Τη δυνατότητα διατήρησης αυθαιρέτου κτίσματος σε δασικές εκτάσεις, εντός οικιστικών πυκνώσεων, για ορισμένα χρόνια, χωρίς να μπορεί ο ιδιοκτήτης του να το μεταβιβάσει ή να το επεκτείνει, δίνει νομοσχέδιο που έθεσε σε δημόσια διαβούλευση -έως 8 Ιανουαρίου 2019- το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Προηγουμένως, το Ελληνικό Κτηματολόγιο θα ελέγξει τις οικιστικές πυκνώσεις που έχουν οριστεί από τους δήμους, στο πλαίσιο της κατάρτισης των δασικών χαρτών, προκειμένου να διαπιστωθεί αν πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου (για να δοθεί ο χαρακτήρας της οικιστικής πύκνωσης σε μια έκταση εντός δάσους πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον 50 κτήρια σε 25 στρέμματα, 100 σε 100 στρ. και 200 σε 400 στρ.).
Σημειώνεται ότι στο Συμβούλιο της Επικρατείας εκκρεμεί απόφαση περί της συνταγματικότητας της ρύθμισης για τις οικιστικές πυκνώσεις, με τη σχετική συζήτηση στην ολομέλεια του δικαστηρίου να έχει προγραμματιστεί για σήμερα.
Έχει προηγηθεί συζήτηση του θέματος στο Ε’ Τμήμα κατά την οποία τρία μέλη του τάχθηκαν υπέρ της αντισυνταγματικότητας, ενώ δύο έκριναν ότι οι σχετικές ρυθμίσεις δεν αντιτίθενται στο άρθρο 24 του Συντάγματος περί προστασίας του περιβάλλοντος
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει εκτίμηση για το πόσα μπορεί να είναι τα αυθαίρετα εντός των οικιστικών πυκνώσεων που δύναται να εμπίπτουν στις διατάξεις του νέου νομοσχεδίου. Ενδεικτικό είναι μόνον το εξής στοιχείο: Από τους μέχρι τώρα θεωρημένους δασικούς χάρτες που αφορούν το 51,53% της χώρας οι οικιστικές πυκνώσεις, που εμπίπτουν στη δασική νομοθεσία (και άρα δύναται να εφαρμοστεί ο νέος νόμος) εκτείνονται σε 19.394 στρέμματα ή καταλαμβάνουν το 0,03% των χαρτών αυτών. Πρωταθλητές σε οικιστικές πυκνώσεις είναι οι περιοχές της Αττικής, της Κορινθίας, της Χαλκιδικής, της Θεσσαλονίκης, της Βοιωτίας και της Άρτας. Λιγότερες οικιστικές πυκνώσεις έχουν δηλώσει η Πρέβεζα, η Φωκίδα και η Δράμα.
Αναλυτικότερα, το εν λόγω νομοσχέδιο υπό τον τίτλο «Περιβαλλοντική διαχείριση των περιοχών με οικιστικές πυκνώσεις ιώδους περιγράμματος» μεταξύ άλλων ορίζει:
Εξαιρούνται της κατεδάφισης για 40 έτη από τη δημοσίευση του νόμου κτήρια και συνοδεύουσες σε αυτά κατασκευές, εντός των οικιστικών πυκνώσεων που ανεγέρθηκαν έως και την 11.6.1975. Για 25 έτη εξαιρούνται της κατεδάφισης όσα ανεγέρθηκαν μετά την 11.6.1975 και μέχρι την 28.7.2011 (η κόκκινη γραμμή που έχει τεθεί για όλα τα αυθαίρετα).
Για τα ακίνητα αυτά ανακαλούνται και δεν εκδίδονται νέα εντός του ανωτέρω χρονικού διαστήματος, η πράξη κατεδάφισης και τα λοιπά διοικητικά μέτρα που έχουν επιβληθεί, εφόσον οι ενδιαφερόμενοι εξοφλήσουν ολοσχερώς το προβλεπόμενο ειδικό ενιαίο πρόστιμο.
