ΟΙ «ΚΑΛΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ» ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ, ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΛΑΤΗ ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ

Μια πενταετία μετά την επιβολή των σκληρών μέτρων λιτότητας που βύθισαν την οικονομία σε βαθιά ύφεση η Ελλάδα εξακολουθεί να θεωρείται το «μαύρο πρόβατο» των δανειστών δεχόμενη ασφυκτικές πιέσεις.


Την ίδια ώρα, τα μάτια των αγορών είναι στραμμένα σε Πορτογαλία και Κύπρο, σε δύο χώρες που επίσης εφάρμοσαν σφιχτά προγράμματα οικονομικής προσαρμογής, και χαρακτηρίζονται πλέον από πολλούς ως οι «καλοί μαθητές» του μνημονίου.

Θεωρία που στηρίζεται στο γεγονός ότι η μεν χώρα της Ιβηρικής κατάφερε να εξέλθει μετά από τέσσερα χρόνια και συγκεκριμένα την άνοιξη του 2014 από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (EFSF) και φέτος τον Απρίλιο να... διώξει την τρόικα, ενώ η Κύπρος οδεύει προς έξοδο από το μνημόνιο στις αρχές του 2016.

Η γερμανική εφημερίδα Handelsblatt έγραψε προ ολίγων ημερών ότι η Πορτογαλία αποτελεί «υποδειγματικό μαθητή» στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, σχολιάζοντας πως ο κεντροδεξιός κυβερνητικός συνασπισμός του Πέδρο Πάσους Κοέλιο κατάφερε να βγει νικητής στις βουλευτικές εκλογές, παρά τις μεγάλες περικοπές στις οποίες είχε προχωρήσει τα προηγούμενα χρόνια.

Επισήμανε δε το γεγονός ότι οι Πορτογάλοι αποδέχθηκαν τις επώδυνες μεταρρυθμίσεις με αξιοθαύμαστη ηρεμία και στωικότητα, καθώς τις θεώρησαν απαραίτητες. Ανάμεσα σε αυτές, εκτόξευση των φορολογικών συντελεστών, βαθιές περικοπές του κοινωνικού κράτους, δραστική μείωση μισθών, συντάξεων και άλλων εργασιακών δικαιωμάτων...

Μετά από όλα αυτά και τρία χρόνια ύφεσης, η οικονομία της χώρας επέστρεψε φέτος σε τροχιά ανάπτυξης. Με άλλα λόγια, οι προσπάθειες της Πορτογαλίας άρχισαν να αποδίδουν καρπούς. Από τον Μάιο του 2014 η χώρα έχει βγει στις αγορές, ενώ ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poors βελτίωσε την πιστοληπτική της αξιολόγηση. Εξάλλου φέτος, σύμφωνα με επίσημους υπολογισμούς, η οικονομία αναμένεται να καταγράψει ανάπτυξη 1,6%, ποσοστό ανάλογο με τον μέσο όρο των χωρών της Ε.Ε.
Κύπρος και Πορτογαλία... χαιρετούν το «μαύρο πρόβατο»

Πρόβλημα για την πορτογαλική οικονομία εξακολουθεί να αποτελεί η υψηλή ανεργία, αν και μειώθηκε από το 17%, που ήταν το υψηλότερο ποσοστό που κατέγραψε, στο 12%. Η ανεργία όμως των νέων φτάνει στο 30%.

Την ίδια ώρα το βιοτικό επίπεδο σημειώνει κάθετη πτώση, με την Πορτογαλία να παραμένει ακόμη η πιο φτωχή χώρα της δυτικής Ευρώπης. Ένας στους πέντε πολίτες εξακολουθεί να ζει κάτω από το όριο της φτώχειας με εισόδημα χαμηλότερο των 5.000 ευρώ ετησίως, ενώ η ποιότητα και οι παροχές της δημόσιας υγείας και παιδείας έχουν πληγεί καίρια από τις περικοπές.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η περίπτωση της Κύπρου, η οποία σύμφωνα με εκτιμήσεις του οικονομικού επιτελείου «έχει σταθεί ξανά στα πόδια και οδεύει προς έξοδο από το μνημόνιο το 2016».

