Επενδύσεις 1 δισ. ευρώ θα «ξεπαγώσουν» με την άρση των capital controls

Ενάμιση χρόνο μετά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων, οι ΜμΕ δείχνουν να έχουν υιοθετήσει διαδικασίες που τους επιτρέπουν να λειτουργούν υπό την παρουσία των περιορισμών αυτών. Με αυτό το δεδομένο, κρίσιμο ζήτημα είναι η ελαχιστοποίηση του δυνητικού μεσοπρόθεσμου κόστους αυτής της λειτουργικής προσαρμογής στην αναπτυξιακή προοπτική του τομέα.



Αυτό είναι το θέμα της νέας μελέτης που συνέταξε η Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας, η οποία εστιάζει στην επίδραση της χρονικής διάρκειας διατήρησης των ελέγχων για το βάθος των συνεπειών τους, και κυρίως στη σκιαγράφηση της επόμενης ημέρας μετά την άρση τους που εκτιμάται ότι θα απελευθερώσει σημαντική αναπτυξιακή δυναμική.

Ξεκινώντας από μια αποκρυπτογράφηση της συγκυρίας διαπιστώνουμε ότι ο επιχειρηματικός τομέας δείχνει ότι προσπαθεί να εισέλθει σε φάση ανάκαμψης με εξασθενημένη, ωστόσο, δυναμική. Συγκεκριμένα, το 2016 χαρακτηρίστηκε από μια σταδιακή βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος, όπως αποτυπώθηκε στην άνοδο του Δείκτη Εμπιστοσύνης για τις ΜμΕ κατά 8 μονάδες στη διάρκεια του έτους. Παρά ταύτα, ο δείκτης παραμένει σε αρνητικό έδαφος και σε ένα επίπεδο σημαντικά χαμηλότερο σε σχέση με το 2014. Υπό αυτά τα δεδομένα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποκτά η εκτίμηση του βαθμού που οι κεφαλαιακοί έλεγχοι δρουν περιοριστικά στην τρέχουσα συγκυρία.

Βάσει ερωτηματολογίου σε δείγμα 1.200 επιχειρήσεων, συνάγαμε ότι οι ΜμΕ δείχνουν σαφή σημάδια προσαρμογής στις νέες συνθήκες που διαμορφώθηκαν – με το 39% του τομέα να δηλώνει ότι πλέον δεν αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα στη λειτουργία του (έναντι αντίστοιχου ποσοστού μόλις στο 5% κατά το πρώτο εξάμηνο μετά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων). Σχετικά σημαντικά – αν και με εμφανή βελτίωση – προβλήματα φαίνεται ακόμα να υφίστανται όσον αφορά την είσπραξη απαιτήσεων (53% του τομέα), την ολοκλήρωση παραγγελιών (45%) και την προμήθεια πρώτων υλών (41%). Από την άλλη πλευρά, οι διαδικασίες πληρωμής εργαζομένων και μεταφοράς προϊόντων φαίνεται σε μεγάλο βαθμό ότι έχουν ομαλοποιηθεί.

Προχωρώντας στο επόμενο στάδιο ανάλυσης – τις ενέργειες που απαιτήθηκαν για να πραγματοποιηθεί αυτή η λειτουργική προσαρμογή – αποκαλύπτεται το κόστος αυτών των δράσεων.

Πρώτον, μεγεθύνεται ο χρονικός ορίζοντας επιστροφής στην κανονικότητα. Συγκεκριμένα, καθώς η προσαρμογή ξεκινά να επεκτείνεται και σε αλλαγές στρατηγικής, το 17% των ΜμΕ δηλώνει ότι μετά την άρση των κεφαλαιακών περιορισμών θα απαιτηθεί χρονικό διάστημα άνω του ενός έτους για να επιστρέψει σε ομαλή λειτουργία.

Σημειώνουμε ότι κατά το πρώτο εξάμηνο μετά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων, το ποσοστό αυτό ήταν μόλις στο 6%. Δηλαδή, έχει τριπλασιαστεί κατά τους τελευταίους 12 μήνες – σημείο που δεικνύει ότι η διατήρηση των κεφαλαιακών ελέγχων για μακρύ χρονικό διάστημα αυξάνει εκθετικά το χρόνο επαναφοράς στην κανονικότητα μετά την άρση τους. Δεύτερον, οι στρατηγικές αλλαγές που υιοθετήθηκαν από τις ΜμΕ δρουν συσταλτικά στη βραχυπρόθεσμη δυναμική της ανάπτυξής τους. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το 34% του τομέα έχει πλέον προχωρήσει σε ακύρωση επενδύσεων (έναντι αντίστοιχου ποσοστού 24% κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2015).

Αναζητώντας τις αιτίες που οι ΜμΕ αναγκάστηκαν να προχωρήσουν σε προσαρμογές πιο στρατηγικής φύσης, ξεχωρίζουμε τον περιορισμό των βραχυπρόθεσμων θωρακίσεων έναντι των κεφαλαιακών ελέγχων. Συγκεκριμένα, κατά τους πρώτους μήνες επιβολής των κεφαλαιακών ελέγχων, άνω του ½ του τομέα των ΜμΕ διακρατούσε «μαξιλάρι ρευστότητας» εκτός ελληνικών τραπεζών το οποίο του επέτρεπε να λειτουργεί σε «σχεδόν κανονικές» συνθήκες.

Σήμερα - ενάμισι χρόνο μετά την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων - το «μαξιλάρι» αυτό έχει απωλεσθεί για το μεγαλύτερο κομμάτι των ΜμΕ και πλέον μόνο το 1/5 του τομέα (που δήλωνε σημαντικό απόθεμα στα τέλη του 2015) συνεχίζει να έχει χρηματικά διαθέσιμα εκτός ελληνικών τραπεζών και να διατηρεί κάποιας μορφής προστασία έναντι των κεφαλαιακών ελέγχων.

Οι παραπάνω διαπιστώσεις συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η γρήγορη άρση των κεφαλαιακών ελέγχων είναι καίριας σημασίας για την αποτροπή πρόκλησης διαρθρωτικών προβλημάτων στις ΜμΕ. Προς την κατεύθυνση της ταχύτερης δυνατής άρσης των κεφαλαιακών ελέγχων οδηγούν και οι εκτιμήσεις για την επόμενη ημέρα.

Πρώτον, η άρση των περιορισμών κρίνεται σχετικά χαμηλού κινδύνου καθώς οι επιχειρηματίες όλων των κλάδων δηλώνουν ότι θα έχουν ψύχραιμη αντίδραση όσον αφορά τις καταθέσεις τους, διατηρώντας το ποσοστό χρηματικών διαθεσίμων των ΜμΕ που διακρατούνται σε ελληνικές τράπεζες κοντά στα τρέχοντα επίπεδα (90%).

Δεύτερον - και σημαντικότερο – η άρση των κεφαλαιακών ελέγχων εκτιμάται ότι μπορεί να απελευθερώσει έντονες αναπτυξιακές δυνάμεις. Συγκεκριμένα, αναμένεται να ωθήσει το 1/3 των ΜμΕ να πραγματοποιήσει, σε ορίζοντα εξαμήνου μετά την άρση των περιορισμών, «παγωμένες» επενδύσεις οι οποίες εκτιμώνται κοντά στο €1 δις ετησίως.