Δεδομένες θεωρούν στο Βερολίνο τις περικοπές των συντάξεων στην Ελλάδα το 2019 κόντρα στις περί αντιθέτου προσδοκίες της ελληνικής κυβέρνησης.
Σε ερώτηση την οποία απηύθυνε το "αδελφό” κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ στη Γερμανία (δηλαδή η Linke) προς την Ομοσπονδιακή κυβέρνηση σε κοινοβουλευτικό επίπεδο σε σχέση με το μέλλον των ελληνικών συντάξεων, η απάντηση της γερμανικής Καγκελαρίας -σύμφωνα με απόλυτα διασταυρωμένες πληροφορίες ήταν σαφής και κατηγορηματική: "Η νέα συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση ίσχυσε άμεσα μόνο για τους νέους συνταξιούχους”, αλλά "θα ισχύσει από την 1η Ιανουαρίου 2019 για όλους τους ήδη υφιστάμενους συνταξιούχους”.
Αξίζει να σημειωθεί πως η επίσημη αυτή απάντηση ήλθε αρχές του τρέχοντος μήνα, δηλαδή αμέσως μετά την ψήφιση από την ομοσπονδιακή Bουλή (Bundestag) των κειμένων της 4ης αξιολόγησης και των μεταμνημονιακών δεσμεύσεων -στις οποίες περιλαμβάνονται οι περικοπές στις συντάξεις.
H ξεκάθαρη στάση της γερμανικής Ομοσπονδιακής κυβέρνησης, απέναντι στις ήδη ψηφισμένες περικοπές των συντάξεων στην Ελλάδα σε πέντε μήνες από τώρα, οφείλεται, επίσης, στο ότι πρέπει να διασφαλιστεί η "βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος”, ειδικά λόγω του ''υψηλού επίπεδου των πληρωμών των συντάξεων από τον κρατικό προϋπολογισμό”, όπως επακριβώς αναφέρεται στη σχετική έγγραφη απάντηση.
Πηγές από στελέχη των ταμείων με καλή γνώση των διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς, παραδέχονται πως ακόμα και αν δεχθεί το Βερολίνο τις νεότερες ελληνικές προβλέψεις για το υπερ-πλέονασμα στον κοινωνικό και κρατικό προϋπολογισμό (στη βάση των οποίων η κυβέρνηση επιχειρεί να αναβάλει ή ακόμα και να ακυρώσει τις περικοπές στις συντάξεις), πολύ δύσκολα θα δεχθεί να μην ισχύσει για τις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις ό,τι ισχύει από την 13η Μαΐου 2016 για τις νέες συντάξεις, δηλαδή οι μειώσεις.
Συνεπώς, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, εκείνο το οποίο θα μπορούσε να προκύψει από έναν συμβιβασμό μεταξύ Αθήνας – Βερολίνου είναι να ξεκινήσουν μεν οι περικοπές στις συντάξεις το 2019 (ενδεχομένως με ανώτατο πλαφόν κάτω από το 18%), αλλά να ολοκληρωθούν σταδιακά σε χρονικό βάθος πέραν του 2019, ενώ παράλληλα να δοθεί μία έκτακτη ενίσχυση (στο τέλος του 2018) σε όσους πληγούν, με στόχο τη μερική αναπλήρωση των απωλειών στο εισόδημα τους.
Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι λίγοι στην Αθήνα αυτοί που επιμένουν πως το επικρατέστερο σενάριο είναι η αναστολή των περικοπών για το β΄ εξάμηνο του 2019 ή και παραπέρα, καθώς κανένα κυβερνών κόμμα από μόνο του δεν μπορεί να τις αντέξει πολιτικά, αν –τουλάχιστον- δεν προηγηθούν εκλογές…
Παρεμβάσεις το 2020 στο γερμανικό ασφαλιστικό
Την ίδια ώρα που η ίδια η γερμανική κυβέρνηση ασχολείται με το Ελληνικό Ασφαλιστικό, προσανατολίζεται το 2020 σε παρεμβάσεις στο εγχώριο (γερμανικό) ασφαλιστικό σύστημα, λόγω των ιδιαίτερα αρνητικών δημογραφικών προβλέψεων που καταγράφονται για τη Γερμανία στην τελευταία ευρωπαϊκή Έκθεση Γήρανσης για το 2018 (Ageing Report).
