Δικαστική και πολιτική «σκιά» απειλεί για ακόμη μια φορά
την οικονομία, την επιχειρηματικότητα και την προσπάθεια που γίνεται για
να προσελκυστούν επενδύσεις στην Ελλάδα.
Με ή χωρίς πολιτική πρόθεση, με ή χωρίς πολιτική παρέμβαση, η επιχειρηματική ζωή της χώρας δέχεται και πάλι ένα σκληρό μπαράζ πίεσης, που αυτή τη φορά κινείται και στον χώρο της Δικαιοσύνης. Αυτό το περιβάλλον έχει σχεδόν καταστεί σε όλους μας γνώριμο από την αρχή περίπου της κρίσης και μάλλον επιβαρύνει παρά διευκολύνει το όποιο επενδυτικό κλίμα πάει κάθε φορά να δημιουργηθεί.
Ανθρωποι της αγοράς και κορυφαία στελέχη επιχειρήσεων και τραπεζών εκφράζουν φόβους ότι η στοχοποιημένη και πολλές φορές χωρίς συγκεκριμένα στοιχεία, ποινικοποίηση της πολιτικής, οικονομικής και επιχειρηματικής ζωής θα πλήξει καίρια, για ακόμη μια φορά την αξιοπιστία της χώρας και την εικόνα της στο εξωτερικό.
Τα ίδια στελέχη τονίζουν μετ’ επιτάσεως: «Ασφαλώς η Δικαιοσύνη πρέπει απρόσκοπτα να κάνει τη δουλειά της. Οπου υπάρχουν σκάνδαλα πρέπει να διερευνηθούν και να αποδοθούν ευθύνες».
«Λάσπη στον ανεμιστήρα...»
Ωστόσο, τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια προσπάθεια «βιομηχανοποίησης» των σκανδάλων. Μάλιστα, άνθρωποι που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα, τονίζουν ότι και το επόμενο διάστημα θα ανοίξουν υποθέσεις, χωρίς πολλά στοιχεία και εν πολλοίς αστήρικτες. Λένε, επίσης, ότι θα γίνουν ερωτήσεις στη Βουλή, εισαγγελείς θα παρεμβαίνουν και θα εκκινούν διαδικασίες έρευνας που τις περισσότερες φορές δεν θα καταλήγει πουθενά. Θα αφήνεται, όμως, η «λάσπη στον ανεμιστήρα...».
Και θα μπορούσε εύλογα κάποιος να διατυπώσει το ερώτημα: Ποιος μπορεί να υποστηρίξει μια λογική ασυλίας;
Αλίμονο να πει κάποιος πως σε τούτον τον τόπο αλλά και παντού, επιχειρηματίες ή και τραπεζίτες κινήθηκαν με τον σταυρό στο χέρι.
Πλην, όμως, και παρά το γεγονός πως οι θεσμοί θέτουν ως προαπαιτούμενα για τη λειτουργία των τραπεζών το ακαταδίωκτο των τραπεζικών στελεχών αλλά και δημοσίων λειτουργών που εφαρμόζουν το νέο θεσμικό πλαίσιο, ένα κύμα «διωγμών» -την ουσία του οποίου θα ερευνήσει η ίδια η δικαιοσύνη- εξαιρετικά δύσκολα θα επιτρέψει σε τραπεζικά στελέχη να βάλουν τις υπογραφές τους για υποθέσεις που κρίνονται δύσκολες ως προς τη διαχείρισή τους.
Ετσι, και ενώ αναμένεται μέσα στον Μάιο να ψηφιστεί επιτέλους η νομική προστασία ώστε να τρέξουν οι ρυθμίσεις μεγάλων δανείων, και να ανασάνουν οι τραπεζικοί ισολογισμοί και χιλιάδες επιχειρήσεις που βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού, εν τούτοις, αρκετοί τραπεζικοί παράγοντες πιστεύουν πως δύσκολα οι υποθέσεις θα κινηθούν με ταχύτητα, αφού ένα σύννεφο διώξεων επικρέμαται στις κεφαλές τους.
Ηδη οι χορηγήσεις και κυρίως οι αναδιαρθρώσεις αυτών των δανείων, διαμόρφωσαν το πλαίσιο για την άσκηση μιας σειράς διώξεων. Παρά το γεγονός πως το νέο θεσμικό πλαίσιο έρχεται να προστατέψει όσους ασχοληθούν με το θέμα, δεν κοιτάζει παρελθόν. Επομένως, τα ίδια πρόσωπα που διώκονται θα κληθούν να πάρουν νέες αποφάσεις πανομοιότυπες με εκείνες για τις οποίες διώκονται, μόνον που τώρα το θεσμικό πλαίσιο θα προσφέρει ασπίδα προστασίας.
«Παρά τις δικλίδες προστασίας που θεωρητικά θα προσφέρει ο νέος νόμος, γκρίζες περιοχές θα συνεχίσουν να υφίστανται», λένε τραπεζικά στελέχη που σχετίζονται με τις συγκεκριμένες διαδικασίες. Οι αποφάσεις τραπεζών και δημόσιων λειτουργών απαιτούν δικαστική επικύρωση, ενώ προβλέπεται πως τα ίδια στελέχη θα κληθούν να διαχωρίσουν τους μπαταχτζήδες από τους μη και μόνον στους δεύτερους να πραγματοποιήσουν ρυθμίσεις.
«Όλα αυτά... μυρίζουν νέες ευθύνες», λένε τα ίδια στελέχη.
Εγκλωβισμένα τα τραπεζικά στελέχη
Οι ενέργειες της Δικαιοσύνης έχουν διαχρονικά αποδειχθεί πως αποτελούν το λιγότερο πρώτη ύλη στα χέρια της πολιτικής, και έτσι καθώς συγχέονται οι δύο μορφές, είναι δύσκολο κάποιος να πει από πού ξεκινά και πού καταλήγει ο φαύλος κύκλος.
Σε όλη αυτήν τη δύσκολη χρονική περίοδο της κρίσης, πολύ συχνά η δικονομική έξαρση συμπίπτει χρονικά -μπορεί και από τύχη- με τις διαπραγματεύσεις που η χώρα πραγματοποιεί με τους δανειστές της, και σχεδόν πάντα ταυτίζεται με τη λήψη ευαίσθητων δημοσιονομικών μέτρων.
Σε τούτο το προβληματικό οικοδόμημα προστίθενται οι τεράστιες καθυστερήσεις στην απονομή Δικαιοσύνης για τις οποίες έχουν κατά καιρούς μιλήσει όλοι οι παραγωγικοί φορείς και οι οποίες σε κάθε περίπτωση εμποδίζουν τις επενδύσεις.
Είναι χαρακτηριστικό πως όλα τα παραπάνω δυσκολεύουν ακόμη και την απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων, στοιχείο που θα μπορούσε να θεωρηθεί πρωτοφανές πώς μία χώρα με τόσο υψηλή ανεργία δεν μπορεί να πραγματοποιήσει ικανοποιητική απορρόφηση. Η κατάσταση αυτή, που αποτελεί απότοκο της κρίσης δεν έχει μόνον διώξεις και καθυστερήσεις, έχει και υψηλότατη φορολογία και βραδυφλεγή δημόσια διοίκηση στοιχεία που πάλι καταλήγουν στην απομάκρυνση παραγωγικών επενδύσεων για τον τόπο ή το λιγότερο στη μη προσέλκυσή τους.
Για τις επιχειρήσεις, η ταχύτητα επίλυσης των διοικητικών διαφορών και της διεκπεραίωσης όλων των δικαστικών διαδικασιών που αφορούν θέματα όπως φορολογία, συμβάσεις διαδικασίες αναγκαστικής απαλλοτρίωσης, πτώχευσης εξυγίανσης, αποτελούν παράγοντα επιβίωσης.
30 υποθέσεις
Τριάντα και πλέον «βαριές» υποθέσεις εξετάζονται στην παρούσα φάση από την ελληνική δικαιοσύνη και αφορούν τραπεζικές ενέργειες.
Συγχρόνως, περίπου 80.000 δάνεια μικρά και μεγάλα θα μπουν στο στόχαστρο μιας σοβαρής αναδιάρθρωσης, η οποία απαιτεί αποφάσεις από τις διοικήσεις των τραπεζών. Εξαγορές και συγχωνεύσεις βρίσκονται προ των πυλών και αναμένουν τις αναδιαρθρώσεις αυτές, προκειμένου να καταλήξουν σε τελικές υπογραφές. Στον βαθμό που περατωθεί το θεσμικό πλαίσιο, τα τραπεζικά στελέχη θα χρειαστεί να εισηγηθούν και τελικά να υπογράψουν τις σχετικές αποφάσεις.
