Σε νέα κατεύθυνση και με χρήση υψηλής "χρηματοοικονομικής τεχνικής" μοντέλων κινούνται οι εξελίξεις στο τραπεζικό τοπίο στην Ελλάδα, με τους ξένους μεγαλομετόχους να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την απεμπλοκή του τραπεζικού συστήματος από την κινούμενη άμμο των "κόκκινων" δανείων.
Οι πρωτοβουλίες αυτές, οι οποίες έχουν και το προφανές κίνητρο προστασίας των επενδύσεών τους, που καρκινοβατούν υπό την πίεση των αγορών και του αδιεξόδου της διαχείρισης του τεράστιου όγκου των NPLs, κινούνται σε διαφορετική κατεύθυνση από τις προτάσεις που είχαν εμφανιστεί από το ΤΧΣ, την ΤτΕ κ.ά. Σημειώνεται, μάλιστα, ότι οι πρωτοβουλίες των ξένων μετόχων αντιμετωπίζονται με ενισχυμένο ενδιαφέρον από την πλευρά των εποπτικών θεσμών, οι οποίοι ποντάρουν στη συμμετοχή των "παλαιών" ξένων μετόχων σε μια συγκυρία που η άντληση κεφαλαίων από νέους επενδυτές από τις αγορές είναι το λιγότερο αμφισβητήσιμη... Kαι ενώ προφανώς προτιμούν να αποφύγουν το ενδεχόμενο στήριξης που θα μπορούσε να εκληφθεί ως state aid.
Άλλωστε, στην κατεύθυνση της διευκόλυνσης των "μοντέλων" αυτών κινείται και η σχετικά πρόσφατη Οδηγία περί corporate transformation, που τα διευκολύνει.
Η απόφαση της Eurobank να απορροφήσει την Grivalia αποτελεί την ισχυρότερη μέχρι στιγμής "κίνηση" στην κατεύθυνση αυτή, με σκοπό να επισπεύσει κατά δύο χρόνια την επίτευξη του στόχου της μείωσης των NPEs στο 15%. Η κίνηση αυτή έγκειται αφενός στην κεφαλαιακή στήριξη της Eurobank μέσω της ενσωμάτωσης των "αξιών" της Grivalia και αφετέρου στη δημιουργία ενός εταιρικού σχήματος που "παρακάμπτει" την ενεργοποίηση των δικαιωμάτων του Δημοσίου μέσω του αναβαλλόμενου φόρου και φέρει τη σφραγίδα του Καναδού μεγαλομετόχου της Eurobank και της Grivalia κ. Prem Watsa, μέσω του fund Fairfax. Ο οποίος, μέσω του μετασχηματισμού αυτού, αναδεικνύεται και σε "ιδιοκτήτη" της τράπεζας.
Ο μέτοχοι της Alpha και της Πειραιώς
Ανάλογης φιλοσοφίας προσανατολισμούς έχουν, σύμφωνα με πληροφορίες, και οι μέτοχοι άλλων συστημικών τραπεζών. Και ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη μια σημαντική διεργασία μεταξύ των funds-μεγαλομετόχων. Στο μεταξύ, οι διοικητικές αλλαγές στην Alpha Bank και η επιλογή του νέου διευθύνoντος συμβούλου της τράπεζας, του κ. Βασίλη Ψάλτη, δύναται να λειτουργήσουν θετικά προς λύσεις "market friendly" για την επόμενη ημέρα. Και τούτο, παρά το γεγονός ότι η Alpha φέρεται να είναι η τράπεζα με τον μικρότερο... "πονοκέφαλο". Καθώς ο κ. Ψάλτης, που διαδέχεται τον απερχόμενο CEO, κ. Δ. Μαντζούνη, είναι ο άνθρωπος που είχε και διατηρεί τις στενότερες επαφές με τους επενδυτές του εξωτερικού και η επιλογή του εμφανίζεται να έχει την πλήρη αποδοχή από αυτούς.
Για να γίνει αντιληπτό το κλίμα, σημειώνουμε την αναθέρμανση των φημών για ενδεχόμενη μελλοντική συγχώνευση Alpha και Πειραιώς. Και τούτο λόγω της ύπαρξης του κ. Paulson (και όχι μόνο) ως βασικού κοινού μετόχου στις δύο τράπεζες, στις οποίες τα ξένα funds διατηρούν ισχυρές μετοχικές θέσεις.
