Το κοινωνικό όφελος από τα μέτρα που σχεδιάζονται για το 2019 (μη περικοπή των συντάξεων και παρεμβάσεις ΔΕΘ) επιχειρεί να τεκμηριώσει η κυβέρνηση σε παράρτημα του Προϋπολογισμού που εστάλη χθες στις Βρυξέλλες. Ωστόσο, τα στοιχεία αναδεικνύουν και ένα... παράδοξο.
Από τη μια ναι μεν συνολικά το διαθέσιμο εισόδημα που έχουν τα νοικοκυριά προς κατανάλωση αυξάνεται, αν και αρκετά λιγότερο από την αξία των παρεμβάσεων που παρουσιάστηκαν εκτενώς στο Προσχέδιο Προϋπολογισμού. Αυξάνεται δηλαδή κατά 28 ευρώ ανά άτομο (0,31%) ή κατά 300 εκατ. ευρώ στο σύνολο του πληθυσμού, από το σύνολο των "αντίμετρων" ύψους 1,1 δισ. ευρώ που σχεδιάζονται για το 2019.
Από την άλλη, η άνοδος αυτή στο εισόδημα κάθε άλλο παρά αγγίζει τους... πάντες. Τα στοιχεία του ΥΠΟΙΚ δείχνουν ότι 1 στους 2 πολίτες θα "χάσουν" διαθέσιμο εισόδημα προς κατανάλωση το 2019.
"Χωρίζοντας" τους πολίτες σε 10 κλίμακες/κατηγορίες ίσες αριθμητικά (σ.σ. τα λεγόμενα δεκατημόρια) με βάση το εισόδημά τους, "χαμένοι" είναι όσοι ανήκουν στις 5 μεσαίες κατηγορίες με εισόδημα από 6.307 ευρώ, έως 13.734 ευρώ.
Από τις σχεδιαζόμενες "παροχές" του 2019 πιο πολύ κερδίζει το 10% του πληθυσμού με το υψηλότερο εισόδημα προς κατανάλωση (152 ευρώ ανά άτομο) και δεύτερο πιο κερδισμένο είναι το 10% του "φτωχότερου" πληθυσμού (140 ευρώ ανά άτομο). Μάλιστα ίσως τα κέρδη των πιο "πλούσιων" να ήταν πιο πολλά αν προσμετρούνταν και τα οφέλη από τη μείωση των φόρων στα κέρδη το 2019 που εξαιρούνται από την συγκεκριμένη "άσκηση".
Με άλλα λόγια και πάλι τα μεσαία εισοδήματα είναι αυτά που δεν καταφέρνουν να ωφεληθούν από την "έξοδο" από τα μνημόνια, αλλά και από τον "δημοσιονομικό χώρο" που έχει δημιουργηθεί μετά από τον πακτωλό μέτρων των τελευταίων ετών.
Η μεθοδολογία
Αναλυτικά, όπως αναφέρεται από το ΥΠΟΙΚ στόχος είναι να παρουσιαστεί το αποτέλεσμα της κατανομής του διαθέσιμου εισοδήματος για κατανάλωση πριν και μετά τις νέες δημοσιονομικές παρεμβάσεις του 2019. Ο αντίκτυπός τους υπολογίζεται με βάση το ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα προς κατανάλωση, αλλά και με τη χρήση δεικτών ανισότητας και φτώχειας.
Στην περίπτωση της κατανομής του διαθέσιμου εισοδήματος για κατανάλωση χρησιμοποιείται το μοντέλο Euromod σε δείγμα 44.014 ατόμων/ 18.255 νοικοκυριών και έγινε αντιστοίχιση στα 10.630.471 άτομα/ 4.168.785 νοικοκυριά της χώρας. Το εισόδημα μετράται σε "ισοδύναμα" δηλαδή είναι ελαφρώς διαφοροποιημένο από το πραγματικό εισόδημα. Σημειώνεται ότι τα εισοδηματικά κλιμάκια στην εν λόγω έρευνα φαίνονται χαμηλά γιατί αφορούν στο πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα προς κατανάλωση αφού αφαιρεθούν μία σειρά από φόρους, εισφορές και άλλες δαπάνες.
Όπως αναφέρεται, καλύπτονται οι παρεμβάσεις στην φορολογία, στις παροχές, στις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Εξαιρούνται όμως πολιτικές που δεν επηρεάζουν άμεσα τα νοικοκυριά, όπως οι παρεμβάσεις στη φορολογία των επιχειρήσεων ή οι δευτερογενείς επιπτώσεις των αλλαγών στις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης (πχ αύξηση της απασχόλησης).
Το διαθέσιμο για κατανάλωση εισόδημα είναι το εισόδημα που τα άτομα και τα νοικοκυριά έχουν, αφαιρώντας τους άμεσους φόρους και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και προσθέτοντας πιθανές κοινωνικές μεταβιβάσεις (συντάξεις και παροχές).
Ο πρώτος λοιπόν δείκτης αφορά στο πόσο αυξάνεται/μειώνεται το μέσο ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα για κατανάλωση (χωρίζουν τον πληθυσμό σε 10 κατηγορίες ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος).
Τι δείχνουν οι μετρήσεις
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η μέση ετήσια αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος προς κατανάλωση για το 2019 ανά άτομο είναι 28 ευρώ (ή κατά 0,31%). Σημειώνεται ότι κατά μέσο όρο το διαθέσιμο εισόδημα προς κατανάλωση το 2018 υπολογίζεται στα 9.118 ευρώ.
Στο σύνολο των 10.630.471 ατόμων του πληθυσμού της Ελλάδας η αναγωγή δείχνει κατά 297.653 εκατ. ευρώ αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος προς κατανάλωση. Και τούτο όταν η αξία των παρεμβάσεων είναι 1,1 δισ. ευρώ (μαζί όμως με τις φοροελαφρύνσεις σε επιχειρήσεις).
Το όφελος επικεντρώνεται στα πολύ φτωχά άτομα και στα πιο... πλούσια. Συνολικά σε 5 από τις 10 κατηγορίες αυξάνεται και στις υπόλοιπες μειώνεται:
* Για εισόδημα 2.501 ευρώ το 2018 η αύξηση είναι 140 ευρώ το 2019 αν γίνουν οι παρεμβάσεις (5,59% αύξηση), για την 2η κατηγορία με εισόδημα προς κατανάλωση 4.183 ευρώ η άνοδος είναι 76 ευρώ (1,82%) και για την 3η κατηγορία με εισόδημα 5.349 ευρώ υπάρχει αύξηση 19 ευρώ (0,36%).
* Αντιθέτως, από την 4η κατηγορία με εισόδημα 6.307 ευρώ καταγράφεται μείωση κατά 23 ευρώ το 2019 ( -0,37%), στην 5η κατηγορία των 7.291 ευρώ η μείωση είναι 42 ευρώ (0,58%), στην 6η κατηγορία των 8.360 ευρώ η μείωση είναι 24 ευρώ (0,28%), στην 7η κατηγορία των 9.679 ευρώ η μείωση είναι 17 ευρώ ή 0,17% και στην 8η κατηγορία (11.387 ευρώ, μείωση 10 ευρώ ή 0,08%).
* Άνοδος στο διαθέσιμο εισόδημα προς κατανάλωση αναμένεται το 2019 αν γίνουν οι παρεμβάσεις στην 9η κατηγορία των 13.734 ευρώ της τάξης των 8 ευρώ (0,06%) και στην 10η κατηγορία των 22.426 ευρώ, κατά 152 ευρώ (0,68%).
Αναφορικά με τους υπόλοιπους 2 δείκτες δείχνουν μείωση της ανισότητας και τις φτώχειας σε σχέση με το 2018.
