Τα καλά νέα είναι ότι η κυβέρνηση θα έχει τους επόμενους μήνες πρόσθετα κονδύλια από την ΕΕ είτε για να καλύψει δαπάνες που έχουν είδη γίνει (για παράδειγμα για την Επιστρεπτέα Προκαταβολή, για αναστολές, για δάνεια της Αναπτυξιακής Τράπεζας ή για το πρόγραμμα Συν- Εργασία).
Το πρόβλημα είναι ότι τα κονδύλια αυτά στην συντριπτική τους πλειοψηφία θα αργήσουν να έρθουν. Αυτό θα συμβεί είτε το φθινόπωρο είτε μέσα στο 2021.
Όταν φτάσουν θα μπορέσουν να καλύψουν μέρος της εθνικής δαπάνης και έτσι να βοηθήσουν τα δημοσιονομικά αλλά και τα χρηματοδοτικά περιθώρια της κυβέρνησης για να παράσχει πρόσθετη στήριξη στον επιχειρηματικό κόσμο και τους εργαζόμενους από την πανδημία, η οποία συνεχίζει να δείχνει τα δόντια της.
Οι πηγές χρήματος είναι τέσσερις, εκ των οποίων οι πρώτες δύο ήδη υπάρχουν και οι επόμενες δύο προέρχονται από το πακέτο που προέκυψε από τη Σύνοδο Κορυφής και αφορά στο 2021:
1. Αυτό που αναμένεται να έρθει από την άλλη εβδομάδα είναι ένα μέρος από τα κονδύλια του ΕΣΠΑ τα οποία άλλαξαν χρήση (απόφαση Κομισιόν του προηγούμενου Μαρτίου). Αντί να χρηματοδοτήσουν τα προβλεπόμενα έργα και επενδύσεις, θα οδεύουν για την κάλυψη μέρος της δαπάνης για τα μέτρα στήριξης 24 δισ. ευρώ που προωθεί η κυβέρνηση.
Προς το παρόν έχουν ενταχθεί στο ΕΣΠΑ και εγκρίθηκαν προς εκταμίευση από την Κομισιόν χρήματα της τάξης του 1,1 δις ευρώ, ενώ συνολικά έχουν δρομολογηθεί κονδύλια της τάξης των 4,5 δις ευρώ (πρώτα πρέπει να γίνει αίτημα στις Βρυξέλλες με αναθεώρηση του ΕΣΠΑ). Από την άλλη εβδομάδα λοιπόν αναμένεται αυτό το 1,1 δισ. ευρώ.
2. Η δεύτερη αποφασισμένη πηγή στήριξης είναι το πρόγραμμα SURE. Συμφωνήθηκε τον Απρίλιο του 2020 και θα παράσχει και να την Κομισιόν δάνεια προς τις κυβερνήσεις αξίας 100 δις ευρώ (τουλάχιστο 1,5 δισ. ευρώ στην Ελλάδα), ούτως ώστε να στηρίξουν στην περίπτωση της Ελλάδας το πρόγραμμα Συν-Εργασία.
Πλέον ο υπουργός οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας θεωρεί ότι τα εν λόγω χρήματα μπορεί να έρθουν το νωρίτερο το Σεπτέμβριο - Οκτώβριο, καθώς κάποια κράτη-μέλη δεν έχουν δώσει (η Ελλάδα το έχει πράξει εδώ και καιρό), τη συμμετοχή τους στις εγγυήσεις που χρειάζεται η Κομισιόν (συνολικά 25 δισ. ευρώ), ούτως ώστε να βγει στις αγορές, να δανειστεί και να μοιράσει τα λεφτά στα κράτη-μέλη.
3. Η τρίτη πηγή στήριξης είναι το νέο ΕΣΠΑ. Η απόφαση της Συνόδου Κορυφής προβλέπει ότι μπορεί η κυβέρνηση (στο μοτίβο που ακολουθείται και με το τρέχον ΕΣΠΑ), να καλύψει εκ των υστέρων δαπάνες που δημιουργήθηκαν από το Φεβρουάριο του 2020 και μετά και συνδέονται με την υγειονομική κρίση. Το πρόβλημα με αυτά τα κονδύλια είναι ότι θα ενεργοποιηθούν από το 2021 και πιθανώς να αρχίσουν να φτάνουν ακόμη και μετά το πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους…
4. Η τέταρτη πηγή είναι το νέο πρόγραμμα REACT-EU αξίας 47,5 δισεκατομμυρίων ευρώ που εντάσσεται στο σχέδιο ανάπτυξης των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ και έχει σχεδιαστεί ώστε να δράσει εμπροσθοβαρώς. Δεν απαιτεί σχέδια ανάπτυξης από τα κράτη – μέλη. Καλύπτει δράσεις στήριξης από την κρίση.