Πόσο εύκολο θα είναι όλο αυτό, αφού η κάθε διαδικασία μπορεί δυνητικά να αντιμετωπισθεί ως σκάνδαλο;
H ύπαρξη μη φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος συνεχίζει να ταλανίζει πολλά χρόνια τώρα τη χώρα. Ιδια προβλήματα αποτελούσαν αντικείμενο συζήτησης και το 2010 και το 2012. Ομως στην παρούσα φάση έχει γίνει συνείδηση σε όλους τους λειτουργούς πώς ένα δικαστήριο μπορεί να ταλανίσει την υπόλοιπη ζωή τους.
Μέσα σε ένα εξαιρετικά προβληματικό επενδυτικό περιβάλλον που διέπεται από πολυνομία αλλά και δυσκινησία των κρατικών μηχανισμών, το πλήθος και το εύρος των διώξεων δίνουν σαφώς την εντύπωση πως τα πάντα οδηγούν τελικώς σε ακόμη μεγαλύτερες δυσκολίες αφού ένα απροσδιόριστο κλίμα φόβου δημιουργείται ως προς τη λήψη ακόμη και απλών ακόμη αποφάσεων.
Η διεθνής νομοθεσία
Συγχρόνως η διεθνής νομοθεσία αλλάζει συμπαρασύροντας και τα ελληνικά δεδομένα προς την ίδια κατεύθυνση.
Για παράδειγμα, την ίδια στιγμή που οι αναδιαρθρώσεις δανείων αποτελούν το Α και το Ω για την εξυγίανση των τραπεζικών ισολογισμών προκειμένου να απελευθερωθούν πόροι για την οικονομία, είναι αρκετά τα τραπεζικά στελέχη που σημειώνουν πως πολύ δύσκολα οι τράπεζες θα δώσουν νέα δάνεια όταν ακόμη και αυτά τα κριτήρια των χορηγήσεων γίνονται αυστηρότερα και οι τραπεζικοί υπάλληλοι αποκτούν σημαντικό μερίδιο για την ευθύνη της χορήγησης.
Ετσι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πολύ δύσκολα φαίνεται πως θα περάσουν από το προβληματικό και δύσχρηστο τρέχον περιβάλλον σε ένα περιβάλλον ουσιαστικής εξυγίανσης.
Με ή χωρίς πολιτική πρόθεση, με ή χωρίς πολιτική παρέμβαση, η επιχειρηματική ζωή της χώρας δέχεται και πάλι ένα σκληρό μπαράζ πίεσης, που αυτή τη φορά κινείται και στον χώρο της Δικαιοσύνης. Αυτό το περιβάλλον έχει σχεδόν καταστεί σε όλους μας γνώριμο από την αρχή περίπου της κρίσης και μάλλον επιβαρύνει παρά διευκολύνει το όποιο επενδυτικό κλίμα πάει κάθε φορά να δημιουργηθεί.
Ανθρωποι της αγοράς και κορυφαία στελέχη επιχειρήσεων και τραπεζών εκφράζουν φόβους ότι η στοχοποιημένη και πολλές φορές χωρίς συγκεκριμένα στοιχεία, ποινικοποίηση της πολιτικής, οικονομικής και επιχειρηματικής ζωής θα πλήξει καίρια, για ακόμη μια φορά την αξιοπιστία της χώρας και την εικόνα της στο εξωτερικό.
Τα ίδια στελέχη τονίζουν μετ’ επιτάσεως: «Ασφαλώς η Δικαιοσύνη πρέπει απρόσκοπτα να κάνει τη δουλειά της. Οπου υπάρχουν σκάνδαλα πρέπει να διερευνηθούν και να αποδοθούν ευθύνες».
«Λάσπη στον ανεμιστήρα...»
Ωστόσο, τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια προσπάθεια «βιομηχανοποίησης» των σκανδάλων. Μάλιστα, άνθρωποι που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα, τονίζουν ότι και το επόμενο διάστημα θα ανοίξουν υποθέσεις, χωρίς πολλά στοιχεία και εν πολλοίς αστήρικτες. Λένε, επίσης, ότι θα γίνουν ερωτήσεις στη Βουλή, εισαγγελείς θα παρεμβαίνουν και θα εκκινούν διαδικασίες έρευνας που τις περισσότερες φορές δεν θα καταλήγει πουθενά. Θα αφήνεται, όμως, η «λάσπη στον ανεμιστήρα...».