Το παράβολο για να μπει ένα αυθαίρετο στη διαδικασία αυτή είναι 250 ευρώ.
Το κόστος του προστίμου υπολογίζεται μέσω αλγορίθμου στον οποίο προσμετράται μεταξύ άλλων η αξία δάσους, το κόστος αναδάσωσης, η έκταση εκχέρσωσης, η τιμή της πλησιέστερης ζώνης, η επιφάνεια του κτηρίου και το κόστος εργασιών των συνοδευουσών κατασκευών. Ως παράδειγμα ενδεικτικό αναφέρθηκε από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου το εξής: Αυθαίρετο κατασκευής προ του 1975, 100 τ.μ. σε περιοχή με τιμή ζώνης 2.000 ευρώ το τ.μ. θα καταβάλει πρόστιμο διατήρησης περίπου 20.000 ευρώ, αυθαίρετο κατασκευής από το 1975 και μέχρι το 2003, 37.500 ευρώ, και από το 2003 και μέχρι το 2011, 72.600 ευρώ.
Το πρόστιμο μειώνεται αν πρόκειται για την πρώτη και μοναδική κατοικία κατά 33%, αν βρίσκεται σε ιδιωτικό δάσος επίσης κατά 33%, αν ισχύουν και τα δύο 50%, ενώ αν καταβληθεί εφάπαξ κατά 20%. Η αποπληρωμή του μπορεί να γίνει σε 100 δόσεις.
Η όλη διαδικασία, η οποία δεν θα ξεκινήσει αμέσως αφού θα προηγηθεί ο έλεγχος για το αν οι οικιστικές πυκνώσεις που έχουν δηλώσει οι δήμοι πληρούν τα κριτήρια, θα διαρκέσει δύο χρόνια και θα διεκπεραιωθεί μέσω της Ελληνικό Κτηματολόγιο.
Δεν υπάγονται στις διατάξεις του νέου νόμου οι οικιστικές πυκνώσεις που βρίσκονται σε Εθνικούς Δρυμούς, Υγροτόπους με «εθνική σημασία» της Σύμβασης Ραμσάρ και σε περιοχές του δικτύου Νatura 2000.
Ο χρόνος κατασκευής του κτηρίου, εντός των οικιστικών πυκνώσεων, αποδεικνύεται με την υποβολή στο πληροφοριακό σύστημα που θα υλοποιηθεί από την Ελληνικό Κτηματολόγιο σχετικής αεροφωτογραφίας. Αν δεν προκύπτει με βεβαιότητα ο χρόνος κατασκευής του κτηρίου ή αν δεν ανευρίσκεται αεροφωτογραφία για τα κτήρια προ του έτους 1975, λαμβάνονται υπόψη δημόσια έγγραφα, έγγραφα δασικής υπηρεσίας, πρωτόκολλα κατεδάφισης αυθαιρέτων κατασκευών, διοικητικές πράξεις πολεοδομικής Υπηρεσίας ή άλλης δημόσιας αρχής που αφορούν στο ακίνητο, δικαστικές αποφάσεις, καθώς και τίτλοι ιδιοκτησίας που έχουν συνταχθεί πριν το έτος 1975.
Οι δηλώσεις υπαγωγής ελέγχονται δειγματοληπτικά σε ποσοστό 30%.
Με το νέο νομοσχέδιο δίνεται επίσης η δυνατότητα οριοθέτησης περιγραμμάτων οικιστικών πυκνώσεων για τις περιοχές των δασικών χαρτών πριν από την έκδοση του ν. 4389/2016 που προβλέπει τις οικιστικές πυκνώσεις. Αφορά περιοχές με μερικώς ή ολικώς κυρωμένο δασικό χάρτη πριν από το 2016, μεταξύ άλλων Πεντέλη, Νέα Πεντέλη, Δροσιά, Μαραθώνα, Φυλή, ν. Θεσσαλονίκης, ν. Κιλκίς, ν. Καβάλας, ν. Κορίνθου και άλλες περιοχές.
