Σύμφωνα με την έκθεση του γενικού λογιστηρίου του κράτους που συνοδεύει τον νέο πτωχευτικό κώδικα, η επιδότηση -η οποία θα κυμαίνεται από 70 έως 210 ευρώ τον μήνα και θα μπορεί να διαρκέσει ακόμη και για πέντε χρόνια- θα επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό με 100 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση ή 500 εκατ. ευρώ στο διάστημα μέχρι και το 2025.
Ουσιαστικά, η επιδότηση θα αφορά τους «ενήμερους» οφειλέτες, καθώς, όπως αναφέρεται και στο σχετικό άρθρο, «σε οφειλέτες που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια και εφόσον δεν έχουν καθυστερήσει για χρονικό διάστημα άνω των 90 ημερών τις οφειλές τους προς τους χρηματοδοτικούς φορείς, το Δημόσιο και φορείς κοινωνικής ασφάλισης, παρέχεται επιδότηση για την αποπληρωμή των δανείων που εξασφαλίζονται με την κύρια κατοικία τους για πέντε έτη από την ημερομηνία της αίτησης». Η επιδότηση θα δίνεται κατόπιν σχετικής αίτησης σε ηλεκτρονική πλατφόρμα και θα αφορά όσους έχουν μείωση μισθού τουλάχιστον κατά 20%-30% ή -σε περίπτωση που είναι επαγγελματίες- μείωση τζίρου κατά τουλάχιστον 30% μέσα σε χρονικό διάστημα έξι μηνών. Σε περίπτωση που το σύνολο των οφειλών είναι ενήμερο κατά την υποβολή της αίτησης, η επιδότηση θα καταβάλλεται αμέσως. Σε διαφορετική περίπτωση θα πρέπει να έχει υπογραφεί σύμβαση αναδιάρθρωσης των οφειλών του δανειολήπτη.
Οι προϋποθέσεις
Για τη λήψη της επιδότησης, ο οφειλέτης θα πρέπει να πληροί σωρευτικά τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
1. Να έχει εμπράγματο δικαίωμα αποκλειστική ή κατ' ιδανικό μερίδιο κυριότητας, πλήρους ή ψιλής ή επικαρπίας, σε ακίνητο το οποίο αποτελεί την κύρια κατοικία του και βρίσκεται στην Ελλάδα.
2. Για την εμπράγματη εξασφάλιση της οφειλής, να έχει εγγραφεί πριν από την υποβολή της αίτησης υποθήκη ή προσημείωση υποθήκης σε ακίνητο που χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία του οφειλέτη
3. Το σύνολο των οφειλών του προς χρηματοδοτικούς φορείς, το Δημόσιο και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης να είναι τουλάχιστον 20.000 ευρώ.
4. Το υπόλοιπο της οφειλής από το δάνειο που εξασφαλίζεται με την κύρια κατοικία του οφειλέτη να μην υπερβαίνει το ποσό των 135.000 ευρώ για το μονοπρόσωπο νοικοκυριό, το οποίο προσαυξάνεται κατά το ποσό των 20.000 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος έως του ανώτατου ποσού των 215.000 ευρώ ανά πιστωτή.
5. Το δάνειο να μην έχει καταγγελθεί σε χρονικό διάστημα πέραν του ενός έτους από την υποβολή της αίτησης του άρθρου 8.
6. Να έχει επέλθει μείωση των οικογενειακών εισοδημάτων, ως εξής:
* Εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα των οποίων ο μέσος μικτός μηνιαίος μισθός, αφαιρουμένων πρόσθετων ή άλλων έκτακτων αποδοχών των τελευταίων έξι μηνών πριν την υποβολή της αίτησης, παρουσίασε μείωση σε σχέση με τους αντίστοιχους έξι προηγούμενους μήνες, σύμφωνα με την ακόλουθη κλίμακα:
Α. για ποσά έως 1.000 ευρώ, μείωση ίση ή μεγαλύτερη του 20%.
