Ασφαλιστικό - Τα «παζάρια» για συντάξεις - όρια ηλικίας

Δέκα «καυτά» θέματα περιλαμβάνει η ατζέντα του Ασφαλιστικού, με τους εκπροσώπους της κυβέρνησης και των δανειστών να μην έχουν ακόμα βρει κοινό πεδίο όσον αφορά τις συντάξεις.



Αυτό παραμένει και το μεγάλο «αγκάθι», ενώ στο τραπέζι βρίσκονται προς διαπραγμάτευση το εύρος αλλά και το χρονοδιάγραμμα των αλλαγών στις πρόωρες συντάξεις.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Εθνους, τρεις παρεμβάσεις έχουν κλείσει: οι ενοποιήσεις των Ταμείων, ο περιορισμός των προγραμμάτων εθελουσίας εξόδου σε ΔΕΚΟ και τράπεζες και η δημιουργία «κουμπαρά» για το ασφαλιστικό σύστημα. Φόρμουλα για να αρθεί το αδιέξοδο προωθείται στο θέμα της 13ης σύνταξης, η οποία θα δοθεί ως επίδομα σε όσους παίρνουν έως 500 ευρώ.

Σε εξέλιξη είναι η συζήτηση για την κατάργηση των λεγόμενων «ενδιάμεσων» ορίων, δηλαδή των συνταξιοδοτικών διατάξεων που επιτρέπουν την έξοδο πριν από τα 62.

Η ελληνική πλευρά έχει επισημάνει πως δεν πρόκειται να θιγούν ώριμα και θεμελιωμένα δικαιώματα, ενώ οι όποιες ρυθμίσεις θα έχουν μεταβατικό χαρακτήρα.

Επί τάπητος έχει τεθεί το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των παρεμβάσεων στις πρόωρες, καθώς όσο ταχύτερα εφαρμοστούν οι ρυθμίσεις τόσο περισσότεροι ασφαλισμένοι θα επηρεαστούν.

Ενα σενάριο είναι οι αλλαγές να γίνουν από το 2020 έως το 2025 (ώστε να μη θιγούν ώριμα δικαιώματα), όμως υπάρχουν εκπρόσωποι των δανειστών που έχουν ζητήσει ταχύτερη εφαρμογή (από το 2016 ή το 2017).

Εκτός κινδύνου είναι 120.000 ασφαλισμένοι που έχουν πιάσει τόσο τα έτη ασφάλισης όσο και το όριο ηλικίας. Οι συγκεκριμένοι ασφαλισμένοι έχουν θεμελιώσει δικαίωμα και μπορούν να αποχωρήσουν ανά πάσα στιγμή.

Την ίδια στιγμή περίπου 100.000 άτομα έχουν τα έτη ασφάλισης και περιμένουν να συμπληρώσουν το όριο ηλικίας (π.χ. μητέρες ανηλίκων, εργαζόμενοι με 35ετία, δημόσιοι υπάλληλοι με 25ετία). Ειδικοί στο Ασφαλιστικό εκτιμούν πως περίπου 80.000 έχουν «ώριμα δικαιώματα», δηλαδή μπορούν να αποχωρήσουν μέσα στην επόμενη πενταετία.

Η ελληνική πλευρά προτείνει οι όποιες αλλαγές στις πρόωρες να μην αφορούν συγκεκριμένες ομάδες ασφαλισμένων, όπως για παράδειγμα όσοι μπήκαν στην αγορά εργασίας πριν από το 1983, όσοι υπάγονται σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα και τα άτομα με αναπηρία.

Η μεγάλη «μάχη» γίνεται για περίπου 35.000 μητέρες ανηλίκων που έπιασαν τα έτη ασφάλισης μέχρι το τέλος του 2012 αλλά κυνηγούν το όριο ηλικίας.

Το υπουργείο θέλει να διατηρήσει τις ευνοϊκές αυτές ρυθμίσεις, με το επιχείρημα πως δεν υπάρχει ειδικό καθεστώς συνταξιοδότησης για μητέρες που θεμελιώνουν δικαίωμα μετά την 1η Ιανουαρίου 2013.

Πάντως το μεγάλο πρόβλημα της διαπραγμάτευσης είναι οι συντάξεις, με τους δανειστές να ζητούν νέες παρεμβάσεις και εφαρμογή ασφαλιστικών διατάξεων (π.χ. ρήτρα μηδενικού ελλείμματος) που έχει παγώσει η κυβέρνηση.

Στο «μέτωπο» των κύριων συντάξεων μια σειρά προτάσεων των εκπροσώπων των δανειστών -όπως για παράδειγμα η εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος- βρίσκει κατηγορηματικά αντίθετη την ελληνική πλευρά.

Σε αυτό που τώρα επιμένουν οι θεσμοί στις κύριες συντάξεις είναι η εφαρμογή του νέου τρόπου υπολογισμού (με βάση τον νόμο 3863), τον οποίο ωστόσο η κυβέρνηση έχει παγώσει. Σε αυτήν τη φάση οι προσωρινές συντάξεις βγαίνουν με το παλαιό σύστημα, ωστόσο ο υπολογισμός του τελικού ποσού είναι σε εκκρεμότητα.

Στα επικουρικά οι δανειστές συνεχίζουν να πιέζουν για τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, με το υπουργείο να έχει παγώσει την επίμαχη διάταξη. Στα σενάρια που έπεσαν στο τραπέζι είναι το «ψαλίδισμα» επικουρικών συντάξεων άνω των 300 ευρώ ή εναλλακτικά η επιβολή ενός αυστηρότερου πλαφόν στο άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης.

Από την πλευρά του υπουργείου Εργασίας τονίζεται πως παραμένουν οι «κόκκινες γραμμές» στο θέμα των συντάξεων, ενώ αναζητούνται νέοι πόροι για να καλυφθεί το κενό από τη μη εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος (350 εκατομμύρια).

Μεταξύ άλλων υπολογίζεται πως θα υπάρξουν φέτος έσοδα 136 εκατομμυρίων από την αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής,100 εκατομμυρίων από την αδήλωτη εργασία και 100 εκατομμυρίων (τον μήνα) από τη ρύθμιση οφειλών.


Τα θέματα που είναι στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης

1. Περιορισμός των προγραμμάτων εθελουσίας εξόδου στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Οι σχετικές ρυθμίσεις θα τρέξουν άμεσα σε ΔΕΚΟ και τράπεζες. Υπολογίζεται πως το μέτρο αφορά περίπου 8.000 άτομα. Σε όσες περιπτώσεις αποφασιστεί τελικά εθελουσία έξοδος θα πρέπει η επιχείρηση να καλύψει το κόστος στα Ταμεία.

2. Σταδιακή κατάργηση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων.

Είναι ένα από τα βασικά θέματα στην ατζέντα των θεσμών που ζητούν να καταργηθούν τα λεγόμενα «ενδιάμεσα» όρια. Το υπουργείο Εργασίας δηλώνει πως δεν θα επηρεαστούν «ώριμα και θεμελιωμένα δικαιώματα», ενώ επιχειρεί να βγάλει από το κάδρο συγκεκριμένες ομάδες (π.χ. παλαιούς ασφαλισμένους, εργαζομένους στα βαρέα).

Δεν έχει ακόμα ξεκαθαρίσει το χρονοδιάγραμμα των όποιων παρεμβάσεων, καθώς υπάρχουν διαφορετικές απόψεις. Ενα σενάριο είναι οι αλλαγές να γίνουν από το 2020 έως το 2025 (ώστε να μη θιγούν ώριμα δικαιώματα), όμως υπάρχουν εκπρόσωποι των δανειστών που έχουν ζητήσει ταχύτερη εφαρμογή (από το 2017).

3. Αύξηση των απαιτούμενων ημερών ασφάλισης για τα κατώτατα όρια.