Τροπολογίες για κατεδαφίσεις-εξπρές
Ο υπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Σταθάκης εξήγγειλε χθες και την προώθηση τροπολογιών που θα προωθηθούν το αμέσως επόμενο διάστημα προς ψήφιση στη Βουλή, με σκοπό την πλήρη θωράκιση του συστήματος απέναντι σε οποιαδήποτε προσπάθεια αυθαίρετης δόμησης: Με βάση την πρώτη με τη λήξη του νόμου 4495/2017 για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων σε λιγότερο από έναν χρόνο (9/11/2019), όποια αυθαίρετα κτίσματα ή κατασκευές εντοπίζονται από τους ελεγκτές, θα κατεδαφίζονται άμεσα (είτε την ώρα που κατασκευάζονται, είτε έχουν συντελεσθεί) εφόσον δεν υποβλήθηκε αίτηση υπαγωγής έως τις 8/11/2019.
Με τη δεύτερη θα ορίζεται ότι στις περιπτώσεις που οι ιδιοκτήτες προβαίνουν σε κατεδάφιση των αυθαίρετων κτισμάτων τους, το αρμόδιο για τη διαπίστωση της κατεδάφισης όργανο συντάσσει και εκδίδει πρωτόκολλο συμμόρφωσης, με το οποίο βεβαιώνεται η εκτέλεση της κατεδάφισης από τον ιδιοκτήτη του ακινήτου. Το πρωτόκολλο κατεδάφισης κοινοποιείται στις αρμόδιες Υπηρεσίες Δόμησης για να εφαρμοστεί η διαδικασία διαγραφής προστίμων.Επίσης με βάση την Τρίτη, σε περίπτωση που έχει διαφοροποιηθεί η αυθαίρετη κατασκευή (ως προς τις διαστάσεις ή το υλικό, τη θέση ή υπάρχουν επεκτάσεις) σε σχέση με το αρχικό πρωτόκολλο κατεδάφισης, τότε η διαδικασία κατεδάφισης προχωρά χωρίς να είναι απαραίτητη η έκδοση νέου πρωτοκόλλου κατεδάφισης.
Προηγουμένως, το Ελληνικό Κτηματολόγιο θα ελέγξει τις οικιστικές πυκνώσεις που έχουν οριστεί από τους δήμους, στο πλαίσιο της κατάρτισης των δασικών χαρτών, προκειμένου να διαπιστωθεί αν πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου (για να δοθεί ο χαρακτήρας της οικιστικής πύκνωσης σε μια έκταση εντός δάσους πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον 50 κτήρια σε 25 στρέμματα, 100 σε 100 στρ. και 200 σε 400 στρ.).
Σημειώνεται ότι στο Συμβούλιο της Επικρατείας εκκρεμεί απόφαση περί της συνταγματικότητας της ρύθμισης για τις οικιστικές πυκνώσεις, με τη σχετική συζήτηση στην ολομέλεια του δικαστηρίου να έχει προγραμματιστεί για σήμερα.
Έχει προηγηθεί συζήτηση του θέματος στο Ε’ Τμήμα κατά την οποία τρία μέλη του τάχθηκαν υπέρ της αντισυνταγματικότητας, ενώ δύο έκριναν ότι οι σχετικές ρυθμίσεις δεν αντιτίθενται στο άρθρο 24 του Συντάγματος περί προστασίας του περιβάλλοντος
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει εκτίμηση για το πόσα μπορεί να είναι τα αυθαίρετα εντός των οικιστικών πυκνώσεων που δύναται να εμπίπτουν στις διατάξεις του νέου νομοσχεδίου. Ενδεικτικό είναι μόνον το εξής στοιχείο: Από τους μέχρι τώρα θεωρημένους δασικούς χάρτες που αφορούν το 51,53% της χώρας οι οικιστικές πυκνώσεις, που εμπίπτουν στη δασική νομοθεσία (και άρα δύναται να εφαρμοστεί ο νέος νόμος) εκτείνονται σε 19.394 στρέμματα ή καταλαμβάνουν το 0,03% των χαρτών αυτών. Πρωταθλητές σε οικιστικές πυκνώσεις είναι οι περιοχές της Αττικής, της Κορινθίας, της Χαλκιδικής, της Θεσσαλονίκης, της Βοιωτίας και της Άρτας. Λιγότερες οικιστικές πυκνώσεις έχουν δηλώσει η Πρέβεζα, η Φωκίδα και η Δράμα.
Αναλυτικότερα, το εν λόγω νομοσχέδιο υπό τον τίτλο «Περιβαλλοντική διαχείριση των περιοχών με οικιστικές πυκνώσεις ιώδους περιγράμματος» μεταξύ άλλων ορίζει:
Εξαιρούνται της κατεδάφισης για 40 έτη από τη δημοσίευση του νόμου κτήρια και συνοδεύουσες σε αυτά κατασκευές, εντός των οικιστικών πυκνώσεων που ανεγέρθηκαν έως και την 11.6.1975. Για 25 έτη εξαιρούνται της κατεδάφισης όσα ανεγέρθηκαν μετά την 11.6.1975 και μέχρι την 28.7.2011 (η κόκκινη γραμμή που έχει τεθεί για όλα τα αυθαίρετα).
Για τα ακίνητα αυτά ανακαλούνται και δεν εκδίδονται νέα εντός του ανωτέρω χρονικού διαστήματος, η πράξη κατεδάφισης και τα λοιπά διοικητικά μέτρα που έχουν επιβληθεί, εφόσον οι ενδιαφερόμενοι εξοφλήσουν ολοσχερώς το προβλεπόμενο ειδικό ενιαίο πρόστιμο.
Το παράβολο για να μπει ένα αυθαίρετο στη διαδικασία αυτή είναι 250 ευρώ.
Το κόστος του προστίμου υπολογίζεται μέσω αλγορίθμου στον οποίο προσμετράται μεταξύ άλλων η αξία δάσους, το κόστος αναδάσωσης, η έκταση εκχέρσωσης, η τιμή της πλησιέστερης ζώνης, η επιφάνεια του κτηρίου και το κόστος εργασιών των συνοδευουσών κατασκευών. Ως παράδειγμα ενδεικτικό αναφέρθηκε από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου το εξής: Αυθαίρετο κατασκευής προ του 1975, 100 τ.μ. σε περιοχή με τιμή ζώνης 2.000 ευρώ το τ.μ. θα καταβάλει πρόστιμο διατήρησης περίπου 20.000 ευρώ, αυθαίρετο κατασκευής από το 1975 και μέχρι το 2003, 37.500 ευρώ, και από το 2003 και μέχρι το 2011, 72.600 ευρώ.
Το πρόστιμο μειώνεται αν πρόκειται για την πρώτη και μοναδική κατοικία κατά 33%, αν βρίσκεται σε ιδιωτικό δάσος επίσης κατά 33%, αν ισχύουν και τα δύο 50%, ενώ αν καταβληθεί εφάπαξ κατά 20%. Η αποπληρωμή του μπορεί να γίνει σε 100 δόσεις.
Η όλη διαδικασία, η οποία δεν θα ξεκινήσει αμέσως αφού θα προηγηθεί ο έλεγχος για το αν οι οικιστικές πυκνώσεις που έχουν δηλώσει οι δήμοι πληρούν τα κριτήρια, θα διαρκέσει δύο χρόνια και θα διεκπεραιωθεί μέσω της Ελληνικό Κτηματολόγιο.
Δεν υπάγονται στις διατάξεις του νέου νόμου οι οικιστικές πυκνώσεις που βρίσκονται σε Εθνικούς Δρυμούς, Υγροτόπους με «εθνική σημασία» της Σύμβασης Ραμσάρ και σε περιοχές του δικτύου Νatura 2000.