Β. για ποσά μεγαλύτερα των 1.000 ευρώ μείωση ίση ή μεγαλύτερη του 30%, όπως οι αποδοχές αυτές δηλώνονται στους φορείς κοινωνικής ασφάλισης από τον εργοδότη.
* Ελεύθεροι επαγγελματίες, ή φυσικά πρόσωπα που ασκούν ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα των οποίων τα έσοδα του τελευταίου εξαμήνου πριν από την υποβολή της αίτησης παρουσίασαν μείωση ίση ή μεγαλύτερη του 30% σε σχέση με το αντίστοιχο προηγούμενο εξάμηνο, όπως αυτό προκύπτει από τις περιοδικές φορολογικές δηλώσεις (σ.σ.: για εποχικές δραστηριότητες, γίνεται σύγκριση σε επίπεδο έτους).
7. Λόγω της μείωσης που παρουσίασαν τα οικογενειακά εισοδήματα, πληρούνται τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια του άρθρου 3 του ν. 4472/2017. Τα κριτήρια αυτά ελέγχονται κατά το χρονικό σημείο της αίτησης και εάν προκύπτει ότι τα εισοδηματικά αυτά κριτήρια υπολείπονται των ευλόγων δαπανών διαβίωσης, λαμβάνονται υπόψη ως κριτήριο τα συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια, προσαυξημένα κατά 15%.
8. Να έχει αποδεχτεί τη ρύθμιση που πρότειναν οι πιστωτές για όλες τις οφειλές στο πλαίσιο της εξωδικαστικής ρύθμισης, σε περίπτωση βέβαια που οι οφειλές δεν ήταν ενήμερες.
9. Να μη λαμβάνει ταυτόχρονα άλλη επιδότηση ή επιχορήγηση ή άλλη κρατική ενίσχυση για το δάνειο πρώτης κατοικίας. Αν η οφειλή έχει υπαχθεί στον νόμο Κατσέλη, ο δανειολήπτης θα πρέπει να παραιτηθεί της ενίσχυσης που προβλέπεται στον συγκεκριμένο νόμο για να μην επιδοτείται διπλά.
10. Να είναι φορολογικά και ασφαλιστικά ενήμερος ως προς τις υποχρεώσεις του μετά τη συνολική αναδιάρθρωση των οφειλών.
Εφόσον πληρούνται αυτές οι προϋποθέσεις, η επιδότηση θα διαμορφώνεται στα 70 ευρώ για τον εργένη, στα 105 ευρώ για τον παντρεμένο, στα 150 ευρώ για τον παντρεμένο με ένα παιδί, στα 185 ευρώ για τον παντρεμένο με δύο παιδιά και στα 210 ευρώ για την οικογένεια με τρία παιδιά.
Ο οφειλέτης έχει την υποχρέωση να τηρεί τη ρύθμιση και να καταβάλλει εμπρόθεσμα το υπόλοιπο της δόσης.
Αν δεν το κάνει, τότε θα πρέπει να επιστρέψει ποσοστό από 20% έως και 100% της επιδότησης ανάλογα με τον χρόνο επιδότησης (σ.σ.: συνολικά η επιδότηση θα διαρκεί πέντε χρόνια).
Οι καινούργιοι κανόνες που εισάγονται στη διαδικασία κήρυξης της πτώχευσης
Πτωχευτική ικανότητα θα έχουν εφεξής το σύνολο των φυσικών προσώπων καθώς και τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που δεν επιδιώκουν οικονομικό σκοπό αλλά ασκούν οικονομική δραστηριότητα. Τεκμαίρεται ότι ο οφειλέτης βρίσκεται σε παύση πληρωμών και επομένως μπορεί να κηρύσσεται σε πτώχευση όταν δεν καταβάλλει ληξιπρόθεσμες χρηματικές υποχρεώσεις του προς το Δημόσιο, τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης ή πιστωτικά ή χρηματοδοτικά ιδρύματα σε ύψος τουλάχιστον 40% των συνολικών ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών του προς τον αντίστοιχο φορέα για περίοδο τουλάχιστον έξι μηνών εφόσον η μη εξυπηρετούμενη υποχρέωσή του υπερβαίνει το ποσό των 30.000 ευρώ.
