Το 2016, μια χρονιά που ξεκίνησε με πολύ κακούς οιωνούς...

Αναμφίβολα, το 2015 ήταν μια -έστω και με αρνητικό πρόσημο- συναρπαστική χρονιά. Είναι βεβαίως γεγονός ότι για πολλούς, για τους περισσότερους, τα όσα μας επιφύλαξε συνιστούσαν εκπλήξεις, συνήθως δυσάρεστες.



Κι όμως, κάνοντας εκ των υστέρων το «ταμείο», ελάχιστα από τα όσα συνέβησαν μπορούσαν πραγματικά να χαρακτηριστούν ως «απρόβλεπτα» στην αρχή του έτους. Το κύμα των προσφύγων, για παράδειγμα, έπρεπε να θεωρείται ως κάτι απολύτως φυσιολογικό μετά την επέλαση και τα εγκλήματα του Isis και τον διαμελισμό της Συρίας και του Ιράκ το καλοκαίρι του 2014, κάτι που σημαίνει ότι οι κοινωνίες και, κυρίως, οι κυβερνήσεις όφειλαν να έχουν προετοιμαστεί καλύτερα.

Σε πολιτικό επίπεδο, οι ανατροπές που επιφύλαξαν στην Ευρώπη οι εκλογές στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία είχαν επίσης προαναγγελθεί, σε γενικές γραμμές, λόγω της κρίσης και της έντονης δυσφορίας για την αντιμετώπισή της, ειδικά στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Ακόμη και το εκβιαστικό πρέσινγκ που δέχθηκε η νέα κυβέρνηση της Αθήνας μέχρι να συνθηκολογήσει πλήρως δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως απρόσμενο. Ούτε η άνοδος της Ακροδεξιάς σε πολλές χώρες ήταν μη αναμενόμενη. Όσο για τις δύο τρομοκρατικές επιθέσεις στη Γαλλία, αν και ουδείς τις είχε συμπεριλάβει στα «καλεντάρια» του προηγούμενου έτους, ασφαλώς και δεν αποτέλεσαν κεραυνούς εν αιθρία, ειδικά υπό το πρίσμα όλων των παραπάνω.
Το 2016, μια χρονιά που ξεκίνησε με πολύ κακούς οιωνούς...

Μήπως, λοιπόν, είμαστε σε θέση να προδιαγράψουμε και ορισμένα από τα σημαντικά που πρόκειται να συμβούν και να σφραγίσουν τη νέα χρονιά; Σε κάθε περίπτωση, δικαιούμαστε να το αποτολμήσουμε, καθώς πολλές από τις «σταθερές» δεν φαίνεται να αλλάζουν: Οι εμφύλιοι και οι πολεμικές συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή όχι απλώς θα συνεχιστούν, αλλά ενδέχεται να επιδεινωθούν -αυτό σημαίνει, πρακτικά, ότι η ροή εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων κάθε άλλο παρά θα περιοριστεί.

Το ίδιο συμβαίνει με τις πολιτικές διεργασίες και αλλαγές στην Ευρώπη, τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο στην Ε.Ε., με το Brexit να κυριαρχεί και τις φυγόκεντρες τάσεις να ενισχύονται. Στις δε ΗΠΑ, οι προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου ενδέχεται να σηματοδοτούν σοβαρές αλλαγές στη στάση της υπερδύναμης διεθνώς. Τέλος, η παγκόσμια οικονομία μοιάζει να μπαίνει σε ταραγμένα και επικίνδυνα νερά, όπως φαίνεται ήδη στις αγορές και παραδέχονται οι ειδικοί.
Το 2016, μια χρονιά που ξεκίνησε με πολύ κακούς οιωνούς...

Συμπέρασμα: Το 2016 δεν θα μας αφήσει να πλήξουμε...



Η ανάπτυξη αργοπεθαίνει...
Η οικονομία στο απόσπασμα

Για ένα «επικίνδυνο κοκτέιλ νέων απειλών», με το οποίο θα βρεθεί αντιμέτωπος ο κόσμος το 2016, έκανε λόγο την Πέμπτη ο υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας, Τζορτζ Όζμπορν -ο οποίος, σύμφωνα με αρκετούς, θεωρείται ως ένας από τους πιθανότερους διαδόχους του Κάμερον στην ηγεσία των Τόρις. Επικαλέστηκε δε την υποχώρηση των δεικτών στις χρηματιστηριακές αγορές, την επιβράδυνση της ανάπτυξης στην Κίνα, αλλά και τα σοβαρά προβλήματα στη Βραζιλία και τη Ρωσία. «Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ότι ο κόσμος θεωρεί ότι το θέμα έκλεισε», προειδοποίησε ο ίδιος, αναφερόμενος στην κρίση και την ύφεση.
Το 2016, μια χρονιά που ξεκίνησε με πολύ κακούς οιωνούς...

Πράγματι, το «αίμα» που χύνεται σχεδόν ασταμάτητα στα χρηματιστήρια από τις αρχές του νέου έτους μαρτυρά ότι κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο του συστήματος. Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη, η Κίνα, μοιάζει πλέον να αγκομαχά και, προκειμένου να τα βγάλει πέρα, δεν διστάζει αφενός να λάβει μέτρα... καταστολής στο χρηματιστήριο και, αφετέρου, να επιτρέψει μια μεγάλη υποτίμηση του γουάν, με στόχο να ανακτήσει το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα στο διεθνές εμπόριο -αδιαφορώντας, παράλληλα, τόσο για τις συστάσεις της Δύσης να τονώσει την εσωτερική της ζήτηση όσο και για τον κίνδυνο αυτές οι κινήσεις να προκαλέσουν ένα σπιράλ υποτιμήσεων στις αναπτυσσόμενες χώρες και να οδηγήσουν σε ένα νομισματικό πόλεμο.

Το πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση αποτυπώνεται στο πετρέλαιο: Ενώ οι γεωπολιτικές συγκρούσεις και απειλές (στον Περσιό Κόλπο και αλλού) θα δικαιολογούσαν μια απότομη άνοδο της τιμής, αυτή συνεχίζει την ελεύθερη πτώση της, φτάνοντας σε χαμηλό δωδεκαετίας, καθώς οι επενδυτές αξιολογούν ως πολύ πιο σημαντική την κυριολεκτικά αρρωστημένη εικόνα της παγκόσμιας οικονομίας, η οποία είναι φανερό πως δεν έχει συνέλθει ακόμη από το Κραχ του 2008 και τα όσα ακολούθησαν.

Έτσι, οι αναλυτές συμφωνούν ότι το 2016 είναι απρόβλεπτο -με τους οιωνούς, μάλιστα, να δείχνουν προς το χειρότερο σενάριο...

Σταθμός το Brexit
«Τρίζει» επικίνδυνα το ευρωπαϊκό οικοδόμημα

Ο Ντέιβιντ Κάμερον και οι Ευρωπαίοι ηγέτες που βρίσκονται στην απέναντι πλευρά του τραπεζιού είναι φανερό ότι επιθυμούν να τελειώνουν γρήγορα και όσο το δυνατόν πιο... σιωπηρά με την υπόθεση που αφορά τη μελλοντική σχέση της Βρετανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ό,τι και να κάνουν, όμως, δεν μπορούν να κρύψουν και, πολύ περισσότερο, να αποφύγουν τη δοκιμασία που αυτή συνιστά. Διότι το 2016 δεν μοιάζει πολύ με τις αρχές της δεκαετίας του '80, όταν η Μάργκαρετ Θάτσερ διεκδικούσε -και τελικά διασφάλισε- μια σειρά προνομίων και εξαιρέσεων από τους γενικούς κανόνες για τη χώρα της. Τότε, άλλωστε, η ΕΟΚ παρέμενε ένα σχετικά μικρό κλαμπ χωρών, με μόλις δέκα μέλη, ενώ ο Ψυχρός Πόλεμος και η «μπότα» των ΗΠΑ δεν επέτρεπαν δεύτερες σκέψεις περί κρίσης ή διάλυσης.

Σήμερα, αντιθέτως, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Η Ε.Ε. είναι ένα ανομοιογενές, από πολλές απόψεις, σύνολο αποτελούμενο από 28 χώρες, με τις αντιθέσεις να έχουν πολλαπλασιαστεί και ενταθεί -όπως, άλλωστε, και τα προβλήματα που απαιτούν επιτακτικά διαχείριση και λύσεις.

Έτσι, ακόμη κι αν ο Κάμερον συμφωνεί με τη Μέρκελ πως είναι καλύτερα να μείνει η Βρετανία στην Ε.Ε., κάτι που φαίνεται πως επιθυμούν και οι Αμερικανοί, το ποσοστό των πολιτών της χώρας που δηλώνουν ότι προτιμούν το διαζύγιο αυξάνεται διαρκώς και έχει ήδη πάρει κεφάλι -κάτι που, αναμφίβολα, θα κάνει τον Κάμερον να το ξανασκεφτεί προτού προκηρύξει το δημοψήφισμα το οποίο έχει υποσχεθεί να κάνει, πιθανότατα εντός του 2016.

Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, η κατάληξη αυτής της διαπραγμάτευσης θα αποτελέσει καμπή για την «Ενωμένη Ευρώπη«» Είτε η Βρετανία αποχωρήσει είτε παραμείνει με μια ειδική και προνομιακή σχέση, μια σειρά χώρες (πρωτίστως οι εκτός Ευρωζώνης) θα σκεφτούν ότι ίσως είναι καλύτερα να ακολουθήσουν επίσης ένα ανάλογο δρόμο παρά να μετατραπούν σταδιακά σε μια... αποικία του Βερολίνου, στο πλαίσιο μιας γερμανοκρατούμενης Ε.Ε.

Ήδη, άλλωστε, η κατάσταση που διαμορφώνεται στις περισσότερες χώρες-μέλη που προέρχονται από το πρώην «ανατολικό μπλοκ» είναι αποκαλυπτική. Η Πολωνία και η Ουγγαρία, όπως και η Σλοβακία με την Τσεχία, αμφισβητούν ευθέως τις «άνωθεν» εντολές και σε αρκετές περιπτώσεις κάνουν... αντάρτικο -αναγκάζοντας το περιοδικό Spiegel να γράψει ότι «αντιμετωπίζουν την Ε.Ε. ως ένα γραφειοκρατικό τέρας και μια ιμπεριαλιστική δύναμη με αποκρουστική μορφή, παρομοιάζοντας μάλιστα τις Βρυξέλλες με μια νέα Μόσχα»!

Αξίζει δε να σημειωθεί ότι οι κυβερνήσεις πολλών εξ αυτών στην πράξη δεν διαφέρουν πολύ από το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν, που ζητά επίσης δημοψήφισμα για έξοδο της Γαλλίας από Ε.Ε. και Ευρωζώνη. Οι ομοιότητες... βγάζουν μάτι μετά και την προσφυγική κρίση.

Εκλογές ΗΠΑ
Τραμπ ή Χίλαρι;

Οι εξελίξεις στον πλανήτη είναι τόσο πολλές και πυκνές, ώστε οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ -στις 8 Νοεμβρίου- έχουν απασχολήσει πολύ λιγότερο σε σύγκριση με το παρελθόν. Κι όμως, η εικόνα που διαμορφώνεται είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και μαζί άκρως ανησυχητική. Από τη μία, το φαινόμενο Ντόναλντ Τραμπ -ο Αμερικανός... Μπερλουσκόνι που για την ώρα διατηρεί το προβάδισμα για το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων- αναδεικνύει τις αντιδραστικές αλλαγές που συντελούνται στην κοινωνία και την ελίτ της υπερδύναμης, που δεν μπορούν να αφήνουν αδιάφορο τον πλανήτη. Από την άλλη, το γεγονός ότι φαβορί για το χρίσμα των Δημοκρατικών είναι η Χίλαρι Κλίντον, η πρώην... απατημένη Πρώτη Κυρία η οποία απέτυχε παταγωδώς ως υπουργός Εξωτερικών στην πρώτη θητεία του Μπαράκ Ομπάμα, αποκαλύπτει ακόμη περισσότερο το έλλειμμα σε επίπεδο πολιτικής και ιδεών. Ειδικά μετά τον νυν πρόεδρο ο οποίος, αν μη τι άλλο, επιχείρησε βήματα που για τα δεδομένα των ΗΠΑ συνιστούν τομή, όπως το Medicare και ο αυστηρότερος έλεγχος στα όπλα, αλλά και η εξομάλυνση των σχέσεων με Κούβα και Ιράν, παρά τη λυσσαλέα αντίδραση «γερακιών» και Ισραήλ.

Μέση Ανατολή
Πιο δυνατά ηχούν τα τύμπανα του πολέμου

Η πρόσφατη επιδείνωση στις σχέσεις της Σ. Αραβίας και του Ιράν, των δύο πιο ισχυρών και ευθέως ανταγωνιστικών ισλαμικών χωρών στη Μέση Ανατολή και τον Περσικό Κόλπο, είναι το τελευταίο κομάτι στο παζλ των βίαιων ένοπλων συγκρούσεων σε μια περιοχή όπου τουλάχιστον δύο χώρες έχουν διαμελιστεί (Συρία και Ιράκ), κάποιες άλλες μπορεί ανά πάσα στιγμή να έχουν την ίδια μοίρα (Λίβανος και Ιορδανία), ενώ ορισμένες βρίσκονται αντιμέτωπες με τους ανεκπλήρωτους εθνικούς πόθους λαών χωρίς πατρίδα (η Τουρκία με τους Κούρδους και το Ισραήλ με τους Παλαιστίνιους). Μόνο που αυτό το κομάτι είναι το πιο επικίνδυνο από όλα τα άλλα, μιας και το Ριάντ με την Τεχεράνη βρίσκονται πλέον μια ανάσα από το να εμπλακούν σε πόλεμο απευθείας και όχι δι' αντιπροσώπων, όπως γίνεται μέχρι σήμερα -κάτι που, αναμφίβολα, θα εμπλέξει και τους πολύ πιο ισχυρούς τους συμμάχους.

Βεβαίως, αυτό δεν είναι το μοναδικό ανοιχτό μέτωπο στον πλανήτη από όπου τα νέα είναι ανησυχητικά. Διότι εκτός από τις δραματικές εξελίξεις στη Λιβύη, τα γεγονότα των τελευταίων ημερών στην Κορεατική Χερσόνησο προκαλούν επιπλέον πονοκεφάλους. Όχι τόσο επειδή η Πιονγιάνγκ έκανε μία ακόμη δοκιμή πυρηνικής βόμβας και η Σεούλ έσπευσε να απαντήσει επαναλαμβάνοντας τον καταιγισμό της προπαγάνδας προς την άλλη πλευρά των συνόρων, όσο κυρίως εξαιτίας της όξυνσης των σχέσεων ανάμεσα στις περιφερειακές υπερδυνάμεις, Κίνα και Ιαπωνία, που οδηγεί σε μια τρελή κούρσα εξοπλισμών και προκλήσεων την περιοχή της ΝΑ Ασίας.

Πού θα σκάσει η βόμβα;

Κάλπες στην Ευρώπη
Εκλογικές «παγίδες»

Αναμφίβολα, για την Ευρώπη η «καυτή» εκλογική χρονιά είναι το 2017, καθώς θα στηθούν κάλπες στη Γαλλία (την άνοιξη) και τη Γερμανία (το φθινόπωρο). Αλλά και φέτος, έχουν προγραμματιστεί ορισμένες εξαιρετικά ενδιαφέρουσες αναμετρήσεις -ενώ δεν αποκλείεται να προκύψουν και άλλες.

Ιρλανδία
Οι πολίτες της τρίτης από τις χώρες που βρέθηκαν σε καθεστώς Μνημονίου (μετά την Ελλάδα και την Πορτογαλία) θα κληθούν να δώσουν την πολιτική τους ετυμηγορία, εντός των επόμενων τριών μηνών. Το ενδιαφέρον είναι ότι και εδώ, το αριστερό Σιν Φέιν δείχνει να διεκδικεί ακόμη και την πρώτη θέση από τα δύο παραδοσιακά κόμματα, έχοντας προτάξει στην ατζέντα του το κοινωνικό ζήτημα αντί του εθνικιστικού.

ΠΓΔΜ, Ρουμανία
Οι δύο βαλκανικές χώρες είναι εδώ και καιρό βυθισμένες σε πολιτική κρίση η οποία, αν και για διαφορετικούς λόγους, οδήγησε το 2015 στην πτώση των κυβερνήσεών τους. Στα Σκόπια χρειάστηκε η παρέμβαση της Ε.Ε. για να συγκροτηθεί υπηρεσιακή κυβέρνηση και να αποτραπεί ο «εμφύλιος», ενώ στο Βουκουρέστι κάνει πλέον κουμάντο ο γερμανικής καταγωγής πρόεδρος της δημοκρατίας, Κλάους Γιοχάνις.

Ισπανία (;)
Στη μεγαλύτερη εκ των δύο χωρών της Ιβηρικής, οι εκλογές της 20ής Δεκεμβρίου, εκτός από τη συντριβή των δύο παραδοσιακών κομμάτων, οδήγησαν σε ένα σκηνικό που ισοδυναμεί με πολιτική... σπαζοκεφαλιά, τουλάχιστον όσον αφορά στον σχηματισμό της επόμενης κυβέρνησης. Έτσι, οι φήμες πυκνώνουν ότι δεν αποκλείεται τελικώς να προκριθεί η λύση της νέας (και εκβιαστικής) προσφυγής στις κάλπες, την άνοιξη -αν και το σενάριο αυτό εμπεριέχει και πολλούς... παράπλευρους κινδύνους, όπως η νέα εκτόξευση της δύναμης των Podemos ή των περιφερειακών αυτονομιστικών κομμάτων. Αλλά και στη γειτονική Πορτογαλία, η κεντροαριστερή κυβέρνηση θα κληθεί να αποδείξει πόσο αντέχει το πρέσινγκ του Βερολίνου και των Βρυξελλών.