H Ενδιάμεση Έκθεση της ΤτΕ, λίγες ημέρες
πριν τα Χριστούγεννα, άνοιξε πρόωρα την ατζέντα της επόμενης ημέρας για
το κλείσιμο του τρίτου προγράμματος.
Υπάρχει πράγματι "θέμα" ή πρόκειται για
άλλη μία "φιλοφρόνηση" μεταξύ Κυβέρνησης και Διοικητή της ΤτΕ; Έχει
κάποια σχέση η "υβριδική" συμφωνία, που είχε σχετικά πρόσφατα αναφέρει
ως το πλέον πιθανό ενδεχόμενο, στέλεχος της Κομισιόν που είχε επισκεφθεί
την Αθήνα για να "ζυμώσει στα ΜΜΕ τις σκέψεις που υπάρχουν στην
τρέχουσα συγκυρία, με την προληπτική γραμμή στήριξης που ανέφερε ο κ.
Στουρνάρας; Κι σε τι αλήθεια διαφέρουν, αν διαφέρουν;
Τα ερωτήματα είναι μεν πρόωρα, αλλά έχουν αντικειμενικά τεθεί στο τραπέζι από όλες τις πλευρές και απαιτούν κάποιες ξεκάθαρες προϋποθέσεις για να αναζητηθούν οι όποιες απαντήσεις.
Σημείο πρώτο. Από το φθινόπωρο του 2016, ήτοι πολύ πριν από την περιπετειώδη ολοκλήρωση της Β΄ Αξιολόγησης, στην Κομισιόν η επικρατούσα άποψη για την οποία είχε ενημερωθεί και είχε γράψει το Capital.gr, είχε στο κέντρο της την θέση ότι την άνοιξη του 2018 η Ελλάδα θα πρέπει να συζητήσει και να συμφωνήσει με τους θεσμούς (ανεξαρτήτως της παρουσίας ή μη του ΔΝΤ) το πλαίσιο της επόμενης ημέρας μετά την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος. Το πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με την ίδια "ιδέα", θα διαμορφωνόταν σχεδόν παράλληλα, αλλά και σε συνάρτηση με την τέταρτη αξιολόγηση, αλλά θα είχε σαν βάση της ότι δεν θα υπάρξει άλλη οικονομική βοήθεια με την μορφή προγράμματος. Πολύ περισσότερο μάλιστα που το τρίτο πρόγραμμα προβλεπόταν ότι δεν θα χρειασθεί να εξαντλήσει το σύνολο του δανείου των 86 δισ. ευρώ. Θα προβλέπει όμως το πλαίσιο αυτό πώς η Ελλάδα θα ολοκληρώσει τον κύκλο των μεταρρυθμίσεων, για τις οποίες έχει δεσμευθεί η κυβέρνηση σε έναν ορίζοντα ικανό να καλύψει τις απαιτήσεις των στόχων του πρωτογενούς πλεονάσματος που έχουν συμφωνηθεί.
Σημείο δεύτερο. Το πρόγραμμα με την τρίτη αξιολόγηση αξιολογείται ήδη ότι είναι on track, ειδικά μετά τις νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν στους πλειστηριασμούς και οι οποίες ήταν και παραμένουν το "κλειδί" για τους θεσμούς όσο αφορά στην τρίτη αξιολόγηση. Εφ’ όσον δεν υπάρξουν ανατροπές μέχρι τις 22 Ιανουαρίου (Eurogroup), φαίνεται ότι ο στόχος των αυξημένων εκταμιεύσεων που συνδέονται με την τρίτη αξιολόγηση μπορεί να ικανοποιηθεί μάλλον σε δόσεις. Ήδη στον ESM ο σχετικός σχεδιασμός έχει δρομολογηθεί. Η καθυστέρηση στη συγκρότηση της κυβέρνησης στη Γερμανία δεν αποτελεί έτσι κι αλλιώς πρόβλημα καθώς οι σχετικές διαδικασίες ακολουθούν τα ήδη συμφωνηθέντα. Θα υπήρχε σοβαρό πρόβλημα όμως αν ο κ. Σόιμπλε θα έπρεπε να ενορχηστρώσει στη γερμανική Βουλή μια παρέμβαση για την υποστήριξη πρότασης για ένα νέο δάνειο ή μία οποιουδήποτε είδους νέα δανειακή στήριξη της Ελλάδας (ECCL ή PCCL). Τις ίδιες δυσκολίες θα είχαν και άλλα ευρωπαϊκά κοινοβούλια ένα χρόνο πριν από τις Ευρωεκλογές του 2019.
Σημείο τρίτο. Η "υβριδική" πλατφόρμα, για την οποία ετοιμάζεται η Κομισιόν και είναι σε γνώση τόσο του ESM, όσο και της ΕΚΤ, δεν περιλαμβάνει νέο δάνειο, αλλά περιλαμβάνει conditionalities που αφορούν στην εποπτεία της ελληνικής οικονομίας για τα χρόνια που συνδέονται με την απομείωση του χρέους σε επίπεδα αποδεκτά από το Δημοσιονομικό Σύμφωνο Σταθερότητας, το οποίο θα ενσωματωθεί στο κοινοτικό δίκαιο. Η εποπτεία αυτή είναι ιδιαίτερα αυστηρή όσον αφορά τους δημοσιονομικούς στόχους χωρίς να συνδέεται με δανειακή στήριξη.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, η προληπτική γραμμή στήριξης, είτε στη μορφή της ECCL, είτε με την δομή της PCCL, θα είναι διαθέσιμη σε περίπτωση που ο "σπασμένος ελληνικός κρίκος" δεν καταφέρει να επανέλθει σταδιακά στην ευρωπαϊκή δημοσιονομική νομιμότητα, είτε για εσωτερικούς, είτε για εξωτερικούς λόγους. Κρίσιμο στοιχείο αυτών των εναλλακτικών είναι η σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος, αλλά σύμφωνα με πληροφορίες του Capital.gr, στην ΕΚΤ και τον SSM η εκτίμηση που κατ’ αρχήν είναι διαθέσιμη τείνει στο ότι οι ελληνικές συστημικές τράπεζες δεν θα έχουν πρόβλημα με τα stress test ή ακόμα και αν έχουν, αυτό θα είναι διαχειρίσιμο στο συνολικό πλαίσιο.
Βέβαια, όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι έχει "κολλήσει" ο σπασμένος κρίκος της ελληνικής οικονομίας, αλλά ότι η διαχείριση του προβλήματος μπορεί να γίνει σε πλαίσια που να μπορούν πολιτικά και οικονομικά να αντιμετωπισθούν στο πλαίσιο της Ευρωζώνης, με τις αλλαγές που πρόκειται να δρομολογηθούν μετά τη συγκρότηση της νέας γερμανικής κυβέρνησης. Με άλλα λόγια, η επισήμανση του κ. Στουρνάρα, ενώ αφορά σε μία πραγματική κατάσταση για την ελληνική οικονομία, δεν φαίνεται να "ταιριάζει" στις ανάγκες της Ευρωζώνης τουλάχιστον μέχρι τις Ευρωεκλογές του 2019...
Τα ερωτήματα είναι μεν πρόωρα, αλλά έχουν αντικειμενικά τεθεί στο τραπέζι από όλες τις πλευρές και απαιτούν κάποιες ξεκάθαρες προϋποθέσεις για να αναζητηθούν οι όποιες απαντήσεις.
Σημείο πρώτο. Από το φθινόπωρο του 2016, ήτοι πολύ πριν από την περιπετειώδη ολοκλήρωση της Β΄ Αξιολόγησης, στην Κομισιόν η επικρατούσα άποψη για την οποία είχε ενημερωθεί και είχε γράψει το Capital.gr, είχε στο κέντρο της την θέση ότι την άνοιξη του 2018 η Ελλάδα θα πρέπει να συζητήσει και να συμφωνήσει με τους θεσμούς (ανεξαρτήτως της παρουσίας ή μη του ΔΝΤ) το πλαίσιο της επόμενης ημέρας μετά την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος. Το πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με την ίδια "ιδέα", θα διαμορφωνόταν σχεδόν παράλληλα, αλλά και σε συνάρτηση με την τέταρτη αξιολόγηση, αλλά θα είχε σαν βάση της ότι δεν θα υπάρξει άλλη οικονομική βοήθεια με την μορφή προγράμματος. Πολύ περισσότερο μάλιστα που το τρίτο πρόγραμμα προβλεπόταν ότι δεν θα χρειασθεί να εξαντλήσει το σύνολο του δανείου των 86 δισ. ευρώ. Θα προβλέπει όμως το πλαίσιο αυτό πώς η Ελλάδα θα ολοκληρώσει τον κύκλο των μεταρρυθμίσεων, για τις οποίες έχει δεσμευθεί η κυβέρνηση σε έναν ορίζοντα ικανό να καλύψει τις απαιτήσεις των στόχων του πρωτογενούς πλεονάσματος που έχουν συμφωνηθεί.
Σημείο δεύτερο. Το πρόγραμμα με την τρίτη αξιολόγηση αξιολογείται ήδη ότι είναι on track, ειδικά μετά τις νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν στους πλειστηριασμούς και οι οποίες ήταν και παραμένουν το "κλειδί" για τους θεσμούς όσο αφορά στην τρίτη αξιολόγηση. Εφ’ όσον δεν υπάρξουν ανατροπές μέχρι τις 22 Ιανουαρίου (Eurogroup), φαίνεται ότι ο στόχος των αυξημένων εκταμιεύσεων που συνδέονται με την τρίτη αξιολόγηση μπορεί να ικανοποιηθεί μάλλον σε δόσεις. Ήδη στον ESM ο σχετικός σχεδιασμός έχει δρομολογηθεί. Η καθυστέρηση στη συγκρότηση της κυβέρνησης στη Γερμανία δεν αποτελεί έτσι κι αλλιώς πρόβλημα καθώς οι σχετικές διαδικασίες ακολουθούν τα ήδη συμφωνηθέντα. Θα υπήρχε σοβαρό πρόβλημα όμως αν ο κ. Σόιμπλε θα έπρεπε να ενορχηστρώσει στη γερμανική Βουλή μια παρέμβαση για την υποστήριξη πρότασης για ένα νέο δάνειο ή μία οποιουδήποτε είδους νέα δανειακή στήριξη της Ελλάδας (ECCL ή PCCL). Τις ίδιες δυσκολίες θα είχαν και άλλα ευρωπαϊκά κοινοβούλια ένα χρόνο πριν από τις Ευρωεκλογές του 2019.
Σημείο τρίτο. Η "υβριδική" πλατφόρμα, για την οποία ετοιμάζεται η Κομισιόν και είναι σε γνώση τόσο του ESM, όσο και της ΕΚΤ, δεν περιλαμβάνει νέο δάνειο, αλλά περιλαμβάνει conditionalities που αφορούν στην εποπτεία της ελληνικής οικονομίας για τα χρόνια που συνδέονται με την απομείωση του χρέους σε επίπεδα αποδεκτά από το Δημοσιονομικό Σύμφωνο Σταθερότητας, το οποίο θα ενσωματωθεί στο κοινοτικό δίκαιο. Η εποπτεία αυτή είναι ιδιαίτερα αυστηρή όσον αφορά τους δημοσιονομικούς στόχους χωρίς να συνδέεται με δανειακή στήριξη.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, η προληπτική γραμμή στήριξης, είτε στη μορφή της ECCL, είτε με την δομή της PCCL, θα είναι διαθέσιμη σε περίπτωση που ο "σπασμένος ελληνικός κρίκος" δεν καταφέρει να επανέλθει σταδιακά στην ευρωπαϊκή δημοσιονομική νομιμότητα, είτε για εσωτερικούς, είτε για εξωτερικούς λόγους. Κρίσιμο στοιχείο αυτών των εναλλακτικών είναι η σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος, αλλά σύμφωνα με πληροφορίες του Capital.gr, στην ΕΚΤ και τον SSM η εκτίμηση που κατ’ αρχήν είναι διαθέσιμη τείνει στο ότι οι ελληνικές συστημικές τράπεζες δεν θα έχουν πρόβλημα με τα stress test ή ακόμα και αν έχουν, αυτό θα είναι διαχειρίσιμο στο συνολικό πλαίσιο.
Βέβαια, όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι έχει "κολλήσει" ο σπασμένος κρίκος της ελληνικής οικονομίας, αλλά ότι η διαχείριση του προβλήματος μπορεί να γίνει σε πλαίσια που να μπορούν πολιτικά και οικονομικά να αντιμετωπισθούν στο πλαίσιο της Ευρωζώνης, με τις αλλαγές που πρόκειται να δρομολογηθούν μετά τη συγκρότηση της νέας γερμανικής κυβέρνησης. Με άλλα λόγια, η επισήμανση του κ. Στουρνάρα, ενώ αφορά σε μία πραγματική κατάσταση για την ελληνική οικονομία, δεν φαίνεται να "ταιριάζει" στις ανάγκες της Ευρωζώνης τουλάχιστον μέχρι τις Ευρωεκλογές του 2019...