Eν όψει αυτών των παρεμβάσεων στο γερμανικό Ασφαλιστικό, όπως επισημαίνουν πολιτικοί κύκλοι στο Βερολίνο, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για τον ήδη εξαιρετικά εύθραυστο Μεγάλο Συνασπισμό (ή σε οποιαδήποτε κυβέρνηση έως τότε) να πείσει τους Γερμανούς ασφαλισμένους για σκληρές τομές σε ενάμισι με δύο χρόνια από σήμερα, σε περίπτωση πουαποδεχθεί π.χ. αναστολή περικοπών στις συντάξεις των Ελλήνων το 2019.
Ήδη η νέα γενική γραμματέας του κόμματος της Μέρκελ (CDU), Ανεγκρέτ Κραπ-Κάρενμπάουερ, μιλώντας στον Spiegel αναφορικά με τις πιέσεις που ασκεί στο CDU το βαυαρικό αδελφό του κόμμα (το CSU) τόνισε την ανάγκη της αντιμετώπισης του "κοινωνικού λαϊκισμού” και όχι μόνο του "εθνο-λαϊκισμού” με αιχμή το προσφυγικό.
Μ' άλλα λόγια, όπως εξηγούν διπλωματικές πηγές από τη γερμανική πρωτεύουσα, το CDU προειδοποιεί το CSU -το οποίο αντιδρά στο προσφυγικό "μέτωπο"- πως στο μέλλον θα χρειαστεί η μεταξύ τους ενότητα προκειμένου να αντιμετωπίσουν εξ αριστερών (π.χ. από το SPD και τη Linke) πιέσεις για εσωτερικά κοινωνικά θέματα. Ένα εξ αυτών είναι και το ασφαλιστικό. Αλλά όχι μόνο. Είναι και η αύξηση του κατώτατου μισθού, αλλά και των κοινωνικών παροχών προς τους φτωχούς.
Συγκοινωνούντα δοχεία προσφυγικού – ασφαλιστικού
Μ΄ άλλα λόγια, όχι μόνο το Προσφυγικό, αλλά και το Ασφαλιστικό-Κοινωνικό μέτωπο δοκιμάζει το Μεγάλο Συνασπισμό και, έτσι, επηρεάζει τη στάση του απέναντι στην Ελλάδα.
Μάλιστα, όπως αναφέρουν διπλωματικοί κύκλοι στο Βερολίνο, η ίδια η Μέρκελ θα συνεχίσει να επιζητά την ελληνική στήριξη στη διαχείριση του προσφυγικού (όπως ήδη έκανε στα τέλη του περασμένου Ιουνίου στην τελευταία ευρω-σύνοδο κορυφής) προκειμένου να αναχαιτίσει τις συνεχώς αυξανόμενες εκ δεξιών πιέσεις στο εσωτερικό της χώρας της από το CSU και τo AfD.
Εξάλλου, ο ίδιος ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών Όλαφ Σολτς, μιλώντας στην Bundestag κατά τη μέρα της ψήφισης του τελευταίου ελληνικού πακέτου (σ.σ. 29/6/2018) συσχέτισε την αρχή της "ευρωπαϊκής αλληλεγγύης” τόσο με την Ελλάδα, όσο και με την αντιμετώπιση των προσφυγικών ροών.
Τα σενάρια για τις συντάξεις
Πηγές κοντά σε αρμόδιους κυβερνητικούς κύκλους στην Αθήνα επισημαίνουν πως υπάρχουν περιθώρια για παραπέρα συνεργασία Γερμανίας - Ελλάδας στο προσφυγικό.
Κάτι τέτοιο, λένε από το Βερολίνο, θα εκληφθεί σε κάθε περίπτωση θετικά στην αντιμετώπιση ελληνικών αιτημάτων σε σχέση με τις περικοπές των συντάξεων το 2019.
