Τον επόμενο μήνα η κυβέρνηση επιχειρεί να οριστικοποιήσει το σχέδιο ανάκαμψης των έως 32 δισ. ευρώ (περίπου 19 δισ. ευρώ επιδοτήσεις και τα υπόλοιπα δάνεια όπως αναφέρει, έναντι αρχικής πρότασης για 22,5 δισ. ευρώ επιδοτήσεων), με ορόσημο τις πρωθυπουργικές ανακοινώσεις από το βήμα της ΔΕΘ.
Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, χθες ανακοινώθηκε η σύσταση ειδικής επιτροπής, ενώ η επίσημη ημερομηνία κατάθεσής του στις Βρυξέλλες θα γίνει ενάμιση μήνα αργότερα: έως τις 15 Οκτωβρίου (με βάση την προθεσμία που προς το παρόν έχει ορισθεί ανά την ΕΕ).
Η εν λόγω προθεσμία σχετίζεται με έναν παράλληλο διαπραγματευτικό μαραθώνιο που λαμβάνει χώρα εκτός συνόρων, με επίκεντρο την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θα πρέπει να έχει λήξει επιτυχώς έως τότε. Η ομάδα της Κομισιόν που έχει αναλάβει το έργο καλείται να εξειδικεύσει σε νομικά κείμενα την πολιτική απόφαση της Συνόδου Κορυφής.
Δηλαδή καλείται να διασαφηνίσει τα θολά σημεία που παραμένουν. Για παράδειγμα, το υπό ποιους όρους θα δικαιούται ένα κράτος-μέλος και δάνεια πέραν των επιδοτήσεων, το πόσο αναλυτικό θα είναι το σχέδιο ανάκαμψης, το ζήτημα των ιδίων πόρων, του κράτους δικαίου και πολλές άλλες κρίσιμες λεπτομέρειες οι οποίες δεν περιλαμβάνονται με σαφήνεια στα συμπεράσματα της Συνόδου τα οποία προφανώς έχουν κλειδώσει και δεν αλλάζουν.
Η Κομισιόν, σύμφωνα με αρμόδιες διπλωματικές πήγες, οριστικοποιεί τα κείμενα, σε άτυπη διαβούλευση με τα μεγάλα κράτη-μέλη. Προφανώς σε ανοιχτή επικοινωνία βρίσκονται και οι αρμόδιες υπηρεσίες όλων των κρατών-μελών και της ελληνικής κυβέρνησης.
Τα λεφτά
Το πακέτο εγγράφων, πέρα από το σχέδιο ανάκαμψης των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ που περιλαμβάνει τα έως 32 δισ. ευρώ για την Ελλάδα αφορά και στον νέο 7ετή Προϋπολογισμό της ΕΕ από τον οποίο η Ελλάδα διεκδικεί περίπου 19 δισ. ευρώ για το νέο ΕΣΠΑ (2021- 2027), αλλά και ανάλογο ποσό για τη νέα ΚΑΠ. Πρόκειται για προγράμματα τα οποία είχαν σχεδιαστεί να γίνουν πριν ξεσπάσει η πανδημία, έχουν επτά έτη διάρκεια και πλέον ενώνονται ολιστικά σε ένα ενιαίο πακέτο μαζί με το σχέδιο ανάκαμψης (οδηγώντας στα έως 72 δισ. ευρώ που ανακοινώνει η κυβέρνηση).
Το νέο ΕΣΠΑ έχει θετικά στοιχεία, όπως την αναδρομική χρήση κονδυλίων για την κάλυψη αναγκών της πανδημίας, αλλά και τη μείωση της εθνικής συνδρομής και το δικαίωμα ολοκλήρωσης των επενδύσεων τρία χρόνια μετά τη λήξη της προθεσμίας (κανόνας Ν+3), δηλαδή έως και το 2029. Ωστόσο διέπεται από τους αυστηρούς όρους ένταξης και εκταμίευσης κονδυλίων.
Διαφορετικοί όροι με άλλες δυσκολίες οι οποίες μένει να διευκρινιστούν αφορούν στο πακέτο ανάκαμψης των έως 32 δισ. ευρώ. Η απόφαση της Συνόδου Κορυφής προβλέπει ότι μπορεί να διατεθεί για δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις αλλά και για μεταρρυθμίσεις. Θα δοθεί προκαταβολή 10% το 2021 (δεν έχει διευκρινιστεί αν θα αφορά μόνο στο σκέλος των επιδοτήσεων ή και των δανείων) και τα υπόλοιπα χρήματα θα δοθούν εκ των υστέρων αφού ολοκληρωθεί κάθε επένδυση ή μεταρρύθμιση η οποία θα εγκρίνεται πρώτα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και μετά από τη Σύνοδο κορυφής με δικαίωμα veto έστω και ενός κράτους-μέλους.
