Με το βάρος να αντεπεξέλθουν στους στόχους δραστικής μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους μπαίνουν στα stress tests οι ελληνικές τράπεζες.
Σχεδόν τρία χρόνια μετά τα stress tests που οδήγησαν στην ανακεφαλαιοποίηση σωτηρίας τους το 2015, η ουσία των stress tests του 2018 είναι η προετοιμασία των τραπεζών για την αναπτυξιακή τους επανάκαμψη. Μια επανάκαμψη απολύτως αναγκαία για την ελληνική οικονομία μετά την έξοδο της χώρας από το πρόγραμμα προσαρμογής, η οποία, ωστόσο, εξαρτάται απόλυτα από τον βαθμό επιτυχίας των τραπεζών στη μείωση των "κόκκινων" δανείων. Θα είναι αυτός ο βαθμός επιτυχίας που θα κρίνει όχι το pass ή fail των ελληνικών τραπεζών στα τεστ αντοχής, αλλά το κατά πόσον αυτές θα μπορέσουν να σταθούν με ισχυρή κεφαλαιακή κατάσταση στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον που διαμορφώνεται πανευρωπαϊκά για τις τράπεζες.
Ευνοϊκότερες συνθήκες
Χθες οι τράπεζες ολοκλήρωσαν την αποστολή των στοιχείων στον SSΜ για τα stress tests. Πρόκειται για τις εκτιμήσεις τους, προσαρμοσμένες στις παραδοχές που θέτει η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (ΕΒΑ), για την τριετία 2018-2020 και οι οποίες θα συζητηθούν με τον SSM σε δύο ενδιάμεσες φάσεις –μέσα Μαρτίου και αρχές Απριλίου– μέχρι να εξαχθεί το οριστικό πόρισμα για τις νέες κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών στις αρχές Μαΐου.
Οι βασικότερες παραδοχές του δυσμενούς σεναρίου της ΕΒΑ προβλέπουν για: ΑΕΠ συρρίκνωση 1,3% φέτος και 2,1% το 2019, προτού η οικονομία αναπτυχθεί κατά 0,2% το 2020. Ανεργία 20,6% το 2018, 20% το 2019 και 19,1% το 2020. Εμπορικά ακίνητα υποχώρηση τιμών 9,2% το 2018, 6,1% το 2019 και 2,2% το 2020. Οικιστικά ακίνητα υποχώρηση τιμών 7,3% το 2018, 6,7% το 2019 και 3,6% το 2020.
Οι οιωνοί είναι καλοί, αλλά χρησμοί για το αποτέλεσμα των stress tests δεν μπορούν να δοθούν, ανέφερε χαρακτηριστικά, μιλώντας την Πέμπτη στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, η επικεφαλής του SSM, Ντανιέλ Νουί.
Για ευνοϊκότερες συνθήκες διεξαγωγής των stress tests σε σχέση με το 2015 κάνουν λόγο οι τραπεζίτες. Όπως λένε, οι μακροοικονομικές και χρηματοπιστωτικές συνθήκες είναι αρκετά καλύτερες, οι μικροοικονομικές προοπτικές έχουν βελτιωθεί, η θέση των τραπεζών σε ρευστότητα και κεφάλαια είναι επίσης αρκετά βελτιωμένη σε σύγκριση με το 2015. Η άντληση ρευστότητας από τον ELA έχει υποχωρήσει στα 16 δισ. ευρώ, από 86 δισ. ευρώ το 2015, ενώ οι τράπεζες εισέρχονται στα stress tests με υψηλούς δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας CET 1, μεταξύ 15,1% και 17,8%.
Επιπρόσθετα, όπως τόνισε ο πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, Νίκος Καραμούζης, από το Φόρουμ των Δελφών, οι ελληνικές τράπεζες διατηρούν αξιοσημείωτα κέρδη προ προβλέψεων, περίπου 4 δισ. ευρώ. Έχουν συνεπώς, επιπλέον "μαξιλάρι ρευστότητας" 12 δισ. ευρώ εάν χρειαστούν επιπλέον προβλέψεις στην τριετία. Όσο για το επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, αυτά έχουν μειωθεί κατά περισσότερο από 10 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2015.