Να σημειωθεί ότι ο Paulson διαθέτει ποσοστό 7,3% στην Alpha και 6,6% στην Πειραιώς, ενώ η Blackrock διατηρεί ένα 5,9% στην Aplha Bank και 1,9% στην Πειραιώς. Θυμίζουμε ότι ο κ. Paulson έχει ταχθεί υπέρ της συνέργειας αυτής και προς το ΔΝΤ αλλά και προς τον SSΜ.
Βεβαίως, τα σενάρια αυτά διαψεύδονται κατηγορηματικά. Η Alpha Bank έχει ήδη εκδώσει σχετική ανακοίνωση, ενώ δεν πρέπει να λησμονείται ότι η Πειραιώς βρίσκεται σε τροχιά εξυγίανσης τιτλοποίησης δανείων προκειμένου να ενισχύσει την κεφαλαιακή της θέση.
Για την Εθνική Τράπεζα τα πράγματα διαφέρουν, καθώς στο μετοχικό της κεφάλαιο δεν συμπεριλαμβάνονται δεσπόζουσας σημασίας ξένοι επενδυτές. Το ΤΧΣ έχει ακόμη μετοχικά κυρίαρχο ρόλο, αλλά χωρίς "κατεύθυνση" προς το παρόν. Παρ' όλα αυτά, η ύπαρξη υψηλής αξίας θυγατρικών, όπως για παράδειγμα της Εθνικής Ασφαλιστικής, της δίνει τη δυνατότητα να διερευνήσει μοντέλα χρηματοδοτικά, είτε από την πώλησή τους, μερική ή ολική, είτε μέσω μετασχηματισμού και απορροφήσεων (με συμμετοχή ξένων στρατηγικών επενδυτών στις θυγατρικές), για την ταχύτερη απομείωση των NPLs.
Τρεις ισχυροί λόγοι
Η "τάση" να πάρουν επί της ουσίας το πάνω χέρι στις εξελίξεις οι υφιστάμενοι ξένοι μέτοχοι, γενικώς στο τραπεζικό σύστημα, ενισχύεται από τρεις βασικούς και ιδιαίτερα σημαντικούς λόγους:
- Παρά τα "θετικά" αποτελέσματα του τελευταίου stress test, οι αγορές έχουν γυρίσει την πλάτη στις ελληνικές τράπεζες, καταβαραθρώνοντας τις αποτιμήσεις τους σε επίπεδα 2015. Η εν ισχύ κατάσταση των capital controls αποτελεί επίσης εστία έντονου προβληματισμού για όσους έχουν επενδύσει στις ελληνικές τράπεζες. Οι νέοι επενδυτές, σε αυτές τις συνθήκες, προτιμούν να μείνουν μακριά από τις ελληνικές τράπεζες όσο αυτές παλεύουν με τα NPLs, ιδιαίτερα καθώς διαφαίνεται πως η προσπάθεια αυτή μπορεί να καταλήξει σε ανάγκη νέων κεφαλαίων. Τα κεφάλαια αυτά δεν είναι διατεθειμένοι να τα βάλουν νέοι επενδυτές από τις αγορές, αφήνοντας, έτσι, ορθάνοιχτη την προοπτική τις νέες κεφαλαιακές ανάγκες να κληθεί να καλύψει το Δημόσιο.
- Ο ESM, στο πλαίσιο της "αυξημένης εποπτείας" και με το τρίτο πρόγραμμα στήριξης να έχει λήξει για την Ελλάδα, κάθε άλλο παρά ευνοϊκός εμφανίζεται στο να χρησιμοποιηθούν δανειακά κεφάλαια (από το αποθεματικό των 24 δισ. ευρώ) για την κάλυψη ενός νέου γύρου ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Και αυτό παρά το γεγονός ότι το κεφαλαιακό "περίσσευμα" που έχει τροφοδοτήσει το αποθεματικό προέρχεται από το πακέτο του μη χρησιμοποιημένου για τις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών τρίτου δανείου. Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι απόψεις που φαίνεται να υπερισχύουν στον SSM, αλλά και στην DGCom, καθώς η χρήση κρατικών κεφαλαίων στο τραπεζικό σύστημα για να καλυφθούν "τρύπες" από τη διαχείριση των NPLs αντιμετωπίζεται ως αντιπαραγωγική και θεσμικά ασύμβατη με την εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος.
- Η κυβέρνηση επίσης εμφανίζεται αρνητική απέναντι στη χρήση κρατικών κεφαλαίων από το αποθεματικό, γιατί κάτι τέτοιο αφενός θα απαιτούσε νέες διαπραγματεύσεις με τους "θεσμούς" και αφετέρου θα περιόριζε τα περιθώρια της κυβερνητικής πολιτικής σε τομείς που η ίδια επιλέγει, και μάλιστα σε μια μακρά προεκλογική περίοδο.
Οι δύο κατευθύνσεων "λύσεις" για τα NPLs
H απόφαση της Eurobank να συγχωνευθεί με την Grivalia συνιστά μια έμμεση ανακεφαλαιοποίηση της Eurobank κατά 900 εκατ. ευρώ. Η προτεινόμενη συγχώνευση ενώνει δύο εταιρείες στις οποίες ο Καναδός επενδυτής "έχτισε" σημαντικά μερίδια την τελευταία πενταετία. Η συμφωνία, που ανακοινώθηκε τη Δευτέρα, θα καταστήσει τη Fairfax Financial Holdings τον μεγαλύτερο μέτοχο στη νέα τράπεζα, με μερίδιο 33%.
"Τοποθετούμαστε μακροπρόθεσμα", είπε ο Prem Watsa μετά την ανακοίνωση του σχεδίου της διοίκησης της Eurobank. Το "τεχνικό" πλεονέκτημα του σχεδίου συγχώνευσης έχει να κάνει με το ότι "παρακάμπτεται" η ενεργοποίηση των δικαιωμάτων του Δημοσίου που συνοδεύει τον αναβαλλόμενο φόρο, μεταφέροντας το στοιχείο αυτό στη νέα Eurobank, ενώ τα ζημιογόνα και προς τιτλοποίηση NPLs παραμένουν στην παλιά και εισηγμένη Eurobank. Αυτή μετατρέπεται σε holding της νέας Eurobank και του SPV των 7 δισ. ευρώ NPLs που θα τιτλοποιηθούν. Η νέα Eurobank δεν παράγει ζημίες και, κατά συνέπεια, δεν ενεργοποιείται ο αναβαλλόμενος φόρος και το δικαίωμα του Δημοσίου...
Εφόσον η σχετική διαδικασία ολοκληρωθεί, θα επιτρέψει στην τράπεζα να επιτύχει πολύ νωρίτερα τους στόχους μείωσης των NPLs, στοχεύοντας σε μονοψήφιο ποσοστό το 2021, και παράλληλα θα ανοίξει τον δρόμο για κερδοφορία 400-500 εκατ. ευρώ το 2021 και για στόχο απόδοσης ιδίων κεφαλαίων 10%.
Τα σχέδια με κρατική ενίσχυση
Τα άλλα σχέδια για τη μείωση των NPEs είναι αυτά της ΤτΕ και του ΤΧΣ, τα οποία βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο συζητήσεων.
Η πρόταση της ΤτΕ προβλέπει τη μεταβίβαση σημαντικού μέρους των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων μαζί με μέρος της αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης που είναι εγγεγραμμένο στους ισολογισμούς των τραπεζών σε μια Εταιρεία Ειδικού Σκοπού (Special Purpose Vehicle). Τα δάνεια θα μεταβιβαστούν στην αξία ισολογισμού (μετά από προβλέψεις). Το ποσό της αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης που θα μεταβιβαστεί θα αντιστοιχεί σε κάλυψη πρόσθετων ζημιών, ώστε οι αποτιμήσεις των εν λόγω δανείων να προσεγγίσουν τιμές αγοράς. Νομοθετική ρύθμιση θα ορίζει ότι η μεταβιβαζόμενη αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση θα καταστεί αμετάκλητη απαίτηση του SPV έναντι του ελληνικού Δημοσίου, με προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής (σύμφωνα με τη διάρκεια του σχήματος).
Για την κάλυψη του τιμήματος της μεταβίβασης το SPV θα προχωρήσει σε έκδοση τιτλοποίησης, όπου (ενδεικτικά) θα εκδοθούν τρεις τάξεις τίτλων (senior, mezzanine, junior/equity), με την κατώτερη τάξη να καλύπτεται από το ελληνικό Δημόσιο και από τις τράπεζες (με συμμετοχή της καθεμιάς που δεν θα υπερβαίνει το 20%) και τους επενδυτές να απορροφούν μέρος της ανώτερης τάξης τίτλων (senior) και σημαντικό ποσοστό της ενδιάμεσης τάξης (mezzanine).
Το σχέδιο του ΤΧΣ, το οποίο ακολουθεί το μοντέλο τιτλοποιήσεων με κρατικές εγγυήσεις που ακολουθήθηκε στην Ιταλία (GACs), προβλέπει τη μεταβίβαση σε SPV μη εξυπηρετούμενων δανείων, τα οποία θα τιτλοποιηθούν για να πωληθούν σε επενδυτές. Το ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων που θα μεταφερθούν στο SPV, το ύψος των εγγυήσεων του Δημοσίου που θα τα συνοδεύουν και η τιμολόγηση των τίτλων που θα εκδοθούν προβλέπεται ότι θα προσδιοριστούν σταδιακά και σύμφωνα με τις συνθήκες στην αγορά. Οι εγγυήσεις θα παρασχεθούν ξεχωριστά για κάθε τράπεζα, ανά κατηγορία μη εξυπηρετούμενων δανείων και αναλόγως του ποσοστού προβλέψεων που έχουν σχηματιστεί.
Η εναλλακτική ευρωπαϊκή "βοήθεια"
Η ανάγκη δραστικής μείωσης των "κόκκινων" δανείων εν όψει της αναστροφής της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ (τέλος του QE) και το πώς αυτή θα επιτευχθεί χωρίς να δημιουργήσει "ανεξέλεγκτες" κεφαλαιακές "τρύπες" στις τράπεζες, και όχι μόνο τις ελληνικές, προβληματίζει εδώ και καιρό τις κοινοτικές Αρχές.
Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζονται διάφορες εναλλακτικές παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να δώσουν έγκαιρα και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα διέξοδο στο πρόβλημα.
Σύμφωνα με πληροφορίες που έχουν διαρρεύσει στον διεθνή οικονομικό Τύπο, οι τράπεζες της Ευρωζώνης, και ειδικά αυτές των χωρών με υψηλά ποσοστά NPLs, όπως π.χ. Ελλάδας, Ιταλίας, Κύπρου, ενδέχεται να λάβουν σύντομα βοήθεια από τους νομοθέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένα νομοσχέδιο που βρίσκεται στην τελική ευθεία συζητήσεων στις κοινοτικές Αρχές στοχεύει στο να ελαφρύνει τις κεφαλαιακές επιπτώσεις που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες όταν προχωρούν σε μεγάλες πωλήσεις "κόκκινων" δανείων, χαλαρώνοντας τους νέους κανόνες περί κεφαλαίων και ρευστότητας.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες αυτές, ο πυρήνας της πρότασης αναφέρει ότι, σε περιπτώσεις μεγάλων πωλήσεων χαρτοφυλακίων NPLs, οι τράπεζες δεν θα είναι υποχρεωμένες να ανατιμολογήσουν και το υπόλοιπο χαρτοφυλάκιό τους στην τιμή –προφανώς χαμηλή– στην οποία έγινε η πώληση των χαρτοφυλακίων NPLs. Σήμερα μια τέτοια πώληση τις υποχρεώνει σε μια τέτοια ανατιμολόγηση στην τιμή πώλησης. Που σημαίνει ότι οι τράπεζες θα έπρεπε να προχωρήσουν στον σχηματισμό πρόσθετων προβλέψεων, αναλώνοντας τα κεφάλαιά τους.
Οι πωλήσεις μεγάλων χαρτοφυλακίων είναι επίκαιρες εν όψει των σχεδίων που συζητούνται για μεταβιβάσεις "κόκκινων" δανείων σε οχήματα ειδικού σκοπού (SPVs). Το γεγονός, δε, ότι οι τιμές για τις πωλήσεις χαρτοφυλακίων NPLs είναι χαμηλές για τις ελληνικές τράπεζες δημιουργεί "αντανάκλαση" και στον αναβαλλόμενο φόρο. Εάν θα έπρεπε οι τράπεζες να ανατιμολογήσουν το σύνολο των χαρτοφυλακίων τους στη βάση της τιμής στην οποία θα γίνονταν οι μεταβιβάσεις (πωλήσεις) των NPLs, τότε θα δημιουργούνταν ζημίες που θα ενεργοποιούσαν τον αναβαλλόμενο φόρο και την υποχρέωση έκδοσης μετοχών υπέρ του Δημοσίου.
