Κάτι αλλάζει στο τοπίο;

Το πιο κρίσιμο δεδομένο για την πορεία της χώρας μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου είναι η ολοκλήρωση της αξιολόγησης.



Πώς διαμορφώνεται λοιπόν το πολιτικό τοπίο μετά τις αντιδράσεις της κοινής γνώμης για το γεγονός αυτό; Επ’ αυτού, η δημοσκόπηση της Kappa Research για «Το Βήμα» δίνει κάποιες απαντήσεις. Πέφτει λίγο φως. Ένα μέρος της βαριάς κουρτίνας που το σκέπαζε, έχει τραβηχτεί. Έστω κι αν τα περισσότερα παραμένουν πάντα κρυμμένα πίσω από μια κοινή γνώμη επιφυλακτική, καχύποπτη και ανήσυχη.

Ήταν πάντως εξ αρχής φανερό πως η όποια ολοκλήρωση της αξιολόγησης θα ήταν επώδυνη. Επίσης, ήταν πασίδηλο πως η μη ολοκλήρωση θα οδηγούσε εκ νέου προς την άβυσσο. Όμως, στο ερώτημα ποια συναισθήματα θα κυριαρχούσαν συνολικά στους πολίτες μετά το τέλος της αξιολόγησης, αν δηλαδή θα ήταν θετικά ή αρνητικά, η απάντηση δεν ήταν ξεκάθαρη. Τελικά επικράτησε κατά κράτος η ανακούφιση. Έτσι, το εντυπωσιακό 62,5% αντέδρασε θετικά στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Τα δυσβάσταχτα μέτρα πέρασαν σε δεύτερη μοίρα. Και οφείλει κανείς να ομολογήσει πως τη φορά αυτή, σε αντίθεση με τη Βαρουφάκειο φάση, η κυβέρνηση λειτούργησε πολύ πιο ώριμα. Έδωσε μάχες. Κυρίως όμως συμβιβάστηκε. Και ορθώς έπραξε. Ο ρεαλισμός κέρδισε και μαζί του η χώρα.

Βεβαίως, και με βάση την προγενέστερη διαπραγματευτική φάση, τα λάθη, αλλά και τη σκληρή συμφωνία στην οποία τώρα κατέληξε η χώρα, το κλίμα δεν θα μπορούσε παρά να είναι βαρύ για την κυβέρνηση Τσίπρα. Έτσι μόνο το 21% εκφράζει ικανοποίηση από τη λειτουργία και την αποτελεσματικότητά της. Εντυπωσιακό είναι όμως το γεγονός ότι το κλείσιμο της αξιολόγησης πείθει το 45% πως η χώρα μπαίνει σε «σταθερή πορεία» (έστω κι αν το 52% το αμφισβητεί). Παράλληλα, ο Αλέξης Τσίπρας υπολείπεται του Κυριάκου Μητσοτάκη ως «καταλληλότερος» πρωθυπουργός μόνο κατά μία μονάδα. Το ότι, υπό τις περιστάσεις, ο Τσίπρας συγκεντρώνει 28%, καταγράφει σαφή βελτίωση της εικόνας του. Παράλληλα, παρά το ότι η αδιευκρίνιστη ψήφος βρίσκεται στα ύψη (32,4%), η απόσταση μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ είναι μόνο 3,5% (χωρίς τις άκρως αμφιλεγόμενες αναγωγές).

Γίνεται λοιπόν φανερό πως ο Τσίπρας, έστω και φθειρόμενος, παραμένει το δυνατό χαρτί του ΣΥΡΙΖΑ. Μια μάζα ψηφοφόρων είναι παθιασμένα εχθρική απέναντί του. Όμως, η μεγαλύτερη μάζα των αναποφάσιστων, που του έδωσαν τη νίκη του Σεπτεμβρίου με μισή καρδιά, σε ένα ποσοστό, δεν αποκλείεται να τον θεωρήσουν κάποια στιγμή ως το «μικρότερο κακό». Ούτως ή άλλως στην αρνητική ψήφο επενδύει και η ΝΔ, που έχασε το αρχικό momentum της νέας ηγεσίας. Τα ποσοστά της ΝΔ, υπό τις περιστάσεις, είναι αποκαρδιωτικά. Παραμένει το ίδιο κουρασμένο προϊόν με τα ίδια κουρασμένα στελέχη. Ενώ οι υψηλοί τόνοι και η σύγκρουση χάριν της σύγκρουσης, την αποδυναμώνουν στους αναποφάσιστους. Επίσης, η δημοσκόπηση δείχνει παγερή αδιαφορία για το εάν θα ενωθούν ΠΑΣΟΚ και Ποτάμι. Οι διεργασίες «για την Κεντροαριστερά» αποτελούν υποσημείωση για τη συντριπτική μάζα των πολιτών.

Ταυτόχρονα, μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, τα ποσοστά ψηφοφόρων που δεν επιθυμούν πρόωρες εκλογές καταγράφουν έντονα ανοδική τάση. Έτσι, μόνο το 35,5% ζητά εκλογές άμεσα. Αντιθέτως, το 56,2% επιθυμεί να δοθεί χρόνος στην παρούσα κυβέρνηση για να ολοκληρώσει το όποιο έργο της. Αυτή τη μεταστροφή την έχει κερδίσει πολιτικά η κυβέρνηση Τσίπρα «με το σπαθί της», έστω και φθειρόμενη. Δείχνει επιτέλους σύνεση και σοβαρότητα στα οικονομικά, παρά τις όποιες γενικότερες αδυναμίες της. Έτσι, η κυβέρνηση βρίσκεται με το στρατηγικό πλεονέκτημα του να εκφράζει την πολιτική σταθερότητα, την ώρα που η ΝΔ γίνεται συνειδητά σημαιοφόρος αστάθειας. Όσοι λοιπόν έπεισαν τον Μητσοτάκη να υιοθετήσει το παλαιοπολιτικό σύνθημα των πρόωρων εκλογών, του προσέφεραν χείριστες υπηρεσίες. Ήδη είναι σε αδιέξοδο. Αναγκάζεται να βροντοφωνάζει κάτι, που η κοινή γνώμη απορρίπτει.

Ποιο είναι όμως το πιο σημαντικό δεδομένο, που φαίνεται πλέον να σφραγίζει το πολιτικό κλίμα; Η πολιτική τύχη του Τσίπρα κρίνεται όλο και περισσότερο από την εικόνα της κυβέρνησής του. Αυτή έχει λίγα ικανά στελέχη, αρκετά μέτρια και πολλά στα όρια της ανεπάρκειας και της γραφικότητας. Με δεδομένο ότι η αξιωματική αντιπολίτευση αντί να αναζωογονείται χλομιάζει, η πολιτική μοίρα του Τσίπρα βρίσκεται στα χέρια του. Έχει de facto το δώρο ανταγωνιστών, που αποπνέουν μετριότητα και στρατηγικά αδιέξοδα. Την ίδια ώρα όμως, το έμψυχο υλικό του είναι άκρως προβληματικό. Άρα, κούφιες αισιοδοξίες δεν του προσφέρουν τίποτα. Άλλωστε, οι ηγέτες που αυτοκαταστρέφονται δεν είναι κάτι σπάνιο. Τα πολιτικά νεκροταφεία έχουν φιλοξενήσει πολλούς από αυτούς.