Η απάντηση στο πρόβλημα του χρέους της Ελλάδας

Είναι σαφές ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να αποπληρώσει το δημόσιο χρέος της με την υφιστάμενη μορφή του, παρά τη γενναία δόση repro-filing (σ.σ. μείωση επιτοκίων, επιμήκυνση λήξεων) που χορήγησαν οι Ευρωπαίοι πιστωτές. Την άποψη αυτή συμμερίζεται και το ΔΝΤ.



Πώς μπορεί λοιπόν να μειωθεί το δανειακό βάρος της χώρας, χωρίς να «αδικηθούν» άλλες χώρες των οποίων τα χρέη διογκώθηκαν συνεπεία της διεθνούς χρηματοοικονομικής κρίσης, όπως η Ιρλανδία και χωρίς να εξεγερθούν οι φορολογούμενοι των πιστωτριών χωρών, μερικοί εκ των οποίων είναι φτωχότεροι από τους Έλληνες; Θεωρώ ότι υπάρχει τρόπος να γίνει αυτό.

Πώς; Μέσω της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους σε ομόλογα με ρήτρα ΑΕΠ, τα οποία δεν αποδίδουν τίποτε όσο το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ μειώνεται, όμως ως αντάλλαγμα υπεραποδίδουν σε περίπτωση αύξησης του ΑΕΠ. Η διάρκεια αυτών των ομολόγων πρέπει να είναι καθορισμένη και αρκετά μακριά (40 χρόνια ας πούμε), ειδάλλως το βάρος αποπληρωμής του χρέους θα γινόταν υπέρμετρο σε μια αναπτυσσόμενη οικονομία.

Μια τέτοια μετατροπή θα επιτύγχανε ταυτόχρονα πολλούς στόχους. Πρώτον, οι πιστωτές θα αποπληρώνονταν μόνο εάν βοηθούσαν την Ελλάδα να ξαναρχίσει να αναπτύσσεται. Η σημερινή εμμονή με τα μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα και τη λιτότητα θα αντικαθίσταντο από ένα αναπτυξιακό πρόγραμμα και η καθαρή παρούσα αξία του χρέους θα ήταν συνάρτηση των μελλοντικών ρυθμών ανάπτυξης της χώρας.

Δεύτερον, η αποπληρωμή των τοκοχρεολυσίων θα πήγαινε «κόντρα» στον οικονομικό κύκλο με μεγαλύτερες πληρωμές, όταν οι φορολογικές εισπράξεις είναι υψηλές. Οι αποπληρωμές θα μηδενίζονταν όταν η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση όπως συμβαίνει τώρα.

Τρίτον, η ίδια επιλογή (της μετατροπής του υφιστάμενου χρέους σε ομόλογα με ρήτρα ΑΕΠ) πρέπει να δοθεί και στις υπόλοιπες χώρες που εφάρμοσαν πρόγραμμα διάσωσης όπως η Ιρλανδία, η Κύπρος και η Πορτογαλία. Δεν χρειάζεται η Ελλάδα να τύχει προνομιακής μεταχείρισης. Χώρες που δεν υπέγραψαν Μνημόνια όπως η Ιταλία θα μπορούσαν και αυτές να μετατρέψουν τα ομόλογά τους, αλλά μόνο υπό προϋποθέσεις και μετά από διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές τους. Ασφαλώς, οποιαδήποτε χώρα θα ήταν ελεύθερη να εκδώσει τέτοια ομόλογα για να χρηματοδοτήσει τα ελλείμματά της.

Τα ομόλογα με ρήτρα ΑΕΠ αποτελούν ένα είδος «εθνικών μετοχών». Ο κόσμος σήμερα βουλιάζει στο χρέος και αυτός είναι ένας τρόπος να επιστρέψει ο λόγος χρέους/ίδια κεφάλαια (debt/equity ratio) σε πιο ασφαλή και λογικά επίπεδα. Ακριβώς όπως απαιτούμε από τις τράπεζες να έχουν υψηλότερα ίδια κεφάλαια, για τους ίδιους λόγους θα έπρεπε να ενθαρρύνουμε τις χώρες να στραφούν από τη χρηματοδότηση μέσω χρέους στη χρηματοδότηση μέσω ιδίων πόρων.

Το πρόβλημα με τις μετοχές, είτε εταιρικές είτε εθνικές είναι πώς να εμπιστευτείς ως μέτοχος (ή πιστωτής) τα στοιχεία; Στον κόσμο των εταιρειών καλούνται εξωτερικοί ελεγκτές για να πιστοποιήσουν τα λογιστικά βιβλία. Το ίδιο θα μπορούσε να γίνει και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όχι μόνο θα έπρεπε η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία κάθε χώρας να έχει πλήρη νομική ανεξαρτησία, αλλά και κάθε χώρα που εκδίδει ομόλογα με ρήτρα ΑΕΠ θα πρέπει να δεχθεί πλήρη έλεγχο όλων των μεγεθών της από την Eurostat. Μια χώρα με «αστερίσκους» στα στατιστικά της στοιχεία δεν θα μπορούσε να εκδώσει τέτοια ομόλογα.

Η βασική ιδέα για τα ομόλογα με ρήτρα ΑΕΠ κυκλοφορεί στους ακαδημαϊκούς κύκλους εδώ και δεκαετίες, με βασικό υπέρμαχο τον οικονομολόγο Τζον Γουίλιαμσον. Δεν έχει ωστόσο εφαρμοστεί αφενός εξαιτίας τεχνικών προβλημάτων, αφετέρου λόγω του υψηλού κόστους που συνεπάγεται η εισαγωγή οποιουδήποτε νέου χρηματοοικονομικού εργαλείου. Τα πλεονεκτήματα όμως της εφαρμογής του τώρα, ώστε να αντιμετωπιστεί η κρίση χρέους στην Ελλάδα φαίνονται τόσο μεγάλα, ώστε ίσως θα έπρεπε να δοκιμαστεί.