Βαθιά ύφεση, αν δεν εφαρμοστεί το μνημόνιο

Τώρα, πια, σημασία έχει η εφαρμογή του Μνημονίου, με όσες βελτιώσεις είναι ακόμη δυνατές, καθώς εάν αποτύχει, διακυβεύεται η επιστροφή στην ανάπτυξη, προειδοποιεί το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής.




Ασκεί έντονη κριτική στο σχέδιο της κυβέρνησης για τη μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού, καθώς, όπως υποστηρίζει, μεταξύ άλλων ετεροχρονίζει το πρόβλημα στις επόμενες γενεές. Παράλληλα προειδοποιεί πως οι επαναλαμβανόμενες διαβεβαιώσεις του αρμοδίου υπουργού για «διασφάλιση των σημερινών συντάξεων» δύσκολα υποκρύπτουν τις απώλειες των σημερινών απασχολούμενων και επόμενων γενεών συνταξιούχων και «εκτός τούτου είναι αμφίβολο εάν μπορούν να τηρηθούν μετά από δύο - τρία χρόνια». Το Γραφείο Προϋπολογισμού εκτιμά πως απαιτείται συναίνεση, κάνοντας λόγο για πολιτικούς κινδύνους στην εφαρμογή του Μνημονίου, τονίζει πως το τελικό αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί και από τη στάση της αντιπολίτευσης και δεν πρέπει να υποτιμάται ο κίνδυνος να αποτύχει το πρόγραμμα, πολιτικά, ενώ προειδοποιεί πως η συνεχής αύξηση φόρων σε περιβάλλον οικονομικής ασφυξίας δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική, αφού «ενισχύει την ύφεση και ακυρώνει επενδυτικά σχέδια». Υπογραμμίζει δε πως είναι κακός οιωνός η απότομη άνοδος των ληξιπρόθεσμων οφειλών των φορολογουμένων, ενώ διατηρεί επιφυλάξεις για το εάν δεν θα υπάρξει φέτος δημοσιονομικό κενό, όπως υποστηρίζει η κυβέρνηση. Την ίδια ώρα δεν αποκλείει το ενδεχόμενο, μετά το τρίτο Μνημόνιο, να απαιτηθεί προληπτική γραμμή πίστωσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ESM) ενώ ξεκαθαρίζει πως η χώρα θα υπάγεται σε καθεστώς «ενισχυμένης εποπτείας» και ο δρόμος προς την αποκατάσταση της ομαλότητας θα είναι και μακρύς και δύσβατος.

Σύμφωνα με την τριμηνιαία έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής (ΓΠΒ):

1. «Χωρίς μεταρρυθμίσεις που δημιουργούν ένα ευνοϊκό κλίμα για την υγιή επιχειρηματικότητα και δεν συσκοτίζονται από αμφίσημες δηλώσεις και αντιφατικές πρακτικές, η χώρα θα εγκλωβιστεί σε συσταλτικά μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής, που θα εντείνουν την ύφεση και θα καταλήξουμε σε ένα σπιράλ προς τα κάτω».

2. H μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού είναι «αδήριτη ανάγκη» καθώς η έκρηξη του ασφαλιστικού συστήματος είναι προ των πυλών. Ωστόσο το ζητούμενο πρέπει να είναι μια μακροπρόθεσμη λύση και όχι απλώς η επίτευξη των στόχων του Μνημονίου, το πολιτικό κόστος της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης είναι τεράστιο και προύποθέτει συναίνεση αλλά το σχέδιο του Γ. Κατρούγκαλου, επιφέρει μεγάλες αλλαγές στο συνταξιοδοτικό σύστημα, αλλά «γεννά πολλά ερωτήματα για το αν τελικά μπορεέ να οδηγήσει σε ένα βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα».

3. Όπως σημειώνει, μεταξύ άλλων, από τη μία πλευρά η κυβέρνηση με τη σταδιακή μείωση της προσωπικής διαφοράς, ρύθμιση που εκπέμπει «λάθος μηνύματα» «μεταθέτει το τίμημα στο μέλλον, με ένα στοίχημα υψηλού ρίσκου ότι η οικονομική μεγέθυνση θα καλύψει τις μειώσεις που θα επέλθουν». Από την άλλη, θεωρεί πως είναι θετική η προσπάθεια για οροφές στις διπλές συντάξεις και για κατάργηση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων.

4. Θεωρεί πως εάν δεν αναληφθεί αποφασιστική δράση και δεν γίνουν οι αναγκαίες επιλογές η ίδια η πορεία της οικονομίας θα εκβιάσει λύσεις που είναι ανεπιθύμητες. «Αρκεί να σκεφτούμε τι θα συμβεί στις συντάξεις εάν δεν γίνει βιώσιμο το ασφαλιστικό τα επόμενα χρόνια», αναφέρει η έκθεση και εκτιμούν παράλληλα πως οι υψηλότερες ασφαλιστικές εισφορές σε μια εποχή γενικότερων αυξήσεων της φορολογίας μπορεί να επιβραδύνουν την επιστροφή στην ανάπτυξη και να δημιουργήσουν μελλοντικά προβλήματα ανατρέποντας τις προβλέψεις για την εξέλιξη του ΑΕΠ στις οποίες βασίζεται η εκτίμηση της βιωσιμότητας.

5. Σημειώνει πάντως πως σε ένα πολύπλοκο σύστημα, κάθε παρέμβαση σε οποιοδήποτε σημείο μπορεί να έχει και δυσμενείς επιπτώσεις σε άλλες παραμέτρους, δίνοντας ως παράδειγμα τις σημερινές συντάξεις που επιτρέπουν τη στήριξη των νέων ανέργων στο πλαίσιο της οικογενειακής αλληλεγγύης. Δεν διστάζει δε να προειδοποιήσει πως ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων της κυβέρνησης με τους κλιμακούμενους συντελεστές δημιουργεί κίνητρα για περαιτέρω αύξηση της μαύρης εργασίας, της εισφοροδιαφυγής αλλά και της φοροδιαφυγής.

6. Ζητά παράλληλα εξάλειψη πάσης φύσεως πελατειακών και συντεχνειακών στρεβλώσεων και θεσμική διασφάλιση ότι αποκλείονται στο μέλλον ευνοϊκές διακρίσεις υπέρ διαφόρων κοινωνικών ομάδων, καθώς τότε το σύστημα δεν θα είναι μόνο δικαιότερο, αλλα και θα συμβάλει στην εξυγίανση της πολιτικής διαδικασίας.

7. Σύμφωνα με το Γραφείο, η μεγάλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία υπέρ του τρίτου μνημονίου παραμένει μείζον πολιτικό γεγονός και συνιστά λόγο αισιοδοξίας, καθώς ήταν ένα πρώτο βήμα για να αναιρεθεί ο διχασμός της πολιτικής και των πολιτών σε μνημονιακούς και αντιμνημονιακούς και να δημιουργήσει ελάχιστη συναίνεση για «τους κανόνες του παιχνιδιού». Παρόλα αυτά τονίζει πως «οι κίνδυνοι είναι πολιτικοί».

8. Εκτιμούν πως ο πρώτος έλεγχος του προγράμματος θα έχει κλείσει μέχρι τον Μάρτιο - Απρίλιο και τον Απρίλιο υπό κανονικές συνθήκες θα μπορέσουν να ξεκινήσουν οι συζητήσεις για το χρέος. Γεγονός είναι ότι το πρώτο εξάμηνο του 2015 θα καταγραφεί στην ιστορία ως μια διαδικασία πολιτικής προσαρμογής που, παρ’ όλο που βελτίωσε ορισμένους στόχους, κόστισε στη χώρα και περιέπλεξε τα προβλήματα.

9. Για το δημοσιονομικό κενό τονίζει πως κατά την κυβέρνηση δεν υπάρχει θέμα. Ωστόσο οι καθυστερήσεις που έχουν σημειωθεί δημιουργούν κάποιες ανησυχίες καθώς πολλά από τα μέτρα που έχουν καθυστερήσει έχουν δημοσιονομικό αποτέλεσμα φέτος και προέρχονται κυρίως από το νέο ασφαλιστικό, τις εκκρεμείς παρεμβάσεις για το φορολογικό νομοσχέδιο αλλά και τις εφαρμοστικές παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν για να διασφαλιστεί η μείωση των αμυντικών δαπανών κατά 500 εκατ. ευρώ φέτος.

10. Σχετικά με το χρέος επαναλαμβάνουν τη θέση του Γραφείου υπέρ μιας τολμηρής λύσης από την Ε.Ε. σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αφού και άλλες χώρες της Ε.Ε. αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Εκτιμά δε πως η διαχείριση - αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι πολιτικό θέμα, και είναι θέμα που θα πρέπει να λυθεί άμεσα και αποτελεσματικά καθώς όσο το κλίμα αβεβαιότητας παραμένει, παράγοντες καθοριστικοί για την ανάπτυξη, όπως οι ιδιωτικές επενδύσεις, γίνονται μέρος του προβλήματος αντί να αποτελούν λύση.

Κακός οιωνός
Υπογραμμίζει πως είναι κακός οιωνός η απότομη άνοδος των ληξιπρόθεσμων οφειλών των φορολογουμένων, ενώ διατηρεί επιφυλάξεις για το εάν δεν θα υπάρξει φέτος δημοσιονομικό κενό, όπως υποστηρίζει η κυβέρνηση.

• Σύμφωνα με την τριμηνιαία έκθεση του ΓΠΒ, εάν δεν αναληφθεί αποφασιστική δράση και δεν γίνουν οι αναγκαίες επιλογές, η ίδια η πορεία της οικονομίας θα εκβιάσει λύσεις που είναι ανεπιθύμητες. «Αρκεί να σκεφτούμε τι θα συμβεί στις συντάξεις εάν δεν γίνει βιώσιμο το ασφαλιστικό τα επόμενα χρόνια», αναφέρει η έκθεση και εκτιμούν παράλληλα πως οι υψηλότερες ασφαλιστικές εισφορές σε μια εποχή γενικότερων αυξήσεων της φορολογίας μπορεί να επιβραδύνουν την επιστροφή στην ανάπτυξη.