Ένα μόνιμο σώμα με 10.000 φύλακες που σκοπό έχουν να διασφαλίσει την προστασία των εξωτερικών συνόρων ιδρύει η ΕΕ. Το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε τη σχετική νομοθεσία, απομένει τώρα η έγκριση του Συμβουλίου Υπουργών.
Η συνοριοφυλακή θα αναπτυχθεί από το 2021, αρχικά με μία δύναμη 5.000 φυλάκων, η οποία θα φτάσει τους 10.000 το 2027. Ο στοχος της: επιχειρησιακή βοήθεια σε συνοριακούς ελέγχους, στις επιστροφές προσώπων που δεν δικαιούνται διεθνούς προστασίας, καθώς και στην καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος. Ουσιαστικά πρόκειται για ενίσχυση της σημερινής Frontex, η οποία όμως για πολλά χρόνια ήταν πολιτικά διαμφισβητούμενη, καθώς οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες φοβούνται περιορισμούς της εθνικής κυριαρχίας ή τουλάχιστον επικαλύψεις αρμοδιοτήτων.
Το ζήτημα θέτει εκ νέου η Ιταλία. Μιλώντας στους δημοσιογράφους στο Στρασβούργο η εισηγήτρια του Ευρωκοινοβουλίου για τη συνοριοφυλακή, Ρομπέρτα Μετσόλα, επιχειρεί να καθησυχάσει τους αντιρρησίες. "Αυτό ήταν ένα ζήτημα που έθεσαν τα περισσότερα κράτη-μέλη", επισημαίνει. "Έχουμε ξεκαθαρίσει ότι εδώ ισχύει η αρχή της επικουρικότητας. Ότι θέτουμε περιορισμούς στη χρήση όπλων από ενστόλους τρίτων χωρών στην επικράτεια των κρατών-μελών. Και ότι ήδη σήμερα οι επιχειρήσεις γίνονται κατά τρόπο που σέβεται τις αρμοδιότητες των κρατών-μελών. Αλλά αυτό που θέλουμε είναι να αυξήσουμε την αποτελεσματικότητα του επιχειρησιακού ελέγχου στα εξωτερικά σύνορα..."
Νέοι μηχανισμοί ελέγχου
Η Ρομπέρτα Μετσόλα υποστηρίζει ότι ακόμη και αν ήθελε η ΕΕ, δεν θα μπορούσε να συγκεντρώσει αυθημερόν όλους τους φύλακες που απαιτούνται για τη στελέχωση του νέου σώματος. Γι αυτό οι πρώτες προσλήψεις ή αποσπάσεις προσωπικού γίνονται το 2021, με προοπτική να διπλασιαστούν μέσα σε έξι χρόνια. Ο Επίτροπος για τη Μετανάστευση, Δημήτρης Αβραμόπουλος επισημαίνει: "Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι δεν πρόκειται για αναβολή, δεν θα περιμένουμε μέχρι το 2027 για να υλοποιήσουμε το σχέδιο. Είναι μία συνεχής διαδικασία, που υλοποιείται βήμα προς βήμα. Τί θα είναι διαφορετικό από εδώ και πέρα; Ότι οι μόνιμοι συνεργάτες του Οργανισμού θα έχουν εκτελεστικές αρμοδιότητες στη διαχείριση συνόρων και στα καθήκοντα επιστροφών. Αυτό γίνεται από την πρώτη μέρα".
Τα επόμενα βήματα, επισημαίνει ο αρμόδιος Επίτροπος, περιλαμβάνουν την ίδρυση γραφείων του Οργανισμού σε κράτη-μέλη, τη σύναψη συμφωνιών με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, αλλά και την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ασύλου. "Είναι το τέλος ή η αρχή της προσπάθειας;" ρωτάμε την ευρωβουλευτή της Ν.Δ. Ελίζα Βόζεμπεργκ. "Είναι η αρχή υλοποίησης της προσπάθειας, να το πούμε έτσι" τονίζει η Ελληνίδα ευρωβουλευτής. Στην Ελλάδα μας αφορά λόγω των εξωτερικών συνόρων και των προβλημάτων που έχουμε λόγω γειτνίασης με την Τουρκία, με το μεταναστευτικό, με το προσφυγικό, με όλα αυτά. Δεν θα προσκρούει στο εθνικό δίκαιο, το εθνικό δίκαιο πάντα επικρατεί".
Αδιαφορία για τη διάσωση μεταναστών;
Δεν λείπουν ωστόσο και οι επικρίσεις. Η συμπροεδρεύουσα των Ευρωπαίων Πρασίνων, Σκα Κέλερ, υποστηρίζει ότι το Ευρωκοινοβούλιο δίνει προτεραιότητα στον έλεγχο και την αποτροπή, ενώ θέτει σε δεύτερη μοίρα τη διάσωση των μεταναστών, απορρίπτοντας σχετικές προτάσεις που είχε καταθέσει η εισηγήτρια Ρομπέρτα Μετσόλα. "Σήμερα η Frontex μπορεί να προχωρήσει σε διάσωση μόνο στα προβλεπόμενα όρια, που σημαίνει 30 ναυτικά μίλια από τις ακτές της Σικελίας" τονίζει η Σκα Κέλερ. "Μα δεν είναι εκεί το πρόβλημα. Οι άνθρωποι πνίγονται στη Μεσόγειο, ενώ εμείς απλώς παρακολουθούμε. Γνωρίζουμε που βρίσκονται, και η Frontex γνωρίζει, οι συντεταγμένες τους είναι γνωστές, αλλά κανείς δεν προσπαθεί να τους σώσει. Η επιχείρηση Sophia έχει σταματήσει και οι ΜΚΟ έχουν ποινικοποιηθεί, ενώ τα πλοία τους κατάσχονται".
