Οχτώ αλλαγές στο "καθεστώς" που διέπει τους μονοσυνταξιούχους του τέως Ταμείου Υγειονομικών (ΤΣΑΥ), φέρνει εγκύκλιος του ΕΦΚΑ κατ’ εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου.
Υπενθυμίζεται πως ο κλάδος των μονοσυνταξιούχων υγειονομικών -ο οποίος έδινε τη δυνατότητα καταβολής επιπλέον εισφορών με στόχο την προσαύξηση της μελλοντικής σύνταξής τους - καταργήθηκε στις 31/12/2015.
Ωστόσο νωρίτερα, στις 31/12/ 2009, αποφασίστηκε ότι η ασφάλιση στον εν λόγω κλάδο διακόπτεται, με δήλωση του ασφαλισμένου υγειονομικού, χωρίς όμως επιστροφή των καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών. Κατ' εξαίρεση για όσους είχαν υπαχθεί στον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων μέχρι την ημερομηνία λήψης της παραπάνω απόφασης (σ.σ. 31/12/2009), αποφασίστηκε ότι σε περίπτωση διακοπής της ασφάλισης θα επιστρέφονται άτοκα οι καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές.
Μεγάλος αριθμός ασφαλισμένων υπέβαλε έτσι, αίτημα διαγραφής από τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων και επιστροφής των καταβληθεισών εισφορών, ενώ πολλοί ασφαλισμένοι διέκοψαν την καταβολή των ασφαλιστικών τους εισφορών στους λοιπούς κλάδους ασφάλισης θεωρώντας ότι αυτές θα συμψηφιστούν με τα προς επιστροφή ποσά από τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων. Με αποφάσεις όμως του αρμόδιου Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίφθηκαν οι σχετικές πράξεις περί επιστροφής ασφαλιστικών εισφορών, με συνέπεια να δημιουργηθεί μείζον πρόβλημα ανασφάλειας δικαίου.
Για την αντιμετώπιση των παραπάνω ζητημάτων, ο ΕΦΚΑ ξεκαθαρίζει πως:
1. Δεν επιτρέπεται η διαγραφή από τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων του πρώην ΕΤΑΑ - ΤΣΑΥ (είτε κάποιος ασφαλισμένος έχει υποβάλλει αίτηση διαγραφής, είτε όχι) και η επιστροφή σε αυτούς των οικείων ασφαλιστικών εισφορών, ως καταβληθεισών αχρεωστήτως.
2. Επιτρέπεται καταρχάς ο αναδρομικός καταλογισμός των οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών (είτε ένας ασφαλισμένος υποβάλλει αίτηση διαγραφής, είτε όχι). Ωστόσο δεν επιτρέπεται, υπό την έννοια ότι θα ακυρωθεί δικαστικώς, εφόσον το οικείο Ασφαλιστικό Ταμείο είχε επί μακρόν δημιουργήσει, με θετικές του ενέργειες, εύλογη και σταθερή πεποίθηση στον υπόχρεο ότι δεν πρέπει να καταβάλλει τις συγκεκριμένες ασφαλιστικές εισφορές και συγχρόνως διαπιστώνεται αρμοδίως ότι συντρέχει κίνδυνος σοβαρού κλονισμού της οικονομικής κατάστασης του υπόχρεου.
3. Θα επιβληθεί συγχρόνως και πρόσθετο τέλος (προσαυξήσεις) επί αναδρομικής επιβολής οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών, λόγω εκπρόθεσμης καταβολής. Δεν θα συμβεί αυτό μόνο στην περίπτωση που το οικείο Ασφαλιστικό Ταμείο είχε επί μακρόν δημιουργήσει, με θετικές του ενέργειες, εύλογη και σταθερή πεποίθηση στον υπόχρεο ότι δεν υποχρεούται να καταβάλει τις συγκεκριμένες ασφαλιστικές εισφορές. Αυτό ισχύει είτε όταν κάποιος ασφαλισμένος έχει υποβάλλει αίτηση διαγραφής, είτε όχι.
4. Δεν επιτρέπεται η επιβολή τόκων, λόγω καθυστέρησης καταβολής των οφειλόμενων εισφορών είτε κάποιος είχε υποβάλλει αίτηση διαγραφής, είτε όχι και ανεξάρτητα από το χρόνο υπαγωγής στον εν λόγω κλάδο.
5. Δεν αναζητούνται οφειλές (κεφάλαιο και προσαυξήσεις) που αφορούν σε χρόνο ασφάλισης στον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων μέχρι και 31/12/2015 (ημερομηνία κατάργησης του Κλάδου) ανεξαρτήτως του ύψους της οφειλής, και χωρίς να εξετάζεται εάν έχει υποβληθεί ή όχι αίτημα διαγραφής από τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων και επιστροφής ή συμψηφισμού των καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών. Επισημαίνεται ότι στην περίπτωση αυτή δεν υφίσταται χρόνος ασφάλισης και ως εκ τούτου ο χρόνος αυτός δεν συνυπολογίζεται για τη λήψη συνταξιοδοτικής παροχής.
Αντίστοιχα, ποσά που έχουν καταβληθεί οποτεδήποτε για χρόνο ασφάλισης στον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων δεν επιστρέφονται και ο σχετικός χρόνος ασφάλισης αξιοποιείται για τη λήψη συνταξιοδοτικής παροχής.
- Εάν όμως ο ασφαλισμένος έχει υποβάλει αίτημα διαγραφής από τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων και συμψηφισμού των καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών με τις ασφαλιστικές εισφορές των λοιπών κλάδων ασφάλισης (κύρια σύνταξη, υγειονομική περίθαλψη, εφάπαξ παροχή), και εφόσον το σχετικό αίτημα δεν έχει ανακληθεί, είναι δυνατός ο συμψηφισμός μόνο με οφειλόμενες ασφαλιστικές εισφορές του κλάδου κύριας σύνταξης (κεφάλαιο και προσαυξήσεις). Στην περίπτωση αυτή, οι ασφαλιστικές εισφορές στον κλάδο κύριας σύνταξης δεν επιβαρύνονται με τις προβλεπόμενες προσαυξήσεις λόγω εκπρόθεσμης καταβολής από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συμψηφισμού και μετά.
Σε περίπτωση που ο ασφαλισμένος σε μεταγενέστερο χρόνο επιθυμεί να εξοφλήσει την οφειλή του προς τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων μπορεί να υποβάλει αίτημα για εξόφληση μέχρι 31/12/2019 ή μέχρι την ημερομηνία υποβολής αίτησης συνταξιοδότησης εάν το αίτημα συνταξιοδότησης υποβληθεί μέχρι 31/12/2019, και ο σχετικός χρόνος ασφάλισης αξιοποιείται για τη λήψη συνταξιοδοτικής παροχής. Εντός των παραπάνω προθεσμιών μπορεί το σχετικό αίτημα να ανακληθεί.
Σημειώνεται ότι εξοφλείται το σύνολο της οφειλής προς τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων, χωρίς την επιβολή προσαυξήσεων.
Το ποσό της οφειλής εξοφλείται είτε εφάπαξ, μέχρι το τέλος του δεύτερου μήνα από την κοινοποίηση της σχετικής απόφασης, είτε σε τρεις διμηνιαίες δόσεις, με την πρώτη δόση να καταβάλλεται μέχρι το τέλος του δεύτερου μήνα από την κοινοποίηση της σχετικής απόφασης. Σε περίπτωση εκπρόθεσμης καταβολής, τα σχετικά ποσά επιβαρύνονται με τις νόμιμες προσαυξήσεις.
6. Αναζητούνται τυχόν οφειλές προς τους λοιπούς κλάδους ασφάλισης του πρώην ΕΤΑΑ - ΤΣΑΥ (κύρια σύνταξη, υγειονομική περίθαλψη, εφάπαξ παροχή) από ασφαλισμένους που έχουν υπαχθεί στον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων και είχαν αιτηθεί τη διαγραφή τους από τον εν λόγω Κλάδο.
Συγκεκριμένα:
- Εάν ο ασφαλισμένος έχει υποβάλλει αίτημα για αναδρομική διαγραφή από τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων και επιστροφή των καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών, οι οφειλές του προς τους λοιπούς κλάδους ασφάλισης αναζητούνται και επιβαρύνονται με τις προβλεπόμενες προσαυξήσεις.
- Εάν, όμως, ο ασφαλισμένος έχει υποβάλλει αίτημα για αναδρομική διαγραφή από τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων και συμψηφισμό των καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών, οι οφειλές του προς τους λοιπούς κλάδους ασφάλισης είναι απαιτητές. μπορούν, όμως, να συμψηφιστούν οι οφειλόμενες εισφορές του κλάδου κύριας σύνταξης με τις καταβληθείσες στον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων ασφαλιστικές εισφορές.