Οι εκπρόσωποι των δανειστών έχουν επανειλημμένα ζητήσει να αυξηθούν από 4.500 σε 5.500 τα απαιτούμενα ένσημα για τη σύνταξη. Το υπουργείο Κοινωνικής Ασφάλισης θέλει να αποφύγει μία τέτοια ρύθμιση.

4. Εφαρμογή νέου τρόπου υπολογισμού στις κύριες συντάξεις.

Οι εκπρόσωποι των δανειστών ζητούν να εφαρμοστεί ο νόμος 3863/2010 που προβλέπει νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων για όσους θεμελιώνουν δικαίωμα μετά την 1η Ιανουαρίου 2015. Το υπουργείο έχει «παγώσει» τη διάταξη και δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο πώς θα γίνει ο υπολογισμός.

5. Στενότερη σύνδεση εισφορών και παροχών και η εφαρμογή ρήτρας μηδενικού ελλείμματος στις κύριες συντάξεις.

Ειδικοί στο Ασφαλιστικό επισημαίνουν πως ανάλογες προτάσεις μπορούν να οδηγήσουν σε κατώτατη σύνταξη 360 ευρώ. Η ελληνική πλευρά δεν συζητά ανάλογες ρυθμίσεις.

6. Εφαρμογή ρήτρας μηδενικού ελλείμματος στα επικουρικά ταμεία.

Το θέμα αυτό είναι ψηλά στην ατζέντα των δανειστών, οι οποίοι ζητούν να εφαρμοστεί η ρήτρα. Η ελληνική πλευρά βάζει «κόκκινη γραμμή» στο συγκεκριμένο θέμα, καθώς το μέτρο οδηγεί σε συνεχόμενες περικοπές. Είναι το βασικότερο «αγκάθι» στο Ασφαλιστικό.

7. Περικοπή των υψηλών επικουρικών συντάξεων.

Υπήρξαν προτάσεις για στοχευμένες παρεμβάσεις στις υψηλές επικουρικές συντάξεις. Ωστόσο τα περιθώρια ανάλογων παρεμβάσεων είναι περιορισμένα, καθώς στο ΕΤΕΑ πάνω από 300 ευρώ επικουρική σύνταξη παίρνουν 26.156 άτομα.

Σύμφωνα με πληροφορίες, στο τραπέζι μπήκε και η επιβολή νέου πλαφόν στο άθροισμα κύριων και επικουρικών συντάξεων. Πάντως η ελληνική πλευρά θέλει να βγάλει από την ατζέντα το θέμα των συντάξεων.

8. Ενοποίηση των Ταμείων.

Είναι από τα θέματα στα οποία έχουν βρεθεί κοινά σημεία. Στόχος είναι η διοικητική ενοποίηση των Ταμείων, ώστε να υπάρχουν τρεις ασφαλιστικοί φορείς για μισθωτούς, ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες.

9. Η «τύχη» της πρότασης για επαναφορά 13ης σύνταξης.

Το σχέδιο της κυβέρνησης προέβλεπε τη χορήγησή της στους χαμηλοσυνταξιούχους. Ωστόσο έχουν διαφωνήσει οι δανειστές, καθώς το κόστος ανέρχεται στα 600 εκατομμύρια. Προωθείται η χορήγησή της ως επίδομα σε όσους παίρνουν έως 500 ευρώ.

10. Εξεύρεση νέων πηγών χρηματοδότησης για τα Ταμεία.

Η πρόταση της κυβέρνησης για τη δημιουργία «κουμπαρά» για τα Ταμεία έχει ως στόχο την εξεύρεση ζεστού χρήματος για το Ασφαλιστικό. Στο «Ταμείο Εθνικού Πλούτου και Κοινωνικής Ασφάλισης» θα κατευθύνονται έσοδα από τουλάχιστον δέκα διαφορετικές πηγές, όπως για παράδειγμα από την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας.