To στοίχημα της Ευρώπης μετά το δημοψήφισμα και το τέλος των οραμάτων

Είτε παραμείνει η Βρετανία στην Ευρωπαϊκή Ενωση μετά το χθεσινό δημοψήφισμα είτε όχι, οι Ευρωπαίοι ηγέτες ετοιμάζονται να συγκρουστούν μεταξύ τους με αντικείμενο πώς θα απαντήσουν στην απογοήτευση των λαών από την Ε.Ε.



Η δημόσια συζήτηση περί Brexit ενισχύει τον ευρωσκεπτικισμό σε μεγάλο μέρος της ηπείρου. Η εξέλιξη τροφοδοτεί την αντιπαράθεση μεταξύ όσων επιθυμούν περαιτέρω ενοποίηση της Ε.Ε. και όσων αυτοαποκαλούνται «ρεαλιστές». Οι δεύτεροι απορρίπτουν τους υποστηρικτές της ενοποίησης ως «ουτοπιστές» ονειροπόλους, που δεν λαμβάνουν υπόψη τους τη δημοκρατική υπόσταση των εθνικών κρατών. Λίγοι ηγέτες επιχειρηματολογούν υπέρ της σημαντικής ενίσχυσης των εξουσιών των Βρυξελλών.

Ωστόσο, η σύγκρουση είναι ορατή στη συνεχή ένταση που υπάρχει μεταξύ των θεσμικών οργανισμών. Από τη μία πλευρά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και, από την άλλη, η πλειοψηφία των 28 κυβερνήσεων που ασκούν την υπέρτατη εξουσία στο Συμβούλιο. Ορισμένες κυβερνήσεις αντιστέκονται έντονα στο να παραχωρήσουν εξουσίες. Κάτι που φάνηκε πρόσφατα, όταν η Κομισιόν προσπάθησε να τις εξαναγκάσει να δεχτούν πρόσφυγες. Οι όποιοι φεντεραλιστές βρίσκονται στην πιο αδύναμη θέση, τουλάχιστον για όσο Γερμανία και Γαλλία προετοιμάζονται για τις εκλογές του επόμενου έτους με τους ευρωσκεπτικιστές να παρουσιάζονται ενισχυμένοι στις δημοσκοπήσεις.

Ο πρόεδρος του Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος θα προεδρεύσει στη Σύνοδο Κορυφής της ερχόμενης Τρίτης και Τετάρτης όπου θα συζητηθεί με ποιον τρόπο θα πρέπει να αντιδράσει η Ενωση στο βρετανικό δημοψήφισμα, κάλεσε τους ηγέτες να εκμεταλλευτούν το γεγονός ώστε να αναλογιστούν πού έχει κάνει λάθος το μπλοκ. Εχει υποστηρίξει επίσης ότι το να πιέζει κανείς για «περισσότερη Ευρώπη» απλώς θα τροφοδοτήσει τη λαϊκή δυσαρέσκεια έναντι της Ε.Ε. «Οποιο και να είναι το αποτέλεσμα, θα πρέπει να σκεφτούμε βαθιά και επί μακρόν σχετικά με το μέλλον της Ενωσης», είχε δηλώσει ο κ. Τουσκ την προηγούμενη Δευτέρα. «Θα ήμασταν ανόητοι αν αγνοούσαμε ένα τέτοιο προειδοποιητικό σημάδι». Ο πρώην πρόεδρος της Πολωνίας είχε αποδοκιμάσει τα «ουτοπικά όνειρα» περί Ευρώπης πέρα από τα εθνικά κράτη: «Η προώθησή τους οδηγεί μόνο στην ενίσχυση των ευρωσκεπτικιστών», είχε δηλώσει νωρίτερα τον Ιούνιο.

Ορισμένοι στις Βρυξέλλες είχαν θεωρήσει πως οι αιχμές Τουσκ είχαν στόχο τον κ. Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο οποίος είχε εξοργίσει ορισμένες κυβερνήσεις όταν τις είχε πιέσει να δεχτούν ποσοστώσεις για τους πρόσφυγες. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι απορρίπτουν τις αιτιάσεις των επικριτών του Γιούνκερ ότι ο πρόεδρος της Κομισιόν προωθεί ένα «άλμα προς τα εμπρός» στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση μετά το βρετανικό δημοψήφισμα. Οποια και αν είναι τα ιδανικά του, ο Γιούνκερ αναγνωρίζει ότι τα κράτη-μέλη δεν έχουν όρεξη. Το θέμα στο οποίο εστιάζει ο Γιούνκερ εάν υπάρξει έξοδος της Βρετανίας, υποστηρίζουν οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, είναι να βοηθήσει για να αποτραπεί η διάλυση της Ε.Ε. Ο Γιούνκερ δεν αποδέχεται τον χαρακτηρισμό «ουτοπιστής». «Δεν είμαι φανατικός της Ευρώπης», είχε δηλώσει στη Frankfurter Allgemeine Zeitung. «Το μέλλον της Ευρώπης βρίσκεται στην καλύτερη Ευρώπη, όχι αναγκαστικά στην περισσότερη Ευρώπη». Αυτή η άποψη εξοργίζει φεντεραλιστές όπως ο Γκι Φερχόφσταντ, πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου και επικεφαλής των Φιλελευθέρων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. «Πρέπει να εκμεταλλευτούμε το Brexit ώστε να επανιδρύσουμε την Ευρώπη. Οι πολιτικοί ηγέτες είναι στριμωγμένοι, δεν έχουν άλλη επιλογή». Γάλλοι και Γερμανοί έχουν άλλη άποψη. Υψηλόβαθμος Γάλλος αξιωματούχος λέει ότι δεν υπάρχει προοπτική για μεγάλες αλλαγές μετά το δημοψήφισμα. Στη Γερμανία, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δεν κρύβεται πίσω από τα λόγια του και λέει ότι έχουν περάσει οι ημέρες των μεγάλων οραμάτων.