Οι ανησυχίες
Πάντως, δεν υπάρχει εφησυχασμός υπό τη "σκιά" του βουνού των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ύψους 100 δισ. ευρώ, που βαραίνουν τις ελληνικές τράπεζες. Και αυτό, διότι απομένει να κριθεί η δυνατότητα και η επιτυχία εφαρμογής δραστικότερων μέσων για τη μείωσή τους, την ώρα που ο πήχης για την υποχώρηση των NPEs/NPLs στα τέλη του 2019 έχει τεθεί υψηλότερα και παράλληλα προβλέπεται ότι μέχρι τότε θα δημιουργηθούν νέα "κόκκινα" δάνεια, ύψους 20,1 δισ. ευρώ.
Το ποσό των νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων θα είναι μόλις 1 δισ. ευρώ μικρότερο από το ποσό των δανείων που σήμερα δεν εξυπηρετούνται και τα οποία εκτιμάται ότι θα θεραπευτούν και θα επανέλθουν σε ομαλή αποπληρωμή μέχρι τα τέλη του 2019 (δηλαδή τότε θα μιλάμε για πρώην "κόκκινα" - νυν "πράσινα" δάνεια 21,1 δισ. ευρώ και νέα "κόκκινα" δάνεια 20,1 δισ. ευρώ).
Παράλληλα, στα τέλη του 2019, και παρά την αναμενόμενη μείωση του υπολοίπου των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο 35%, από 33,9% που ήταν ο αρχικός στόχος. Η περαιτέρω απομάκρυνση από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο μη εξυπηρετούμενων δανείων (στην παρούσα φάση αυτός βρίσκεται ήδη στο 4,5%) θα είναι αποτέλεσμα της πτωτικής αναθεώρησης του εκτιμώμενου ρυθμού πιστωτικής επέκτασης και της διενέργειας αυξημένων διαγραφών και πωλήσεων δανείων. Συνολικά, δηλαδή, η μείωση των NPLs θα υπολογίζεται σε συρρικνούμενη "πίτα" χορηγήσεων.
Σημειώνεται ότι ο στόχος για το ύψος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων στο τέλος του 2019 διαμορφώνεται σε 64,6 δισ. ευρώ (από 66,4 δισ. ευρώ που ήταν αρχικά). Η βελτίωση αυτή εκτιμάται ότι θα προέλθει από την επίσπευση πώλησης δανείων, κυρίως στο επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο και σε μικρότερο βαθμό στο καταναλωτικό χαρτοφυλάκιο, καθώς επίσης και μέσω της αύξησης των διαγραφών.
Το μόνο δεδομένο είναι ότι μέσα στη διετία 2018-2019 οι τράπεζες πρέπει να προχωρήσουν στην ενεργητική διαχείριση των "κόκκινων" δανείων τους και να μην επαναπαυθούν ότι η ανάκαμψη της οικονομίας θα λύσει το πρόβλημα των "κόκκινων" δανείων, σκεπτικό που μέχρι πρόσφατα αποτελούσε τη βασική… στρατηγική τους για τη μείωση των NPLs. Αν οι τράπεζες δεν προχωρήσουν στην ενεργητική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους, θα μπορούσε να προκύψει απόκλιση από τους επιχειρησιακούς στόχους περίπου 9 δισ. ευρώ στο τέλος του 2019 για το σύνολο των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, όπως προειδοποιεί η ΤτΕ με μελέτη που δημοσιεύεται στην Έκθεση του Διοικητή για το 2017.
Όλα τα παραπάνω δεδομένα, στο ευρύτερο πλαίσιο των διαστάσεων του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων πανευρωπαϊκά, έχουν ανοίξει την προοπτική δημιουργίας bad banks. Για πρώτη φορά, στην Έκθεσή του για το 2017, που παρουσιάστηκε αυτήν την εβδομάδα, ο διοικητής της ΤτΕ Γ. Στουρνάρας, σημείωσε ότι, μετά τη δημοσίευση των σχετικών κατευθύνσεων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο μεταβίβασης μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων σε έναν ή περισσότερους κεντρικούς φορείς (Asset Management Company/ies) που θα δημιουργηθούν για τον σκοπό αυτό.
Όπως είχε αποκαλύψει το "Κεφάλαιο" τον Ιανουάριο, οι αποφάσεις για τον σχεδιασμό ελληνικής bad bank έχουν ληφθεί σε Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη, καθώς θα πρέπει να υπάρχει έτοιμη, μέχρι τα τέλη του 2019, η διάδοχη κατάσταση με την οποία οι ελληνικές τράπεζες θα μπορέσουν να μειώσουν περαιτέρω τα "κόκκινα" δάνεια. Οι αποφάσεις για τη δημιουργία ελληνικής bad bank δεν είναι ασύνδετες με το πλαίσιο μιας ευρύτερης πανευρωπαϊκής στρατηγικής, η οποία έχει καταλήξει στη δημιουργία εθνικών bad banks, απορρίπτοντας την ιδέα πανευρωπαϊκού μηχανισμού διαχείρισης των NPLs.
Τρία κρίσιμα μέτωπα
Στη "μάχη" κατά των μη εξυπηρετούμενων δανείων, επηρεάζοντας καθοριστικά την κεφαλαιακή κατάσταση των τραπεζών, τρία μέτωπα θα αποβούν κρίσιμα: η αυξητική και ομαλή ροή των πλειστηριασμών, οι πωλήσεις "κόκκινων" δανείων και η προώθηση του εξωδικαστικού μηχανισμού από τις τράπεζες.
Πλειστηριασμοί
Πόσο εύκολα μπορούν οι τράπεζες να χρησιμοποιήσουν τις εξασφαλίσεις που συνοδεύουν μη εξυπηρετούμενα δάνεια; Η δυνατότητα ανάκτησης ενεχύρων από τις τράπεζες είναι καθοριστικής σημασίας ζητούμενο από τις εποπτικές Αρχές και βασική ένδειξη για τις μελλοντικές κεφαλαιακές τους ανάγκες. Και η διενέργεια των πλειστηριασμών θα λειτουργήσει όχι μόνο προς την κατεύθυνση της ρευστοποίησης ενεχύρων για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αλλά κυρίως προς την κατεύθυνση ενίσχυσης των ρυθμίσεων οφειλών και αποκατάστασης κουλτούρας πληρωμών.
Μέχρι πρόσφατα οι τράπεζες μπορούσαν να διενεργούν μόνο φυσικούς πλειστηριασμούς εξασφαλίσεων, οι οποίοι συχνά ακυρώνονταν λόγω απεργιών ή παρακωλύονταν από ομάδες ακτιβιστών. Η αντικατάσταση των φυσικών με ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, σύμφωνα με την επικεφαλής του SSM, Ντανιέλ Νουί, ήταν μια συνετή κίνηση. Το νέο σύστημα, όμως, πρέπει να υλοποιηθεί γρήγορα και να καλύπτει ολόκληρη την Ελλάδα, όχι μόνο ορισμένες περιφέρειες. Επιπλέον, οι ελληνικές Αρχές πρέπει να παρέχουν καλύτερη προστασία στους συμβολαιογράφους που συμμετέχουν στους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, επεσήμανε η κυρία Νουί από τους Δελφούς, σκιαγραφώντας τον εφεξής προβληματισμό του επόπτη.
Όπως εκτίμησε, μόλις οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί τεθούν σε κανονική λειτουργία, οι οφειλέτες σε αθέτηση αναμένεται να έρθουν σε επαφή με τις τράπεζες και "ας ελπίσουμε ότι θα συμφωνήσουν σε αμοιβαία αποδεκτές λύσεις". "Έχω συγκεκριμένα στον νου μου τους "στρατηγικούς κακοπληρωτές” – άτομα ή εταιρείες που θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους, αλλά τηρούν στάση αναμονής, ευελπιστώντας ότι στο τέλος θα μπορέσουν να αποφύγουν την αποπληρωμή τουλάχιστον μέρους του δανείου τους", είπε χαρακτηριστικά η επικεφαλής του SSM, αποτυπώνοντας ένα μεγάλο "αγκάθι" για τη μείωση των NPLs.
Σημειώνεται ότι μέχρι προχθές στην ηλεκτρονική πλατφόρμα των πλειστηριασμών είχαν αναρτηθεί 2.326 πλειστηριασμοί και προγραμματισμένοι για την ερχόμενη εβδομάδα ήταν 333. Από αυτούς, δεν θα διενεργηθούν όλοι, καθώς οι τραπεζίτες διαπιστώνουν πως, με το φόβητρο των πλειστηριασμών, οι ρυθμίσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων παρουσιάζουν αύξηση κατά 20%.
Πωλήσεις "κόκκινων" δανείων
Οι τράπεζες θα προχωρήσουν σε πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων 13-15 δισ. ευρώ, με κρίσιμες τις πωλήσεις δανείων με εξασφαλίσεις. Η έκβαση της πρώτης πώλησης εξασφαλισμένων NPLs, που αναμένεται σύντομα (χαρτοφυλάκιο Amoeba 1,6 δισ. ευρώ της Τράπεζας Πειραιώς), θα αποτελέσει δείκτη για το πώς οι αγορές τιμολογούν τα "κόκκινα" δάνεια των ελληνικών τραπεζών συνδυαστικά με τις εκτιμήσεις τους για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας.
Είναι δεδομένο ότι όλες οι πωλήσεις εξασφαλισμένων NPLs θα γίνουν με ζημία των τραπεζών και, ως εκ τούτου, είναι κρίσιμο να επιτευχθούν τιμήματα με όσο το δυνατόν μικρότερη απόκλιση από την αξία των εξασφαλίσεων που έχουν εγγράψει οι τράπεζες στα βιβλία τους. Όσο μικρότερη η απόκλιση, τόσο μικρότερες και οι κεφαλαιακές "τρύπες" που θα προκύψουν.
Επιπλέον, κρίσιμη παράμετρος θα είναι η δυνατότητα της αγοράς να απορροφήσει τα ακίνητα (εξασφαλίσεις) των προς πώληση χαρτοφυλακίων. Γεγονός που θα επηρεάσει τις τιμές των ακινήτων, ένα στοιχείο καθοριστικής σημασίας και για τις παραδοχές των stress tests.
Σε κάθε περίπτωση, τα τιμήματα που θα διαμορφωθούν για τις πωλήσεις "κόκκινων" δανείων με εξασφαλίσεις θα "φωτογραφίσουν" την επάρκεια των προβλέψεων των τραπεζών – επίσης καθοριστικό στοιχείο για το αποτέλεσμα των stress tests. Εάν οι τράπεζες έχουν τιμολογήσει τα προς πώληση δάνεια στο 45%-50% της αξίας τους, με το σκεπτικό ότι καλύπτονται από αντίστοιχου ύψους προβλέψεις, τότε ένα προσφερόμενο τίμημα της τάξεως του 20% από τα funds, συν το κόστος διαχείρισης των χαρτοφυλακίων μετά την εξαγορά, που υπολογίζεται στο 15% (αθροιστικά 35%), αφήνει ένα "ακάλυπτο" υπόλοιπο 15%. Κάτι που σημαίνει ότι κατά το ποσοστό αυτό οι τράπεζες θα πρέπει να αυξήσουν τις προβλέψεις τους.
Σημειώνεται ότι οι τράπεζες θα επωμιστούν ήδη ένα κόστος για πρόσθετες προβλέψεις από την εφαρμογή του νέου λογιστικού προτύπου IFRS 9. Το επιπλέον αυτό κόστος, το οποίο η ΤτΕ εκτιμά στα 4-5 δισ. ευρώ και οι τράπεζες στα 5 - 5,5 δισ. ευρώ, θα αποσβεστεί σε ορίζοντα πενταετίας.
Εξωδικαστικός μηχανισμός
Το προσεχές διάστημα αναμένεται να δοθεί μεγάλη έμφαση στην προώθηση της χρήσης του εξωδικαστικού μηχανισμού για τη ρύθμιση οφειλών. Μέχρι στιγμής, παρά το ενδιαφέρον του επιχειρηματικού κόσμου, η στήριξη του μηχανισμού δεν έχει αποτελέσει προτεραιότητα για τις τράπεζες.
Από την ενεργοποίηση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του εξωδικαστικού μηχανισμού (3/8/2017 - 23/2/2018), αίτηση υπαγωγής έχουν ξεκινήσει να καταχωρίζουν 26.009 ενδιαφερόμενοι. Από αυτούς, οι 8.564 έχουν καλύψει τα πρώτα βήματα για την υποβολή της αίτησης, συμπληρώνοντας τα απαιτούμενα στοιχεία, και έχει πιστοποιηθεί ότι 4.152 νομικά πρόσωπα πληρούν τα κριτήρια επιλεξιμότητας.
Έχουν υποβληθεί οριστικά 607 αιτήσεις, εκ των οποίων οι 177 αφορούν περιπτώσεις διμερούς διαπραγμάτευσης. Από αυτές, 16 έχουν ρυθμίσει επιτυχώς τα χρέη τους. Για τις υπόλοιπες 430 αιτήσεις, που εμπλέκουν πολλούς πιστωτές, σε 123 έχει ξεκινήσει η διαπραγμάτευση και σε μία περίπτωση η διαδικασία ολοκληρώθηκε επιτυχώς.
Σχεδόν τρία χρόνια μετά τα stress tests που οδήγησαν στην ανακεφαλαιοποίηση σωτηρίας τους το 2015, η ουσία των stress tests του 2018 είναι η προετοιμασία των τραπεζών για την αναπτυξιακή τους επανάκαμψη. Μια επανάκαμψη απολύτως αναγκαία για την ελληνική οικονομία μετά την έξοδο της χώρας από το πρόγραμμα προσαρμογής, η οποία, ωστόσο, εξαρτάται απόλυτα από τον βαθμό επιτυχίας των τραπεζών στη μείωση των "κόκκινων" δανείων. Θα είναι αυτός ο βαθμός επιτυχίας που θα κρίνει όχι το pass ή fail των ελληνικών τραπεζών στα τεστ αντοχής, αλλά το κατά πόσον αυτές θα μπορέσουν να σταθούν με ισχυρή κεφαλαιακή κατάσταση στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον που διαμορφώνεται πανευρωπαϊκά για τις τράπεζες.
Ευνοϊκότερες συνθήκες
Χθες οι τράπεζες ολοκλήρωσαν την αποστολή των στοιχείων στον SSΜ για τα stress tests. Πρόκειται για τις εκτιμήσεις τους, προσαρμοσμένες στις παραδοχές που θέτει η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (ΕΒΑ), για την τριετία 2018-2020 και οι οποίες θα συζητηθούν με τον SSM σε δύο ενδιάμεσες φάσεις –μέσα Μαρτίου και αρχές Απριλίου– μέχρι να εξαχθεί το οριστικό πόρισμα για τις νέες κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών στις αρχές Μαΐου.
Οι βασικότερες παραδοχές του δυσμενούς σεναρίου της ΕΒΑ προβλέπουν για: ΑΕΠ συρρίκνωση 1,3% φέτος και 2,1% το 2019, προτού η οικονομία αναπτυχθεί κατά 0,2% το 2020. Ανεργία 20,6% το 2018, 20% το 2019 και 19,1% το 2020. Εμπορικά ακίνητα υποχώρηση τιμών 9,2% το 2018, 6,1% το 2019 και 2,2% το 2020. Οικιστικά ακίνητα υποχώρηση τιμών 7,3% το 2018, 6,7% το 2019 και 3,6% το 2020.
Οι οιωνοί είναι καλοί, αλλά χρησμοί για το αποτέλεσμα των stress tests δεν μπορούν να δοθούν, ανέφερε χαρακτηριστικά, μιλώντας την Πέμπτη στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, η επικεφαλής του SSM, Ντανιέλ Νουί.
Για ευνοϊκότερες συνθήκες διεξαγωγής των stress tests σε σχέση με το 2015 κάνουν λόγο οι τραπεζίτες. Όπως λένε, οι μακροοικονομικές και χρηματοπιστωτικές συνθήκες είναι αρκετά καλύτερες, οι μικροοικονομικές προοπτικές έχουν βελτιωθεί, η θέση των τραπεζών σε ρευστότητα και κεφάλαια είναι επίσης αρκετά βελτιωμένη σε σύγκριση με το 2015. Η άντληση ρευστότητας από τον ELA έχει υποχωρήσει στα 16 δισ. ευρώ, από 86 δισ. ευρώ το 2015, ενώ οι τράπεζες εισέρχονται στα stress tests με υψηλούς δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας CET 1, μεταξύ 15,1% και 17,8%.
Επιπρόσθετα, όπως τόνισε ο πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, Νίκος Καραμούζης, από το Φόρουμ των Δελφών, οι ελληνικές τράπεζες διατηρούν αξιοσημείωτα κέρδη προ προβλέψεων, περίπου 4 δισ. ευρώ. Έχουν συνεπώς, επιπλέον "μαξιλάρι ρευστότητας" 12 δισ. ευρώ εάν χρειαστούν επιπλέον προβλέψεις στην τριετία. Όσο για το επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, αυτά έχουν μειωθεί κατά περισσότερο από 10 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2015.
Οι ανησυχίες
Πάντως, δεν υπάρχει εφησυχασμός υπό τη "σκιά" του βουνού των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ύψους 100 δισ. ευρώ, που βαραίνουν τις ελληνικές τράπεζες. Και αυτό, διότι απομένει να κριθεί η δυνατότητα και η επιτυχία εφαρμογής δραστικότερων μέσων για τη μείωσή τους, την ώρα που ο πήχης για την υποχώρηση των NPEs/NPLs στα τέλη του 2019 έχει τεθεί υψηλότερα και παράλληλα προβλέπεται ότι μέχρι τότε θα δημιουργηθούν νέα "κόκκινα" δάνεια, ύψους 20,1 δισ. ευρώ.
Το ποσό των νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων θα είναι μόλις 1 δισ. ευρώ μικρότερο από το ποσό των δανείων που σήμερα δεν εξυπηρετούνται και τα οποία εκτιμάται ότι θα θεραπευτούν και θα επανέλθουν σε ομαλή αποπληρωμή μέχρι τα τέλη του 2019 (δηλαδή τότε θα μιλάμε για πρώην "κόκκινα" - νυν "πράσινα" δάνεια 21,1 δισ. ευρώ και νέα "κόκκινα" δάνεια 20,1 δισ. ευρώ).
Παράλληλα, στα τέλη του 2019, και παρά την αναμενόμενη μείωση του υπολοίπου των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο 35%, από 33,9% που ήταν ο αρχικός στόχος. Η περαιτέρω απομάκρυνση από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο μη εξυπηρετούμενων δανείων (στην παρούσα φάση αυτός βρίσκεται ήδη στο 4,5%) θα είναι αποτέλεσμα της πτωτικής αναθεώρησης του εκτιμώμενου ρυθμού πιστωτικής επέκτασης και της διενέργειας αυξημένων διαγραφών και πωλήσεων δανείων. Συνολικά, δηλαδή, η μείωση των NPLs θα υπολογίζεται σε συρρικνούμενη "πίτα" χορηγήσεων.
Σημειώνεται ότι ο στόχος για το ύψος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων στο τέλος του 2019 διαμορφώνεται σε 64,6 δισ. ευρώ (από 66,4 δισ. ευρώ που ήταν αρχικά). Η βελτίωση αυτή εκτιμάται ότι θα προέλθει από την επίσπευση πώλησης δανείων, κυρίως στο επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο και σε μικρότερο βαθμό στο καταναλωτικό χαρτοφυλάκιο, καθώς επίσης και μέσω της αύξησης των διαγραφών.
Το μόνο δεδομένο είναι ότι μέσα στη διετία 2018-2019 οι τράπεζες πρέπει να προχωρήσουν στην ενεργητική διαχείριση των "κόκκινων" δανείων τους και να μην επαναπαυθούν ότι η ανάκαμψη της οικονομίας θα λύσει το πρόβλημα των "κόκκινων" δανείων, σκεπτικό που μέχρι πρόσφατα αποτελούσε τη βασική… στρατηγική τους για τη μείωση των NPLs. Αν οι τράπεζες δεν προχωρήσουν στην ενεργητική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους, θα μπορούσε να προκύψει απόκλιση από τους επιχειρησιακούς στόχους περίπου 9 δισ. ευρώ στο τέλος του 2019 για το σύνολο των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, όπως προειδοποιεί η ΤτΕ με μελέτη που δημοσιεύεται στην Έκθεση του Διοικητή για το 2017.
Όλα τα παραπάνω δεδομένα, στο ευρύτερο πλαίσιο των διαστάσεων του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων πανευρωπαϊκά, έχουν ανοίξει την προοπτική δημιουργίας bad banks. Για πρώτη φορά, στην Έκθεσή του για το 2017, που παρουσιάστηκε αυτήν την εβδομάδα, ο διοικητής της ΤτΕ Γ. Στουρνάρας, σημείωσε ότι, μετά τη δημοσίευση των σχετικών κατευθύνσεων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο μεταβίβασης μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων σε έναν ή περισσότερους κεντρικούς φορείς (Asset Management Company/ies) που θα δημιουργηθούν για τον σκοπό αυτό.
Όπως είχε αποκαλύψει το "Κεφάλαιο" τον Ιανουάριο, οι αποφάσεις για τον σχεδιασμό ελληνικής bad bank έχουν ληφθεί σε Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη, καθώς θα πρέπει να υπάρχει έτοιμη, μέχρι τα τέλη του 2019, η διάδοχη κατάσταση με την οποία οι ελληνικές τράπεζες θα μπορέσουν να μειώσουν περαιτέρω τα "κόκκινα" δάνεια. Οι αποφάσεις για τη δημιουργία ελληνικής bad bank δεν είναι ασύνδετες με το πλαίσιο μιας ευρύτερης πανευρωπαϊκής στρατηγικής, η οποία έχει καταλήξει στη δημιουργία εθνικών bad banks, απορρίπτοντας την ιδέα πανευρωπαϊκού μηχανισμού διαχείρισης των NPLs.