Η πρόταση της Κομισιόν προς το παρόν αντιμετωπίζει τις επιφυλάξεις του SSM, αλλά πρόκειται να συζητηθεί κατ' αρχήν την Τρίτη στο Ecofin.
Οι πρωτοβουλίες αυτές, οι οποίες έχουν και το προφανές κίνητρο προστασίας των επενδύσεών τους, που καρκινοβατούν υπό την πίεση των αγορών και του αδιεξόδου της διαχείρισης του τεράστιου όγκου των NPLs, κινούνται σε διαφορετική κατεύθυνση από τις προτάσεις που είχαν εμφανιστεί από το ΤΧΣ, την ΤτΕ κ.ά. Σημειώνεται, μάλιστα, ότι οι πρωτοβουλίες των ξένων μετόχων αντιμετωπίζονται με ενισχυμένο ενδιαφέρον από την πλευρά των εποπτικών θεσμών, οι οποίοι ποντάρουν στη συμμετοχή των "παλαιών" ξένων μετόχων σε μια συγκυρία που η άντληση κεφαλαίων από νέους επενδυτές από τις αγορές είναι το λιγότερο αμφισβητήσιμη... Kαι ενώ προφανώς προτιμούν να αποφύγουν το ενδεχόμενο στήριξης που θα μπορούσε να εκληφθεί ως state aid.
Άλλωστε, στην κατεύθυνση της διευκόλυνσης των "μοντέλων" αυτών κινείται και η σχετικά πρόσφατη Οδηγία περί corporate transformation, που τα διευκολύνει.
Η απόφαση της Eurobank να απορροφήσει την Grivalia αποτελεί την ισχυρότερη μέχρι στιγμής "κίνηση" στην κατεύθυνση αυτή, με σκοπό να επισπεύσει κατά δύο χρόνια την επίτευξη του στόχου της μείωσης των NPEs στο 15%. Η κίνηση αυτή έγκειται αφενός στην κεφαλαιακή στήριξη της Eurobank μέσω της ενσωμάτωσης των "αξιών" της Grivalia και αφετέρου στη δημιουργία ενός εταιρικού σχήματος που "παρακάμπτει" την ενεργοποίηση των δικαιωμάτων του Δημοσίου μέσω του αναβαλλόμενου φόρου και φέρει τη σφραγίδα του Καναδού μεγαλομετόχου της Eurobank και της Grivalia κ. Prem Watsa, μέσω του fund Fairfax. Ο οποίος, μέσω του μετασχηματισμού αυτού, αναδεικνύεται και σε "ιδιοκτήτη" της τράπεζας.
Ο μέτοχοι της Alpha και της Πειραιώς
Ανάλογης φιλοσοφίας προσανατολισμούς έχουν, σύμφωνα με πληροφορίες, και οι μέτοχοι άλλων συστημικών τραπεζών. Και ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη μια σημαντική διεργασία μεταξύ των funds-μεγαλομετόχων. Στο μεταξύ, οι διοικητικές αλλαγές στην Alpha Bank και η επιλογή του νέου διευθύνoντος συμβούλου της τράπεζας, του κ. Βασίλη Ψάλτη, δύναται να λειτουργήσουν θετικά προς λύσεις "market friendly" για την επόμενη ημέρα. Και τούτο, παρά το γεγονός ότι η Alpha φέρεται να είναι η τράπεζα με τον μικρότερο... "πονοκέφαλο". Καθώς ο κ. Ψάλτης, που διαδέχεται τον απερχόμενο CEO, κ. Δ. Μαντζούνη, είναι ο άνθρωπος που είχε και διατηρεί τις στενότερες επαφές με τους επενδυτές του εξωτερικού και η επιλογή του εμφανίζεται να έχει την πλήρη αποδοχή από αυτούς.
Για να γίνει αντιληπτό το κλίμα, σημειώνουμε την αναθέρμανση των φημών για ενδεχόμενη μελλοντική συγχώνευση Alpha και Πειραιώς. Και τούτο λόγω της ύπαρξης του κ. Paulson (και όχι μόνο) ως βασικού κοινού μετόχου στις δύο τράπεζες, στις οποίες τα ξένα funds διατηρούν ισχυρές μετοχικές θέσεις.
