Το πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας που θα διαρκέσει τουλάχιστον για τέσσερα χρόνια και θα ανανεώνεται ανά εξάμηνο ανακοινώθηκε, χωρίς εκπλήξεις αναφορικά με τους όρους που θα την διέπουν. Μέσα από δυο, όλα κι όλα, άρθρα ενεργοποίησε το σχετικό κανονισμό (σ.σ. για πρώτη φορά) και παρέπεμψε στα δύο πλαίσια δεσμεύσεων που θα πρέπει να υλοποιεί κατά γράμμα η Ελλάδα τα επόμενα χρόνια και είναι .... γνωστά από το μνημονιακό παρελθόν:
* Το επικαιροποιημένο κείμενο του τρίτου μνημονίου (SMoU) που θα υπογράψουν/επικυρώσουν σήμερα οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης με το" καπέλο" των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του ESM. Ο ESM συνεδριάζει στο περιθώριο του Eurogroup και αύριο, σε χαμηλότερο επίπεδο (EWG), αναμένεται να εγκρίνει το πακέτο δόσεων (εν μέσω όμως "γκρίνιας" λόγω διατήρησης του χαμηλού ΦΠΑ και συντάξεων), αλλά και
* Το δισέλιδο κείμενο δεσμεύσεων του Υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου το οποίο πλαισίωσε τη συμφωνία της 21ης Ιουνίου για το χρέος.
Το δεύτερο κείμενο ουσιαστικά αποτελεί περίληψη του πρώτου (δηλαδή του τρίτου μνημονίου), αλλά πάει και λίγο παραπέρα. Περιέχει για παράδειγμα νέες δεσμεύσεις για παρεμβάσεις στον ΕΝΦΙΑ τα επόμενα δύο χρόνια, στις δαπάνες υγείας και βάζει πιο δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα στις ιδιωτικοποιήσεις.
Αμφότερα τα κείμενα που έχει υπογράψει η κυβέρνηση, επιβεβαιώνουν ότι πρέπει να υλοποιηθούν οι δεσμεύσεις των επόμενων ετών όχι μόνο στο δημοσιονομικό πεδίο (δηλαδή στη μείωση αφορολόγητου και συντάξεων με λήψη αντίμετρων), αλλά και στο πεδίο του δημοσίου, των ιδιωτικοποιήσεων, της αγοράς ενέργειας, των τραπεζών, του κοινωνικού κράτους (και των παρεμβάσεων στα επιδόματα που δρομολογούνται), και σε όλες τις υπόλοιπες και πολυπληθείς εκκρεμότητες του τρίτου Μνημονίου.
Έτσι το τρίτο μνημόνιο ναι μεν τελειώνει με την έννοια ότι λήγει το πρόγραμμα/δάνειο και έρχεται καθεστώς επιτήρησης, αλλά ουσιαστικά "συνεχίζεται" με την έννοια ότι θα πρέπει να ολοκληρωθούν όσα συμφωνήθηκαν και να μην αναστραφούν στο μέλλον, αλλά και να λάβει μέρος των παρεμβάσεων στο χρέος μόνο αν υλοποιεί τα συμφωνηθέντα…
Πώς συνδέει δισέλιδο και μνημόνιο η Κομισιόν στην ιστοσελίδα της
Σε ξεχωριστή αναφορά που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελιδα της Κομισιόν για τα ελληνικά δάνεια/μνημονια αναφέρεται ότι στο πλαίσιο της συνολικής συμφωνίας της 22ας Ιουνίου (για το χρέος) "οι ελληνικές αρχές δεσμεύτηκαν με βάση την δισέλιδη επιστολή να συνεχίσουν την εφαρμογή όλων των βασικών μεταρρυθμίσεων που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος του ESM, να διατηρήσουν τους στόχους και να ολοκληρώσουν ορισμένες βασικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που δρομολογήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΜΣ σε προκαθορισμένες προθεσμίες".
Εξηγεί και το πώς θα ξεδιπλωθεί το υπόλοιπο πλέγμα εποπτείας (που περιλαμβάνει την Μεταμνημονιακή Παρακολούθηση και το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και θα οδηγεί μέσα από τρίμηνες αξιολογήσεις και εξάμηνες αποφάσεις στην αποδέσμευση των παρεμβάσεων στο χρέος που συνδέονται με αυτά τα προαπαιτούμενα. Αναφέρεται ότι η Ελλάδα θα ενσωματωθεί πλήρως στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου (με αρχή την 15η Οκτωβρίου). "Οι συνέργειες μεταξύ των διαδικασιών ενισχυμένης επιτήρησης και του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου θα μεγιστοποιηθούν" επισημαίνεται.
"Η ενισχυμένη εποπτεία είναι ένα μεταμνημονιακό πλαίσιο προσαρμοσμένο στην Ελλάδα λόγω της μακροχρόνιας κρίσης και των προκλήσεων που αντιμετωπίζει. Θα υποστηρίξει τη συνέχιση, την ολοκλήρωση και την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν οι ελληνικές αρχές μέσω της στενής παρακολούθησης της οικονομικής, δημοσιονομικής και χρηματοπιστωτικής κατάστασης και της εξέλιξής της. Η παρακολούθηση θα αναληφθεί από την Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΚΤ και, ενδεχομένως, με το ΔΝΤ. Ο ESM θα συμμετάσχει επίσης στο πλαίσιο του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης όπως σε όλες τις άλλες περιπτώσεις επιτήρησης μετά το πρόγραμμα.
Η ενισχυμένη εποπτεία προβλέπει τριμηνιαίες εκθέσεις, οι οποίες θα αποτελέσουν τη βάση για την ενεργοποίηση των μέτρων χρέους που συνδέονται με την εφαρμογή πολιτικών, όπως συμφωνήθηκε στη δήλωση του Eurogroup της 22ας Ιουνίου".
Η βαθιά κρίση και οι κίνδυνοι
Το άλλο σημείο το οποίο όμως αναδεικνύεται – και κυριαρχεί χωρικά - στην εξασέλιδη απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είναι η αιτιολογική της έκθεση. Δηλαδή οι λόγοι για τους οποίους πιστεύει ότι έπρεπε να ενεργοποιηθεί η Ενισχυμένη Εποπτεία στην περίπτωση της Ελλάδος.
Οι λόγοι συνδέονται με μία σειρά από κινδύνους οι οποίοι παραμένουν και οι οποίοι δεν θέτουν μόνο σε κίνδυνο την ίδια την ελληνική οικονομία αλλά μπορεί να προκαλέσουν συστημικό πρόβλημα στην Ευρώπη.
Αναφέρεται ότι για μία σειρά από λόγους, η Επιτροπή εκτιμά ότι "η Ελλάδα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει κινδύνους όσον αφορά τη χρηματοοικονομική σταθερότητά της, οι οποίοι, εάν υλοποιηθούν, θα μπορούσαν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις σε άλλα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ. Όποια διάχυση των επιπτώσεων υλοποιηθεί, θα μπορούσε να συμβεί έμμεσα επηρεάζοντας την εμπιστοσύνη των επενδυτών και το κόστος χρηματοδότησης για τις τράπεζες και τα κρατικά χρεόγραφα σε άλλα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ". Και έτσι αιτιολογεί την απόφαση επιβολής Ενισχυμένης Εποπτείας.
Στους λόγους περιλαμβάνει κινδύνους που παραμένουν αναφορικά με το χρέος, την ανεργία, το εξωτερικό επενδυτικό ισοζύγιο και τα κόκκινα δάνεια. Αλλά και τις συνθήκες δανεισμού της Ελλάδας που παραμένουν "εύθραυστες" λόγω εξωτερικών οικονομικών κινδύνων (αστάθειας στις χρηματοπιστωτικές αγορές) και διατηρεί τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων σε υψηλά επίπεδα.