Η απόφαση κήρυξης της πτώχευσης υπόκειται στο ένδικο μέσο της ανακοπής. Κάθε δημοσίευση ή δημοσιοποίηση αποφάσεων και πράξεων που αφορούν την πτώχευση καταχωρείται στο ηλεκτρονικό μητρώο φερεγγυότητας. Η πτώχευση δεν αποτελεί στο εξής λόγο στέρησης της άδειας άσκησης επαγγέλματος. Από την άλλη, στην πτωχευτική περιουσία εντάσσεται το μέρος του ετήσιου εισοδήματος που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης του οφειλέτη και ορίζονται τα ετήσια εισοδήματά του τα οποία εξαιρούνται της πτωχευτικής περιουσίας. Επίσης, ξεκαθαρίζεται ότι τα πτωχευτικά χρέη προς το Δημόσιο είναι οι απαιτήσεις του Δημοσίου κατά του οφειλέτη οι οποίες γεννήθηκαν ή ανάγονται σε χρόνο πριν από την κήρυξη. Συνοφειλέτης και εγγυητής συνεχίζουν και μετά την πτώχευση να ευθύνονται έναντι του πιστωτή, ανεξαρτήτως τυχόν απαλλαγής του πρωτοφειλέτη. Η κήρυξη της πτώχευσης προκαλεί την αυτόματη και αζήμια λύση όλων των εκκρεμών και διαρκών συμβάσεων του οφειλέτη την εξηκοστή ημέρα από την κήρυξη της πτώχευσης υπό την οριζόμενη εξαίρεση. Επίσης, με τον νέο νόμο, εισάγεται η υποχρέωση του συνδίκου να συνάπτει συμβάσεις μόνο όταν αυτές συνδέονται με τις τρέχουσες εργασίες της πτώχευσης. Η σύμβαση μεταβιβάζεται ως σύνολο και ο αποκτών υπεισέρχεται στη θέση του οφειλέτη ως οιονεί καθολικός διάδοχος, με τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις πλην των πτωχευτικών πιστωμάτων που βαρύνουν μόνον την πτωχευτική περιουσία. Από τις περιπτώσεις υποχρεωτικής ανάκλησης εξαιρούνται οι οικειοθελείς παραχωρήσεις ακινήτων προς πιστωτικά ή χρηματοδοτικά ιδρύματα. Ρητά ορίζεται ότι δεν αποτελούν καταδολιευτικές πράξεις και δεν ανακαλούνται οι δεδουλευμένες αποδοχές των εργαζόμενων.
Διοικητές εταιρειών
Επεκτείνεται η εφαρμογή των διατάξεων περί αστικής ευθύνης διοικητών εταιρειών σε περίπτωση παύσης πληρωμών και σε κάθε άλλο νομικό πρόσωπο για το οποίο δεν προβλέπονται από τις κείμενες διατάξεις από κοινού και εις ολόκληρον ευθύνη των εταίρων για το σύνολο των εταιρικών χρεών.
Στη μειοψηφία των πιστωτών που εκπροσωπούν ποσοστό τουλάχιστον 10% των απαιτήσεων κατά του οφειλέτη παρέχεται η δυνατότητα να ζητήσουν τη σύγκληση της συνέλευσης των πιστωτών με θέμα την αντικατάσταση του σύνδικου. Ως σύνδικος ορίζεται, στην περίπτωση αίτησης από πιστωτή, ο προτεινόμενος είτε από τον αιτούντα είτε από τον παρεμβαίνοντα που έχει τη μεγαλύτερη απαίτηση κατά του οφειλέτη. Στον σύνδικο παρέχεται η δυνατότητα να λάβει χρηματοδότηση για την κάλυψη των πάσης φύσεως δαπανών και εξόδων της πτώχευσης, εφόσον προηγουμένως λάβει σχετική έγκριση της συνέλευσης των πιστωτών.
