Τα δικαιώματα των εργαζομένων στις λεγόμενες άτυπες μορφές απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων σε διαδικτυακές πλατφόρμες (π.χ. Uber), που τα τελευταία χρόνια παρουσιάζουν μεγάλη έξαρση σε όλη την Ευρώπη, διασφαλίζει η νέα οδηγία που εγκρίθηκε με μεγάλη πλειοψηφία από την ολομέλεια της Ευρωβουλής.
Η εν λόγω πρόταση οδηγίας της Κομισιόν είχε ήδη συμφωνηθεί μεταξύ του Συμβουλίου και της Ευρωβουλής, ενώ μετά τη χθεσινή έγκρισή της από την ολομέλεια του σώματος, τώρα θα επικυρωθεί και τυπικά από τα κράτη-μέλη, τα οποία θα έχουν στη διάθεσή τους τρία χρόνια προκειμένου να προχωρήσουν στην εφαρμογή της. Η νέα νομοθεσία αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων, που εγκρίθηκε τον Νοέμβριο 2017 από τους Ευρωπαίους ηγέτες στο Γκέτεμποργκ και υλοποιείται πλέον σταδιακά.
Οι νέοι κανόνες προβλέπουν μια δέσμη ελάχιστων δικαιωμάτων για όσους εργάζονται περιστασιακά ή με συμβάσεις βραχείας απασχόλησης, εργαζόμενους κατά παραγγελία, διακοπτόμενα, βάσει δελτίου, σε διαδικτυακές πλατφόρμες, καθώς και για την επαγγελματική άσκηση και εκπαίδευση με αμοιβή, αν αφορά τουλάχιστον τρεις ώρες την εβδομάδα και δώδεκα ώρες στις τέσσερις εβδομάδες κατά μέσο όρο. Οι αυτοαπασχολούμενοι εξαιρούνται από τους νέους κανόνες.
Όλοι οι εργαζόμενοι πρέπει να ενημερώνονται από την πρώτη μέρα κανονικά -αλλά σε κάθε περίπτωση όχι αργότερα από επτά ημέρες όταν υπάρχει λόγος- για τις κύριες πτυχές της σύμβασης εργασίας τους, όπως για παράδειγμα την περιγραφή των καθηκόντων τους, την ημερομηνία έναρξης της απασχόλησης, τη διάρκειά της, τις αποδοχές και τις εργάσιμες ώρες, ή τις ώρες αναφοράς για όσους εργάζονται με απρόβλεπτα ωράρια.
Γραπτή ενημέρωση
Η νέα οδηγία περιλαμβάνει αναθεωρημένες υποχρεώσεις ενημέρωσης των εργαζομένων για τα ουσιώδη στοιχεία της εργασίας τους, γραπτώς και εγκαίρως. Η προθεσμία γνωστοποίησης των πληροφοριών αυτών μειώθηκε από δύο μήνες σε μία εβδομάδα όσον αφορά τις αρχικές βασικές πληροφορίες και εντός ενός μηνός από την πρώτη εργάσιμη ημέρα όσον αφορά τις υπόλοιπες πληροφορίες. Ειδικότερα, πρόκειται για τις εξής πληροφορίες: 1) την ταυτότητα των μερών της σχέσης εργασίας, 2) τον τόπο εργασίας, 3) την αρχή ότι ο εργαζόμενος απασχολείται σε διάφορα σημεία ή ότι είναι ελεύθερος να καθορίζει τον τόπο εργασίας του, καθώς και την έδρα της επιχείρησης ή, κατά περίπτωση, την κατοικία του εργοδότη, 4) την ονομασία, τον βαθμό, τη φύση ή την κατηγορία της εργασίας του εργαζομένου ή συνοπτικό χαρακτηρισμό ή περιγραφή της εργασίας, 5) την ημερομηνία έναρξης της σχέσης εργασίας, και εάν πρόκειται για σχέση προσωρινής απασχόλησης, την ημερομηνία λήξης ή την προβλεπόμενη διάρκειά της, 6) τη διάρκεια και τους όρους της δοκιμαστικής περιόδου, εάν