Βεβαίως πλέον θεωρείται σχεδόν αδύνατο τα κονδύλια να έρθουν φέτος. Ωστόσο χθες η Κομισιόν κάλεσε με επιστολές τα κράτη-μέλη να τρέξουν. Ακόμα και αν δεν έχει ληφθεί η τελική συμφωνία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θεωρώντας ότι το πρόγραμμα αυτό ούτως ή άλλως θα τρέξει, ζητά να προετοιμάσουν και να κάνουν δαπάνες στήριξης συμβατές με αυτό με στόχο να καλυφθούν κάποιες εκ των υστέρων.
Σε επιστολές τους προς τους υπουργούς της ΕΕ που είναι αρμόδιοι για την πολιτική συνοχής, η Επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων κ. Ελίζα Φερέιρα και ο Επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων κ. Νικολά Σμιτ διευκρινίζουν τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη μπορούν να κάνουν χρήση του ταμείου REACT-EU.
Το ταμείο που αποτελεί μέρος του NextGenerationEU, θα εστιάζει στη στήριξη της ανθεκτικότητας της αγοράς εργασίας, της απασχόλησης, των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, των οικογενειών με χαμηλό εισόδημα, και έχει στόχο να θέσει γερές βάσεις για την ψηφιακή και οικολογική μετάβαση και τη βιώσιμη κοινωνικοοικονομική ανάκαμψη.
"Είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να προβούν άμεσα σε προγραμματισμό των πόρων" αναφέρεται. "Συμβουλεύουμε τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν αυτή τη δυνατότητα όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά και αποδοτικά για να οικοδομήσουμε μια σταθερή, πράσινη, ψηφιακή και συνεκτική ανάκαμψη" επισημαίνεται.
Θα πρέπει να εστιάσουν στις γεωγραφικές περιοχές που έχουν πληγεί σφοδρότερα από την πανδημία και οι οποίες είναι λιγότερο ανθεκτικές, να λάβουν υπόψη τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και να τηρήσουν την αρχή της εταιρικής σχέσης.
Οι πόροι του REACT-EU θα πρέπει επίσης να διοχετευτούν σε έργα που στηρίζουν τους κλιματικούς στόχους της ΕΕ. Τα έργα θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τις συνέπειες της πανδημίας, να διευκολύνουν τη μετάβαση προς μια πράσινη και ψηφιακή οικονομία και να ενισχύουν την ανθεκτικότητα των κοινωνιών.
Το πρόβλημα είναι ότι τα κονδύλια αυτά στην συντριπτική τους πλειοψηφία θα αργήσουν να έρθουν. Αυτό θα συμβεί είτε το φθινόπωρο είτε μέσα στο 2021.
Όταν φτάσουν θα μπορέσουν να καλύψουν μέρος της εθνικής δαπάνης και έτσι να βοηθήσουν τα δημοσιονομικά αλλά και τα χρηματοδοτικά περιθώρια της κυβέρνησης για να παράσχει πρόσθετη στήριξη στον επιχειρηματικό κόσμο και τους εργαζόμενους από την πανδημία, η οποία συνεχίζει να δείχνει τα δόντια της.
Οι πηγές χρήματος είναι τέσσερις, εκ των οποίων οι πρώτες δύο ήδη υπάρχουν και οι επόμενες δύο προέρχονται από το πακέτο που προέκυψε από τη Σύνοδο Κορυφής και αφορά στο 2021:
1. Αυτό που αναμένεται να έρθει από την άλλη εβδομάδα είναι ένα μέρος από τα κονδύλια του ΕΣΠΑ τα οποία άλλαξαν χρήση (απόφαση Κομισιόν του προηγούμενου Μαρτίου). Αντί να χρηματοδοτήσουν τα προβλεπόμενα έργα και επενδύσεις, θα οδεύουν για την κάλυψη μέρος της δαπάνης για τα μέτρα στήριξης 24 δισ. ευρώ που προωθεί η κυβέρνηση.
Προς το παρόν έχουν ενταχθεί στο ΕΣΠΑ και εγκρίθηκαν προς εκταμίευση από την Κομισιόν χρήματα της τάξης του 1,1 δις ευρώ, ενώ συνολικά έχουν δρομολογηθεί κονδύλια της τάξης των 4,5 δις ευρώ (πρώτα πρέπει να γίνει αίτημα στις Βρυξέλλες με αναθεώρηση του ΕΣΠΑ). Από την άλλη εβδομάδα λοιπόν αναμένεται αυτό το 1,1 δισ. ευρώ.