Να σημειωθεί ότι ο Paulson διαθέτει ποσοστό 7,3% στην Alpha και 6,6% στην Πειραιώς, ενώ η Blackrock διατηρεί ένα 5,9% στην Aplha Bank και 1,9% στην Πειραιώς. Θυμίζουμε ότι ο κ. Paulson έχει ταχθεί υπέρ της συνέργειας αυτής και προς το ΔΝΤ αλλά και προς τον SSΜ.
Βεβαίως, τα σενάρια αυτά διαψεύδονται κατηγορηματικά. Η Alpha Bank έχει ήδη εκδώσει σχετική ανακοίνωση, ενώ δεν πρέπει να λησμονείται ότι η Πειραιώς βρίσκεται σε τροχιά εξυγίανσης τιτλοποίησης δανείων προκειμένου να ενισχύσει την κεφαλαιακή της θέση.
Για την Εθνική Τράπεζα τα πράγματα διαφέρουν, καθώς στο μετοχικό της κεφάλαιο δεν συμπεριλαμβάνονται δεσπόζουσας σημασίας ξένοι επενδυτές. Το ΤΧΣ έχει ακόμη μετοχικά κυρίαρχο ρόλο, αλλά χωρίς "κατεύθυνση" προς το παρόν. Παρ' όλα αυτά, η ύπαρξη υψηλής αξίας θυγατρικών, όπως για παράδειγμα της Εθνικής Ασφαλιστικής, της δίνει τη δυνατότητα να διερευνήσει μοντέλα χρηματοδοτικά, είτε από την πώλησή τους, μερική ή ολική, είτε μέσω μετασχηματισμού και απορροφήσεων (με συμμετοχή ξένων στρατηγικών επενδυτών στις θυγατρικές), για την ταχύτερη απομείωση των NPLs.
Τρεις ισχυροί λόγοι
Η "τάση" να πάρουν επί της ουσίας το πάνω χέρι στις εξελίξεις οι υφιστάμενοι ξένοι μέτοχοι, γενικώς στο τραπεζικό σύστημα, ενισχύεται από τρεις βασικούς και ιδιαίτερα σημαντικούς λόγους:
- Παρά τα "θετικά" αποτελέσματα του τελευταίου stress test, οι αγορές έχουν γυρίσει την πλάτη στις ελληνικές τράπεζες, καταβαραθρώνοντας τις αποτιμήσεις τους σε επίπεδα 2015. Η εν ισχύ κατάσταση των capital controls αποτελεί επίσης εστία έντονου προβληματισμού για όσους έχουν επενδύσει στις ελληνικές τράπεζες. Οι νέοι επενδυτές, σε αυτές τις συνθήκες, προτιμούν να μείνουν μακριά από τις ελληνικές τράπεζες όσο αυτές παλεύουν με τα NPLs, ιδιαίτερα καθώς διαφαίνεται πως η προσπάθεια αυτή μπορεί να καταλήξει σε ανάγκη νέων κεφαλαίων. Τα κεφάλαια αυτά δεν είναι διατεθειμένοι να τα βάλουν νέοι επενδυτές από τις αγορές, αφήνοντας, έτσι, ορθάνοιχτη την προοπτική τις νέες κεφαλαιακές ανάγκες να κληθεί να καλύψει το Δημόσιο.
- Ο ESM, στο πλαίσιο της "αυξημένης εποπτείας" και με το τρίτο πρόγραμμα στήριξης να έχει λήξει για την Ελλάδα, κάθε άλλο παρά ευνοϊκός εμφανίζεται στο να χρησιμοποιηθούν δανειακά κεφάλαια (από το αποθεματικό των 24 δισ. ευρώ) για την κάλυψη ενός νέου γύρου ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Και αυτό παρά το γεγονός ότι το κεφαλαιακό "περίσσευμα" που έχει τροφοδοτήσει το αποθεματικό προέρχεται από το πακέτο του μη χρησιμοποιημένου για τις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών τρίτου δανείου. Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι απόψεις που φαίνεται να υπερισχύουν στον SSM, αλλά και στην DGCom, καθώς η χρήση κρατικών κεφαλαίων στο τραπεζικό σύστημα για να καλυφθούν "τρύπες" από τη διαχείριση των NPLs αντιμετωπίζεται ως αντιπαραγωγική και θεσμικά ασύμβατη με την εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος.
- Η κυβέρνηση επίσης εμφανίζεται αρνητική απέναντι στη χρήση κρατικών κεφαλαίων από το αποθεματικό, γιατί κάτι τέτοιο αφενός θα απαιτούσε νέες διαπραγματεύσεις με τους "θεσμούς" και αφετέρου θα περιόριζε τα περιθώρια της κυβερνητικής πολιτικής σε τομείς που η ίδια επιλέγει, και μάλιστα σε μια μακρά προεκλογική περίοδο.