υπάρχει, 7) το δικαίωμα κατάρτισης που παρέχεται από τον εργοδότη, εφόσον υπάρχει, 8) τη διάρκεια της άδειας μετ’ αποδοχών την οποία δικαιούται ο εργαζόμενος ή, αν δεν είναι δυνατή η ένδειξη αυτή κατά τη στιγμή παροχής της ενημέρωσης, τις λεπτομέρειες χορήγησης και προσδιορισμού της εν λόγω άδειας, 9) τη διαδικασία, περιλαμβανομένης της διάρκειας της περιόδου καταγγελίας, που πρέπει να τηρούν ο εργοδότης και ο εργαζόμενος σε περίπτωση λύσης της σχέσης εργασίας ή, αν δεν είναι δυνατή η ένδειξη της διάρκειας της περιόδου καταγγελίας κατά τη στιγμή παροχής της ενημέρωσης, τη μέθοδο καθορισμού της εν λόγω περιόδου καταγγελίας, 10) το αρχικό βασικό ποσό, οποιαδήποτε άλλα συστατικά στοιχεία, τη συχνότητα και τη μέθοδο καταβολής της αμοιβής που δικαιούται ο εργαζόμενος, 11) εάν η διαμόρφωση των ωρών εργασίας είναι εξ ολοκλήρου ή ως επί το πλείστον προβλέψιμη, τη διάρκεια της τυπικής εργάσιμης ημέρας ή εβδομάδας ή τον αριθμό των εγγυημένων αμειβόμενων ωρών του εργαζομένου και τυχόν ρυθμίσεις για υπερωρίες και τις αποδοχές του, 12) τις ώρες και ημέρες αναφοράς εντός των οποίων ο εργαζόμενος μπορεί να κληθεί να εργαστεί, 13) την ελάχιστη προθεσμία για την προειδοποίηση που λαμβάνει ο εργαζόμενος πριν από την έναρξη μιας ανάθεσης έργου, 14) τις συλλογικές συμβάσεις που διέπουν τους όρους εργασίας του εργαζομένου, 15) την ταυτότητα του φορέα κοινωνικής ασφάλισης που λαμβάνει τις εισφορές και κάθε προστασία που σχετίζεται με την κοινωνική ασφάλιση που παρέχεται από τον εργοδότη.
Εργοδοτικές υποχρεώσεις και εργασιακά δικαιώματα
Ο κατάλογος δικαιωμάτων που αφορούν τις νέες μορφές απασχόλησης περιλαμβάνει:
Το δικαίωμα για τους εργαζόμενους κατά παραγγελία ή σε παρόμοιες μορφές εργασίας να έχουν έναν ελάχιστο βαθμό προβλεψιμότητας για την απασχόλησή τους, όπως για παράδειγμα προκαθορισμένες μέρες και ώρες αναφοράς. Θα πρέπει επίσης να μπορούν να αρνηθούν, χωρίς επιπτώσεις, δουλειά που τους ανατίθεται εκτός προκαθορισμένων ωρών εργασίας και να αμείβονται αν η εργασία τους δεν ακυρωθεί αρκετά έγκαιρα.
Τα κράτη-μέλη θα υιοθετήσουν μέτρα για την πρόληψη των καταχρηστικών πρακτικών, όπως για παράδειγμα όρια στη χρήση και τη διάρκεια μιας σύμβασης.
Ο εργοδότης δεν θα πρέπει να απαγορεύει, να τιμωρεί ή να παρεμποδίζει τους εργαζόμενους από το να αναλαμβάνουν δουλειές από άλλες εταιρείες αν αυτές είναι εκτός του πλαισίου της απασχόλησης που έχει συμφωνηθεί με τον εργοδότη.
Οι δοκιμαστικές περίοδοι δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερες από έξι μήνες ή διάρκειας ανάλογης με την προβλεπόμενη διάρκεια της σύμβασης σε περίπτωση απασχόλησης ορισμένου χρόνου. Δεν θα υπάρχουν δοκιμαστικές περίοδοι για συμβάσεις που ανανεώνονται για τις ίδιες εργασίες.