Το Ευρωκοινοβούλιο, ρυθμιστής
Το πακέτο των νομικών κειμένων που οριστικοποιεί η Κομισιόν θα τεθεί εν συνεχεία σε τριπλό διάλογο με το ευρωκοινοβούλιο και τα κράτη-μέλη. Το κοινοβούλιο της ΕΕ έχει το δικαίωμα να καταψηφίσει το σχέδιο κάτι το οποίο δεν είναι στις προθέσεις του σώματος το οποίο όμως έχει διαμηνυθεί ότι υπάρχουν κόκκινες γραμμές και αυτές κυρίως αφορούν στο θέμα του κράτους δικαίου και των ιδίων πόρων.
Σε κάθε περίπτωση, στο "ομαλό" σενάριο θα πρέπει να υπάρξει το πράσινο φως από το Ευρωκοινοβούλιο ως τον Οκτώβριο, ούτως ώστε να ισχύσει η προθεσμία που έχει προς το παρόν τεθεί για κατάθεση των εθνικών σχεδίων στις Βρυξέλλες έως τις 15 Οκτωβρίου. Και τούτο ούτως ώστε να εγκριθούν παράλληλα και τα νομικά κείμενα και να μπορέσει να ενεργοποιηθεί το σχέδιο το νωρίτερο δυνατό μέσα στο 2021.
Σημειώνεται ότι με βάση τις μέχρι στιγμής προσδοκίες τα χρήματα θα μπορέσουν να αρχίσουν να ρέουν στο τέλος του πρώτου εξαμήνου, στο πιο καλό σενάριο...
Έως τότε η ελληνική πλευρά όπως και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη θα μπορούν να προσδοκούν να λάβουν τα κονδύλια του SURE (τον Σεπτέμβριο - Οκτώβριο αναμένονται σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών, αλλά και τις ροές κονδυλίων του ΕΣΠΑ που έχουν αλλάξει χρήση και πλέον θα στοχεύουν στην κάλυψη μέτρων στήριξης (οι πρώτες εισροές αναμένονται από την άλλη βδομάδα).
Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, χθες ανακοινώθηκε η σύσταση ειδικής επιτροπής, ενώ η επίσημη ημερομηνία κατάθεσής του στις Βρυξέλλες θα γίνει ενάμιση μήνα αργότερα: έως τις 15 Οκτωβρίου (με βάση την προθεσμία που προς το παρόν έχει ορισθεί ανά την ΕΕ).
Η εν λόγω προθεσμία σχετίζεται με έναν παράλληλο διαπραγματευτικό μαραθώνιο που λαμβάνει χώρα εκτός συνόρων, με επίκεντρο την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θα πρέπει να έχει λήξει επιτυχώς έως τότε. Η ομάδα της Κομισιόν που έχει αναλάβει το έργο καλείται να εξειδικεύσει σε νομικά κείμενα την πολιτική απόφαση της Συνόδου Κορυφής.
Δηλαδή καλείται να διασαφηνίσει τα θολά σημεία που παραμένουν. Για παράδειγμα, το υπό ποιους όρους θα δικαιούται ένα κράτος-μέλος και δάνεια πέραν των επιδοτήσεων, το πόσο αναλυτικό θα είναι το σχέδιο ανάκαμψης, το ζήτημα των ιδίων πόρων, του κράτους δικαίου και πολλές άλλες κρίσιμες λεπτομέρειες οι οποίες δεν περιλαμβάνονται με σαφήνεια στα συμπεράσματα της Συνόδου τα οποία προφανώς έχουν κλειδώσει και δεν αλλάζουν.
Η Κομισιόν, σύμφωνα με αρμόδιες διπλωματικές πήγες, οριστικοποιεί τα κείμενα, σε άτυπη διαβούλευση με τα μεγάλα κράτη-μέλη. Προφανώς σε ανοιχτή επικοινωνία βρίσκονται και οι αρμόδιες υπηρεσίες όλων των κρατών-μελών και της ελληνικής κυβέρνησης.
Τα λεφτά
Το πακέτο εγγράφων, πέρα από το σχέδιο ανάκαμψης των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ που περιλαμβάνει τα έως 32 δισ. ευρώ για την Ελλάδα αφορά και στον νέο 7ετή Προϋπολογισμό της ΕΕ από τον οποίο η Ελλάδα διεκδικεί περίπου 19 δισ. ευρώ για το νέο ΕΣΠΑ (2021- 2027), αλλά και ανάλογο ποσό για τη νέα ΚΑΠ. Πρόκειται για προγράμματα τα οποία είχαν σχεδιαστεί να γίνουν πριν ξεσπάσει η πανδημία, έχουν επτά έτη διάρκεια και πλέον ενώνονται ολιστικά σε ένα ενιαίο πακέτο μαζί με το σχέδιο ανάκαμψης (οδηγώντας στα έως 72 δισ. ευρώ που ανακοινώνει η κυβέρνηση).
Το νέο ΕΣΠΑ έχει θετικά στοιχεία, όπως την αναδρομική χρήση κονδυλίων για την κάλυψη αναγκών της πανδημίας, αλλά και τη μείωση της εθνικής συνδρομής και το δικαίωμα ολοκλήρωσης των επενδύσεων τρία χρόνια μετά τη λήξη της προθεσμίας (κανόνας Ν+3), δηλαδή έως και το 2029. Ωστόσο διέπεται από τους αυστηρούς όρους ένταξης και εκταμίευσης κονδυλίων.
Διαφορετικοί όροι με άλλες δυσκολίες οι οποίες μένει να διευκρινιστούν αφορούν στο πακέτο ανάκαμψης των έως 32 δισ. ευρώ. Η απόφαση της Συνόδου Κορυφής προβλέπει ότι μπορεί να διατεθεί για δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις αλλά και για μεταρρυθμίσεις. Θα δοθεί προκαταβολή 10% το 2021 (δεν έχει διευκρινιστεί αν θα αφορά μόνο στο σκέλος των επιδοτήσεων ή και των δανείων) και τα υπόλοιπα χρήματα θα δοθούν εκ των υστέρων αφού ολοκληρωθεί κάθε επένδυση ή μεταρρύθμιση η οποία θα εγκρίνεται πρώτα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και μετά από τη Σύνοδο κορυφής με δικαίωμα veto έστω και ενός κράτους-μέλους.
Το Ευρωκοινοβούλιο, ρυθμιστής
Το πακέτο των νομικών κειμένων που οριστικοποιεί η Κομισιόν θα τεθεί εν συνεχεία σε τριπλό διάλογο με το ευρωκοινοβούλιο και τα κράτη-μέλη. Το κοινοβούλιο της ΕΕ έχει το δικαίωμα να καταψηφίσει το σχέδιο κάτι το οποίο δεν είναι στις προθέσεις του σώματος το οποίο όμως έχει διαμηνυθεί ότι υπάρχουν κόκκινες γραμμές και αυτές κυρίως αφορούν στο θέμα του κράτους δικαίου και των ιδίων πόρων.
Σε κάθε περίπτωση, στο "ομαλό" σενάριο θα πρέπει να υπάρξει το πράσινο φως από το Ευρωκοινοβούλιο ως τον Οκτώβριο, ούτως ώστε να ισχύσει η προθεσμία που έχει προς το παρόν τεθεί για κατάθεση των εθνικών σχεδίων στις Βρυξέλλες έως τις 15 Οκτωβρίου. Και τούτο ούτως ώστε να εγκριθούν παράλληλα και τα νομικά κείμενα και να μπορέσει να ενεργοποιηθεί το σχέδιο το νωρίτερο δυνατό μέσα στο 2021.
Σημειώνεται ότι με βάση τις μέχρι στιγμής προσδοκίες τα χρήματα θα μπορέσουν να αρχίσουν να ρέουν στο τέλος του πρώτου εξαμήνου, στο πιο καλό σενάριο...
Έως τότε η ελληνική πλευρά όπως και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη θα μπορούν να προσδοκούν να λάβουν τα κονδύλια του SURE (τον Σεπτέμβριο - Οκτώβριο αναμένονται σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών, αλλά και τις ροές κονδυλίων του ΕΣΠΑ που έχουν αλλάξει χρήση και πλέον θα στοχεύουν στην κάλυψη μέτρων στήριξης (οι πρώτες εισροές αναμένονται από την άλλη βδομάδα).