Οι πέντε πληγές που μένουν ανοικτές όπως συμφωνεί και η ελληνική κυβέρνηση
Η Επιτροπή αναφέρει στο κείμενο απόφασης ότι "μεσοπρόθεσμα, η Ελλάδα πρέπει να συνεχίσει να υιοθετεί μέτρα για την αντιμετώπιση των πηγών ή των πιθανών πηγών δυσκολιών και την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για την υποστήριξη μιας ισχυρής και βιώσιμης οικονομικής ανάκαμψης, υπό το πρίσμα των κληροδοτημένων επιδράσεων πολλών παραγόντων. Αυτοί οι παράγοντες περιλαμβάνουν:
• Τη σοβαρή και παρατεταμένη ύφεση κατά τη διάρκεια της κρίσης.
• Το ύψος του ελληνικού χρέους.
• Τα τρωτά σημεία του χρηματοπιστωτικού τομέα.
• Τις συνεχιζόμενες και σχετικά ισχυρές διασυνδέσεις μεταξύ του χρηματοπιστωτικού τομέα και των δημόσιων οικονομικών της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της κρατικής ιδιοκτησίας.
• Τον κίνδυνο μεταφοράς σοβαρών εντάσεων σε καθέναν από αυτούς τους τομείς σε άλλα κράτη μέλη".
Όπως επισημαίνεται, για το σκοπό αυτό, η Ελλάδα δεσμεύτηκε στο Eurogroup "να συνεχίσει και να ολοκληρώσει όλες τις βασικές μεταρρυθμίσεις που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο της χρηματοδοτικής βοήθειας του ESM και να διασφαλίσει ότι παραμένουν σε ισχύ οι στόχοι των σημαντικών μεταρρυθμίσεων που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο των προγραμμάτων".
Γίνεται επίσης σαφές ότι "η Ελλάδα έχει επίσης δεσμευτεί να εφαρμόσει συγκεκριμένες δράσεις στους τομείς της δημοσιονομικής και της δημοσιονομικής διαρθρωτικής πολιτικής, της κοινωνικής πρόνοιας, της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, των αγορών εργασίας και προϊόντων, των ιδιωτικοποιήσεων και της δημόσιας διοίκησης". Επισημαίνεται ότι αυτές οι συγκεκριμένες δράσεις, οι οποίες παρατίθενται στο δισέλιδο κείμενο δεσμεύσεων "θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση πιθανών πηγών οικονομικών δυσκολιών".
"Η Ελλάδα συμφώνησε με την εκτίμηση της Επιτροπής για τις οικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα" αναφέρεται στην Απόφαση και μάλιστα περιγράφεται η γραπτή ανταλλαγή απόψεων που προηγήθηκε.
* Το επικαιροποιημένο κείμενο του τρίτου μνημονίου (SMoU) που θα υπογράψουν/επικυρώσουν σήμερα οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης με το" καπέλο" των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του ESM. Ο ESM συνεδριάζει στο περιθώριο του Eurogroup και αύριο, σε χαμηλότερο επίπεδο (EWG), αναμένεται να εγκρίνει το πακέτο δόσεων (εν μέσω όμως "γκρίνιας" λόγω διατήρησης του χαμηλού ΦΠΑ και συντάξεων), αλλά και
* Το δισέλιδο κείμενο δεσμεύσεων του Υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου το οποίο πλαισίωσε τη συμφωνία της 21ης Ιουνίου για το χρέος.
Το δεύτερο κείμενο ουσιαστικά αποτελεί περίληψη του πρώτου (δηλαδή του τρίτου μνημονίου), αλλά πάει και λίγο παραπέρα. Περιέχει για παράδειγμα νέες δεσμεύσεις για παρεμβάσεις στον ΕΝΦΙΑ τα επόμενα δύο χρόνια, στις δαπάνες υγείας και βάζει πιο δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα στις ιδιωτικοποιήσεις.
Αμφότερα τα κείμενα που έχει υπογράψει η κυβέρνηση, επιβεβαιώνουν ότι πρέπει να υλοποιηθούν οι δεσμεύσεις των επόμενων ετών όχι μόνο στο δημοσιονομικό πεδίο (δηλαδή στη μείωση αφορολόγητου και συντάξεων με λήψη αντίμετρων), αλλά και στο πεδίο του δημοσίου, των ιδιωτικοποιήσεων, της αγοράς ενέργειας, των τραπεζών, του κοινωνικού κράτους (και των παρεμβάσεων στα επιδόματα που δρομολογούνται), και σε όλες τις υπόλοιπες και πολυπληθείς εκκρεμότητες του τρίτου Μνημονίου.
Έτσι το τρίτο μνημόνιο ναι μεν τελειώνει με την έννοια ότι λήγει το πρόγραμμα/δάνειο και έρχεται καθεστώς επιτήρησης, αλλά ουσιαστικά "συνεχίζεται" με την έννοια ότι θα πρέπει να ολοκληρωθούν όσα συμφωνήθηκαν και να μην αναστραφούν στο μέλλον, αλλά και να λάβει μέρος των παρεμβάσεων στο χρέος μόνο αν υλοποιεί τα συμφωνηθέντα…
Πώς συνδέει δισέλιδο και μνημόνιο η Κομισιόν στην ιστοσελίδα της
Σε ξεχωριστή αναφορά που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελιδα της Κομισιόν για τα ελληνικά δάνεια/μνημονια αναφέρεται ότι στο πλαίσιο της συνολικής συμφωνίας της 22ας Ιουνίου (για το χρέος) "οι ελληνικές αρχές δεσμεύτηκαν με βάση την δισέλιδη επιστολή να συνεχίσουν την εφαρμογή όλων των βασικών μεταρρυθμίσεων που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος του ESM, να διατηρήσουν τους στόχους και να ολοκληρώσουν ορισμένες βασικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που δρομολογήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΜΣ σε προκαθορισμένες προθεσμίες".
Εξηγεί και το πώς θα ξεδιπλωθεί το υπόλοιπο πλέγμα εποπτείας (που περιλαμβάνει την Μεταμνημονιακή Παρακολούθηση και το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και θα οδηγεί μέσα από τρίμηνες αξιολογήσεις και εξάμηνες αποφάσεις στην αποδέσμευση των παρεμβάσεων στο χρέος που συνδέονται με αυτά τα προαπαιτούμενα. Αναφέρεται ότι η Ελλάδα θα ενσωματωθεί πλήρως στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου (με αρχή την 15η Οκτωβρίου). "Οι συνέργειες μεταξύ των διαδικασιών ενισχυμένης επιτήρησης και του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου θα μεγιστοποιηθούν" επισημαίνεται.
"Η ενισχυμένη εποπτεία είναι ένα μεταμνημονιακό πλαίσιο προσαρμοσμένο στην Ελλάδα λόγω της μακροχρόνιας κρίσης και των προκλήσεων που αντιμετωπίζει. Θα υποστηρίξει τη συνέχιση, την ολοκλήρωση και την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν οι ελληνικές αρχές μέσω της στενής παρακολούθησης της οικονομικής, δημοσιονομικής και χρηματοπιστωτικής κατάστασης και της εξέλιξής της. Η παρακολούθηση θα αναληφθεί από την Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΚΤ και, ενδεχομένως, με το ΔΝΤ. Ο ESM θα συμμετάσχει επίσης στο πλαίσιο του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης όπως σε όλες τις άλλες περιπτώσεις επιτήρησης μετά το πρόγραμμα.
Η ενισχυμένη εποπτεία προβλέπει τριμηνιαίες εκθέσεις, οι οποίες θα αποτελέσουν τη βάση για την ενεργοποίηση των μέτρων χρέους που συνδέονται με την εφαρμογή πολιτικών, όπως συμφωνήθηκε στη δήλωση του Eurogroup της 22ας Ιουνίου".
Η βαθιά κρίση και οι κίνδυνοι
Το άλλο σημείο το οποίο όμως αναδεικνύεται – και κυριαρχεί χωρικά - στην εξασέλιδη απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είναι η αιτιολογική της έκθεση. Δηλαδή οι λόγοι για τους οποίους πιστεύει ότι έπρεπε να ενεργοποιηθεί η Ενισχυμένη Εποπτεία στην περίπτωση της Ελλάδος.
Οι λόγοι συνδέονται με μία σειρά από κινδύνους οι οποίοι παραμένουν και οι οποίοι δεν θέτουν μόνο σε κίνδυνο την ίδια την ελληνική οικονομία αλλά μπορεί να προκαλέσουν συστημικό πρόβλημα στην Ευρώπη.
Αναφέρεται ότι για μία σειρά από λόγους, η Επιτροπή εκτιμά ότι "η Ελλάδα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει κινδύνους όσον αφορά τη χρηματοοικονομική σταθερότητά της, οι οποίοι, εάν υλοποιηθούν, θα μπορούσαν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις σε άλλα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ. Όποια διάχυση των επιπτώσεων υλοποιηθεί, θα μπορούσε να συμβεί έμμεσα επηρεάζοντας την εμπιστοσύνη των επενδυτών και το κόστος χρηματοδότησης για τις τράπεζες και τα κρατικά χρεόγραφα σε άλλα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ". Και έτσι αιτιολογεί την απόφαση επιβολής Ενισχυμένης Εποπτείας.
Στους λόγους περιλαμβάνει κινδύνους που παραμένουν αναφορικά με το χρέος, την ανεργία, το εξωτερικό επενδυτικό ισοζύγιο και τα κόκκινα δάνεια. Αλλά και τις συνθήκες δανεισμού της Ελλάδας που παραμένουν "εύθραυστες" λόγω εξωτερικών οικονομικών κινδύνων (αστάθειας στις χρηματοπιστωτικές αγορές) και διατηρεί τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων σε υψηλά επίπεδα.
Οι πέντε πληγές που μένουν ανοικτές όπως συμφωνεί και η ελληνική κυβέρνηση
Η Επιτροπή αναφέρει στο κείμενο απόφασης ότι "μεσοπρόθεσμα, η Ελλάδα πρέπει να συνεχίσει να υιοθετεί μέτρα για την αντιμετώπιση των πηγών ή των πιθανών πηγών δυσκολιών και την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για την υποστήριξη μιας ισχυρής και βιώσιμης οικονομικής ανάκαμψης, υπό το πρίσμα των κληροδοτημένων επιδράσεων πολλών παραγόντων. Αυτοί οι παράγοντες περιλαμβάνουν:
• Τη σοβαρή και παρατεταμένη ύφεση κατά τη διάρκεια της κρίσης.
• Το ύψος του ελληνικού χρέους.
• Τα τρωτά σημεία του χρηματοπιστωτικού τομέα.
• Τις συνεχιζόμενες και σχετικά ισχυρές διασυνδέσεις μεταξύ του χρηματοπιστωτικού τομέα και των δημόσιων οικονομικών της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της κρατικής ιδιοκτησίας.
• Τον κίνδυνο μεταφοράς σοβαρών εντάσεων σε καθέναν από αυτούς τους τομείς σε άλλα κράτη μέλη".
Όπως επισημαίνεται, για το σκοπό αυτό, η Ελλάδα δεσμεύτηκε στο Eurogroup "να συνεχίσει και να ολοκληρώσει όλες τις βασικές μεταρρυθμίσεις που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο της χρηματοδοτικής βοήθειας του ESM και να διασφαλίσει ότι παραμένουν σε ισχύ οι στόχοι των σημαντικών μεταρρυθμίσεων που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο των προγραμμάτων".
Γίνεται επίσης σαφές ότι "η Ελλάδα έχει επίσης δεσμευτεί να εφαρμόσει συγκεκριμένες δράσεις στους τομείς της δημοσιονομικής και της δημοσιονομικής διαρθρωτικής πολιτικής, της κοινωνικής πρόνοιας, της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, των αγορών εργασίας και προϊόντων, των ιδιωτικοποιήσεων και της δημόσιας διοίκησης". Επισημαίνεται ότι αυτές οι συγκεκριμένες δράσεις, οι οποίες παρατίθενται στο δισέλιδο κείμενο δεσμεύσεων "θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση πιθανών πηγών οικονομικών δυσκολιών".
"Η Ελλάδα συμφώνησε με την εκτίμηση της Επιτροπής για τις οικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα" αναφέρεται στην Απόφαση και μάλιστα περιγράφεται η γραπτή ανταλλαγή απόψεων που προηγήθηκε.
