Η οικονομία, όμηρος των πολιτικών εξελίξεων

Στην κόψη μιας αβέβαιης εκλογικής αναμέτρησης και υπό τον φόβο ενός άδηλου πολιτικού τοπίου την επόμενη ημέρα της κάλπης βρίσκεται η ελληνική οικονομία.



Με την προεκλογική περίοδο να μην έχει ουσιαστικά ξεκινήσει (αφού πρέπει να ολοκληρωθεί η διαδικασία των διερευνητικών εντολών), τα πρώτα σημάδια των επιπτώσεων στη χώρα έχουν αρχίσει να γίνονται ορατά.

«Επέστρεψε η αβεβαιότητα, όμως, αυτή τη φορά μιλάμε για μια οικονομία που βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού και που η υπογραφή του Μνημονίου έδωσε απλά πρόσκαιρη ανακούφιση», λένε παράγοντες της αγοράς που επισείουν τον φόβο της ακυβερνησίας. Μια χώρα που βρίσκεται σε καθεστώς capital controls, με τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων να «πνίγουν» τις επιχειρήσεις, ο Σεπτέμβριος που έρχεται σε λίγες ημέρες αναμένεται να είναι ιδιαίτερα «θερμός».

Οι φόβοι για λουκέτα ακόμη και σε υγιείς επιχειρήσεις και η αύξηση της ανεργίας ενισχύονται από τον προεκλογικό κύκλο και την πολιτική πόλωση. Η Ελλάδα μπορεί να πλήρωσε τις υποχρεώσεις της στο εξωτερικό με την πρώτη δόση από τον ESM, όμως, η πραγματική οικονομία στενάζει. Η κατανάλωση υποχωρεί δραματικά, ενώ έχει και στο παρελθόν παρατηρηθεί ότι οι εκλογές αναγκάζουν τους πολίτες να «μαζευτούν» ακόμη περισσότερο και να είναι πιο απαισιόδοξοι για το μέλλον.

Ειδικά αυτή την περίοδο όπου όλοι είναι εναντίον όλων και ο επόμενος μήνας αναμένεται να περάσει κάτω από βαθιά πολιτική πόλωση με ανυπολόγιστες συνέπειες. Κι αυτό διότι μειώνονται οι ελπίδες για μια εθνική συνεννόηση, πριν και μετά τις κάλπες, προκειμένου να σταθεροποιηθεί η οικονομία, που μόλις βγήκε από την εντατική.

Τα πρώτα σημάδια
Η νέα προσφυγή στις κάλπες αλλάζει εκ νέου επί τα χείρω τις προβλέψεις για την ελληνική οικονομία. Ήδη τα πρώτα σημάδια φάνηκαν από την αντίδραση του Χρηματιστηρίου στη διάρκεια των δύο τελευταίων συνεδριάσεων, με τον Γενικό Δείκτη αλλά και τις μετοχές των τεσσάρων συστημικών τραπεζών να καταγράφουν σημαντικές απώλειες.

Η «εξαΰλωση» μετοχών μεγάλων εταιρειών και τραπεζών ασφαλώς προκαλεί ανησυχία για την πορεία γενικότερα της οικονομίας. Ένα ακόμη στοιχείο που δείχνει ότι η χώρα και η οικονομία εισέρχεται σε αχαρτογράφητα νερά είναι το θέμα των τραπεζών. Η ανακεφαλαιοποίηση θα έπρεπε να μπαίνει στην τελική της φάση, ώστε οι τράπεζες να μπορέσουν να λειτουργήσουν εκ νέου κανονικά και να ενισχύσουν την πραγματική οικονομία με νέα κεφάλαια.

Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι αν μη τι άλλο θα παρατηρηθεί κάποιου είδους καθυστέρηση στην κεφαλαιακή «ένεση» των τραπεζών, με το ποσό των 10 δισ. ευρώ που ήδη υπάρχει σε ειδικό λογαριασμό του ESM. Και αυτό διότι τουλάχιστον μέχρι τις αρχές του επόμενου μήνα ή ακόμη και τα μέσα Οκτωβρίου δεν μπορούν να διατεθούν τα χρήματα αυτά και θα μένουν «παρκαρισμένα», παρά το γεγονός ότι ήδη έχουν προστεθεί στο δημόσιο χρέος.

