Δομικές αλλαγές στην επικουρική ασφάλιση ετοιμάζει η κυβέρνηση το 2021 προκειμένου να τεθούν σε εφαρμογή το 2022, σύμφωνα με το βασικό σενάριο.
Το ίδιο σενάριο προβλέπει την ασφάλιση των νέων (πχ από 1/1/2022) ασφαλισμένων σε έναν κλάδο επικουρικής ασφάλισης ο οποίος, όμως, θα λειτουργεί με βάση το κεφαλαιοποιητικό σύστημα (στη λογική του "ατομικού κουμπαρά"), ενώ σχετική δυνατότητα θα δοθεί και στους επαγγελματίες και τους αγρότες.
Σημειώνεται πως ο ασφαλιστικός νόμος που πέρασε η κυβέρνηση πέρυσι, έχει ήδη δημιουργήσει την "υποδομή" για κάτι τέτοιο καθώς προέβλεπε τη "δυνατότητα από 1/1/2021, στους υγειονομικούς αυτοαπασχολούμενους, στα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην Ο.Γ.Α. καθώς και σε όσα πρόσωπα βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης δεν έχουν υποχρέωση υπαγωγής για επικουρική ασφάλιση, να υπαχθούν προαιρετικά στον αντίστοιχο κλάδο του Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π.
Οι δε εισφορές του κεφαλαιοποιητικού επικουρικού κλάδου θα ανέλθουν, όπως προβλέπει το βασικό σενάριο, στο ίδιο ύψος με εκείνες του υφιστάμενου (6% από τα μέσα του 2021).
Οι σχεδιαζόμενες παρεμβάσεις αυτές στην κατεύθυνση της δημιουργίας "ατομικού κουμπαρά" για τους νέους ασφαλισμένους βρίσκονται στην ίδια γραμμή, με εκείνες που προβλέπονται στο πόρισμα επιτροπής ειδικών το οποίο παραδόθηκε πέρυσι τέτοιον καιρό στο τότε Υφυπουργό Κοινωνικής Ασφάλισης, κο Νότη Μηταράκη.
Δηλώσεις Μητσοτάκη, προτάσεις "Επιτροπής Πισσαρίδη"
Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, κος Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας στη ΔΕΘ το προπερασμένο Σάββατο ανέφερε πως "αναμορφώνεται η επικουρική Ασφάλιση με την εισαγωγή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος", δηλαδή ενός "ατομικού "κουμπαρά" για κάθε νέο εργαζόμενο, που θα επαναφέρει την εμπιστοσύνη όλων, κυρίως των νέων, στο ασφαλιστικό σύστημα".
Επίσης, η "Επιτροπή Πισσαρίδη" στην ενδιάμεση έκθεση της αναφέρει πως "ο βέλτιστος τρόπος συμπλήρωσης του κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα είναι ο μετασχηματισμός της επικουρικής σύνταξης (σήμερα νοητής κεφαλαιοποίησης) σε νέα επικουρική που θα λειτουργεί πλήρως κεφαλαιοποιητικά".
Επισημαίνεται, επίσης, πως λόγω "της καθυστέρησης της ανάπτυξης του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα στη χώρα, η μεταρρύθμιση της επικουρικής πρέπει να προχωρήσει τάχιστα και με ευρύ πεδίο εφαρμογής (ενδεικτικά, για όλους τους νέους εργαζόμενους και εθελοντικά για όσους παλαιότερους ασφαλισμένους το επιλέξουν). Η εισαγωγή του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα αποτελεί πράξη διαγενεακής αλληλεγγύης και συντείνει στη διασφάλιση της βιωσιμότητας της οικονομίας στο απώτερο μέλλον".
Στην ίδια έκθεση σημειώνεται πως "συμπληρωματικά προς την παραπάνω κατεύθυνση, είναι ιδιαίτερα σημαντική η θέσπιση αποτελεσματικού και αυστηρού κανονιστικού πλαισίου για τα ασφαλιστικά ταμεία στον δεύτερο και τρίτο πυλώνα κατά τα πρότυπα πολλών χωρών της ΕΕ, όπως και η λειτουργία ενός δημόσιου ασφαλιστικού ταμείου στον δεύτερο πυλώνα, με κεφαλαιοποίηση".
Ανοιχτά ζητήματα
Πάντως, σύμφωνα με όσα αποκάλυψε η εφημερίδα "Κεφάλαιο" το περασμένο Σαββάτο (19/9/2020) με αρμόδια στελέχη της ασφάλισης, για την ώρα, υπάρχουν ανοιχτά ζητήματα σχετικά με το εύρος των μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων.
Δηλαδή, οι ίδιες πηγές αναφέρουν, πως δεν έχει ακόμα ξεκαθαριστεί το εάν αυτές θα ενσωματώσουν και χαρακτηριστικά από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο της επαγγελματικής ασφάλισης, τον πραγματικό 2ο κεφαλαιοποιητικό πυλώνα του ασφαλιστικού μας συστήματος (ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης), επιτρέποντας την εφαρμογή στην πράξη του συστήματος των τριών ασφαλιστικών πυλώνων που λειτουργεί αποτελεσματικά διεθνώς (1ος πυλώνας δημόσιος-υποχρεωτικός, 2ος πυλώνας προαιρετικός-επαγγελματικός και 3ος πυλώνας προαιρετικός-ιδιωτικός).
Στελέχη της αγοράς που βρίσκονται κοντά στους κύκλους όπου συνδιαμορφώνεται η νέα κυβερνητική πρόταση - η οποία αναμένεται να αρχίσει να υπάρχει στα "σκαριά” αρχές του 2021 έτσι ώστε να ψηφισθεί μέσα του έτους και να τεθεί σε εφαρμογή από 1η Ιανουαρίου 2022 – (σύμφωνα με δημοσίευμα του "Κ" της 19/9/2020) πως πρακτικά διαμορφώνονται τρία βασικά σενάρια για την ανάπτυξη του κεφαλαιοποιητικού συστήματος το επόμενο διάστημα:
1. "Κεφαλαιοποιητική" συνιστώσα στον υφιστάμενο Επικουρικό
Το πρώτο σενάριο προβλέπει τη διαμόρφωση μίας κεφαλαιοποιητικής "συνιστώσας" στον υφιστάμενο δημόσιο, υποχρεωτικό, διανεμητικό επικουρικό κλάδο του e-ΕΦΚΑ (τέως ΕΤΕΑΕΠ), ο οποίος θα είναι κεφαλαιοποιητικός και θα αφορά υποχρεωτικά μόνο τους νέους ασφαλισμένους, δηλαδή όσους πχ ασφαλιστούν από 1η Ιανουαρίου του 2021 ή του 2022 (ανάλογα με το πότε θα θεσπισθούν οι εξεταζόμενες αλλαγές).
Ο υφιστάμενος επικουρικός κλάδος του e-ΕΦΚΑ θα παραμείνει ως έχει μόνο για τους παλιούς ασφαλισμένους, δηλαδή για όσους έχουν ασφαλισθεί έως 31 Δεκεμβρίου 2020 ή του 2021.
2. Αυτόνομο- από το επικουρικό -δημόσιο Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης
Το δεύτερο σενάριο προβλέπει την ίδρυση ενός ανεξάρτητου από τον επικουρικό κλάδο του e-ΕΦΚΑ, δημοσίου Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) υποχρεωτικά για τους νέους ασφαλισμένους, δηλαδή όσους ασφαλισθούν μετά την 1η Ιανουαρίου του 2021 ή του 2022 και τη διατήρηση του υφιστάμενου "καθεστώτος" στον επικουρικό κλάδο του e-ΕΦΚΑ μόνο για τους παλιούς ασφαλισμένους, δηλαδή όσους έχουν ασφαλισθεί έως 31 Δεκεμβρίου 2020 ή του 2021. Το νέο αυτό Δημόσιο ΤΕΑ, που θα λειτουργεί με κανόνες ανάλογους με τους ισχύοντες του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των επαγγελματικών ταμείων (Ν.3029/2002), θα μετατρέψει την υφιστάμενη επικουρική ασφάλιση σε κεφαλαιοποιητική ενώ παράλληλα θα αξιοποιηθεί και η εμπειρία του κλάδου της επαγγελματικής ασφάλισης (2ος κεφαλαιοποιητικός πυλώνας). Αυτό θα συμβεί, πολλώ δε μάλλον, εφόσον προβλεφθεί νομοθετικά για τους νέους ασφαλισμένους η δυνατότητα διακριτικής ευχέρειας επιλογής εγγραφής τους είτε στο νέο Δημόσιο ΤΕΑ είτε σε κάποιο υφιστάμενο εν λειτουργία ΤΕΑ για το κομμάτι της συμπληρωματικής τους - πέρα από τον 1ο πυλώνα (e-ΕΦΚΑ) – ασφάλισης κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα (ατομικός κουμπαράς).
3. Κατάργηση του επικουρικού και μετεξέλιξη του σε Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης
Το τρίτο σενάριο προβλέπει την κατάργηση της επικουρικής ασφάλισης (ΕΤΕΑΕΠ) μέσω της συνένωσης της με την κύρια ασφάλιση (e-ΕΦΚΑ) και τη δημιουργία ενός νέου Δημόσιου επαγγελματικού ασφαλιστικού ταμείου, κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα.
Αυτό θα οδηγήσει σταδιακά – και μέσω της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών – σε μετατροπή της επικουρικής ασφάλισης σε συμπληρωματική – προαιρετική – κεφαλαιοποιητική – επαγγελματική και δη στη μετεξέλιξη του ίδιου του επικουρικού κλάδου του e-ΕΦΚΑ σε δημόσιο Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης, δίνοντας το δικαίωμα σε όλους τους ασφαλισμένους (νέους και παλιούς) να επιλέξουν μεταξύ του δημοσίου Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης και των άλλων Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης που λειτουργούν σε διάφορους επαγγελματικούς κλάδους και επιχειρήσεις.
Το ίδιο σενάριο προβλέπει την ασφάλιση των νέων (πχ από 1/1/2022) ασφαλισμένων σε έναν κλάδο επικουρικής ασφάλισης ο οποίος, όμως, θα λειτουργεί με βάση το κεφαλαιοποιητικό σύστημα (στη λογική του "ατομικού κουμπαρά"), ενώ σχετική δυνατότητα θα δοθεί και στους επαγγελματίες και τους αγρότες.
Σημειώνεται πως ο ασφαλιστικός νόμος που πέρασε η κυβέρνηση πέρυσι, έχει ήδη δημιουργήσει την "υποδομή" για κάτι τέτοιο καθώς προέβλεπε τη "δυνατότητα από 1/1/2021, στους υγειονομικούς αυτοαπασχολούμενους, στα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην Ο.Γ.Α. καθώς και σε όσα πρόσωπα βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης δεν έχουν υποχρέωση υπαγωγής για επικουρική ασφάλιση, να υπαχθούν προαιρετικά στον αντίστοιχο κλάδο του Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π.
Οι δε εισφορές του κεφαλαιοποιητικού επικουρικού κλάδου θα ανέλθουν, όπως προβλέπει το βασικό σενάριο, στο ίδιο ύψος με εκείνες του υφιστάμενου (6% από τα μέσα του 2021).
Οι σχεδιαζόμενες παρεμβάσεις αυτές στην κατεύθυνση της δημιουργίας "ατομικού κουμπαρά" για τους νέους ασφαλισμένους βρίσκονται στην ίδια γραμμή, με εκείνες που προβλέπονται στο πόρισμα επιτροπής ειδικών το οποίο παραδόθηκε πέρυσι τέτοιον καιρό στο τότε Υφυπουργό Κοινωνικής Ασφάλισης, κο Νότη Μηταράκη.
Δηλώσεις Μητσοτάκη, προτάσεις "Επιτροπής Πισσαρίδη"
Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, κος Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας στη ΔΕΘ το προπερασμένο Σάββατο ανέφερε πως "αναμορφώνεται η επικουρική Ασφάλιση με την εισαγωγή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος", δηλαδή ενός "ατομικού "κουμπαρά" για κάθε νέο εργαζόμενο, που θα επαναφέρει την εμπιστοσύνη όλων, κυρίως των νέων, στο ασφαλιστικό σύστημα".
Επίσης, η "Επιτροπή Πισσαρίδη" στην ενδιάμεση έκθεση της αναφέρει πως "ο βέλτιστος τρόπος συμπλήρωσης του κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα είναι ο μετασχηματισμός της επικουρικής σύνταξης (σήμερα νοητής κεφαλαιοποίησης) σε νέα επικουρική που θα λειτουργεί πλήρως κεφαλαιοποιητικά".
Επισημαίνεται, επίσης, πως λόγω "της καθυστέρησης της ανάπτυξης του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα στη χώρα, η μεταρρύθμιση της επικουρικής πρέπει να προχωρήσει τάχιστα και με ευρύ πεδίο εφαρμογής (ενδεικτικά, για όλους τους νέους εργαζόμενους και εθελοντικά για όσους παλαιότερους ασφαλισμένους το επιλέξουν). Η εισαγωγή του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα αποτελεί πράξη διαγενεακής αλληλεγγύης και συντείνει στη διασφάλιση της βιωσιμότητας της οικονομίας στο απώτερο μέλλον".
Στην ίδια έκθεση σημειώνεται πως "συμπληρωματικά προς την παραπάνω κατεύθυνση, είναι ιδιαίτερα σημαντική η θέσπιση αποτελεσματικού και αυστηρού κανονιστικού πλαισίου για τα ασφαλιστικά ταμεία στον δεύτερο και τρίτο πυλώνα κατά τα πρότυπα πολλών χωρών της ΕΕ, όπως και η λειτουργία ενός δημόσιου ασφαλιστικού ταμείου στον δεύτερο πυλώνα, με κεφαλαιοποίηση".
Ανοιχτά ζητήματα
Πάντως, σύμφωνα με όσα αποκάλυψε η εφημερίδα "Κεφάλαιο" το περασμένο Σαββάτο (19/9/2020) με αρμόδια στελέχη της ασφάλισης, για την ώρα, υπάρχουν ανοιχτά ζητήματα σχετικά με το εύρος των μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων.
Δηλαδή, οι ίδιες πηγές αναφέρουν, πως δεν έχει ακόμα ξεκαθαριστεί το εάν αυτές θα ενσωματώσουν και χαρακτηριστικά από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο της επαγγελματικής ασφάλισης, τον πραγματικό 2ο κεφαλαιοποιητικό πυλώνα του ασφαλιστικού μας συστήματος (ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης), επιτρέποντας την εφαρμογή στην πράξη του συστήματος των τριών ασφαλιστικών πυλώνων που λειτουργεί αποτελεσματικά διεθνώς (1ος πυλώνας δημόσιος-υποχρεωτικός, 2ος πυλώνας προαιρετικός-επαγγελματικός και 3ος πυλώνας προαιρετικός-ιδιωτικός).
Στελέχη της αγοράς που βρίσκονται κοντά στους κύκλους όπου συνδιαμορφώνεται η νέα κυβερνητική πρόταση - η οποία αναμένεται να αρχίσει να υπάρχει στα "σκαριά” αρχές του 2021 έτσι ώστε να ψηφισθεί μέσα του έτους και να τεθεί σε εφαρμογή από 1η Ιανουαρίου 2022 – (σύμφωνα με δημοσίευμα του "Κ" της 19/9/2020) πως πρακτικά διαμορφώνονται τρία βασικά σενάρια για την ανάπτυξη του κεφαλαιοποιητικού συστήματος το επόμενο διάστημα:
1. "Κεφαλαιοποιητική" συνιστώσα στον υφιστάμενο Επικουρικό
Το πρώτο σενάριο προβλέπει τη διαμόρφωση μίας κεφαλαιοποιητικής "συνιστώσας" στον υφιστάμενο δημόσιο, υποχρεωτικό, διανεμητικό επικουρικό κλάδο του e-ΕΦΚΑ (τέως ΕΤΕΑΕΠ), ο οποίος θα είναι κεφαλαιοποιητικός και θα αφορά υποχρεωτικά μόνο τους νέους ασφαλισμένους, δηλαδή όσους πχ ασφαλιστούν από 1η Ιανουαρίου του 2021 ή του 2022 (ανάλογα με το πότε θα θεσπισθούν οι εξεταζόμενες αλλαγές).
Ο υφιστάμενος επικουρικός κλάδος του e-ΕΦΚΑ θα παραμείνει ως έχει μόνο για τους παλιούς ασφαλισμένους, δηλαδή για όσους έχουν ασφαλισθεί έως 31 Δεκεμβρίου 2020 ή του 2021.
2. Αυτόνομο- από το επικουρικό -δημόσιο Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης
Το δεύτερο σενάριο προβλέπει την ίδρυση ενός ανεξάρτητου από τον επικουρικό κλάδο του e-ΕΦΚΑ, δημοσίου Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) υποχρεωτικά για τους νέους ασφαλισμένους, δηλαδή όσους ασφαλισθούν μετά την 1η Ιανουαρίου του 2021 ή του 2022 και τη διατήρηση του υφιστάμενου "καθεστώτος" στον επικουρικό κλάδο του e-ΕΦΚΑ μόνο για τους παλιούς ασφαλισμένους, δηλαδή όσους έχουν ασφαλισθεί έως 31 Δεκεμβρίου 2020 ή του 2021. Το νέο αυτό Δημόσιο ΤΕΑ, που θα λειτουργεί με κανόνες ανάλογους με τους ισχύοντες του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των επαγγελματικών ταμείων (Ν.3029/2002), θα μετατρέψει την υφιστάμενη επικουρική ασφάλιση σε κεφαλαιοποιητική ενώ παράλληλα θα αξιοποιηθεί και η εμπειρία του κλάδου της επαγγελματικής ασφάλισης (2ος κεφαλαιοποιητικός πυλώνας). Αυτό θα συμβεί, πολλώ δε μάλλον, εφόσον προβλεφθεί νομοθετικά για τους νέους ασφαλισμένους η δυνατότητα διακριτικής ευχέρειας επιλογής εγγραφής τους είτε στο νέο Δημόσιο ΤΕΑ είτε σε κάποιο υφιστάμενο εν λειτουργία ΤΕΑ για το κομμάτι της συμπληρωματικής τους - πέρα από τον 1ο πυλώνα (e-ΕΦΚΑ) – ασφάλισης κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα (ατομικός κουμπαράς).
3. Κατάργηση του επικουρικού και μετεξέλιξη του σε Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης
Το τρίτο σενάριο προβλέπει την κατάργηση της επικουρικής ασφάλισης (ΕΤΕΑΕΠ) μέσω της συνένωσης της με την κύρια ασφάλιση (e-ΕΦΚΑ) και τη δημιουργία ενός νέου Δημόσιου επαγγελματικού ασφαλιστικού ταμείου, κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα.
Αυτό θα οδηγήσει σταδιακά – και μέσω της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών – σε μετατροπή της επικουρικής ασφάλισης σε συμπληρωματική – προαιρετική – κεφαλαιοποιητική – επαγγελματική και δη στη μετεξέλιξη του ίδιου του επικουρικού κλάδου του e-ΕΦΚΑ σε δημόσιο Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης, δίνοντας το δικαίωμα σε όλους τους ασφαλισμένους (νέους και παλιούς) να επιλέξουν μεταξύ του δημοσίου Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης και των άλλων Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης που λειτουργούν σε διάφορους επαγγελματικούς κλάδους και επιχειρήσεις.
