Στο προσκήνιο έρχεται και πάλι η δημιουργία του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου, οι εξαγγελίες για τη δημιουργία του οποίου είχαν προκαλέσει στο παρελθόν θύελλα αντιδράσεων.
Σύμφωνα με όσα προβλέπει το επιχειρησιακό σχέδιο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων που δόθηκε στη δημοσιότητα, το ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο πρόκειται να ολοκληρωθεί μέσα στην επόμενη διετία και μάλιστα έχουνε εξασφαλιστεί και οι σχετικοί πόροι για την ολοκλήρωση του έργου.
Στο πολυσέλιδο επιχειρησιακό σχέδιο της ΑΑΔΕ που επικαιροποιείται κάθε χρόνο περιλαμβάνεται κάθε δράση, πρόγραμμα αλλά και όλοι οι αναλυτικοί στόχο για κάθε πεδίο αρμοδιότητας και δραστηριοποίησής της. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν φέτος οι παρεμβάσεις για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου καθώς, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν, όπως αναφέρθηκε, την ολοκλήρωση της δημιουργίας του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου.
Στο επιχειρησιακό σχέδιο αναφέρεται επί λέξει ότι "αντικείμενο της συγκεκριμένης παρέμβασης είναι η ανάπτυξη πληροφοριακού συστήματος για την ηλεκτρονική καταγραφή του συνόλου της ακίνητης, κινητής και άυλης περιουσίας όλων των φυσικών και νομικών προσώπων καθώς και των νομικών οντοτήτων. Η καταγραφή αυτή κρίνεται απολύτως αναγκαία ως εργαλείο άσκησης φορολογικής πολιτικής με στόχο τη δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών, την ενίσχυση των οικονομικά ασθενέστερων και τον εντοπισμό της φοροδιαφυγής.
Επιπρόσθετα θα δίνεται η δυνατότητα στους φορολογουμένους να έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες που διατηρεί η φορολογική διοίκηση για αυτούς και να έχουν δικαίωμα παρέμβασης, όταν οι πληροφορίες αυτές δεν είναι πλήρεις ή ακριβείς.
Πρόκειται για ένα έργο μακράς πνοής, το οποίο επιπρόσθετα, λόγω της γνώσης της πραγματικής οικονομικής κατάστασης και φοροδοτικής ικανότητας των πολιτών, θα προσφέρει ένα σημαντικό εργαλείο για την άσκηση της κοινωνικής πολιτικής της χώρας για την ενίσχυση των πραγματικά ασθενών κοινωνικών ομάδων. Επιπλέον μπορεί να αξιοποιηθεί και να επηρεάσει τη χάραξη της αναπτυξιακής πολιτικής της χώρας". Η παρέμβαση θα χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ με συνολικό εγκεκριμένο προϋπολογισμό 482.668,50 ευρώ.
Ουσιαστικά, στο ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο θα γίνει καταγραφή του συνόλου της ακίνητης, κινητής (καταθέσεις, μετοχές, ομόλογα κλπ) και άυλης περιουσίας (πνευματικά δικαιώματα κλπ) όλων των φυσικών προσώπων, επιχειρήσεων και νομικών προσώπων. Θεωρητικά με την καταγραφή της περιουσίας κάθε φορολογούμενοι θα δημιουργηθούν οι τεχνικές προϋποθέσεις για την επιβολή ενός συνολικού "φόρου περιουσίας" ο οποίος θα μπορέσει να αντικαταστήσει τον ΕΝΦΙΑ που επιβάλλεται σήμερα μόνο με βάση την ακίνητη περιουσία.
Παράλληλα, από τις μεταβολές στην ακίνητη και κινητή περιουσία κάθε φορολογούμενου θα εντοπίζεται ευκολότερα η φοροδιαφυγή καθώς κάθε προσαύξηση περιουσίας που θα καταγράφεται στο περιουσιολόγιο θα πρέπει να δικαιολογείται από τα εισοδήματα του φορολογούμενου.
Αυτά στη θεωρία, διότι στην πράξη η δημιουργία του περιουσιολογίου προκαλεί αντιδράσεις και έντονη κριτική. Οι ενστάσεις που έχουν τεθεί κατά καιρούς για το θέμα του περιουσιολογίου είναι μεταξύ άλλων:
- η ασφάλεια των δεδομένων, δηλαδή ο κίνδυνος διαρροών που μπορούν να φέρουν σε ευάλωτη θέση εύπορους φορολογούμενους
- η εκδήλωση κύματος φορολογικής μετανάστευσης από εύπορους φορολογούμενους που λόγω του περιουσιολογίου θα σπεύσουν να μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία εκτός Ελλάδος για να γλιτώσουν το "φακέλωμα". Η μετανάστευση αυτή θα πλήξει και την ελληνική οικονομία λόγω μείωσης των επενδύσεων
- η πιθανότητα επιβολής ενός αποδεδειγμένα αντιαναπτυξιακού φόρου περιουσίας με βάση το περιουσιολόγιο.
Άλλες παρεμβάσεις
Στο επιχειρησιακό σχέδιο της ΑΑΔΕ περιλαμβάνονται και άλλες παρεμβάσεις με στόχο την καταπολέμηση τη φοροδιαφυγής. Ειδικότερο το σχέδιο προβλέπει:
- τη δημιουργία ειδικής ηλεκτρονικής εφαρμογής για τον εντοπισμό επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών που ενώ ασκούν κανονικά επιχειρηματική δραστηριότητα υποβάλλουν μηδενικές δηλώσεις ΦΠΑ. Οι ελεγκτικές υπηρεσίες της ΑΑΔΕ έχουν ενδείξεις ότι αξιόλογος αριθμός επαγγελματιών ασκούν κανονικά ελευθέριο επάγγελμα εισπράττοντας από τους πελάτες τους κανονικά ΦΠΑ αλλά υποβάλλουν κάθε τρίμηνο μηδενικές περιοδικές δηλώσεις Φόρου Προστιθέμενης Αξίας. Οι φορολογούμενοι που θα εντοπίζονται να έχουν εισπράξει ΦΠΑ χωρίς να τον έχουν αποδώσει θα βρίσκονται αντιμέτωποι με τσουχτερά πρόστιμα και προσαυξήσεις
- παρεμβάσεις για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου όπως η προμήθεια 1.000 φορητών υπολογιστών (laptops) καθώς και 502 υπολογιστές τύπου ταμπλέτας (tablets) προκειμένου να υποστηριχθεί το έργο των Κινητών Μονάδων Ελέγχου των τελωνείων. Οι ελεγκτές θα έχουν άμεση πρόσβαση στα δεδομένα της τελωνειακής υπηρεσίας προκειμένου να εντοπίζουν περιπτώσεις εμπορευμάτων ύποπτων για λαθρεμπόριο αλλά και για να καταχωρούν τα αποτελέσματα των ελέγχων που πραγματοποιούν
- εκπόνηση ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την καλλιέργεια φορολογικής συνείδησης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Συγκεκριμένα, πρόκειται να εισαχθεί σε πιλοτική βάση σε δημοτικά σχολεία ειδικό μάθημα για το οφέλη της φορολογικής συμμόρφωσης αλλά και της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής (π.χ. αυξημένοι πόροι για δημόσιες υπηρεσίες παιδείας, υγείας)
Σύμφωνα με όσα προβλέπει το επιχειρησιακό σχέδιο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων που δόθηκε στη δημοσιότητα, το ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο πρόκειται να ολοκληρωθεί μέσα στην επόμενη διετία και μάλιστα έχουνε εξασφαλιστεί και οι σχετικοί πόροι για την ολοκλήρωση του έργου.
Στο πολυσέλιδο επιχειρησιακό σχέδιο της ΑΑΔΕ που επικαιροποιείται κάθε χρόνο περιλαμβάνεται κάθε δράση, πρόγραμμα αλλά και όλοι οι αναλυτικοί στόχο για κάθε πεδίο αρμοδιότητας και δραστηριοποίησής της. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν φέτος οι παρεμβάσεις για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου καθώς, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν, όπως αναφέρθηκε, την ολοκλήρωση της δημιουργίας του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου.
Στο επιχειρησιακό σχέδιο αναφέρεται επί λέξει ότι "αντικείμενο της συγκεκριμένης παρέμβασης είναι η ανάπτυξη πληροφοριακού συστήματος για την ηλεκτρονική καταγραφή του συνόλου της ακίνητης, κινητής και άυλης περιουσίας όλων των φυσικών και νομικών προσώπων καθώς και των νομικών οντοτήτων. Η καταγραφή αυτή κρίνεται απολύτως αναγκαία ως εργαλείο άσκησης φορολογικής πολιτικής με στόχο τη δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών, την ενίσχυση των οικονομικά ασθενέστερων και τον εντοπισμό της φοροδιαφυγής.
Επιπρόσθετα θα δίνεται η δυνατότητα στους φορολογουμένους να έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες που διατηρεί η φορολογική διοίκηση για αυτούς και να έχουν δικαίωμα παρέμβασης, όταν οι πληροφορίες αυτές δεν είναι πλήρεις ή ακριβείς.
Πρόκειται για ένα έργο μακράς πνοής, το οποίο επιπρόσθετα, λόγω της γνώσης της πραγματικής οικονομικής κατάστασης και φοροδοτικής ικανότητας των πολιτών, θα προσφέρει ένα σημαντικό εργαλείο για την άσκηση της κοινωνικής πολιτικής της χώρας για την ενίσχυση των πραγματικά ασθενών κοινωνικών ομάδων. Επιπλέον μπορεί να αξιοποιηθεί και να επηρεάσει τη χάραξη της αναπτυξιακής πολιτικής της χώρας". Η παρέμβαση θα χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ με συνολικό εγκεκριμένο προϋπολογισμό 482.668,50 ευρώ.
Ουσιαστικά, στο ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο θα γίνει καταγραφή του συνόλου της ακίνητης, κινητής (καταθέσεις, μετοχές, ομόλογα κλπ) και άυλης περιουσίας (πνευματικά δικαιώματα κλπ) όλων των φυσικών προσώπων, επιχειρήσεων και νομικών προσώπων. Θεωρητικά με την καταγραφή της περιουσίας κάθε φορολογούμενοι θα δημιουργηθούν οι τεχνικές προϋποθέσεις για την επιβολή ενός συνολικού "φόρου περιουσίας" ο οποίος θα μπορέσει να αντικαταστήσει τον ΕΝΦΙΑ που επιβάλλεται σήμερα μόνο με βάση την ακίνητη περιουσία.
Παράλληλα, από τις μεταβολές στην ακίνητη και κινητή περιουσία κάθε φορολογούμενου θα εντοπίζεται ευκολότερα η φοροδιαφυγή καθώς κάθε προσαύξηση περιουσίας που θα καταγράφεται στο περιουσιολόγιο θα πρέπει να δικαιολογείται από τα εισοδήματα του φορολογούμενου.
Αυτά στη θεωρία, διότι στην πράξη η δημιουργία του περιουσιολογίου προκαλεί αντιδράσεις και έντονη κριτική. Οι ενστάσεις που έχουν τεθεί κατά καιρούς για το θέμα του περιουσιολογίου είναι μεταξύ άλλων:
- η ασφάλεια των δεδομένων, δηλαδή ο κίνδυνος διαρροών που μπορούν να φέρουν σε ευάλωτη θέση εύπορους φορολογούμενους
- η εκδήλωση κύματος φορολογικής μετανάστευσης από εύπορους φορολογούμενους που λόγω του περιουσιολογίου θα σπεύσουν να μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία εκτός Ελλάδος για να γλιτώσουν το "φακέλωμα". Η μετανάστευση αυτή θα πλήξει και την ελληνική οικονομία λόγω μείωσης των επενδύσεων
- η πιθανότητα επιβολής ενός αποδεδειγμένα αντιαναπτυξιακού φόρου περιουσίας με βάση το περιουσιολόγιο.
Άλλες παρεμβάσεις
Στο επιχειρησιακό σχέδιο της ΑΑΔΕ περιλαμβάνονται και άλλες παρεμβάσεις με στόχο την καταπολέμηση τη φοροδιαφυγής. Ειδικότερο το σχέδιο προβλέπει:
- τη δημιουργία ειδικής ηλεκτρονικής εφαρμογής για τον εντοπισμό επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών που ενώ ασκούν κανονικά επιχειρηματική δραστηριότητα υποβάλλουν μηδενικές δηλώσεις ΦΠΑ. Οι ελεγκτικές υπηρεσίες της ΑΑΔΕ έχουν ενδείξεις ότι αξιόλογος αριθμός επαγγελματιών ασκούν κανονικά ελευθέριο επάγγελμα εισπράττοντας από τους πελάτες τους κανονικά ΦΠΑ αλλά υποβάλλουν κάθε τρίμηνο μηδενικές περιοδικές δηλώσεις Φόρου Προστιθέμενης Αξίας. Οι φορολογούμενοι που θα εντοπίζονται να έχουν εισπράξει ΦΠΑ χωρίς να τον έχουν αποδώσει θα βρίσκονται αντιμέτωποι με τσουχτερά πρόστιμα και προσαυξήσεις
- παρεμβάσεις για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου όπως η προμήθεια 1.000 φορητών υπολογιστών (laptops) καθώς και 502 υπολογιστές τύπου ταμπλέτας (tablets) προκειμένου να υποστηριχθεί το έργο των Κινητών Μονάδων Ελέγχου των τελωνείων. Οι ελεγκτές θα έχουν άμεση πρόσβαση στα δεδομένα της τελωνειακής υπηρεσίας προκειμένου να εντοπίζουν περιπτώσεις εμπορευμάτων ύποπτων για λαθρεμπόριο αλλά και για να καταχωρούν τα αποτελέσματα των ελέγχων που πραγματοποιούν
- εκπόνηση ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την καλλιέργεια φορολογικής συνείδησης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Συγκεκριμένα, πρόκειται να εισαχθεί σε πιλοτική βάση σε δημοτικά σχολεία ειδικό μάθημα για το οφέλη της φορολογικής συμμόρφωσης αλλά και της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής (π.χ. αυξημένοι πόροι για δημόσιες υπηρεσίες παιδείας, υγείας)
