Στήνουν Ευρωζώνη τριών ταχυτήτων με... κυβέρνηση των «6»

Κυβέρνηση της Ευρωζώνης πρότεινε ο Ολάντ σε συνέντευξή του στις 19 Ιουλίου, σε μια εμφανή προσπάθεια να αξιοποιήσει εντός και εκτός Γαλλίας τα όποια οφέλη αποκόμισε από την ενεργό διαμεσολάβησή του στη δραματική κορύφωση της ελληνικής κρίσης ανάμεσα στην Αθήνα και το Βερολίνο.



Εκ πρώτης όψεως ο Γάλλος Πρόεδρος δεν είπε τίποτε το καινούργιο και το διαφορετικό από όσα έχουν διατυπώσει από κοινού ειδήμονες και think tanks στο Βερολίνο και στο Παρίσι, με κοινό παρονομαστή τη σύσταση ενός υπερυπουργείου Δημοσιονομικών Υποθέσεων, που δεν θα εγκρίνει απλώς, αλλά θα συνδιαμορφώνει τους εθνικούς προϋπολογισμούς των χωρών-μελών της Ευρωζώνης, μια υπερεθνική αρχή που θα ελέγχεται από το Κοινοβούλιο της Ευρωζώνης, το οποίο δεν διευκρινίζεται αν θα αποτελείται από τους ευρωβουλευτές των 19 χωρών-μελών της Ευρωζώνης ή από αντιπροσωπείες των εθνικών Κοινοβουλίων των χωρών που έχουν υιοθετήσει το κοινό νόμισμα. Το πρωτότυπο στοιχείο στη γενικόλογη μέχρι στιγμής πρόταση Ολάντ είναι ότι, όπως διευκρίνισε ο πρωθυπουργός Βαλς, δεν θα αφορά τους «19» της Ευρωζώνης, αλλά σε αρχική φάση τους «έξι» που υπέγραψαν την Ιδρυτική Συνθήκη της ΕΟΚ στη Ρώμη το 1957.

Είναι σαφές ότι εδώ βρισκόμαστε μπροστά στον σκληρό πυρήνα ή πρωτοπορία, στον οποίο αναφέρθηκαν για πρώτο φορά οι Λάμερς-Σόιμπλε στην έκθεση για το μέλλον της Ε.Ε., που παρέδωσαν στον καγκελάριο Χ. Κολ το φθινόπωρο του 1994, μια αναφορά που υπήρχε πιο προσεκτικά διατυπωμένη και στην ομιλία του τότε υπουργού Εξωτερικών Φίσερ στο Πανεπιστήμιο Χούμπολτ του Βερολίνου, τον Μάιο του 2000.
Στήνουν Ευρωζώνη τριών ταχυτήτων με... κυβέρνηση των «6»

Επιστροφή στον παλιό καλό καιρό
Συγκρότηση σκληρού πυρήνα από τα έξι ιδρυτικά μέλη της ΕΟΚ έχει κατά καιρούς προτείνει και ο Ντελόρ. Είναι φανερό ότι η Γαλλία αναζητά το πλαίσιο στο οποίο οι συσχετισμοί θα είναι πιο ευνοϊκοί για τα ζωτικά της συμφέροντα: Η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και οι τρεις χώρες της Μπενελούξ (Ολλανδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο) επέτρεψαν από το 1957 μέχρι και την πρώτη διεύρυνση του 1973 (Βρετανία, Ιρλανδία και Δανία) την πολιτική πρωτοκαθεδρία στην ΕΟΚ, καθώς το μπλοκ Γαλλία, Ιταλία, Βέλγιο Λουξεμβούργο πλειοψηφούσε σταθερά απέναντι στην Ολλανδία και τη Δυτική Γερμανία.
Στήνουν Ευρωζώνη τριών ταχυτήτων με... κυβέρνηση των «6»

Η αναδίπλωση στον σκληρό πυρήνα των «έξι» προϋποθέτει συμμετρικές υποχωρήσεις και από τη Γαλλία και τη Γερμανία: Το Παρίσι αφήνει εκτός τη Μαδρίτη, τη Λισσαβόνα, την Αθήνα, αλλά και την Κύπρο και τη Μάλτα, ενώ το Βερολίνο αποστερείται της αυτόματης στήριξης των τριών Βαλτικών, της Σλοβακίας και της Φινλανδίας.

Ο σκληρός πυρήνας επιτρέπει τη διατήρηση της Ευρωζώνης στους «19», αλλά ταυτόχρονα ικανοποιεί και την άποψη Σόιμπλε για έξοδο των προβληματικών και απροσάρμοστων.
Στήνουν Ευρωζώνη τριών ταχυτήτων με... κυβέρνηση των «6»

Πρόκειται πάντως για μια πρόταση που δεν απαντά στο προαπαιτούμενο του Βερολίνου σε κάθε πρόταση ή σχέδιο εμβάθυνσης της Ευρωζώνης, που δεν είναι άλλο από την περαιτέρω ενίσχυση της δημοσιονομικής αυστηρότητας και πειθαρχίας ως προϋπόθεσης για συμπλήρωση της ημιτελούς ΟΝΕ με Οικονομική και Πολιτική Ένωση και συνολική θωράκιση των «19» με μεταφορά πόρων, αμοιβαιοποίηση κινδύνου και κοινό δανεισμό μέσω ευρωομολόγου.

Ευρώπη τριών ταχυτήτων;
Η συγκρότηση εντός της ΟΝΕ σκληρού πυρήνα χωρών που θα αποδέχονται κυβέρνηση της Ευρωζώνης σημαίνει στην πράξη Ε.Ε. τριών ταχυτήτων: Τρίτη ταχύτητα οι «εννέα» εκ των «28» που δεν μετέχουν στην Ευρωζώνη, δεύτερη ταχύτητα οι «13» της Ευρωζώνης των «19» που δεν θα μετέχουν στον σκληρό πυρήνα, και πρώτη ταχύτητα ο σκληρός πυρήνας των «έξι»!

Προφανώς η πρόταση Ολάντ και οι διευκρινίσεις Βαλς είναι μια θέση εκκίνησης σε έναν διάλογο, το πλαίσιο και το περιεχόμενο του οποίου θα το καθορίσει σε βαρύνοντα βαθμό η γερμανική πλευρά.



Αλλαγή στάσης των Σοσιαλδημοκρατών
Η διαφοροποίηση του Ζ. Γκάμπριελ

Το ότι η ώρα των ξεκάθαρων επιλογών για τη Γερμανία πλησιάζει το αργότερο σε ορίζοντα διετίας, το πιστοποιεί η αλλαγή στάσης του ηγέτη των Σοσιαλδημοκρατών, αντικαγκελαρίου και υπουργού Οικονομίας Γκάμπριελ. Στην τελευταία φάση της κορύφωσης της ελληνικής κρίσης ο Γκάμπριελ είχε υιοθετήσει πολύ σκληρή ρητορική απέναντι στην Αθήνα και πολλές φορές σκληρότερη από αυτήν που ασκούσε ο υπουργός Οικονομικών Σόιμπλε.

Μετά τη δραματική Σύνοδο Κορυφής των «19» στις 12 και13 Ιουλίου, ο Γκάμπριελ αποφάσισε να ανοίξει δημόσια σκληρή αντιπαράθεση με τον Σόιμπλε με αφορμή την πρόταση για πενταετές timeout της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, μια διαφοροποίηση που ξεκίνησε ως κίνηση άρνησης συνενοχής και γνώσης του σχεδίου Β και έφθασε σε συνολική διαφοροποίηση της ευρωπαϊκής πολιτικής των Σοσιαλδημοκρατών από τους Χριστιανοδημοκράτες.

Πρόκειται για εξέλιξη με βαρύνουσα σημασία, καθώς οι Σοσιαλδημοκράτες στην αρχή της Κρίσης το 2008 ως συνεταίροι του πρώτου υπό την Μέρκελ Μεγάλου Συνασπισμού -με υπουργό Οικονομικών τον Στάινμπρουκ- αρνήθηκαν και αυτοί την πρόταση Σαρκοζί για συνολική κοινή θωράκιση της Ευρωζώνης και εκτός κυβέρνησης ως αντιπολίτευση στην περίοδο 2009-2013 δεν διαφοροποιήθηκαν από την πολιτική των Μέρκελ - Σόιμπλε στη διαχείριση της Κρίσης στην Ευρωζώνη.

Τι άλλαξε στον Γκάμπριελ και τους Σοσιαλδημοκράτες; Προφανώς η διαπίστωση ότι σε αντίθεση με τους Χριστιανοδημοκράτες που οφείλουν να ελέγχουν και να κρατούν στην εκλογική βάση τους Ευρωσκεπτικιστές, το SPD μπορεί και πρέπει να επενδύσει προς την αντίθετη κατεύθυνση, την πλήρη ανάληψη του κόστους και της ευθύνης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης από τη Γερμανία.

Άλλωστε, με δεδομένη τη συναίνεση στις κοινωνικές-οικονομικές ισορροπίες, όπως τις διαμόρφωσε ο Σρέντερ μετά το 2002 στο πρόγραμμα διαρθρωτικών αλλαγών και μεταρρυθμίσεων Ατζέντα 2010, η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση μπορεί να αναδειχθεί το κατάλληλο πεδίο για την προσέλκυση ακόμη και των κεντρώων μετριοπαθών ψηφοφόρων που σήμερα ψηφίζουν CDU-CSU.

Είναι από όλα τα παραπάνω αθροιστικά προφανές ότι η κορύφωση της ελληνικής κρίσης επιτάχυνε τη συνειδητοποίηση του ότι το σημερινό status quo στην Ευρωζώνη της θεσμικής ακινησίας και της αποδοχής της μονομερούς γερμανικής δημοσιονομικής λιτότητας -την όποια όλοι αμφισβητούν αλλά όχι έμπρακτα σε επίπεδο αρμόδιων θεσμικών οργάνων- βρίσκεται κοντά στο τέλος του.



Οι εκλογικές αναμετρήσεις έως το 2017, που ίσως αλλάξουν τα δεδομένα
Μια κρίσιμη διετία για το μέλλον της Ευρώπης

Η ελληνική κρίση δεν αφορούσε μια ιδιαιτερότητα και μια εξαίρεση, αλλά ήταν το πρελούδιο σε μια κρίσιμη διετία από σήμερα μέχρι και το φθινόπωρο του 2017:

Το Φθινόπωρο του 2015 βουλευτικές εκλογές πρώτα στην Πορτογαλία και στη συνέχεια στην Ισπανία, με ζητούμενο αν θα προκύψουν κυβερνητικά σχήματα με κορμό την παραδοσιακή Σοσιαλδημοκρατία-Κεντροαριστερά, σε συνεργασία με κόμματα και μορφώματα παλαιά ή νέα από την Αριστερά, που θα έχουν ως στόχο τη διόρθωση σε πρώτη φάση και την ανατροπή στη συνέχεια των μονομερών πολιτικών δημοσιονομικής λιτότητας.

Δεύτερον, μέσα στο 2016 το δημοψήφισμα στη Βρετανία για την παραμονή ή όχι της χώρας στην Ε.Ε. Παρά το γεγονός ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είναι εκτός Ευρωζώνης, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος πρώτον, θα επηρεάσει την πορεία του Εθνικού Μετώπου της Λεπέν στη Γαλλία και δεύτερον, την πορεία της Λέγκας του Βορρά, του Κινήματος των Πέντε Αστέρων στην Ιταλία. Με δύο λόγια, σχέση συγκοινωνούντων δοχείων ανάμεσα στις πολιτικές εξελίξεις στην εκτός ΟΝΕ Βρετανία και στη δεύτερη και τρίτη κατά σειρά Οικονομία της Ευρωζώνης!

Τρίτον, οι βουλευτικές και η προεδρική εκλογή στη Γαλλία την άνοιξη του 2017. Με τα σημερινά δεδομένα σε ό,τι αφορά την προεδρική εκλογή, η οποία προκαθορίζει και το αποτέλεσμα των βουλευτικών, θα είναι μια αναμέτρηση ανάμεσα στη σκληρή Δεξιά του Σαρκοζί, με σύνθημα πλήρη ευθυγράμμιση με τη Γερμανία και την Ακροδεξιά της Λεπέν, που ήδη έχει ως λάβαρο τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την αποχώρηση της Γαλλίας από την Ε.Ε.

Τέλος, τέταρτον, οι βουλευτικές εκλογές στη Γερμανία το Φθινόπωρο του 2017, που εκ των πραγμάτων θα επηρεασθούν καθοριστικά από τις παραπάνω εξελίξεις, με τη γερμανική πολιτική ελίτ αλλά και τους ψηφοφόρους να καλούνται να προχωρήσουν σε ξεκάθαρες επιλογές.