Μακριά από την ευρωπαϊκή εμπειρία το σχέδιο του νέου Ασφαλιστικού

Σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες τα ασφαλιστικά συστήματα αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν προβλήματα.



Η γήρανση των πληθυσμών σε συνδυασμό με τη μείωση των θέσεων εργασίας, κυρίως λόγω της εφαρμογής των σύγχρονων τεχνολογιών και της μεταφοράς μεγάλων παραγωγικών μονάδων σε τρίτες χώρες, η πλήρης ωρίμαση των συστημάτων σε όλη πλέον την Ευρώπη, αποτελούν τις βασικές αιτίες των προβλημάτων. Όλες οι χώρες -και η Ελλάδα- υποχρεώθηκαν να κάνουν σημαντικές παρεμβάσεις με στόχο να εξασφαλιστεί βιωσιμότητα στα συστήματά τους. Υπάρχει πλούσια πλέον εμπειρία από το τι έγινε σε κάθε χώρα. Και σήμερα στην Ελλάδα ζούμε, για ακόμη μια φορά, στον ρυθμό μιας νέας μεταρρύθμισης, με όλες τις αντιδράσεις που έχουν μαζικό αναμφίβολα χαρακτήρα.

Ένα κεντρικό, λοιπόν, επίκαιρο ερώτημα που προβάλλει, είναι γιατί άραγε δεν αξιοποιούμε την ευρωπαϊκή εμπειρία; Γιατί θα πρέπει να αντιγράφουμε και μάλιστα με το χειρότερο τρόπο, όσα συνέβησαν τα τελευταία 20 -30 χρόνια στις άλλες χώρες;

Όλες οι χώρες προχώρησαν σε ενοποιήσεις ταμείων για να δημιουργήσουν ευρύτερες ασφαλιστικές ομάδες, να ενισχύσουν τα χαρακτηριστικά της αλληλεγγύης και να ενιαιοποιήσουν τους κανόνες ασφάλισης και απονομής των παροχών.

Πουθενά όμως δεν δημιούργησαν, όπως σχεδιάζει η δική μας κυβέρνηση, ένα και μόνο ταμείο, για μισθωτούς, ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες, δημοσίους υπαλλήλους και μάλιστα χωρίς ένα πλαίσιο σαφές και οργανωμένο ανάπτυξης ταμείων συμπληρωματικών παροχών.

Σε πολλές χώρες υπάρχει σύνδεση των ασφαλιστικών εισφορών με τα εισοδήματα, όμως, με μια αναλογικότητα έτσι ώστε να υπάρχει ένα δικαιότερο σύστημα συμμετοχής στη χρηματοδότηση των ταμείων.

Πουθενά, όμως, δεν συνδέθηκε ευθέως το εισόδημα με τις ασφαλιστικές εισφορές, με τη μορφή που επιχειρείται να γίνει στη χώρα μας, ως ένα δεύτερο βαρύ φορολογικό «φορτίο» που θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη φοροδιαφυγή και εισφοροδιαφυγή, αλλά και στην εξόντωση συνεπών επιχειρήσεων και επαγγελματιών.

Όλα τα ασφαλιστικά συστήματα εμπεριέχουν τα χαρακτηριστικά της αναδιανομής και της αλληλεγγύης. Δεν θα ήταν κοινωνική ασφάλιση στα πλαίσια ενός ευρύτερου κοινωνικού κράτους, εάν οι συγκριτικά φτωχότεροι των εργαζομένων και των πολιτών συνολικά δεν είχαν για κάθε ασφαλιστικό κίνδυνο, τα γηρατειά , την ασθένεια, την αναπηρία, ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης.

Εάν όμως αυτό είναι και πρέπει να είναι επιβεβλημένο, άλλο τόσο επιβεβλημένη είναι η τήρηση των κανόνων της αναλογικότητας, σε ό,τι αφορά το επίπεδο των συντάξεων. Το εισόδημα του συνταξιούχου, που δεν είναι βεβαίως άτομο με αναπηρία, δεν μπορεί να μη συνδέεται με τη συνεισφορά του ιδίου στο σύστημα, δεν μπορεί να πληρώνει χωρίς κίνητρο, δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για ένα σύστημα «μεροληπτικά ταξικό» σε βάρος εκείνου που είναι συνεπής, ούτε να ενοχοποιούμε τον συνταξιούχο των 1.200 ευρώ που πλήρωσε μια ζωή για να εξασφαλίσει αυτό το ποσό.

Σε όλες τις χώρες ή τουλάχιστον στις περισσότερες, έχουν αξιοποιηθεί στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό τα σύγχρονα τεχνικά μέσα και μεθόδους οργάνωσης και λειτουργίας, με θεαματικά αποτελέσματα στον τομέα του ελέγχου της εισφοροδιαφυγής και των δαπανών.

Έχουμε και στη χώρα μας απτά παραδείγματα για το τι μπορεί να σημαίνει η αξιοποίηση τέτοιων μέσων και νέων μεθόδων οργάνωσης. Με ένα ατελές σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης που εφαρμόστηκε από το 2010, με ένα ενιαίο κέντρο ελέγχου των συντάξεων, το γνωστό σήμερα ως πρόγραμμα «ΗΛΙΟΣ», με το ενιαίο Κέντρο Πιστοποίησης Αναπηρίας, με τη σύσταση του ΕΟΠΥΥ, το αποτέλεσμα ήταν να μειωθεί η ετήσια δαπάνη κατά περίπου 6 δισ. ευρώ.

Εάν σήμερα, όπως συμβαίνει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες που δεν χρειάστηκε να... χρεοκοπήσουν για να προχωρήσουν τις αλλαγές, είχαμε σε πλήρη ανάπτυξη ένα ολοκληρωμένο ηλεκτρονικό σύστημα παρακολούθησης των δαπανών υγείας, αλλά και των πληρωμών, εάν ο ΕΟΠΥΥ είχε αναλάβει τον ρόλο ενός ισχυρού διαπραγματευτή για την αγορά υπηρεσιών υγείας, εάν είχε εφαρμοστεί η κάρτα εργασίας και η ταυτόχρονη πληρωμή μισθών, εισφορών και φόρου μισθωτών υπηρεσιών μέσα από το τραπεζικό σύστημα, ψηφισμένες ρυθμίσεις από το τέλος του 2011, εάν σε συνέχεια του Κέντρου Ελέγχου Ασφαλιστικών Εισφορών (ΚΕΑΟ) είχαμε ένα ενιαίο μηχανισμό ελέγχου της εισφοροδιαφυγής και φοροδιαφυγής, μήπως δεν μιλούσαμε για νέες μειώσεις στις συντάξεις; Προφανώς το ασφαλιστικό πρόβλημα δεν είναι μόνο οργανωτικό, αλλά πόσο μπορεί να εμπιστεύεται ο πολίτης το ταμείο του, όταν για να καταμετρηθεί ο χρόνος ασφάλισής του απαιτούνται δύο χρόνια και τρία για να πάρει τη σύνταξή του; Εάν όμως δεν μπορείς να λύσεις τέτοια προβλήματα, πως είναι δυνατόν να πείσεις ότι μπορείς να λύσεις τα... μεγαλύτερα;