Ο χρόνος κατασκευής του κτηρίου, εντός των οικιστικών πυκνώσεων, αποδεικνύεται με την υποβολή στο πληροφοριακό σύστημα που θα υλοποιηθεί από την Ελληνικό Κτηματολόγιο σχετικής αεροφωτογραφίας. Αν δεν προκύπτει με βεβαιότητα ο χρόνος κατασκευής του κτηρίου ή αν δεν ανευρίσκεται αεροφωτογραφία για τα κτήρια προ του έτους 1975, λαμβάνονται υπόψη δημόσια έγγραφα, έγγραφα δασικής υπηρεσίας, πρωτόκολλα κατεδάφισης αυθαιρέτων κατασκευών, διοικητικές πράξεις πολεοδομικής Υπηρεσίας ή άλλης δημόσιας αρχής που αφορούν στο ακίνητο, δικαστικές αποφάσεις, καθώς και τίτλοι ιδιοκτησίας που έχουν συνταχθεί πριν το έτος 1975.
Οι δηλώσεις υπαγωγής ελέγχονται δειγματοληπτικά σε ποσοστό 30%.
Με το νέο νομοσχέδιο δίνεται επίσης η δυνατότητα οριοθέτησης περιγραμμάτων οικιστικών πυκνώσεων για τις περιοχές των δασικών χαρτών πριν από την έκδοση του ν. 4389/2016 που προβλέπει τις οικιστικές πυκνώσεις. Αφορά περιοχές με μερικώς ή ολικώς κυρωμένο δασικό χάρτη πριν από το 2016, μεταξύ άλλων Πεντέλη, Νέα Πεντέλη, Δροσιά, Μαραθώνα, Φυλή, ν. Θεσσαλονίκης, ν. Κιλκίς, ν. Καβάλας, ν. Κορίνθου και άλλες περιοχές.
Τροπολογίες για κατεδαφίσεις-εξπρές
Ο υπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Σταθάκης εξήγγειλε χθες και την προώθηση τροπολογιών που θα προωθηθούν το αμέσως επόμενο διάστημα προς ψήφιση στη Βουλή, με σκοπό την πλήρη θωράκιση του συστήματος απέναντι σε οποιαδήποτε προσπάθεια αυθαίρετης δόμησης: Με βάση την πρώτη με τη λήξη του νόμου 4495/2017 για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων σε λιγότερο από έναν χρόνο (9/11/2019), όποια αυθαίρετα κτίσματα ή κατασκευές εντοπίζονται από τους ελεγκτές, θα κατεδαφίζονται άμεσα (είτε την ώρα που κατασκευάζονται, είτε έχουν συντελεσθεί) εφόσον δεν υποβλήθηκε αίτηση υπαγωγής έως τις 8/11/2019.
Με τη δεύτερη θα ορίζεται ότι στις περιπτώσεις που οι ιδιοκτήτες προβαίνουν σε κατεδάφιση των αυθαίρετων κτισμάτων τους, το αρμόδιο για τη διαπίστωση της κατεδάφισης όργανο συντάσσει και εκδίδει πρωτόκολλο συμμόρφωσης, με το οποίο βεβαιώνεται η εκτέλεση της κατεδάφισης από τον ιδιοκτήτη του ακινήτου. Το πρωτόκολλο κατεδάφισης κοινοποιείται στις αρμόδιες Υπηρεσίες Δόμησης για να εφαρμοστεί η διαδικασία διαγραφής προστίμων.Επίσης με βάση την Τρίτη, σε περίπτωση που έχει διαφοροποιηθεί η αυθαίρετη κατασκευή (ως προς τις διαστάσεις ή το υλικό, τη θέση ή υπάρχουν επεκτάσεις) σε σχέση με το αρχικό πρωτόκολλο κατεδάφισης, τότε η διαδικασία κατεδάφισης προχωρά χωρίς να είναι απαραίτητη η έκδοση νέου πρωτοκόλλου κατεδάφισης.