Όλες οι παραπάνω οφειλές δεν επιβαρύνονται με τις προβλεπόμενες προσαυξήσεις λόγω εκπρόθεσμης καταβολής από την ημερομηνία υποβολής της σχετικής αίτησης συμψηφισμού. Σε περίπτωση όμως που το αίτημα για συμψηφισμό έχει ανακληθεί οι οφειλόμενες ασφαλιστικές εισφορές επιβαρύνονται με τις προβλεπόμενες προσαυξήσεις λόγω εκπρόθεσμης καταβολής από την ημερομηνία που κατέστησαν απαιτητές.
- Εάν δεν έχει υποβληθεί αίτηση διαγραφής από τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων τυχόν οφειλές προς τους λοιπούς κλάδους ασφάλισης είναι απαιτητές και επιβαρύνονται με τις προβλεπόμενες προσαυξήσεις λόγω εκπρόθεσμης καταβολής από την ημερομηνία που κατέστησαν απαιτητές.
Οι ασφαλισμένοι μπορούν με αίτησή τους, η οποία υποβάλλεται μέχρι 31/12/2019, να αιτούνται ποσά καταβεβλημένα υπέρ του Κλάδου Μονοσυνταξιούχων να συμψηφίζονται με οφειλόμενα ποσά υπέρ του κλάδου κύριας ασφάλισης.
7. Μπορούν να συμψηφισθούν οι καταβληθείσες εισφορές στον Κλάδο των Μονοσυνταξιούχων του τέως ΤΣΑΥ με ασφαλιστικές εισφορές για τον κλάδο κύριας ασφάλισης.
8. Δικαιούνται (σ.σ. οι μονοσυνταξιούχοι του τ. ΤΣΑΥ) προσαύξηση της σύνταξής τους με βάση το χρόνο ασφάλισης για τον οποίο έχουν καταβληθεί ασφαλιστικές εισφορές για αιτήσεις συνταξιοδότησης που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ν.4387/2016 (σ.σ. νόμος Κατρούγκαλου).
Το ύψος αυτής της προσαύξησης θα προσδιοριστεί με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ύστερα από εισήγηση της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, βάσει σχετικής οικονομικής αναλογιστικής μελέτης. Στη μελέτη για τον προσδιορισμό του ποσοστού προσαύξησης λαμβάνονται υπόψη το ύψος των εισφορών υπέρ της προσαύξησης, ο αντίστοιχος χρόνος καταβολής τους, καθώς και τα έτη καταβολής της παροχής λόγω της προσαύξησης.
Υπενθυμίζεται πως ο κλάδος των μονοσυνταξιούχων υγειονομικών -ο οποίος έδινε τη δυνατότητα καταβολής επιπλέον εισφορών με στόχο την προσαύξηση της μελλοντικής σύνταξής τους - καταργήθηκε στις 31/12/2015.
Ωστόσο νωρίτερα, στις 31/12/ 2009, αποφασίστηκε ότι η ασφάλιση στον εν λόγω κλάδο διακόπτεται, με δήλωση του ασφαλισμένου υγειονομικού, χωρίς όμως επιστροφή των καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών. Κατ' εξαίρεση για όσους είχαν υπαχθεί στον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων μέχρι την ημερομηνία λήψης της παραπάνω απόφασης (σ.σ. 31/12/2009), αποφασίστηκε ότι σε περίπτωση διακοπής της ασφάλισης θα επιστρέφονται άτοκα οι καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές.
Μεγάλος αριθμός ασφαλισμένων υπέβαλε έτσι, αίτημα διαγραφής από τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων και επιστροφής των καταβληθεισών εισφορών, ενώ πολλοί ασφαλισμένοι διέκοψαν την καταβολή των ασφαλιστικών τους εισφορών στους λοιπούς κλάδους ασφάλισης θεωρώντας ότι αυτές θα συμψηφιστούν με τα προς επιστροφή ποσά από τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων. Με αποφάσεις όμως του αρμόδιου Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίφθηκαν οι σχετικές πράξεις περί επιστροφής ασφαλιστικών εισφορών, με συνέπεια να δημιουργηθεί μείζον πρόβλημα ανασφάλειας δικαίου.
Για την αντιμετώπιση των παραπάνω ζητημάτων, ο ΕΦΚΑ ξεκαθαρίζει πως:
1. Δεν επιτρέπεται η διαγραφή από τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων του πρώην ΕΤΑΑ - ΤΣΑΥ (είτε κάποιος ασφαλισμένος έχει υποβάλλει αίτηση διαγραφής, είτε όχι) και η επιστροφή σε αυτούς των οικείων ασφαλιστικών εισφορών, ως καταβληθεισών αχρεωστήτως.
