "θεσμούς" ότι δεν είναι αναγκαίες οι περικοπές συνταξιοδοτικών δαπανών.
Για του λόγου το αληθές, στο σχέδιο Προϋπολογισμού το οποίο κατέθεσε την περασμένη Δευτέρα στην Κομισιόν, στο πλαίσιο της διαδικασίας του "Ευρωπαϊκού Εξαμήνου", προβλέπεται αύξηση 1,1 δισ. ευρώ στις εισπράξεις από κοινωνικές εισφορές το 2019 σε περίπτωση που δεν κοπούν οι συντάξεις.
Η αύξηση αυτή δεν εξηγείται μόνο από τις παρακρατήσεις οι οποίες δεν θα χαθούν λόγω της μη περικοπής των συντάξεων.
Αναμένεται να προέλθει, σύμφωνα με αρμόδια στελέχη των Ταμείων, από την αύξηση των εισπράξεων από τις εισφορές, κυρίως επί της μισθωτής απασχόλησης, λόγω της αναμενόμενης αύξησής της.
Πιο αναλυτικά, επτά είναι οι "νάρκες" στον δρόμο της μη περικοπής των συντάξεων.
1. Η περαιτέρω αύξηση των απασχολουμένων και έτσι των αποδιδόμενων εισφορών για λογαριασμό τους "σκοντάφτει" καταρχάς στο γεγονός ότι οι περισσότερες νέες θέσεις απασχόλησης είναι ελαστικής μορφής και, έτσι, οι μισθοί μαζί και οι εισφορές (οι οποίες υπολογίζονται με βάση τις αμοιβές) είναι χαμηλού επιπέδου.
2. Από την άλλη μεριά, η αναμενόμενη ακόμα μεγαλύτερη, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, αύξηση της απασχόλησης στο Δημόσιο (κατάργηση πλαφόν στους συμβασιούχους, κανόνας 1:1 για τους μόνιμους), μπορεί να αυξάνει τις καταβαλλόμενες εισφορές στα Ταμεία, αλλά αυξάνει τις δαπάνες του Δημοσίου από την "πίσω πόρτα".
3. Τα έσοδα από τις ρυθμίσεις ληξιπροθέσμων οφειλών προς τα Ταμεία, αν και φέτος εμφανίζουν καλύτερες από τις αρχικά προβλεπόμενες "επιδόσεις", έχει αρχίσει να γίνεται σαφές ότι έχουν φτάσει ένα "όριο". Η ρύθμιση των 120 δόσεων δεν έχει προσελκύσει παρά ένα λιλιπούτειο πλήθος οφειλετών. Εξάλλου, ολοένα και μεγαλύτερο μέρος των εσόδων του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ), το οποίο είναι υπεύθυνο για το "κυνήγι" των οφειλετών, προέρχεται από τις κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών.
4. Με πιο ραγδαίους ρυθμούς σε σχέση με τα έσοδα από ρυθμίσεις χρεών προς τα Tαμεία, αυξάνονται τα ίδια χρέη. Ήδη έχουν φτάσει τα 33,8 δισ. ευρώ, ενώ τέλος του τρέχοντος χρόνου ή το αργότερο στις αρχές του επομένου αναμένεται να βρεθούν στο "κατώφλι" των 35 δισ. ευρώ, δημιουργώντας ασφυξία στην αγορά.
5. Την ίδια στιγμή, είναι αμφίβολο αν και το 2019 ο ΕΦΚΑ θα μπορέσει να αντλήσει πόρους από τον "κουμπαρά" του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών, όπως έκανε και φέτος, με πολλή δυσκολία. Το ΥΠΟΙΚ υποστήριξε τη μη καταβολή του στον ΕΦΚΑ φέτος, λόγω του γεγονότος ότι εμφανίζει υπερπλεόνασμα. Ωστόσο, τελικά, πέρασε η άποψη του υπ. Εργασίας που ήθελε τα αποθεματικά των Ταμείων να μένουν στα Ταμεία. Κάθε άλλο, όμως, βέβαιο, είναι ότι θα επαναληφθεί το ίδιο το 2019. Εξάλλου, τα "σύννεφα" της κρίσης γύρω από την Ιταλία ενδέχεται να δημιουργήσει πιέσεις και στις αποδόσεις των ελληνικών κρατικών ομολόγων, στα οποία είναι επενδυμένα, κυρίως, τα αποθεματικά των Ταμείων.
6. Δεν είναι, όμως, μόνο τα έσοδα των Ταμείων τα οποία κινδυνεύουν, αλλά και οι δαπάνες. Από τον περασμένο Αύγουστο έχει σταματήσει η ειδική κρατική χρηματοδότηση για την καταβολή των νέων συντάξεων. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει τα ίδια Ταμεία να βρουν, από δικούς τους πόρους, τα αναγκαία κεφάλαια για την εξόφλησή τους.
7. Ενδεχόμενη μη περικοπή των καταβαλλομένων (ή "παλαιών") κατά τις 12/5/2016 συντάξεων την 1/1/2019 εγείρει ζήτημα για τις περικοπές των συντάξεων τις οποίες αιτήθηκαν ασφαλισμένοι από τις 13/5/2016, δηλαδή για τις νέες συντάξεις. Με άλλα λόγια, ενδεχομένως όσοι νέοι συνταξιούχοι υπέστησαν περικοπές στις αποδοχές τους να διεκδικήσουν την επιστροφή των περικοπών αυτών. Κάτι τέτοιο, θα έθετε επ’ αμφιβόλω το ύψος των συντάξεων των οποίων θα αιτηθούν ασφαλισμένοι και στο μέλλον. Με άλλα λόγια, θα αμφισβητούνταν όλες οι μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες προβλέψεις για το συνολικό ύψος της συνταξιοδοτικής δαπάνης.
Με άλλα λόγια, όπως θα φανεί από το επόμενο έτος, θα είναι πολύ δύσκολο να διατηρηθεί η βιωσιμότητα των ασφαλιστικών φορέων χωρίς άλλες μειώσεις στις δαπάνες τους.
Η δυσκολία αυτή, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές του Capital.gr, συνδέεται με τουλάχιστον 7 παράγοντες. Αυτοί εκτείνονται από την "κόπωση" εσόδων και τις "φτωχές" εισφορές των ελαστικών μορφών εργασίας μέχρι κρίσιμα νομικά ζητήματα που δημιουργεί η απόφαση μη μείωσης των παλαιών συντάξεων, αλλά και η συνολική δημοσιονομική πορεία της χώρας και οι πολιτικές εξελίξεις στην Ευρωζώνη (Ιταλία-Γερμανία), ιδίως έως τις ευρωεκλογές του ερχόμενου Μαΐου 2019, αλλά και έπειτα από αυτές.
Μεταμνημονιακός "κορσές"
Δεδομένων των μεταμνημονιακών δεσμεύσεων της κυβέρνησης για τα μελλοντικά πρωτογενή πλεονάσματα, κάθε απόκλιση από τους στόχους αυτούς θα "χτυπά" κόκκινο. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί συγκεκριμένα σε βάρος των "αντιμέτρων" (π.χ. επίδομα στέγασης, επιχορήγηση εισφορών νέων εργαζομένων), οδηγώντας σε περιορισμό τους.
Ωστόσο, μπορεί μια μελλοντική δημοσιονομική απόκλιση να "χτυπήσει" και σε βάρος των δημοσίων δαπανών, όπως για μισθούς δημοσίων υπαλλήλων (π.χ. πλήθος συμβασιούχων), επιδόματα (π.χ. Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης), αλλά και συντάξεις, με αποτέλεσμα τη μείωσή τους. Και αυτό γιατί, όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, οι "θεσμοί" έχουν, σχεδόν, αποκλείσει κάθε νέα αύξηση στους συντελεστές φόρων ή εισφορών. Έτσι, ουσιαστικά, μόνο από το πεδίο των δαπανών θα μπορούσε να προέλθει οποιοδήποτε "μαξιλάρι" για την αποφυγή κάποιας δημοσιονομικής απόκλισης.
Αμφίβολες προσδοκίες
Παρότι οι "θεσμοί" έχουν αποκλείσει νέες αυξήσεις εισφορών, αυτό δεν σημαίνει πως η κυβέρνηση δεν έχει καταθέσει στις Βρυξέλλες πολύ τολμηρές προβλέψεις για έσοδα, πρώτα από όλα, από την πλευρά των ασφαλιστικών εισφορών.
Ίσα-ίσα έχει "φουσκώσει" τις προβλέψεις για ασφαλιστικά έσοδα, προκειμένου να "πείσει" τους "θεσμούς" ότι δεν είναι αναγκαίες οι περικοπές συνταξιοδοτικών δαπανών.
Για του λόγου το αληθές, στο σχέδιο Προϋπολογισμού το οποίο κατέθεσε την περασμένη Δευτέρα στην Κομισιόν, στο πλαίσιο της διαδικασίας του "Ευρωπαϊκού Εξαμήνου", προβλέπεται αύξηση 1,1 δισ. ευρώ στις εισπράξεις από κοινωνικές εισφορές το 2019 σε περίπτωση που δεν κοπούν οι συντάξεις.
Η αύξηση αυτή δεν εξηγείται μόνο από τις παρακρατήσεις οι οποίες δεν θα χαθούν λόγω της μη περικοπής των συντάξεων.
Αναμένεται να προέλθει, σύμφωνα με αρμόδια στελέχη των Ταμείων, από την αύξηση των εισπράξεων από τις εισφορές, κυρίως επί της μισθωτής απασχόλησης, λόγω της αναμενόμενης αύξησής της.