Κατά συνέπεια η πλήρης επαναλειτουργία των τραπεζών αναβάλλεται και αυτό σημαίνει σε απλά οικονομικά ότι η αναμενόμενη ύφεση για το δεύτερο εξάμηνο του έτους, μπορεί να είναι βαθύτερη, αφού δημιουργούνται όλες εκείνες οι συνθήκες που την τροφοδοτούν. Οι προβλέψεις για ύφεση πάνω από 3% εξαιτίας της εξάμηνης διαπραγμάτευσης και των capital controls ενδεχομένως να αναθεωρηθεί επί τα χείρω, κάτι που σημαίνει ότι τους επόμενους μήνες οι δανειστές θα ζητήσουν νέα μέτρα για να καλυφθεί η «μαύρη τρύπα».

Ομως και η πραγματική οικονομία δεν έχει κανένα λόγο να αισιοδοξεί από τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται. Τα οφέλη που προέκυψαν από την υπογραφή της συμφωνίας ανάμεσα στην Ελλάδα και τους δανειστές, τείνουν να ακυρωθούν στην πράξη. Ίσως η πιο αφανής επίπτωση, αλλά μάλλον η πιο σημαντική, είναι η επιδείνωση της πραγματικής οικονομίας. Ήδη πολλές επιχειρήσεις προχώρησαν μέσα στην καλοκαίρι σε μερική αναστολή των δραστηριοτήτων τους, παρέχοντας υποχρεωτική άδεια στο προσωπικό τους.

Όλες αυτές ανέμεναν τον Σεπτέμβριο το σκηνικό να έχει ξεκαθαρίσει. Αντ΄ αυτού η κατάσταση επιδεινώνεται και ως εκ τούτου αρκετές επιχειρήσεις θα αναγκαστούν εκ των πραγμάτων να προχωρήσουν σε απολύσεις και νέες μειώσεις μισθών. Μία τέτοια κατάσταση θα λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά προς την επιδείνωση των δεικτών της οικονομίας. Δυστυχώς, η πορεία αυτή για πλήθος επιχειρήσεων και εργαζομένων είναι μη αναστρέψιμη.

Οι δανειστές
Ενα ακόμη ζήτημα κάθε άλλο παρά ήσσονος σημασίας είναι η σχέση της χώρας με τους δανειστές. Με βάση το πρόγραμμα που έχει συμφωνηθεί και γίνει νόμος του ελληνικού κράτους, το επόμενο διάστημα θα πρέπει να ψηφιστεί μία σειρά από εφαρμοστικούς νόμους και να βγουν υπουργικές αποφάσεις.

Ολα αυτά ακυρώνονται μέχρι τη συγκρότηση της επόμενης κυβέρνησης. Ως εκ τούτου η προγραμματισμένη αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας τον Οκτώβριο είναι πολύ πιθανό να πάει πίσω. Αυτό σημαίνει πως δεν θα υπάρξει νέα εκταμίευση χρημάτων που προβλέπονται από το Μνημόνιο. Όμως, οι υποχρεώσεις προς το εσωτερικό και το εξωτερικό τρέχουν και η νέα κυβέρνηση ή η μεταβατική θα πρέπει να τις καλύψουν άμεσα.

Ελληνες και οι ξένοι αναλυτές εκτιμούν ότι η ζημιά θα περιοριστεί μόνον εφόσον από τις εκλογές προκύψει ένα ξεκαθαρίσει το πολιτικό τοπίο και ενδεχομένως η επόμενη κυβέρνηση να είναι πιο δυνατή για την εφαρμογή του προγράμματος. Ωστόσο, αυτό απομένει να αποδειχθεί, αφού η βούληση του εκλογικού σώματος είναι κάτι που δεν μπορεί να προβλεφθεί.

Οι φόβοι της ακυβερνησίας ενισχύονται από τον πλήρη κατακερματισμό του πολιτικού συστήματος και αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις θα πρέπει να γίνουν πολύ μεγάλες υποχωρήσεις απ' όλα τα κόμματα, ώστε να προκύψει μια κυβέρνηση που θα μπορέσει να διαχειριστεί τα μείζονα προβλήματα της οικονομίας, αλλά και το μεταναστευτικό που απειλεί να τινάξει στον αέρα τη χώρα.

Η χώρα βρίσκεται σε μια ακόμη κρίσιμη στιγμή. Βαδίζει σε τεντωμένο σκοινί και σίγουρα η εκλογική αναμέτρηση της 20ής Σεπτεμβρίου δεν έχει καμιά σχέση με αυτές του 2012 ή με του Ιανουαρίου του 2015. Η κατάσταση της οικονομίας έχει επιδεινωθεί σε τέτοιο βαθμό που το «ατύχημα» μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή.