Πλησιάζει σε απόσταση εβδομάδων η στιγμή για την εκκίνηση του "μηχανισμού" που θα μειώσει με συστημικό τρόπο τα "κόκκινα" δάνεια στους ισολογισμούς των τραπεζών.
Μη εξυπηρετούμενα δάνεια που θα ξεπεράσουν κατά πολύ τον αρχικό σχεδιασμό των 15-20 δισ. ευρώ, αγγίζοντας ακόμα και τα 30 δισ. ευρώ, θα βγάλουν από τους ισολογισμούς τους οι τράπεζες με τη δημιουργία του ελληνικού Asset Protection Scheme (H-APS).
Η απαλλαγή των τραπεζών από το προβληματικό αυτό ενεργητικό διασφαλίζεται έτσι ότι θα γίνει χωρίς καμία επίπτωση στην τσέπη των φορολογούμενων. Και αυτό διότι οι εγγυήσεις που θα παρασχεθούν από το ελληνικό Δημόσιο θα συνοδεύουν μόνο το senior ομόλογο των τιτλοποιήσεων, το οποίο θα δομηθεί ποιοτικά με τρόπο που θα το καθιστά απόλυτα "οχυρωμένο" από το ενδεχόμενο ενεργοποίησης των εγγυήσεων. Έτσι, το μεγάλο ατού της λειτουργίας του H-APS θα είναι όχι απλώς η άμεση απαλλαγή των τραπεζών από μεγάλο όγκο NPLs, αλλά και ότι αυτό θα γίνει χωρίς καμία δημοσιονομική επίπτωση στο έλλειμμα και στο χρέος. Δηλαδή, οι τράπεζες θα βοηθηθούν χωρίς να υπάρξει καμία επίπτωση στους Έλληνες φορολογούμενους.
Οι τιτλοποιήσεις
Οι μαζικές τιτλοποιήσεις που θα υλοποιηθούν με τη σύσταση του ελληνικού Asset Protection Scheme εισάγουν δύο καινοτομίες σε σχέση με τις παραδοσιακές τιτλοποιήσεις από πλευράς τραπεζών: η πρώτη αφορά το γεγονός ότι τιτλοποιούνται προβληματικά δάνεια και η δεύτερη το ότι οι τιτλοποιήσεις συνοδεύονται από εγγυήσεις του Δημοσίου.
Έτσι, ενώ μέχρι σήμερα οι τράπεζες τιτλοποιούσαν καλά δάνεια με στόχο την άμεση ενίσχυσή τους με ρευστότητα, τώρα ο στόχος είναι η μείωση των "κόκκινων" δανείων και η ανάκτηση οφειλών από αυτά. Για τις τράπεζες, οι τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων θα στοχεύσουν, έτσι, στο διπλό ζητούμενο: της μείωσης των NPLs και της εξασφάλισης μελλοντικών εσόδων από την ανάκαμψη της αξίας των ενεχύρων των δανείων που θα τιτλοποιηθούν και θα πουληθούν σε επενδυτές.
Στην "παραδοσιακή" τιτλοποίηση δανείων, η τράπεζα εκδίδει τίτλους βασισμένους στα δάνεια που θέλει να βγάλει από το χαρτοφυλάκιό της, εκμεταλλευόμενη, έτσι, απαιτήσεις (δάνεια) που βρίσκονται στο ενεργητικό της. Αυτό μπορεί να το επιδιώκει, καθώς τα δάνεια εξυπηρετούνται σε μεσομακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα, ενώ οι ανάγκες της για ρευστό σε περίπτωση ανάληψης από καταθέσεις εξυπηρετούνται σε βραχυπρόθεσμο διάστημα. Αυτή η χρονική υστέρηση καθιστά πιθανή μια αδυναμία αποπληρωμής των υποχρεώσεων της τράπεζας σε αναλήψεις από τους πελάτες της και, προκειμένου να έχει την απαραίτητη ρευστότητα, αντλεί χρήματα από την πώληση των ομολόγων σε επενδυτές.
Έπειτα, αντί να εισπράττει η ίδια τους τόκους των δανείων που έχει μετατρέψει σε τίτλους, οι τόκοι αυτοί κατευθύνονται υπό τη μορφή τακτικών τοκομεριδίων στους ομολογιούχους επενδυτές. Η τράπεζα, όμως, έχει το όφελος ότι αντλεί χρήματα άμεσα όταν τα χρειάζεται και όχι όταν λήξει το δάνειο. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιήσει τα κεφάλαια που αντλεί από την πώληση των τιτλοποιημένων δανείων της για μια επένδυση σήμερα.