Αν και τα δύο θέματα (προσφυγικό, ασφαλιστικό) είναι, από ''τεχνικής'' άποψης ανεξάρτητα, συνδέονται πολιτικά, παραδέχονται οι ίδιες πηγές. Και αυτό γιατί είναι οι ίδιοι πολιτικοί σε Βερολίνο και Αθήνα (Μέρκελ-Τσίπρας) που διαπραγματεύονται και τα δύο.
Συνδέονται όμως και οικονομικά, μιας και στις Βρυξέλλες είναι σαφές πως χωρίς την αύξηση των μεταναστευτικών ροών στην ΕΕ δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη αύξηση της απασχόλησης, του ΑΕΠ και έτσι βιώσιμο ασφαλιστικό στην γερασμένη (ηλικιακά) ευρωπαϊκή ήπειρο.
Οι ίδιες πηγές, πάντως, θεωρούν πως, επί του παρόντος, λόγω των προαναφερθέντων συνεχώς κλιμακούμενων εκ δεξιών αντιδράσεων στη Γερμανία απέναντι σε κάθε θέμα "ευρωπαϊκής αλληλεγγύης” είναι σχεδόν απίθανη η αποδοχή της ακύρωσης της περικοπής των συντάξεων στα τέλη του Δεκέμβρη του 2018, μέτρο το οποίο έχει στόχο την εξοικονόμηση 1% του ΑΕΠ.
Αυτό είναι σχεδόν βέβαιο πως δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό από το Βερολίνο, λένε οι ίδιες πληροφορίες. Ούτε, όμως, και από την Φρανκφούρτη. Στην τελευταία μηνιαία έκθεση της, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όχι μόνο ζητά ρητά την εφαρμογή των ψηφισμένων μεταρρυθμίσεων στο ασφαλιστικό, αλλά και παραπέρα παρεμβάσεις.
Εκείνο το οποίο συζητείται είναι, κατά πρώτον, να πέσει το ανώτατο πλαφόν των περικοπών κάτω από το 18%, ειδικά καθώς φαίνεται πως η εξοικονόμηση του 1% του ΑΕΠ (1,9 δισ. ευρώ) μπορεί να επιτευχθεί με χαμηλότερες περικοπές, δηλαδή κάτω από 18% (πχ 15% ή ακόμα παρακάτω). Στο πλαίσιο του ίδιου σεναρίου, δεν θα πρέπει να αποκλείεται μία σταδιακή εφαρμογή των μειώσεων στις αρνητικές προσωπικές διαφορές σε ορίζοντα ακόμα και πενταετίας, όπως ισχύει για τις αυξήσεις τις οποίες θα δουν οι συντάξεις οι οποίες θα εμφανίσουν θετικές προσωπικές διαφορές.
Το δεύτερο (το οποίο θα μπορούσε να συνδυαστεί με το πρώτο) που εξετάζεται είναι να δοθεί μία έκτακτη οικονομική ενίσχυση στους συνταξιούχους που θα θιγούν, με όρους που θα προέλθουν από το το υπερ-πλεόνασμα των ταμείων, αλλά και του κράτους το 2018. Ήδη, στελέχη των ταμείων εκτιμούν ότι το πλεόνασμα των ταμείων μπορεί να ξεπεράσει ακόμα και τα 1,8 -2,2 δισ. ευρώ έναντι πρόβλεψης για 920-930 εκατ. ευρώ, όπως έχει εγγραφεί στο νέο Μεσοπρόθεσμο.
Το τρίτο σενάριο (το οποίο είναι ανεξάρτητο από τα δύο παραπάνω και θεωρείται το "επικρατέστερο" από ορισμένους κύκλους στο Υπ. Εργασίας) προβλέπει αναστολή των περικοπών τουλάχιστον έως τον Ιούλιο του 2019 (αντί της εφαρμογής του στα τέλη Δεκεμβρίου του 2018/αρχές 2019), προκειμένου προηγουμένως, δηλαδή τον Απρίλιο, να οριστικοποιηθεί από τη Eurostat το ελληνικό πρωτογενές πλεόνασμα και έτσι να υπάρξει καθαρό το πεδίο.