Τρία κρίσιμα μέτωπα
Στη "μάχη" κατά των μη εξυπηρετούμενων δανείων, επηρεάζοντας καθοριστικά την κεφαλαιακή κατάσταση των τραπεζών, τρία μέτωπα θα αποβούν κρίσιμα: η αυξητική και ομαλή ροή των πλειστηριασμών, οι πωλήσεις "κόκκινων" δανείων και η προώθηση του εξωδικαστικού μηχανισμού από τις τράπεζες.
Πλειστηριασμοί
Πόσο εύκολα μπορούν οι τράπεζες να χρησιμοποιήσουν τις εξασφαλίσεις που συνοδεύουν μη εξυπηρετούμενα δάνεια; Η δυνατότητα ανάκτησης ενεχύρων από τις τράπεζες είναι καθοριστικής σημασίας ζητούμενο από τις εποπτικές Αρχές και βασική ένδειξη για τις μελλοντικές κεφαλαιακές τους ανάγκες. Και η διενέργεια των πλειστηριασμών θα λειτουργήσει όχι μόνο προς την κατεύθυνση της ρευστοποίησης ενεχύρων για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αλλά κυρίως προς την κατεύθυνση ενίσχυσης των ρυθμίσεων οφειλών και αποκατάστασης κουλτούρας πληρωμών.
Μέχρι πρόσφατα οι τράπεζες μπορούσαν να διενεργούν μόνο φυσικούς πλειστηριασμούς εξασφαλίσεων, οι οποίοι συχνά ακυρώνονταν λόγω απεργιών ή παρακωλύονταν από ομάδες ακτιβιστών. Η αντικατάσταση των φυσικών με ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, σύμφωνα με την επικεφαλής του SSM, Ντανιέλ Νουί, ήταν μια συνετή κίνηση. Το νέο σύστημα, όμως, πρέπει να υλοποιηθεί γρήγορα και να καλύπτει ολόκληρη την Ελλάδα, όχι μόνο ορισμένες περιφέρειες. Επιπλέον, οι ελληνικές Αρχές πρέπει να παρέχουν καλύτερη προστασία στους συμβολαιογράφους που συμμετέχουν στους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, επεσήμανε η κυρία Νουί από τους Δελφούς, σκιαγραφώντας τον εφεξής προβληματισμό του επόπτη.
Όπως εκτίμησε, μόλις οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί τεθούν σε κανονική λειτουργία, οι οφειλέτες σε αθέτηση αναμένεται να έρθουν σε επαφή με τις τράπεζες και "ας ελπίσουμε ότι θα συμφωνήσουν σε αμοιβαία αποδεκτές λύσεις". "Έχω συγκεκριμένα στον νου μου τους "στρατηγικούς κακοπληρωτές” – άτομα ή εταιρείες που θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους, αλλά τηρούν στάση αναμονής, ευελπιστώντας ότι στο τέλος θα μπορέσουν να αποφύγουν την αποπληρωμή τουλάχιστον μέρους του δανείου τους", είπε χαρακτηριστικά η επικεφαλής του SSM, αποτυπώνοντας ένα μεγάλο "αγκάθι" για τη μείωση των NPLs.
Σημειώνεται ότι μέχρι προχθές στην ηλεκτρονική πλατφόρμα των πλειστηριασμών είχαν αναρτηθεί 2.326 πλειστηριασμοί και προγραμματισμένοι για την ερχόμενη εβδομάδα ήταν 333. Από αυτούς, δεν θα διενεργηθούν όλοι, καθώς οι τραπεζίτες διαπιστώνουν πως, με το φόβητρο των πλειστηριασμών, οι ρυθμίσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων παρουσιάζουν αύξηση κατά 20%.
Πωλήσεις "κόκκινων" δανείων
Οι τράπεζες θα προχωρήσουν σε πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων 13-15 δισ. ευρώ, με κρίσιμες τις πωλήσεις δανείων με εξασφαλίσεις. Η έκβαση της πρώτης πώλησης εξασφαλισμένων NPLs, που αναμένεται σύντομα (χαρτοφυλάκιο Amoeba 1,6 δισ. ευρώ της Τράπεζας Πειραιώς), θα αποτελέσει δείκτη για το πώς οι αγορές τιμολογούν τα "κόκκινα" δάνεια των ελληνικών τραπεζών συνδυαστικά με τις εκτιμήσεις τους για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας.