2. Η δεύτερη αποφασισμένη πηγή στήριξης είναι το πρόγραμμα SURE. Συμφωνήθηκε τον Απρίλιο του 2020 και θα παράσχει και να την Κομισιόν δάνεια προς τις κυβερνήσεις αξίας 100 δις ευρώ (τουλάχιστο 1,5 δισ. ευρώ στην Ελλάδα), ούτως ώστε να στηρίξουν στην περίπτωση της Ελλάδας το πρόγραμμα Συν-Εργασία.
Πλέον ο υπουργός οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας θεωρεί ότι τα εν λόγω χρήματα μπορεί να έρθουν το νωρίτερο το Σεπτέμβριο - Οκτώβριο, καθώς κάποια κράτη-μέλη δεν έχουν δώσει (η Ελλάδα το έχει πράξει εδώ και καιρό), τη συμμετοχή τους στις εγγυήσεις που χρειάζεται η Κομισιόν (συνολικά 25 δισ. ευρώ), ούτως ώστε να βγει στις αγορές, να δανειστεί και να μοιράσει τα λεφτά στα κράτη-μέλη.
3. Η τρίτη πηγή στήριξης είναι το νέο ΕΣΠΑ. Η απόφαση της Συνόδου Κορυφής προβλέπει ότι μπορεί η κυβέρνηση (στο μοτίβο που ακολουθείται και με το τρέχον ΕΣΠΑ), να καλύψει εκ των υστέρων δαπάνες που δημιουργήθηκαν από το Φεβρουάριο του 2020 και μετά και συνδέονται με την υγειονομική κρίση. Το πρόβλημα με αυτά τα κονδύλια είναι ότι θα ενεργοποιηθούν από το 2021 και πιθανώς να αρχίσουν να φτάνουν ακόμη και μετά το πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους…
4. Η τέταρτη πηγή είναι το νέο πρόγραμμα REACT-EU αξίας 47,5 δισεκατομμυρίων ευρώ που εντάσσεται στο σχέδιο ανάπτυξης των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ και έχει σχεδιαστεί ώστε να δράσει εμπροσθοβαρώς. Δεν απαιτεί σχέδια ανάπτυξης από τα κράτη – μέλη. Καλύπτει δράσεις στήριξης από την κρίση.
Βεβαίως πλέον θεωρείται σχεδόν αδύνατο τα κονδύλια να έρθουν φέτος. Ωστόσο χθες η Κομισιόν κάλεσε με επιστολές τα κράτη-μέλη να τρέξουν. Ακόμα και αν δεν έχει ληφθεί η τελική συμφωνία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θεωρώντας ότι το πρόγραμμα αυτό ούτως ή άλλως θα τρέξει, ζητά να προετοιμάσουν και να κάνουν δαπάνες στήριξης συμβατές με αυτό με στόχο να καλυφθούν κάποιες εκ των υστέρων.
Σε επιστολές τους προς τους υπουργούς της ΕΕ που είναι αρμόδιοι για την πολιτική συνοχής, η Επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων κ. Ελίζα Φερέιρα και ο Επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων κ. Νικολά Σμιτ διευκρινίζουν τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη μπορούν να κάνουν χρήση του ταμείου REACT-EU.
Το ταμείο που αποτελεί μέρος του NextGenerationEU, θα εστιάζει στη στήριξη της ανθεκτικότητας της αγοράς εργασίας, της απασχόλησης, των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, των οικογενειών με χαμηλό εισόδημα, και έχει στόχο να θέσει γερές βάσεις για την ψηφιακή και οικολογική μετάβαση και τη βιώσιμη κοινωνικοοικονομική ανάκαμψη.
"Είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να προβούν άμεσα σε προγραμματισμό των πόρων" αναφέρεται. "Συμβουλεύουμε τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν αυτή τη δυνατότητα όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά και αποδοτικά για να οικοδομήσουμε μια σταθερή, πράσινη, ψηφιακή και συνεκτική ανάκαμψη" επισημαίνεται.
Θα πρέπει να εστιάσουν στις γεωγραφικές περιοχές που έχουν πληγεί σφοδρότερα από την πανδημία και οι οποίες είναι λιγότερο ανθεκτικές, να λάβουν υπόψη τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και να τηρήσουν την αρχή της εταιρικής σχέσης.
Οι πόροι του REACT-EU θα πρέπει επίσης να διοχετευτούν σε έργα που στηρίζουν τους κλιματικούς στόχους της ΕΕ. Τα έργα θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τις συνέπειες της πανδημίας, να διευκολύνουν τη μετάβαση προς μια πράσινη και ψηφιακή οικονομία και να ενισχύουν την ανθεκτικότητα των κοινωνιών.