2. Επιτρέπεται καταρχάς ο αναδρομικός καταλογισμός των οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών (είτε ένας ασφαλισμένος υποβάλλει αίτηση διαγραφής, είτε όχι). Ωστόσο δεν επιτρέπεται, υπό την έννοια ότι θα ακυρωθεί δικαστικώς, εφόσον το οικείο Ασφαλιστικό Ταμείο είχε επί μακρόν δημιουργήσει, με θετικές του ενέργειες, εύλογη και σταθερή πεποίθηση στον υπόχρεο ότι δεν πρέπει να καταβάλλει τις συγκεκριμένες ασφαλιστικές εισφορές και συγχρόνως διαπιστώνεται αρμοδίως ότι συντρέχει κίνδυνος σοβαρού κλονισμού της οικονομικής κατάστασης του υπόχρεου.
3. Θα επιβληθεί συγχρόνως και πρόσθετο τέλος (προσαυξήσεις) επί αναδρομικής επιβολής οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών, λόγω εκπρόθεσμης καταβολής. Δεν θα συμβεί αυτό μόνο στην περίπτωση που το οικείο Ασφαλιστικό Ταμείο είχε επί μακρόν δημιουργήσει, με θετικές του ενέργειες, εύλογη και σταθερή πεποίθηση στον υπόχρεο ότι δεν υποχρεούται να καταβάλει τις συγκεκριμένες ασφαλιστικές εισφορές. Αυτό ισχύει είτε όταν κάποιος ασφαλισμένος έχει υποβάλλει αίτηση διαγραφής, είτε όχι.
4. Δεν επιτρέπεται η επιβολή τόκων, λόγω καθυστέρησης καταβολής των οφειλόμενων εισφορών είτε κάποιος είχε υποβάλλει αίτηση διαγραφής, είτε όχι και ανεξάρτητα από το χρόνο υπαγωγής στον εν λόγω κλάδο.
5. Δεν αναζητούνται οφειλές (κεφάλαιο και προσαυξήσεις) που αφορούν σε χρόνο ασφάλισης στον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων μέχρι και 31/12/2015 (ημερομηνία κατάργησης του Κλάδου) ανεξαρτήτως του ύψους της οφειλής, και χωρίς να εξετάζεται εάν έχει υποβληθεί ή όχι αίτημα διαγραφής από τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων και επιστροφής ή συμψηφισμού των καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών. Επισημαίνεται ότι στην περίπτωση αυτή δεν υφίσταται χρόνος ασφάλισης και ως εκ τούτου ο χρόνος αυτός δεν συνυπολογίζεται για τη λήψη συνταξιοδοτικής παροχής.
Αντίστοιχα, ποσά που έχουν καταβληθεί οποτεδήποτε για χρόνο ασφάλισης στον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων δεν επιστρέφονται και ο σχετικός χρόνος ασφάλισης αξιοποιείται για τη λήψη συνταξιοδοτικής παροχής.
- Εάν όμως ο ασφαλισμένος έχει υποβάλει αίτημα διαγραφής από τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων και συμψηφισμού των καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών με τις ασφαλιστικές εισφορές των λοιπών κλάδων ασφάλισης (κύρια σύνταξη, υγειονομική περίθαλψη, εφάπαξ παροχή), και εφόσον το σχετικό αίτημα δεν έχει ανακληθεί, είναι δυνατός ο συμψηφισμός μόνο με οφειλόμενες ασφαλιστικές εισφορές του κλάδου κύριας σύνταξης (κεφάλαιο και προσαυξήσεις). Στην περίπτωση αυτή, οι ασφαλιστικές εισφορές στον κλάδο κύριας σύνταξης δεν επιβαρύνονται με τις προβλεπόμενες προσαυξήσεις λόγω εκπρόθεσμης καταβολής από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συμψηφισμού και μετά.
Σε περίπτωση που ο ασφαλισμένος σε μεταγενέστερο χρόνο επιθυμεί να εξοφλήσει την οφειλή του προς τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων μπορεί να υποβάλει αίτημα για εξόφληση μέχρι 31/12/2019 ή μέχρι την ημερομηνία υποβολής αίτησης συνταξιοδότησης εάν το αίτημα συνταξιοδότησης υποβληθεί μέχρι 31/12/2019, και ο σχετικός χρόνος ασφάλισης αξιοποιείται για τη λήψη συνταξιοδοτικής παροχής. Εντός των παραπάνω προθεσμιών μπορεί το σχετικό αίτημα να ανακληθεί.
Σημειώνεται ότι εξοφλείται το σύνολο της οφειλής προς τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων, χωρίς την επιβολή προσαυξήσεων.
Το ποσό της οφειλής εξοφλείται είτε εφάπαξ, μέχρι το τέλος του δεύτερου μήνα από την κοινοποίηση της σχετικής απόφασης, είτε σε τρεις διμηνιαίες δόσεις, με την πρώτη δόση να καταβάλλεται μέχρι το τέλος του δεύτερου μήνα από την κοινοποίηση της σχετικής απόφασης. Σε περίπτωση εκπρόθεσμης καταβολής, τα σχετικά ποσά επιβαρύνονται με τις νόμιμες προσαυξήσεις.
6. Αναζητούνται τυχόν οφειλές προς τους λοιπούς κλάδους ασφάλισης του πρώην ΕΤΑΑ - ΤΣΑΥ (κύρια σύνταξη, υγειονομική περίθαλψη, εφάπαξ παροχή) από ασφαλισμένους που έχουν υπαχθεί στον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων και είχαν αιτηθεί τη διαγραφή τους από τον εν λόγω Κλάδο.
Συγκεκριμένα:
- Εάν ο ασφαλισμένος έχει υποβάλλει αίτημα για αναδρομική διαγραφή από τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων και επιστροφή των καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών, οι οφειλές του προς τους λοιπούς κλάδους ασφάλισης αναζητούνται και επιβαρύνονται με τις προβλεπόμενες προσαυξήσεις.
- Εάν, όμως, ο ασφαλισμένος έχει υποβάλλει αίτημα για αναδρομική διαγραφή από τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων και συμψηφισμό των καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών, οι οφειλές του προς τους λοιπούς κλάδους ασφάλισης είναι απαιτητές. μπορούν, όμως, να συμψηφιστούν οι οφειλόμενες εισφορές του κλάδου κύριας σύνταξης με τις καταβληθείσες στον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων ασφαλιστικές εισφορές.
Όλες οι παραπάνω οφειλές δεν επιβαρύνονται με τις προβλεπόμενες προσαυξήσεις λόγω εκπρόθεσμης καταβολής από την ημερομηνία υποβολής της σχετικής αίτησης συμψηφισμού. Σε περίπτωση όμως που το αίτημα για συμψηφισμό έχει ανακληθεί οι οφειλόμενες ασφαλιστικές εισφορές επιβαρύνονται με τις προβλεπόμενες προσαυξήσεις λόγω εκπρόθεσμης καταβολής από την ημερομηνία που κατέστησαν απαιτητές.
- Εάν δεν έχει υποβληθεί αίτηση διαγραφής από τον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων τυχόν οφειλές προς τους λοιπούς κλάδους ασφάλισης είναι απαιτητές και επιβαρύνονται με τις προβλεπόμενες προσαυξήσεις λόγω εκπρόθεσμης καταβολής από την ημερομηνία που κατέστησαν απαιτητές.
Οι ασφαλισμένοι μπορούν με αίτησή τους, η οποία υποβάλλεται μέχρι 31/12/2019, να αιτούνται ποσά καταβεβλημένα υπέρ του Κλάδου Μονοσυνταξιούχων να συμψηφίζονται με οφειλόμενα ποσά υπέρ του κλάδου κύριας ασφάλισης.
7. Μπορούν να συμψηφισθούν οι καταβληθείσες εισφορές στον Κλάδο των Μονοσυνταξιούχων του τέως ΤΣΑΥ με ασφαλιστικές εισφορές για τον κλάδο κύριας ασφάλισης.
8. Δικαιούνται (σ.σ. οι μονοσυνταξιούχοι του τ. ΤΣΑΥ) προσαύξηση της σύνταξής τους με βάση το χρόνο ασφάλισης για τον οποίο έχουν καταβληθεί ασφαλιστικές εισφορές για αιτήσεις συνταξιοδότησης που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ν.4387/2016 (σ.σ. νόμος Κατρούγκαλου).
Το ύψος αυτής της προσαύξησης θα προσδιοριστεί με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ύστερα από εισήγηση της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, βάσει σχετικής οικονομικής αναλογιστικής μελέτης. Στη μελέτη για τον προσδιορισμό του ποσοστού προσαύξησης λαμβάνονται υπόψη το ύψος των εισφορών υπέρ της προσαύξησης, ο αντίστοιχος χρόνος καταβολής τους, καθώς και τα έτη καταβολής της παροχής λόγω της προσαύξησης.