Η συνοριοφυλακή θα αναπτυχθεί από το 2021, αρχικά με μία δύναμη 5.000 φυλάκων, η οποία θα φτάσει τους 10.000 το 2027. Ο στοχος της: επιχειρησιακή βοήθεια σε συνοριακούς ελέγχους, στις επιστροφές προσώπων που δεν δικαιούνται διεθνούς προστασίας, καθώς και στην καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος. Ουσιαστικά πρόκειται για ενίσχυση της σημερινής Frontex, η οποία όμως για πολλά χρόνια ήταν πολιτικά διαμφισβητούμενη, καθώς οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες φοβούνται περιορισμούς της εθνικής κυριαρχίας ή τουλάχιστον επικαλύψεις αρμοδιοτήτων.
Το ζήτημα θέτει εκ νέου η Ιταλία. Μιλώντας στους δημοσιογράφους στο Στρασβούργο η εισηγήτρια του Ευρωκοινοβουλίου για τη συνοριοφυλακή, Ρομπέρτα Μετσόλα, επιχειρεί να καθησυχάσει τους αντιρρησίες. "Αυτό ήταν ένα ζήτημα που έθεσαν τα περισσότερα κράτη-μέλη", επισημαίνει. "Έχουμε ξεκαθαρίσει ότι εδώ ισχύει η αρχή της επικουρικότητας. Ότι θέτουμε περιορισμούς στη χρήση όπλων από ενστόλους τρίτων χωρών στην επικράτεια των κρατών-μελών. Και ότι ήδη σήμερα οι επιχειρήσεις γίνονται κατά τρόπο που σέβεται τις αρμοδιότητες των κρατών-μελών. Αλλά αυτό που θέλουμε είναι να αυξήσουμε την αποτελεσματικότητα του επιχειρησιακού ελέγχου στα εξωτερικά σύνορα..."
Νέοι μηχανισμοί ελέγχου
Η Ρομπέρτα Μετσόλα υποστηρίζει ότι ακόμη και αν ήθελε η ΕΕ, δεν θα μπορούσε να συγκεντρώσει αυθημερόν όλους τους φύλακες που απαιτούνται για τη στελέχωση του νέου σώματος. Γι αυτό οι πρώτες προσλήψεις ή αποσπάσεις προσωπικού γίνονται το 2021, με προοπτική να διπλασιαστούν μέσα σε έξι χρόνια. Ο Επίτροπος για τη Μετανάστευση, Δημήτρης Αβραμόπουλος επισημαίνει: "Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι δεν πρόκειται για αναβολή, δεν θα περιμένουμε μέχρι το 2027 για να υλοποιήσουμε το σχέδιο. Είναι μία συνεχής διαδικασία, που υλοποιείται βήμα προς βήμα. Τί θα είναι διαφορετικό από εδώ και πέρα; Ότι οι μόνιμοι συνεργάτες του Οργανισμού θα έχουν εκτελεστικές αρμοδιότητες στη διαχείριση συνόρων και στα καθήκοντα επιστροφών. Αυτό γίνεται από την πρώτη μέρα".
Τα επόμενα βήματα, επισημαίνει ο αρμόδιος Επίτροπος, περιλαμβάνουν την ίδρυση γραφείων του Οργανισμού σε κράτη-μέλη, τη σύναψη συμφωνιών με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, αλλά και την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ασύλου. "Είναι το τέλος ή η αρχή της προσπάθειας;" ρωτάμε την ευρωβουλευτή της Ν.Δ. Ελίζα Βόζεμπεργκ. "Είναι η αρχή υλοποίησης της προσπάθειας, να το πούμε έτσι" τονίζει η Ελληνίδα ευρωβουλευτής. Στην Ελλάδα μας αφορά λόγω των εξωτερικών συνόρων και των προβλημάτων που έχουμε λόγω γειτνίασης με την Τουρκία, με το μεταναστευτικό, με το προσφυγικό, με όλα αυτά. Δεν θα προσκρούει στο εθνικό δίκαιο, το εθνικό δίκαιο πάντα επικρατεί".
Αδιαφορία για τη διάσωση μεταναστών;
Δεν λείπουν ωστόσο και οι επικρίσεις. Η συμπροεδρεύουσα των Ευρωπαίων Πρασίνων, Σκα Κέλερ, υποστηρίζει ότι το Ευρωκοινοβούλιο δίνει προτεραιότητα στον έλεγχο και την αποτροπή, ενώ θέτει σε δεύτερη μοίρα τη διάσωση των μεταναστών, απορρίπτοντας σχετικές προτάσεις που είχε καταθέσει η εισηγήτρια Ρομπέρτα Μετσόλα. "Σήμερα η Frontex μπορεί να προχωρήσει σε διάσωση μόνο στα προβλεπόμενα όρια, που σημαίνει 30 ναυτικά μίλια από τις ακτές της Σικελίας" τονίζει η Σκα Κέλερ. "Μα δεν είναι εκεί το πρόβλημα. Οι άνθρωποι πνίγονται στη Μεσόγειο, ενώ εμείς απλώς παρακολουθούμε. Γνωρίζουμε που βρίσκονται, και η Frontex γνωρίζει, οι συντεταγμένες τους είναι γνωστές, αλλά κανείς δεν προσπαθεί να τους σώσει. Η επιχείρηση Sophia έχει σταματήσει και οι ΜΚΟ έχουν ποινικοποιηθεί, ενώ τα πλοία τους κατάσχονται".