Ο εργοδότης θα παρέχει υποχρεωτική κατάρτιση, η οποία θα προσμετράται στον χρόνο εργασίας, χωρίς κόστος για τον εργαζόμενο. Όπου αυτό είναι εφικτό, αυτή η κατάρτιση θα πρέπει να ολοκληρώνεται κατά τη διάρκεια των εργάσιμων ωρών.
Η εν λόγω πρόταση οδηγίας της Κομισιόν είχε ήδη συμφωνηθεί μεταξύ του Συμβουλίου και της Ευρωβουλής, ενώ μετά τη χθεσινή έγκρισή της από την ολομέλεια του σώματος, τώρα θα επικυρωθεί και τυπικά από τα κράτη-μέλη, τα οποία θα έχουν στη διάθεσή τους τρία χρόνια προκειμένου να προχωρήσουν στην εφαρμογή της. Η νέα νομοθεσία αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων, που εγκρίθηκε τον Νοέμβριο 2017 από τους Ευρωπαίους ηγέτες στο Γκέτεμποργκ και υλοποιείται πλέον σταδιακά.
Οι νέοι κανόνες προβλέπουν μια δέσμη ελάχιστων δικαιωμάτων για όσους εργάζονται περιστασιακά ή με συμβάσεις βραχείας απασχόλησης, εργαζόμενους κατά παραγγελία, διακοπτόμενα, βάσει δελτίου, σε διαδικτυακές πλατφόρμες, καθώς και για την επαγγελματική άσκηση και εκπαίδευση με αμοιβή, αν αφορά τουλάχιστον τρεις ώρες την εβδομάδα και δώδεκα ώρες στις τέσσερις εβδομάδες κατά μέσο όρο. Οι αυτοαπασχολούμενοι εξαιρούνται από τους νέους κανόνες.
Όλοι οι εργαζόμενοι πρέπει να ενημερώνονται από την πρώτη μέρα κανονικά -αλλά σε κάθε περίπτωση όχι αργότερα από επτά ημέρες όταν υπάρχει λόγος- για τις κύριες πτυχές της σύμβασης εργασίας τους, όπως για παράδειγμα την περιγραφή των καθηκόντων τους, την ημερομηνία έναρξης της απασχόλησης, τη διάρκειά της, τις αποδοχές και τις εργάσιμες ώρες, ή τις ώρες αναφοράς για όσους εργάζονται με απρόβλεπτα ωράρια.
Γραπτή ενημέρωση
Η νέα οδηγία περιλαμβάνει αναθεωρημένες υποχρεώσεις ενημέρωσης των εργαζομένων για τα ουσιώδη στοιχεία της εργασίας τους, γραπτώς και εγκαίρως. Η προθεσμία γνωστοποίησης των πληροφοριών αυτών μειώθηκε από δύο μήνες σε μία εβδομάδα όσον αφορά τις αρχικές βασικές πληροφορίες και εντός ενός μηνός από την πρώτη εργάσιμη ημέρα όσον αφορά τις υπόλοιπες πληροφορίες. Ειδικότερα, πρόκειται για τις εξής πληροφορίες: 1) την ταυτότητα των μερών της σχέσης εργασίας, 2) τον τόπο εργασίας, 3) την αρχή ότι ο εργαζόμενος απασχολείται σε διάφορα σημεία ή ότι είναι ελεύθερος να καθορίζει τον τόπο εργασίας του, καθώς και την έδρα της επιχείρησης ή, κατά περίπτωση, την κατοικία του εργοδότη, 4) την ονομασία, τον βαθμό, τη φύση ή την κατηγορία της εργασίας του εργαζομένου ή συνοπτικό χαρακτηρισμό ή περιγραφή της εργασίας, 5) την ημερομηνία έναρξης της σχέσης εργασίας, και εάν πρόκειται για σχέση προσωρινής απασχόλησης, την ημερομηνία λήξης ή την προβλεπόμενη διάρκειά της, 6) τη διάρκεια και τους όρους της δοκιμαστικής περιόδου, εάν υπάρχει, 7) το δικαίωμα κατάρτισης που παρέχεται από τον εργοδότη, εφόσον υπάρχει, 8) τη διάρκεια της άδειας μετ’ αποδοχών την οποία δικαιούται ο εργαζόμενος ή, αν δεν είναι δυνατή η ένδειξη αυτή κατά τη στιγμή παροχής της ενημέρωσης, τις λεπτομέρειες χορήγησης και προσδιορισμού της εν λόγω άδειας, 9) τη διαδικασία, περιλαμβανομένης της διάρκειας της περιόδου καταγγελίας, που πρέπει να τηρούν ο εργοδότης και ο εργαζόμενος σε περίπτωση λύσης της σχέσης εργασίας ή, αν δεν είναι δυνατή η ένδειξη της διάρκειας της περιόδου καταγγελίας κατά τη στιγμή παροχής της ενημέρωσης, τη μέθοδο καθορισμού της εν λόγω περιόδου καταγγελίας, 10) το αρχικό βασικό ποσό, οποιαδήποτε άλλα συστατικά στοιχεία, τη συχνότητα και τη μέθοδο καταβολής της αμοιβής που δικαιούται ο εργαζόμενος, 11) εάν η διαμόρφωση των ωρών εργασίας είναι εξ ολοκλήρου ή ως επί το πλείστον προβλέψιμη, τη διάρκεια της τυπικής εργάσιμης ημέρας ή εβδομάδας ή τον αριθμό των εγγυημένων αμειβόμενων ωρών του εργαζομένου και τυχόν ρυθμίσεις για υπερωρίες και τις αποδοχές του, 12) τις ώρες και ημέρες αναφοράς εντός των οποίων ο εργαζόμενος μπορεί να κληθεί να εργαστεί, 13) την ελάχιστη προθεσμία για την προειδοποίηση που λαμβάνει ο εργαζόμενος πριν από την έναρξη μιας ανάθεσης έργου, 14) τις συλλογικές συμβάσεις που διέπουν τους όρους εργασίας του εργαζομένου, 15) την ταυτότητα του φορέα κοινωνικής ασφάλισης που λαμβάνει τις εισφορές και κάθε προστασία που σχετίζεται με την κοινωνική ασφάλιση που παρέχεται από τον εργοδότη.
Εργοδοτικές υποχρεώσεις και εργασιακά δικαιώματα
Ο κατάλογος δικαιωμάτων που αφορούν τις νέες μορφές απασχόλησης περιλαμβάνει:
Το δικαίωμα για τους εργαζόμενους κατά παραγγελία ή σε παρόμοιες μορφές εργασίας να έχουν έναν ελάχιστο βαθμό προβλεψιμότητας για την απασχόλησή τους, όπως για παράδειγμα προκαθορισμένες μέρες και ώρες αναφοράς. Θα πρέπει επίσης να μπορούν να αρνηθούν, χωρίς επιπτώσεις, δουλειά που τους ανατίθεται εκτός προκαθορισμένων ωρών εργασίας και να αμείβονται αν η εργασία τους δεν ακυρωθεί αρκετά έγκαιρα.
Τα κράτη-μέλη θα υιοθετήσουν μέτρα για την πρόληψη των καταχρηστικών πρακτικών, όπως για παράδειγμα όρια στη χρήση και τη διάρκεια μιας σύμβασης.
Ο εργοδότης δεν θα πρέπει να απαγορεύει, να τιμωρεί ή να παρεμποδίζει τους εργαζόμενους από το να αναλαμβάνουν δουλειές από άλλες εταιρείες αν αυτές είναι εκτός του πλαισίου της απασχόλησης που έχει συμφωνηθεί με τον εργοδότη.
Οι δοκιμαστικές περίοδοι δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερες από έξι μήνες ή διάρκειας ανάλογης με την προβλεπόμενη διάρκεια της σύμβασης σε περίπτωση απασχόλησης ορισμένου χρόνου. Δεν θα υπάρχουν δοκιμαστικές περίοδοι για συμβάσεις που ανανεώνονται για τις ίδιες εργασίες.
Ο εργοδότης θα παρέχει υποχρεωτική κατάρτιση, η οποία θα προσμετράται στον χρόνο εργασίας, χωρίς κόστος για τον εργαζόμενο. Όπου αυτό είναι εφικτό, αυτή η κατάρτιση θα πρέπει να ολοκληρώνεται κατά τη διάρκεια των εργάσιμων ωρών.