Και θα μπορούσε εύλογα κάποιος να διατυπώσει το ερώτημα: Ποιος μπορεί να υποστηρίξει μια λογική ασυλίας;
Αλίμονο να πει κάποιος πως σε τούτον τον τόπο αλλά και παντού, επιχειρηματίες ή και τραπεζίτες κινήθηκαν με τον σταυρό στο χέρι.
Πλην, όμως, και παρά το γεγονός πως οι θεσμοί θέτουν ως προαπαιτούμενα για τη λειτουργία των τραπεζών το ακαταδίωκτο των τραπεζικών στελεχών αλλά και δημοσίων λειτουργών που εφαρμόζουν το νέο θεσμικό πλαίσιο, ένα κύμα «διωγμών» -την ουσία του οποίου θα ερευνήσει η ίδια η δικαιοσύνη- εξαιρετικά δύσκολα θα επιτρέψει σε τραπεζικά στελέχη να βάλουν τις υπογραφές τους για υποθέσεις που κρίνονται δύσκολες ως προς τη διαχείρισή τους.
Ετσι, και ενώ αναμένεται μέσα στον Μάιο να ψηφιστεί επιτέλους η νομική προστασία ώστε να τρέξουν οι ρυθμίσεις μεγάλων δανείων, και να ανασάνουν οι τραπεζικοί ισολογισμοί και χιλιάδες επιχειρήσεις που βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού, εν τούτοις, αρκετοί τραπεζικοί παράγοντες πιστεύουν πως δύσκολα οι υποθέσεις θα κινηθούν με ταχύτητα, αφού ένα σύννεφο διώξεων επικρέμαται στις κεφαλές τους.
Ηδη οι χορηγήσεις και κυρίως οι αναδιαρθρώσεις αυτών των δανείων, διαμόρφωσαν το πλαίσιο για την άσκηση μιας σειράς διώξεων. Παρά το γεγονός πως το νέο θεσμικό πλαίσιο έρχεται να προστατέψει όσους ασχοληθούν με το θέμα, δεν κοιτάζει παρελθόν. Επομένως, τα ίδια πρόσωπα που διώκονται θα κληθούν να πάρουν νέες αποφάσεις πανομοιότυπες με εκείνες για τις οποίες διώκονται, μόνον που τώρα το θεσμικό πλαίσιο θα προσφέρει ασπίδα προστασίας.
«Παρά τις δικλίδες προστασίας που θεωρητικά θα προσφέρει ο νέος νόμος, γκρίζες περιοχές θα συνεχίσουν να υφίστανται», λένε τραπεζικά στελέχη που σχετίζονται με τις συγκεκριμένες διαδικασίες. Οι αποφάσεις τραπεζών και δημόσιων λειτουργών απαιτούν δικαστική επικύρωση, ενώ προβλέπεται πως τα ίδια στελέχη θα κληθούν να διαχωρίσουν τους μπαταχτζήδες από τους μη και μόνον στους δεύτερους να πραγματοποιήσουν ρυθμίσεις.
«Όλα αυτά... μυρίζουν νέες ευθύνες», λένε τα ίδια στελέχη.
Εγκλωβισμένα τα τραπεζικά στελέχη
Οι ενέργειες της Δικαιοσύνης έχουν διαχρονικά αποδειχθεί πως αποτελούν το λιγότερο πρώτη ύλη στα χέρια της πολιτικής, και έτσι καθώς συγχέονται οι δύο μορφές, είναι δύσκολο κάποιος να πει από πού ξεκινά και πού καταλήγει ο φαύλος κύκλος.
Σε όλη αυτήν τη δύσκολη χρονική περίοδο της κρίσης, πολύ συχνά η δικονομική έξαρση συμπίπτει χρονικά -μπορεί και από τύχη- με τις διαπραγματεύσεις που η χώρα πραγματοποιεί με τους δανειστές της, και σχεδόν πάντα ταυτίζεται με τη λήψη ευαίσθητων δημοσιονομικών μέτρων.
Σε τούτο το προβληματικό οικοδόμημα προστίθενται οι τεράστιες καθυστερήσεις στην απονομή Δικαιοσύνης για τις οποίες έχουν κατά καιρούς μιλήσει όλοι οι παραγωγικοί φορείς και οι οποίες σε κάθε περίπτωση εμποδίζουν τις επενδύσεις.