Σε ερώτηση την οποία απηύθυνε το "αδελφό” κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ στη Γερμανία (δηλαδή η Linke) προς την Ομοσπονδιακή κυβέρνηση σε κοινοβουλευτικό επίπεδο σε σχέση με το μέλλον των ελληνικών συντάξεων, η απάντηση της γερμανικής Καγκελαρίας -σύμφωνα με απόλυτα διασταυρωμένες πληροφορίες ήταν σαφής και κατηγορηματική: "Η νέα συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση ίσχυσε άμεσα μόνο για τους νέους συνταξιούχους”, αλλά "θα ισχύσει από την 1η Ιανουαρίου 2019 για όλους τους ήδη υφιστάμενους συνταξιούχους”.
Αξίζει να σημειωθεί πως η επίσημη αυτή απάντηση ήλθε αρχές του τρέχοντος μήνα, δηλαδή αμέσως μετά την ψήφιση από την ομοσπονδιακή Bουλή (Bundestag) των κειμένων της 4ης αξιολόγησης και των μεταμνημονιακών δεσμεύσεων -στις οποίες περιλαμβάνονται οι περικοπές στις συντάξεις.
H ξεκάθαρη στάση της γερμανικής Ομοσπονδιακής κυβέρνησης, απέναντι στις ήδη ψηφισμένες περικοπές των συντάξεων στην Ελλάδα σε πέντε μήνες από τώρα, οφείλεται, επίσης, στο ότι πρέπει να διασφαλιστεί η "βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος”, ειδικά λόγω του ''υψηλού επίπεδου των πληρωμών των συντάξεων από τον κρατικό προϋπολογισμό”, όπως επακριβώς αναφέρεται στη σχετική έγγραφη απάντηση.
Πηγές από στελέχη των ταμείων με καλή γνώση των διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς, παραδέχονται πως ακόμα και αν δεχθεί το Βερολίνο τις νεότερες ελληνικές προβλέψεις για το υπερ-πλέονασμα στον κοινωνικό και κρατικό προϋπολογισμό (στη βάση των οποίων η κυβέρνηση επιχειρεί να αναβάλει ή ακόμα και να ακυρώσει τις περικοπές στις συντάξεις), πολύ δύσκολα θα δεχθεί να μην ισχύσει για τις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις ό,τι ισχύει από την 13η Μαΐου 2016 για τις νέες συντάξεις, δηλαδή οι μειώσεις.
Συνεπώς, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, εκείνο το οποίο θα μπορούσε να προκύψει από έναν συμβιβασμό μεταξύ Αθήνας – Βερολίνου είναι να ξεκινήσουν μεν οι περικοπές στις συντάξεις το 2019 (ενδεχομένως με ανώτατο πλαφόν κάτω από το 18%), αλλά να ολοκληρωθούν σταδιακά σε χρονικό βάθος πέραν του 2019, ενώ παράλληλα να δοθεί μία έκτακτη ενίσχυση (στο τέλος του 2018) σε όσους πληγούν, με στόχο τη μερική αναπλήρωση των απωλειών στο εισόδημα τους.
Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι λίγοι στην Αθήνα αυτοί που επιμένουν πως το επικρατέστερο σενάριο είναι η αναστολή των περικοπών για το β΄ εξάμηνο του 2019 ή και παραπέρα, καθώς κανένα κυβερνών κόμμα από μόνο του δεν μπορεί να τις αντέξει πολιτικά, αν –τουλάχιστον- δεν προηγηθούν εκλογές…
Παρεμβάσεις το 2020 στο γερμανικό ασφαλιστικό
Την ίδια ώρα που η ίδια η γερμανική κυβέρνηση ασχολείται με το Ελληνικό Ασφαλιστικό, προσανατολίζεται το 2020 σε παρεμβάσεις στο εγχώριο (γερμανικό) ασφαλιστικό σύστημα, λόγω των ιδιαίτερα αρνητικών δημογραφικών προβλέψεων που καταγράφονται για τη Γερμανία στην τελευταία ευρωπαϊκή Έκθεση Γήρανσης για το 2018 (Ageing Report).
Eν όψει αυτών των παρεμβάσεων στο γερμανικό Ασφαλιστικό, όπως επισημαίνουν πολιτικοί κύκλοι στο Βερολίνο, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για τον ήδη εξαιρετικά εύθραυστο Μεγάλο Συνασπισμό (ή σε οποιαδήποτε κυβέρνηση έως τότε) να πείσει τους Γερμανούς ασφαλισμένους για σκληρές τομές σε ενάμισι με δύο χρόνια από σήμερα, σε περίπτωση πουαποδεχθεί π.χ. αναστολή περικοπών στις συντάξεις των Ελλήνων το 2019.
Ήδη η νέα γενική γραμματέας του κόμματος της Μέρκελ (CDU), Ανεγκρέτ Κραπ-Κάρενμπάουερ, μιλώντας στον Spiegel αναφορικά με τις πιέσεις που ασκεί στο CDU το βαυαρικό αδελφό του κόμμα (το CSU) τόνισε την ανάγκη της αντιμετώπισης του "κοινωνικού λαϊκισμού” και όχι μόνο του "εθνο-λαϊκισμού” με αιχμή το προσφυγικό.
Μ' άλλα λόγια, όπως εξηγούν διπλωματικές πηγές από τη γερμανική πρωτεύουσα, το CDU προειδοποιεί το CSU -το οποίο αντιδρά στο προσφυγικό "μέτωπο"- πως στο μέλλον θα χρειαστεί η μεταξύ τους ενότητα προκειμένου να αντιμετωπίσουν εξ αριστερών (π.χ. από το SPD και τη Linke) πιέσεις για εσωτερικά κοινωνικά θέματα. Ένα εξ αυτών είναι και το ασφαλιστικό. Αλλά όχι μόνο. Είναι και η αύξηση του κατώτατου μισθού, αλλά και των κοινωνικών παροχών προς τους φτωχούς.
Συγκοινωνούντα δοχεία προσφυγικού – ασφαλιστικού
Μ΄ άλλα λόγια, όχι μόνο το Προσφυγικό, αλλά και το Ασφαλιστικό-Κοινωνικό μέτωπο δοκιμάζει το Μεγάλο Συνασπισμό και, έτσι, επηρεάζει τη στάση του απέναντι στην Ελλάδα.
Μάλιστα, όπως αναφέρουν διπλωματικοί κύκλοι στο Βερολίνο, η ίδια η Μέρκελ θα συνεχίσει να επιζητά την ελληνική στήριξη στη διαχείριση του προσφυγικού (όπως ήδη έκανε στα τέλη του περασμένου Ιουνίου στην τελευταία ευρω-σύνοδο κορυφής) προκειμένου να αναχαιτίσει τις συνεχώς αυξανόμενες εκ δεξιών πιέσεις στο εσωτερικό της χώρας της από το CSU και τo AfD.
Εξάλλου, ο ίδιος ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών Όλαφ Σολτς, μιλώντας στην Bundestag κατά τη μέρα της ψήφισης του τελευταίου ελληνικού πακέτου (σ.σ. 29/6/2018) συσχέτισε την αρχή της "ευρωπαϊκής αλληλεγγύης” τόσο με την Ελλάδα, όσο και με την αντιμετώπιση των προσφυγικών ροών.
Τα σενάρια για τις συντάξεις
Πηγές κοντά σε αρμόδιους κυβερνητικούς κύκλους στην Αθήνα επισημαίνουν πως υπάρχουν περιθώρια για παραπέρα συνεργασία Γερμανίας - Ελλάδας στο προσφυγικό.
Κάτι τέτοιο, λένε από το Βερολίνο, θα εκληφθεί σε κάθε περίπτωση θετικά στην αντιμετώπιση ελληνικών αιτημάτων σε σχέση με τις περικοπές των συντάξεων το 2019.