Πρακτικά, στην τιτλοποίηση η τράπεζα προβαίνει στη δημιουργία χαρτοφυλακίου από ομοειδείς απαιτήσεις της (π.χ. στεγαστικά δάνεια κ.ο.κ.) και εκχωρεί το χαρτοφυλάκιο σε έναν άλλο οργανισμό (Οντότητα Ειδικού Σκοπού, Special Purpose Vehicle), ο οποίος εκδίδει χρεόγραφα χρησιμοποιώντας ως εξασφάλιση τις εκχωρηθείσες απαιτήσεις. Το SPV μεταβιβάζει τα χρεόγραφα αυτά σε επενδυτές. Τα χρήματα που λαμβάνει από την πώληση των χρεογράφων μεταβιβάζονται στην τράπεζα, ενώ οι εισπράξεις των τόκων και των χρεολυσίων από τα εκχωρηθέντα δάνεια χρησιμοποιούνται για την εξυπηρέτηση των τόκων και των χρεολυσίων των χρεογράφων που έχει εκδώσει η Οντότητα Ειδικού Σκοπού.
Ο μηχανισμός του H-APS
Ο παραδοσιακός ρόλος της τιτλοποίησης δανείων διαφοροποιείται με τη σύσταση του Hellenic Asset Protection Scheme για τη μείωση των "κόκκινων" δανείων. Ωστόσο, η δομή της λειτουργίας της τιτλοποίησης παραμένει σε γενικές γραμμές η ίδια. Με την τιτλοποίηση, η τράπεζα εκδίδει ομολογίες που βασίζονται στις ταμειακές ροές που απορρέουν από στοιχεία του ενεργητικού της (δάνεια) και τις μεταβιβάζει σε Όχημα Ειδικού Σκοπού (SPV) που θα τις διαθέσει σε επενδυτές. Η αποπληρωμή των τίτλων καλύπτεται από την ταμειακή ροή που δημιουργούν τα ίδια τα δάνεια με την αποπληρωμή τους.
Ειδικότερα, στην περίπτωση του ελληνικού APS, οι τράπεζες θα φτιάξουν χαρτοφυλάκια από μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα οποία θα εκχωρήσουν στο SPV για να τα πουλήσει σε επενδυτές. Η τιτλοποίηση των δανείων θα "φιλεταριστεί" σε τρία επίπεδα:
α) Στο κομμάτι των δανείων που θα αντιπροσωπεύουν τον senior τίτλο, ο οποίος θα ανήκει στην υψηλότερη ποιοτική διαβάθμιση και αναμένεται να διακρατηθεί από τις τράπεζες. Πρόκειται για το κομμάτι των ομολόγων με το μικρότερο ρίσκο να μην πληρωθεί, καθώς θα απαρτίζεται από τα καλύτερα ποιοτικά δάνεια (τα δάνεια με τη μεγαλύτερη δυνατότητα ανακτήσεων) και, άρα, θα έχει και τη μικρότερη απόδοση. Το κομμάτι των ομολόγων αυτών θα εγγυηθεί το ελληνικό Δημόσιο.
β) Στο μεσαίο "στρώμα" δανείων, που θα αντιστοιχεί στο mezzanine ομόλογο (χαμηλότερης ποιοτικής σύνθεσης και υψηλότερης απόδοσης σε σχέση με τον senior τίτλο, λόγω μεγαλύτερου κινδύνου). Αυτό το ομόλογο θα αγοραστεί από τους επενδυτές και θα πρέπει να τους δώσει τις αποδόσεις που αναμένουν, έτσι ώστε αυτοί να μη χρειαστεί να καλυφθούν, έναντι πιθανής υστέρησης στις προσδοκώμενες αποδόσεις, από το senior ομόλογο.
γ) Στον junior τίτλο, ο οποίος θα ενσωματώνει τα δάνεια της χειρότερης διαβάθμισης, τα οποία λόγω του αυξημένου κινδύνου τους θα έχουν και τη μεγαλύτερη απόδοση. Ενδεικτικά, τόσο στην τιτλοποίηση του μικτού χαρτοφυλακίου NPLs (Cairo) όσο και στην τιτλοποίηση των στεγαστικών NPLs της Eurobank (Pillar), που θα είναι οι πρώτες έτοιμες τιτλοποιήσεις για το ελληνικό APS, οι junior τίτλοι θα ενσωματώσουν τις προβλέψεις που έχει πάρει η τράπεζα για τα δάνεια που θα τιτλοποιήσει.
Σημειώνεται ότι η Eurobank, μέσω της τιτλοποίησης του χαρτοφυλακίου Cairo, θα προχωρήσει σε επιστροφή κεφαλαίου στους μετόχους της, καθώς συμφώνησε με τον SSM το 80% του mezzanine ομολόγου να δοθεί στους μετόχους της.
Μη εξυπηρετούμενα δάνεια που θα ξεπεράσουν κατά πολύ τον αρχικό σχεδιασμό των 15-20 δισ. ευρώ, αγγίζοντας ακόμα και τα 30 δισ. ευρώ, θα βγάλουν από τους ισολογισμούς τους οι τράπεζες με τη δημιουργία του ελληνικού Asset Protection Scheme (H-APS).
Η απαλλαγή των τραπεζών από το προβληματικό αυτό ενεργητικό διασφαλίζεται έτσι ότι θα γίνει χωρίς καμία επίπτωση στην τσέπη των φορολογούμενων. Και αυτό διότι οι εγγυήσεις που θα παρασχεθούν από το ελληνικό Δημόσιο θα συνοδεύουν μόνο το senior ομόλογο των τιτλοποιήσεων, το οποίο θα δομηθεί ποιοτικά με τρόπο που θα το καθιστά απόλυτα "οχυρωμένο" από το ενδεχόμενο ενεργοποίησης των εγγυήσεων. Έτσι, το μεγάλο ατού της λειτουργίας του H-APS θα είναι όχι απλώς η άμεση απαλλαγή των τραπεζών από μεγάλο όγκο NPLs, αλλά και ότι αυτό θα γίνει χωρίς καμία δημοσιονομική επίπτωση στο έλλειμμα και στο χρέος. Δηλαδή, οι τράπεζες θα βοηθηθούν χωρίς να υπάρξει καμία επίπτωση στους Έλληνες φορολογούμενους.
Οι τιτλοποιήσεις
Οι μαζικές τιτλοποιήσεις που θα υλοποιηθούν με τη σύσταση του ελληνικού Asset Protection Scheme εισάγουν δύο καινοτομίες σε σχέση με τις παραδοσιακές τιτλοποιήσεις από πλευράς τραπεζών: η πρώτη αφορά το γεγονός ότι τιτλοποιούνται προβληματικά δάνεια και η δεύτερη το ότι οι τιτλοποιήσεις συνοδεύονται από εγγυήσεις του Δημοσίου.
Έτσι, ενώ μέχρι σήμερα οι τράπεζες τιτλοποιούσαν καλά δάνεια με στόχο την άμεση ενίσχυσή τους με ρευστότητα, τώρα ο στόχος είναι η μείωση των "κόκκινων" δανείων και η ανάκτηση οφειλών από αυτά. Για τις τράπεζες, οι τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων θα στοχεύσουν, έτσι, στο διπλό ζητούμενο: της μείωσης των NPLs και της εξασφάλισης μελλοντικών εσόδων από την ανάκαμψη της αξίας των ενεχύρων των δανείων που θα τιτλοποιηθούν και θα πουληθούν σε επενδυτές.
Στην "παραδοσιακή" τιτλοποίηση δανείων, η τράπεζα εκδίδει τίτλους βασισμένους στα δάνεια που θέλει να βγάλει από το χαρτοφυλάκιό της, εκμεταλλευόμενη, έτσι, απαιτήσεις (δάνεια) που βρίσκονται στο ενεργητικό της. Αυτό μπορεί να το επιδιώκει, καθώς τα δάνεια εξυπηρετούνται σε μεσομακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα, ενώ οι ανάγκες της για ρευστό σε περίπτωση ανάληψης από καταθέσεις εξυπηρετούνται σε βραχυπρόθεσμο διάστημα. Αυτή η χρονική υστέρηση καθιστά πιθανή μια αδυναμία αποπληρωμής των υποχρεώσεων της τράπεζας σε αναλήψεις από τους πελάτες της και, προκειμένου να έχει την απαραίτητη ρευστότητα, αντλεί χρήματα από την πώληση των ομολόγων σε επενδυτές.
Έπειτα, αντί να εισπράττει η ίδια τους τόκους των δανείων που έχει μετατρέψει σε τίτλους, οι τόκοι αυτοί κατευθύνονται υπό τη μορφή τακτικών τοκομεριδίων στους ομολογιούχους επενδυτές. Η τράπεζα, όμως, έχει το όφελος ότι αντλεί χρήματα άμεσα όταν τα χρειάζεται και όχι όταν λήξει το δάνειο. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιήσει τα κεφάλαια που αντλεί από την πώληση των τιτλοποιημένων δανείων της για μια επένδυση σήμερα.
Πρακτικά, στην τιτλοποίηση η τράπεζα προβαίνει στη δημιουργία χαρτοφυλακίου από ομοειδείς απαιτήσεις της (π.χ. στεγαστικά δάνεια κ.ο.κ.) και εκχωρεί το χαρτοφυλάκιο σε έναν άλλο οργανισμό (Οντότητα Ειδικού Σκοπού, Special Purpose Vehicle), ο οποίος εκδίδει χρεόγραφα χρησιμοποιώντας ως εξασφάλιση τις εκχωρηθείσες απαιτήσεις. Το SPV μεταβιβάζει τα χρεόγραφα αυτά σε επενδυτές. Τα χρήματα που λαμβάνει από την πώληση των χρεογράφων μεταβιβάζονται στην τράπεζα, ενώ οι εισπράξεις των τόκων και των χρεολυσίων από τα εκχωρηθέντα δάνεια χρησιμοποιούνται για την εξυπηρέτηση των τόκων και των χρεολυσίων των χρεογράφων που έχει εκδώσει η Οντότητα Ειδικού Σκοπού.
Ο μηχανισμός του H-APS
Ο παραδοσιακός ρόλος της τιτλοποίησης δανείων διαφοροποιείται με τη σύσταση του Hellenic Asset Protection Scheme για τη μείωση των "κόκκινων" δανείων. Ωστόσο, η δομή της λειτουργίας της τιτλοποίησης παραμένει σε γενικές γραμμές η ίδια. Με την τιτλοποίηση, η τράπεζα εκδίδει ομολογίες που βασίζονται στις ταμειακές ροές που απορρέουν από στοιχεία του ενεργητικού της (δάνεια) και τις μεταβιβάζει σε Όχημα Ειδικού Σκοπού (SPV) που θα τις διαθέσει σε επενδυτές. Η αποπληρωμή των τίτλων καλύπτεται από την ταμειακή ροή που δημιουργούν τα ίδια τα δάνεια με την αποπληρωμή τους.
Ειδικότερα, στην περίπτωση του ελληνικού APS, οι τράπεζες θα φτιάξουν χαρτοφυλάκια από μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα οποία θα εκχωρήσουν στο SPV για να τα πουλήσει σε επενδυτές. Η τιτλοποίηση των δανείων θα "φιλεταριστεί" σε τρία επίπεδα:
α) Στο κομμάτι των δανείων που θα αντιπροσωπεύουν τον senior τίτλο, ο οποίος θα ανήκει στην υψηλότερη ποιοτική διαβάθμιση και αναμένεται να διακρατηθεί από τις τράπεζες. Πρόκειται για το κομμάτι των ομολόγων με το μικρότερο ρίσκο να μην πληρωθεί, καθώς θα απαρτίζεται από τα καλύτερα ποιοτικά δάνεια (τα δάνεια με τη μεγαλύτερη δυνατότητα ανακτήσεων) και, άρα, θα έχει και τη μικρότερη απόδοση. Το κομμάτι των ομολόγων αυτών θα εγγυηθεί το ελληνικό Δημόσιο.
β) Στο μεσαίο "στρώμα" δανείων, που θα αντιστοιχεί στο mezzanine ομόλογο (χαμηλότερης ποιοτικής σύνθεσης και υψηλότερης απόδοσης σε σχέση με τον senior τίτλο, λόγω μεγαλύτερου κινδύνου). Αυτό το ομόλογο θα αγοραστεί από τους επενδυτές και θα πρέπει να τους δώσει τις αποδόσεις που αναμένουν, έτσι ώστε αυτοί να μη χρειαστεί να καλυφθούν, έναντι πιθανής υστέρησης στις προσδοκώμενες αποδόσεις, από το senior ομόλογο.
γ) Στον junior τίτλο, ο οποίος θα ενσωματώνει τα δάνεια της χειρότερης διαβάθμισης, τα οποία λόγω του αυξημένου κινδύνου τους θα έχουν και τη μεγαλύτερη απόδοση. Ενδεικτικά, τόσο στην τιτλοποίηση του μικτού χαρτοφυλακίου NPLs (Cairo) όσο και στην τιτλοποίηση των στεγαστικών NPLs της Eurobank (Pillar), που θα είναι οι πρώτες έτοιμες τιτλοποιήσεις για το ελληνικό APS, οι junior τίτλοι θα ενσωματώσουν τις προβλέψεις που έχει πάρει η τράπεζα για τα δάνεια που θα τιτλοποιήσει.
Σημειώνεται ότι η Eurobank, μέσω της τιτλοποίησης του χαρτοφυλακίου Cairo, θα προχωρήσει σε επιστροφή κεφαλαίου στους μετόχους της, καθώς συμφώνησε με τον SSM το 80% του mezzanine ομολόγου να δοθεί στους μετόχους της.