«Η Απαντησή μας»
Ο υπουργός Οικονομικών Χάρης Γεωργιάδης τόνισε πρόσφατα ότι «αυτή είναι και η απάντησή μας προς όσους μας καλούσαν φέτος να σχίσουμε τα μνημόνια», σημειώνοντας ωστόσο ότι αν και η Κύπρος έχει ξανακερδίσει τη διεθνή αξιοπιστία της, παραμένουν προβλήματα και προκλήσεις, και μάλιστα σοβαρά.
Η κυβέρνηση ωστόσο δείχνει αποφασισμένη να συνεχίσει να κινείται προς την κατεύθυνση των μεταρρυθμίσεων, «με αυτοπεποίθηση και με βεβαιότητα ότι η δύσκολη προσπάθεια που έχουμε αναλάβει φέρνει αποτελέσματα».

Μέσα σε δυόμισι χρόνια μνημονίου με οκτώ αξιολογήσεις οι δημοσιονομικοί στόχοι επιτεύχθηκαν ως αποτέλεσμα των σημαντικών μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης και κυρίως της συνετής εκτέλεσης του προϋπολογισμού.

Είναι γεγονός ότι η κυπριακή οικονομία μετά από μια μακρά περίοδο ύφεσης επέστρεψε σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία το α’ εξάμηνο του 2015 παρουσίασε ρυθμό ανάπτυξης 0,8% του ΑΕΠ, έναντι αρνητικού ρυθμού -2,5% την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους.
Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται σε σημαντικό βαθμό στις θετικές επιδόσεις του τουρισμού και του τομέα των υπηρεσιών, οι οποίοι επηρεάστηκαν εκτός των άλλων και από τη βελτίωση της οικονομικής δραστηριότητας στην Ευρωζώνη και τη συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ, έναντι του δολαρίου και της βρετανικής στερλίνας. Οι πρώτες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ανάπτυξη άνω του 1% του ΑΕΠ στο σύνολο του έτους.

Επιπλέον η Κύπρος βελτίωσε στο α’ τρίμηνο του 2015 το δημοσιονομικό ισοζύγιο, με το έλλειμμα να είναι μικρότερο κατά 4,2 εκατ. ευρώ σε σχέση με πέρυσι. Μπόρεσε επίσης να βγει στις αγορές δύο φορές κατά τη διάρκεια του μνημονίου, ενώ προγραμματίζεται ακόμη μία έξοδος πριν από το τέλος του χρόνου.

Στον τραπεζικό κλάδο πέτυχε τη σταθεροποίηση των καταθέσεων που οδήγησε και σε άρση όλων των περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων. Πάντως, σημαντική πρόκληση παραμένει το υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί, προκειμένου οι τράπεζες να αρχίσουν να δανείζουν και πάλι τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις και να προωθηθεί περαιτέρω η ανάπτυξη.

Ο δεύτερος «καλός μαθητής» του μνημονίου έχει στα χέρια του ένα ακόμη ατού. Σύμφωνα με πληροφορίες σημαντικό μέρος από τα χρήματα του δανείου ύψους 10 δισ. ευρώ που έλαβε η χώρα το 2013 και δεν έχει χρησιμοποιήσει μέχρι σήμερα, θα μεταφερθεί για τη δημιουργία προληπτικής γραμμής πίστωσης μετά τη λήξη του μνημονίου στις αρχές του 2016.

«Η ανεργία έχει αρχίσει να μειώνεται, τα δημόσια οικονομικά βρίσκονται υπό έλεγχο, δεν έχουμε έλλειμμα... και το κρισιμότερο είναι ότι έχει σταθεροποιηθεί ο χρηματοπιστωτικός μας τομέας», εξηγεί ο κ. Γεωργιάδης.
Χάρη σε αυτές τις θετικές εξελίξεις η Κυπριακή Δημοκρατία δεν προτίθεται να χρησιμοποιήσει και τα 10 δισ. ευρώ που πήρε ως δάνειο, ενώ οι κυπριακές τράπεζες δεν θα χρειαστούν επιπλέον κεφάλαια μέσω κρατικής χρηματοδότησης.

Η προληπτική γραμμή πίστωσης συνοδεύεται από μνημόνιο συνεργασίας, όρους και επιτήρηση, αλλά αυτά θα είναι σε κάθε περίπτωση λιγότερο απαιτητικά απ’ ό,τι ενός πλήρους μνημονίου.