Από τη μία άκρη στην άλλη;

Είναι γνωστές οι στρεβλώσεις που υπήρχαν πριν από τον ερχομό της κρίσης στην ελληνική αγορά εργασίας και στις λεγόμενες εργασιακές σχέσεις.



Όμως, επρόκειτο για ένα νομικό πλαίσιο το οποίο είχε διαμορφωθεί σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες. Έτσι είχαν αναπτυχθεί και οι αντίστοιχες πρακτικές.

Για παράδειγμα στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας υπήρχαν επί της ουσίας τέσσερα επίπεδα. Η Γενική Εθνική Σύμβαση, η κλαδική, η ομοιοεπαγγελματική και η επιχειρησιακή. Δεν λειτουργούσαν στην πράξη όλα τα επίπεδα για όλους. Όμως υπήρχαν δύο στοιχεία που ήταν ιδιαίτερα σημαντικά. Η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης και η επεκτασιμότητα που προσέφεραν ένα δίχτυ ασφαλείας για ευρύτερες ομάδες εργαζομένων.

Πολλές φορές μια κλαδική ή ομοιοεπαγγελματική συλλογική σύμβαση είχε αποφασιστεί και υπογραφεί από ομάδα επιχειρήσεων και εργαζομένων που δεν αποτελούσαν την πλειοψηφία και αυτό ήταν ένα πρόβλημα.

Πολλές φορές μια σύμβαση ακύρωνε όλες τις υπόλοιπες, ως ευνοϊκότερη, ακόμη και για επιχειρήσεις που αποδεδειγμένα αντιμετώπιζαν ιδιαίτερα προβλήματα.

Όλα αυτά ήταν προβλήματα τα οποία είχαν εντοπιστεί και συζητηθεί, χωρίς να έχουν αντιμετωπιστεί για ένα μεγάλο διάστημα πριν εμφανιστεί η κρίση.

Από το 2008 και μετά τα πράγματα είχαν αλλάξει.

Δεν ήταν πλέον η περίοδος που οι συλλογικές διαπραγματεύσεις είχαν ως αντικείμενο τις αυξήσεις των αποδοχών και τη διεύρυνση των δικαιωμάτων.

Ποιος όμως θα μπορούσε να συζητήσει για μειώσεις ή ακόμη και για πάγωμα μισθών;

Όταν χαρακτηριζόταν προδοτική ακόμη και η απόφαση της ηγεσίας της ΓΣΕΕ που είχε υπογράψει Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση με αυξήσεις 12,48% για τη διετία 2008-2009;

Όμως τα πράγματα είχαν αλλάξει και οι για πολλά χρόνια σταθερές είχαν ανατραπεί, με μια οικονομία και επιχειρήσεις που είχαν καταστεί λιγότερο ανταγωνιστικές από κάθε άλλη περίοδο τα τελευταία 40 χρόνια.

Το αποτέλεσμα είναι ότι με τις παρεμβάσεις αλλά και τις γενικότερες συνθήκες που επικράτησαν τα τελευταία χρόνια, οι μισθοί μειώθηκαν σημαντικά περίπου 25% κατά μέσο όρο.

Σήμερα επανέρχεται το θέμα των εργασιακών σχέσεων και θα αποτελέσει κεντρικό θέμα της δεύτερης αξιολόγησης.

Η συζήτηση δεν αφορά μια επαναρύθμιση που θα ήταν αναγκαία με όσα έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια. Θα μπορούσε για παράδειγμα να συζητηθεί το θέμα των συλλογικών διαπραγματεύσεων σε μια νέα βάση με καθαρούς κανόνες και σε ωριμότερες πλέον συνθήκες, χωρίς την επανάληψη υπερβολών του παρελθόντος.

Δεν γίνεται όμως αυτή η συζήτηση, γιατί το κουαρτέτο και κυρίως το ΔΝΤ επιμένουν σε παραπέρα ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, σε ομαδικές απολύσεις, σε κατάργηση τριετιών, σε περιορισμό του δικαιώματος της απεργίας και θεσμοθέτηση του δικαιώματος της ανταπεργίας κ.λπ.

Όλα αυτά, σε μια χώρα όπου οι απολύσεις ουσιαστικά είναι ελεύθερες, οι μισθοί έχουν κατρακυλήσει, εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα είναι απλήρωτοι και οι απεργίες κινδυνεύουν να εκλείψουν.

Υπάρχει, πέρα των άλλων, και ένα οξύμωρο σε όλη αυτή την προσέγγιση και την εμμονή.

Στις ελεύθερες οικονομίες και τις αυτορυθμιζόμενες αγορές που πιστεύουν πλέον οι πολιτικές πλειοψηφίες στην Ευρώπη και παγκοσμίως, υποτίθεται ότι το κράτος μένει έξω από παρεμβάσεις. Εδώ όμως εκείνο που ζητούν είναι να έχει το κράτος τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο. Να ρυθμίζει όχι μόνο τον κατώτατο μισθό, αλλά και το συνολικό επίπεδο των αποδοχών, να κόβει και να ράβει ερήμην των κοινωνικών εταίρων και των εκπροσώπων τους.

Αυτά όμως δεν αποτελούν χαρακτηριστικό μιας ελεύθερης αγοράς εργασίας, αλλά μιας κρατικιστικής αντίληψης για τη λειτουργία της οικονομίας συνολικά.

Έχουμε περάσει λοιπόν στο άλλο άκρο;

Από μια αγορά εργασίας με ανελαστικές εργασιακές σχέσεις, σε μια εργασιακή ζούγκλα και μάλιστα με τη σφραγίδα του κράτους. Αυτό φαίνεται να προωθείται όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες για να γίνουμε ανταγωνιστικοί, πιστεύουν, σε σχέση με τις χώρες της Ασίας και της Αφρικής.

Η κυβέρνηση υπόσχεται να κάνει σκληρή διαπραγμάτευση, χωρίς όμως επί του παρόντος να παρουσιάσει μέχρι σήμερα τουλάχιστον ένα πλαίσιο αλλαγών σε ρεαλιστική βάση.

Και η διαβεβαίωση ότι θα τα καταφέρει με τον ίδιο τρόπο που τα κατάφερε στο ασφαλιστικό, μάλλον τρομάζει παρά καθησυχάζει.