Το 2016 ενδέχεται να αποδειχθεί καθοριστικό για το μέλλον της Ευρώπης.
Ειδικά εάν οι Καταλανοί ψηφίσουν υπέρ της ανεξαρτησίας τους, καθώς σε αυτή την περίπτωση ο ηγέτης των εθνικιστών έχει δεσμευτεί ότι η διαδικασία θα ολοκληρωθεί εντός 18 μηνών. Όσο για τις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη, θα κληθούν να υλοποιήσουν την απειλή ότι το νέο κράτος δεν έχει καμία θέση εντός της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης και θα πρέπει να υποβάλει εκ νέου αίτηση ένταξης, εφόσον φυσικά το επιθυμεί.
Στη Βρετανία, επίσης, ο Ντέιβιντ Κάμερον είναι πολύ πιθανό να διεξάγει ως το τέλος του 2016 το δημοψήφισμα το οποίο θα κρίνει την παραμονή ή όχι της Βρετανίας στην Ε.Ε. Οι δημοσκοπήσεις προμηνύουν σκληρό ντέρμπι και όλα τα σενάρια παραμένουν ανοιχτά, ως την τελευταία στιγμή. Το σίγουρο, πάντως, είναι πως εφόσον οι Βρετανοί αποφασίσουν να φύγουν, τότε οι Σκοτσέζοι προτίθενται να επαναφέρουν το ζήτημα της απόσχισής τους, καθώς αυτοί θέλουν να παραμείνουν στην Ε.Ε.
Εάν σε όλα αυτά προσθέσουμε το χάος που επικρατεί στο προσφυγικό, τη συνεχιζόμενη οικονομική κρίση και τις φυγόκεντρες τάσεις που προκαλεί η εμμονή στη σκληρή λιτότητα, καθώς και τις μεγάλες διαφορές ανάμεσα στους εταίρους στην εξωτερική πολιτική (η Συρία είναι το πιο πρόσφατο παράδειγμα, καθώς οι Γερμανοί προτείνουν συνομιλίες με τον Ασαντ, ενώ Γάλλοι και Βρετανοί θέλουν να τον ανατρέψουν), τότε εύκολα βγαίνει το συμπέρασμα ότι η εικόνα της σημερινής Ευρώπης παραπέμπει σε σήψη και διάλυση. Λέτε να καταφέρουν να «γυρίσουν» την παρτίδα Μέρκελ και Ολάντ, που θα μιλήσουν μαζί στην Ευρφωβουλή στις 7 Οκτωβρίου, για πρώτη φορά μετά τους Κολ και Μιτεράν το 1989;