Είναι χαρακτηριστικό πως όλα τα παραπάνω δυσκολεύουν ακόμη και την απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων, στοιχείο που θα μπορούσε να θεωρηθεί πρωτοφανές πώς μία χώρα με τόσο υψηλή ανεργία δεν μπορεί να πραγματοποιήσει ικανοποιητική απορρόφηση. Η κατάσταση αυτή, που αποτελεί απότοκο της κρίσης δεν έχει μόνον διώξεις και καθυστερήσεις, έχει και υψηλότατη φορολογία και βραδυφλεγή δημόσια διοίκηση στοιχεία που πάλι καταλήγουν στην απομάκρυνση παραγωγικών επενδύσεων για τον τόπο ή το λιγότερο στη μη προσέλκυσή τους.
Για τις επιχειρήσεις, η ταχύτητα επίλυσης των διοικητικών διαφορών και της διεκπεραίωσης όλων των δικαστικών διαδικασιών που αφορούν θέματα όπως φορολογία, συμβάσεις διαδικασίες αναγκαστικής απαλλοτρίωσης, πτώχευσης εξυγίανσης, αποτελούν παράγοντα επιβίωσης.
30 υποθέσεις
Τριάντα και πλέον «βαριές» υποθέσεις εξετάζονται στην παρούσα φάση από την ελληνική δικαιοσύνη και αφορούν τραπεζικές ενέργειες.
Συγχρόνως, περίπου 80.000 δάνεια μικρά και μεγάλα θα μπουν στο στόχαστρο μιας σοβαρής αναδιάρθρωσης, η οποία απαιτεί αποφάσεις από τις διοικήσεις των τραπεζών. Εξαγορές και συγχωνεύσεις βρίσκονται προ των πυλών και αναμένουν τις αναδιαρθρώσεις αυτές, προκειμένου να καταλήξουν σε τελικές υπογραφές. Στον βαθμό που περατωθεί το θεσμικό πλαίσιο, τα τραπεζικά στελέχη θα χρειαστεί να εισηγηθούν και τελικά να υπογράψουν τις σχετικές αποφάσεις.
Πόσο εύκολο θα είναι όλο αυτό, αφού η κάθε διαδικασία μπορεί δυνητικά να αντιμετωπισθεί ως σκάνδαλο;
H ύπαρξη μη φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος συνεχίζει να ταλανίζει πολλά χρόνια τώρα τη χώρα. Ιδια προβλήματα αποτελούσαν αντικείμενο συζήτησης και το 2010 και το 2012. Ομως στην παρούσα φάση έχει γίνει συνείδηση σε όλους τους λειτουργούς πώς ένα δικαστήριο μπορεί να ταλανίσει την υπόλοιπη ζωή τους.
Μέσα σε ένα εξαιρετικά προβληματικό επενδυτικό περιβάλλον που διέπεται από πολυνομία αλλά και δυσκινησία των κρατικών μηχανισμών, το πλήθος και το εύρος των διώξεων δίνουν σαφώς την εντύπωση πως τα πάντα οδηγούν τελικώς σε ακόμη μεγαλύτερες δυσκολίες αφού ένα απροσδιόριστο κλίμα φόβου δημιουργείται ως προς τη λήψη ακόμη και απλών ακόμη αποφάσεων.
Η διεθνής νομοθεσία
Συγχρόνως η διεθνής νομοθεσία αλλάζει συμπαρασύροντας και τα ελληνικά δεδομένα προς την ίδια κατεύθυνση.
Για παράδειγμα, την ίδια στιγμή που οι αναδιαρθρώσεις δανείων αποτελούν το Α και το Ω για την εξυγίανση των τραπεζικών ισολογισμών προκειμένου να απελευθερωθούν πόροι για την οικονομία, είναι αρκετά τα τραπεζικά στελέχη που σημειώνουν πως πολύ δύσκολα οι τράπεζες θα δώσουν νέα δάνεια όταν ακόμη και αυτά τα κριτήρια των χορηγήσεων γίνονται αυστηρότερα και οι τραπεζικοί υπάλληλοι αποκτούν σημαντικό μερίδιο για την ευθύνη της χορήγησης.
Ετσι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πολύ δύσκολα φαίνεται πως θα περάσουν από το προβληματικό και δύσχρηστο τρέχον περιβάλλον σε ένα περιβάλλον ουσιαστικής εξυγίανσης.