Αν και τα δύο θέματα (προσφυγικό, ασφαλιστικό) είναι, από ''τεχνικής'' άποψης ανεξάρτητα, συνδέονται πολιτικά, παραδέχονται οι ίδιες πηγές. Και αυτό γιατί είναι οι ίδιοι πολιτικοί σε Βερολίνο και Αθήνα (Μέρκελ-Τσίπρας) που διαπραγματεύονται και τα δύο.
Συνδέονται όμως και οικονομικά, μιας και στις Βρυξέλλες είναι σαφές πως χωρίς την αύξηση των μεταναστευτικών ροών στην ΕΕ δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη αύξηση της απασχόλησης, του ΑΕΠ και έτσι βιώσιμο ασφαλιστικό στην γερασμένη (ηλικιακά) ευρωπαϊκή ήπειρο.
Οι ίδιες πηγές, πάντως, θεωρούν πως, επί του παρόντος, λόγω των προαναφερθέντων συνεχώς κλιμακούμενων εκ δεξιών αντιδράσεων στη Γερμανία απέναντι σε κάθε θέμα "ευρωπαϊκής αλληλεγγύης” είναι σχεδόν απίθανη η αποδοχή της ακύρωσης της περικοπής των συντάξεων στα τέλη του Δεκέμβρη του 2018, μέτρο το οποίο έχει στόχο την εξοικονόμηση 1% του ΑΕΠ.
Αυτό είναι σχεδόν βέβαιο πως δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό από το Βερολίνο, λένε οι ίδιες πληροφορίες. Ούτε, όμως, και από την Φρανκφούρτη. Στην τελευταία μηνιαία έκθεση της, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όχι μόνο ζητά ρητά την εφαρμογή των ψηφισμένων μεταρρυθμίσεων στο ασφαλιστικό, αλλά και παραπέρα παρεμβάσεις.
Εκείνο το οποίο συζητείται είναι, κατά πρώτον, να πέσει το ανώτατο πλαφόν των περικοπών κάτω από το 18%, ειδικά καθώς φαίνεται πως η εξοικονόμηση του 1% του ΑΕΠ (1,9 δισ. ευρώ) μπορεί να επιτευχθεί με χαμηλότερες περικοπές, δηλαδή κάτω από 18% (πχ 15% ή ακόμα παρακάτω). Στο πλαίσιο του ίδιου σεναρίου, δεν θα πρέπει να αποκλείεται μία σταδιακή εφαρμογή των μειώσεων στις αρνητικές προσωπικές διαφορές σε ορίζοντα ακόμα και πενταετίας, όπως ισχύει για τις αυξήσεις τις οποίες θα δουν οι συντάξεις οι οποίες θα εμφανίσουν θετικές προσωπικές διαφορές.
Το δεύτερο (το οποίο θα μπορούσε να συνδυαστεί με το πρώτο) που εξετάζεται είναι να δοθεί μία έκτακτη οικονομική ενίσχυση στους συνταξιούχους που θα θιγούν, με όρους που θα προέλθουν από το το υπερ-πλεόνασμα των ταμείων, αλλά και του κράτους το 2018. Ήδη, στελέχη των ταμείων εκτιμούν ότι το πλεόνασμα των ταμείων μπορεί να ξεπεράσει ακόμα και τα 1,8 -2,2 δισ. ευρώ έναντι πρόβλεψης για 920-930 εκατ. ευρώ, όπως έχει εγγραφεί στο νέο Μεσοπρόθεσμο.
Το τρίτο σενάριο (το οποίο είναι ανεξάρτητο από τα δύο παραπάνω και θεωρείται το "επικρατέστερο" από ορισμένους κύκλους στο Υπ. Εργασίας) προβλέπει αναστολή των περικοπών τουλάχιστον έως τον Ιούλιο του 2019 (αντί της εφαρμογής του στα τέλη Δεκεμβρίου του 2018/αρχές 2019), προκειμένου προηγουμένως, δηλαδή τον Απρίλιο, να οριστικοποιηθεί από τη Eurostat το ελληνικό πρωτογενές πλεόνασμα και έτσι να υπάρξει καθαρό το πεδίο.