Πιο αναλυτικά, επτά είναι οι "νάρκες" στον δρόμο της μη περικοπής των συντάξεων.
1. Η περαιτέρω αύξηση των απασχολουμένων και έτσι των αποδιδόμενων εισφορών για λογαριασμό τους "σκοντάφτει" καταρχάς στο γεγονός ότι οι περισσότερες νέες θέσεις απασχόλησης είναι ελαστικής μορφής και, έτσι, οι μισθοί μαζί και οι εισφορές (οι οποίες υπολογίζονται με βάση τις αμοιβές) είναι χαμηλού επιπέδου.
2. Από την άλλη μεριά, η αναμενόμενη ακόμα μεγαλύτερη, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, αύξηση της απασχόλησης στο Δημόσιο (κατάργηση πλαφόν στους συμβασιούχους, κανόνας 1:1 για τους μόνιμους), μπορεί να αυξάνει τις καταβαλλόμενες εισφορές στα Ταμεία, αλλά αυξάνει τις δαπάνες του Δημοσίου από την "πίσω πόρτα".
3. Τα έσοδα από τις ρυθμίσεις ληξιπροθέσμων οφειλών προς τα Ταμεία, αν και φέτος εμφανίζουν καλύτερες από τις αρχικά προβλεπόμενες "επιδόσεις", έχει αρχίσει να γίνεται σαφές ότι έχουν φτάσει ένα "όριο". Η ρύθμιση των 120 δόσεων δεν έχει προσελκύσει παρά ένα λιλιπούτειο πλήθος οφειλετών. Εξάλλου, ολοένα και μεγαλύτερο μέρος των εσόδων του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ), το οποίο είναι υπεύθυνο για το "κυνήγι" των οφειλετών, προέρχεται από τις κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών.
4. Με πιο ραγδαίους ρυθμούς σε σχέση με τα έσοδα από ρυθμίσεις χρεών προς τα Tαμεία, αυξάνονται τα ίδια χρέη. Ήδη έχουν φτάσει τα 33,8 δισ. ευρώ, ενώ τέλος του τρέχοντος χρόνου ή το αργότερο στις αρχές του επομένου αναμένεται να βρεθούν στο "κατώφλι" των 35 δισ. ευρώ, δημιουργώντας ασφυξία στην αγορά.
5. Την ίδια στιγμή, είναι αμφίβολο αν και το 2019 ο ΕΦΚΑ θα μπορέσει να αντλήσει πόρους από τον "κουμπαρά" του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών, όπως έκανε και φέτος, με πολλή δυσκολία. Το ΥΠΟΙΚ υποστήριξε τη μη καταβολή του στον ΕΦΚΑ φέτος, λόγω του γεγονότος ότι εμφανίζει υπερπλεόνασμα. Ωστόσο, τελικά, πέρασε η άποψη του υπ. Εργασίας που ήθελε τα αποθεματικά των Ταμείων να μένουν στα Ταμεία. Κάθε άλλο, όμως, βέβαιο, είναι ότι θα επαναληφθεί το ίδιο το 2019. Εξάλλου, τα "σύννεφα" της κρίσης γύρω από την Ιταλία ενδέχεται να δημιουργήσει πιέσεις και στις αποδόσεις των ελληνικών κρατικών ομολόγων, στα οποία είναι επενδυμένα, κυρίως, τα αποθεματικά των Ταμείων.
6. Δεν είναι, όμως, μόνο τα έσοδα των Ταμείων τα οποία κινδυνεύουν, αλλά και οι δαπάνες. Από τον περασμένο Αύγουστο έχει σταματήσει η ειδική κρατική χρηματοδότηση για την καταβολή των νέων συντάξεων. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει τα ίδια Ταμεία να βρουν, από δικούς τους πόρους, τα αναγκαία κεφάλαια για την εξόφλησή τους.
7. Ενδεχόμενη μη περικοπή των καταβαλλομένων (ή "παλαιών") κατά τις 12/5/2016 συντάξεων την 1/1/2019 εγείρει ζήτημα για τις περικοπές των συντάξεων τις οποίες αιτήθηκαν ασφαλισμένοι από τις 13/5/2016, δηλαδή για τις νέες συντάξεις. Με άλλα λόγια, ενδεχομένως όσοι νέοι συνταξιούχοι υπέστησαν περικοπές στις αποδοχές τους να διεκδικήσουν την επιστροφή των περικοπών αυτών. Κάτι τέτοιο, θα έθετε επ’ αμφιβόλω το ύψος των συντάξεων των οποίων θα αιτηθούν ασφαλισμένοι και στο μέλλον. Με άλλα λόγια, θα αμφισβητούνταν όλες οι μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες προβλέψεις για το συνολικό ύψος της συνταξιοδοτικής δαπάνης.