Οι δύο κατευθύνσεων "λύσεις" για τα NPLs
H απόφαση της Eurobank να συγχωνευθεί με την Grivalia συνιστά μια έμμεση ανακεφαλαιοποίηση της Eurobank κατά 900 εκατ. ευρώ. Η προτεινόμενη συγχώνευση ενώνει δύο εταιρείες στις οποίες ο Καναδός επενδυτής "έχτισε" σημαντικά μερίδια την τελευταία πενταετία. Η συμφωνία, που ανακοινώθηκε τη Δευτέρα, θα καταστήσει τη Fairfax Financial Holdings τον μεγαλύτερο μέτοχο στη νέα τράπεζα, με μερίδιο 33%.
"Τοποθετούμαστε μακροπρόθεσμα", είπε ο Prem Watsa μετά την ανακοίνωση του σχεδίου της διοίκησης της Eurobank. Το "τεχνικό" πλεονέκτημα του σχεδίου συγχώνευσης έχει να κάνει με το ότι "παρακάμπτεται" η ενεργοποίηση των δικαιωμάτων του Δημοσίου που συνοδεύει τον αναβαλλόμενο φόρο, μεταφέροντας το στοιχείο αυτό στη νέα Eurobank, ενώ τα ζημιογόνα και προς τιτλοποίηση NPLs παραμένουν στην παλιά και εισηγμένη Eurobank. Αυτή μετατρέπεται σε holding της νέας Eurobank και του SPV των 7 δισ. ευρώ NPLs που θα τιτλοποιηθούν. Η νέα Eurobank δεν παράγει ζημίες και, κατά συνέπεια, δεν ενεργοποιείται ο αναβαλλόμενος φόρος και το δικαίωμα του Δημοσίου...
Εφόσον η σχετική διαδικασία ολοκληρωθεί, θα επιτρέψει στην τράπεζα να επιτύχει πολύ νωρίτερα τους στόχους μείωσης των NPLs, στοχεύοντας σε μονοψήφιο ποσοστό το 2021, και παράλληλα θα ανοίξει τον δρόμο για κερδοφορία 400-500 εκατ. ευρώ το 2021 και για στόχο απόδοσης ιδίων κεφαλαίων 10%.
Τα σχέδια με κρατική ενίσχυση
Τα άλλα σχέδια για τη μείωση των NPEs είναι αυτά της ΤτΕ και του ΤΧΣ, τα οποία βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο συζητήσεων.
Η πρόταση της ΤτΕ προβλέπει τη μεταβίβαση σημαντικού μέρους των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων μαζί με μέρος της αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης που είναι εγγεγραμμένο στους ισολογισμούς των τραπεζών σε μια Εταιρεία Ειδικού Σκοπού (Special Purpose Vehicle). Τα δάνεια θα μεταβιβαστούν στην αξία ισολογισμού (μετά από προβλέψεις). Το ποσό της αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης που θα μεταβιβαστεί θα αντιστοιχεί σε κάλυψη πρόσθετων ζημιών, ώστε οι αποτιμήσεις των εν λόγω δανείων να προσεγγίσουν τιμές αγοράς. Νομοθετική ρύθμιση θα ορίζει ότι η μεταβιβαζόμενη αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση θα καταστεί αμετάκλητη απαίτηση του SPV έναντι του ελληνικού Δημοσίου, με προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής (σύμφωνα με τη διάρκεια του σχήματος).
Για την κάλυψη του τιμήματος της μεταβίβασης το SPV θα προχωρήσει σε έκδοση τιτλοποίησης, όπου (ενδεικτικά) θα εκδοθούν τρεις τάξεις τίτλων (senior, mezzanine, junior/equity), με την κατώτερη τάξη να καλύπτεται από το ελληνικό Δημόσιο και από τις τράπεζες (με συμμετοχή της καθεμιάς που δεν θα υπερβαίνει το 20%) και τους επενδυτές να απορροφούν μέρος της ανώτερης τάξης τίτλων (senior) και σημαντικό ποσοστό της ενδιάμεσης τάξης (mezzanine).