Είναι δεδομένο ότι όλες οι πωλήσεις εξασφαλισμένων NPLs θα γίνουν με ζημία των τραπεζών και, ως εκ τούτου, είναι κρίσιμο να επιτευχθούν τιμήματα με όσο το δυνατόν μικρότερη απόκλιση από την αξία των εξασφαλίσεων που έχουν εγγράψει οι τράπεζες στα βιβλία τους. Όσο μικρότερη η απόκλιση, τόσο μικρότερες και οι κεφαλαιακές "τρύπες" που θα προκύψουν.
Επιπλέον, κρίσιμη παράμετρος θα είναι η δυνατότητα της αγοράς να απορροφήσει τα ακίνητα (εξασφαλίσεις) των προς πώληση χαρτοφυλακίων. Γεγονός που θα επηρεάσει τις τιμές των ακινήτων, ένα στοιχείο καθοριστικής σημασίας και για τις παραδοχές των stress tests.
Σε κάθε περίπτωση, τα τιμήματα που θα διαμορφωθούν για τις πωλήσεις "κόκκινων" δανείων με εξασφαλίσεις θα "φωτογραφίσουν" την επάρκεια των προβλέψεων των τραπεζών – επίσης καθοριστικό στοιχείο για το αποτέλεσμα των stress tests. Εάν οι τράπεζες έχουν τιμολογήσει τα προς πώληση δάνεια στο 45%-50% της αξίας τους, με το σκεπτικό ότι καλύπτονται από αντίστοιχου ύψους προβλέψεις, τότε ένα προσφερόμενο τίμημα της τάξεως του 20% από τα funds, συν το κόστος διαχείρισης των χαρτοφυλακίων μετά την εξαγορά, που υπολογίζεται στο 15% (αθροιστικά 35%), αφήνει ένα "ακάλυπτο" υπόλοιπο 15%. Κάτι που σημαίνει ότι κατά το ποσοστό αυτό οι τράπεζες θα πρέπει να αυξήσουν τις προβλέψεις τους.
Σημειώνεται ότι οι τράπεζες θα επωμιστούν ήδη ένα κόστος για πρόσθετες προβλέψεις από την εφαρμογή του νέου λογιστικού προτύπου IFRS 9. Το επιπλέον αυτό κόστος, το οποίο η ΤτΕ εκτιμά στα 4-5 δισ. ευρώ και οι τράπεζες στα 5 - 5,5 δισ. ευρώ, θα αποσβεστεί σε ορίζοντα πενταετίας.
Εξωδικαστικός μηχανισμός
Το προσεχές διάστημα αναμένεται να δοθεί μεγάλη έμφαση στην προώθηση της χρήσης του εξωδικαστικού μηχανισμού για τη ρύθμιση οφειλών. Μέχρι στιγμής, παρά το ενδιαφέρον του επιχειρηματικού κόσμου, η στήριξη του μηχανισμού δεν έχει αποτελέσει προτεραιότητα για τις τράπεζες.
Από την ενεργοποίηση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του εξωδικαστικού μηχανισμού (3/8/2017 - 23/2/2018), αίτηση υπαγωγής έχουν ξεκινήσει να καταχωρίζουν 26.009 ενδιαφερόμενοι. Από αυτούς, οι 8.564 έχουν καλύψει τα πρώτα βήματα για την υποβολή της αίτησης, συμπληρώνοντας τα απαιτούμενα στοιχεία, και έχει πιστοποιηθεί ότι 4.152 νομικά πρόσωπα πληρούν τα κριτήρια επιλεξιμότητας.
Έχουν υποβληθεί οριστικά 607 αιτήσεις, εκ των οποίων οι 177 αφορούν περιπτώσεις διμερούς διαπραγμάτευσης. Από αυτές, 16 έχουν ρυθμίσει επιτυχώς τα χρέη τους. Για τις υπόλοιπες 430 αιτήσεις, που εμπλέκουν πολλούς πιστωτές, σε 123 έχει ξεκινήσει η διαπραγμάτευση και σε μία περίπτωση η διαδικασία ολοκληρώθηκε επιτυχώς.