Το σχέδιο του ΤΧΣ, το οποίο ακολουθεί το μοντέλο τιτλοποιήσεων με κρατικές εγγυήσεις που ακολουθήθηκε στην Ιταλία (GACs), προβλέπει τη μεταβίβαση σε SPV μη εξυπηρετούμενων δανείων, τα οποία θα τιτλοποιηθούν για να πωληθούν σε επενδυτές. Το ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων που θα μεταφερθούν στο SPV, το ύψος των εγγυήσεων του Δημοσίου που θα τα συνοδεύουν και η τιμολόγηση των τίτλων που θα εκδοθούν προβλέπεται ότι θα προσδιοριστούν σταδιακά και σύμφωνα με τις συνθήκες στην αγορά. Οι εγγυήσεις θα παρασχεθούν ξεχωριστά για κάθε τράπεζα, ανά κατηγορία μη εξυπηρετούμενων δανείων και αναλόγως του ποσοστού προβλέψεων που έχουν σχηματιστεί.
Η εναλλακτική ευρωπαϊκή "βοήθεια"
Η ανάγκη δραστικής μείωσης των "κόκκινων" δανείων εν όψει της αναστροφής της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ (τέλος του QE) και το πώς αυτή θα επιτευχθεί χωρίς να δημιουργήσει "ανεξέλεγκτες" κεφαλαιακές "τρύπες" στις τράπεζες, και όχι μόνο τις ελληνικές, προβληματίζει εδώ και καιρό τις κοινοτικές Αρχές.
Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζονται διάφορες εναλλακτικές παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να δώσουν έγκαιρα και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα διέξοδο στο πρόβλημα.
Σύμφωνα με πληροφορίες που έχουν διαρρεύσει στον διεθνή οικονομικό Τύπο, οι τράπεζες της Ευρωζώνης, και ειδικά αυτές των χωρών με υψηλά ποσοστά NPLs, όπως π.χ. Ελλάδας, Ιταλίας, Κύπρου, ενδέχεται να λάβουν σύντομα βοήθεια από τους νομοθέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένα νομοσχέδιο που βρίσκεται στην τελική ευθεία συζητήσεων στις κοινοτικές Αρχές στοχεύει στο να ελαφρύνει τις κεφαλαιακές επιπτώσεις που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες όταν προχωρούν σε μεγάλες πωλήσεις "κόκκινων" δανείων, χαλαρώνοντας τους νέους κανόνες περί κεφαλαίων και ρευστότητας.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες αυτές, ο πυρήνας της πρότασης αναφέρει ότι, σε περιπτώσεις μεγάλων πωλήσεων χαρτοφυλακίων NPLs, οι τράπεζες δεν θα είναι υποχρεωμένες να ανατιμολογήσουν και το υπόλοιπο χαρτοφυλάκιό τους στην τιμή –προφανώς χαμηλή– στην οποία έγινε η πώληση των χαρτοφυλακίων NPLs. Σήμερα μια τέτοια πώληση τις υποχρεώνει σε μια τέτοια ανατιμολόγηση στην τιμή πώλησης. Που σημαίνει ότι οι τράπεζες θα έπρεπε να προχωρήσουν στον σχηματισμό πρόσθετων προβλέψεων, αναλώνοντας τα κεφάλαιά τους.
Οι πωλήσεις μεγάλων χαρτοφυλακίων είναι επίκαιρες εν όψει των σχεδίων που συζητούνται για μεταβιβάσεις "κόκκινων" δανείων σε οχήματα ειδικού σκοπού (SPVs). Το γεγονός, δε, ότι οι τιμές για τις πωλήσεις χαρτοφυλακίων NPLs είναι χαμηλές για τις ελληνικές τράπεζες δημιουργεί "αντανάκλαση" και στον αναβαλλόμενο φόρο. Εάν θα έπρεπε οι τράπεζες να ανατιμολογήσουν το σύνολο των χαρτοφυλακίων τους στη βάση της τιμής στην οποία θα γίνονταν οι μεταβιβάσεις (πωλήσεις) των NPLs, τότε θα δημιουργούνταν ζημίες που θα ενεργοποιούσαν τον αναβαλλόμενο φόρο και την υποχρέωση έκδοσης μετοχών υπέρ του Δημοσίου.
Η πρόταση της Κομισιόν προς το παρόν αντιμετωπίζει τις επιφυλάξεις του SSM, αλλά πρόκειται να συζητηθεί κατ' αρχήν την Τρίτη στο Ecofin.