Με τον νέο πτωχευτικό:
* Ορίζεται ότι η επικύρωση του πρακτικού που αφορά τον συμβιβασμό επί απαιτήσεων, έχει ισχύ δικαστικής απόφασης.
* Παρέχεται η δυνατότητα στον σύνδικο να υποβάλλει εγκλήσεις ή αγωγές κατά προσώπων που με τις πράξεις τους, προ της κήρυξης της πτώχευσης, επηρέασαν δυσμενώς την περιουσιακή κατάσταση του οφειλέτη και συντέλεσαν στην παύση πληρωμών του.
* Ορίζεται μεγαλύτερη προθεσμία για την αναγγελία απαίτησης πιστωτή: τρεις μήνες πριν από τη δημοσιοποίηση της κήρυξης σε πτώχευση αντί του ενός μηνός που ισχύει. Επίσης, ορίζεται ότι κατ' εξαίρεση οι απαιτήσεις του Δημοσίου αναγγέλλονται το αργότερο μέχρι τη σύνταξη του τελευταίου πίνακα διανομής, δεν υπόκεινται στη διαδικασία επαλήθευσης και συμμετέχουν μόνο σε διανομές που δεν έχουν διαταχθεί μέχρι την αναγγελία τους.
* Η αναγγελία της απαίτησης πιστωτή γίνεται στο ηλεκτρονικό μητρώο φερεγγυότητας αντί του γραμματέα των πτωχεύσεων που ισχύει σήμερα.
* Η διαδικασία επαλήθευσης των πιστώσεων γίνεται από τον σύνδικο με αντιπαραβολή των εγγράφων του πιστωτή προς τα βιβλία και λοιπά έγγραφα του οφειλέτη.
* Η διαδικασία εκποίησης της πτωχευτικής περιουσίας ως συνόλου ή των επιμέρους λειτουργικών συνόλων αυτής καθώς και των κατ' ιδίαν στοιχείων της (κινητών και ακινήτων) γίνεται μέσω ηλεκτρονικού πλειστηριασμού.
Οι ευάλωτοι
Όπως αναμενόταν, στον νέο πτωχευτικό έχει ενσωματωθεί η διάταξη που δίνει τη δυνατότητα στους ευάλωτους οφειλές να παραμείνουν στην κύρια κατοικία τους και μετά την πτώχευση. Θα πρέπει να έχει μεταβιβαστεί το ιδιοκτησιακό δικαίωμα στον φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης στον οποίο και ο οφειλέτης θα πρέπει να καταβάλλει ενοίκιο προκειμένου να παραμένει στο σπίτι του για χρονικό διάστημα 12 ετών. Εφόσον πληρούνται συγκεκριμένα περιουσιακά και εισοδηματικά κριτήρια, ο ιδιοκτήτης θα δικαιούται ακόμη και επίδομα ενοικίου το οποίο επίσης θα κυμαίνεται από 70 έως 210 ευρώ.
Συναινέσεις και συμφωνίες εξυγίανσης
Με τον νέο πτωχευτικό κώδικα:
1. Θεσπίζεται διαδικασία πρόσβασης των οφειλετών σε εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης αφερεγγυότητας στα οποία περιλαμβάνονται ο ηλεκτρονικός μηχανισμός προειδοποίησης του οφειλέτη και συμβουλευτικές υπηρεσίες παρεχόμενες από Κέντρα Ενημέρωσης Υποστήριξης Δανειοληπτών (ΚΕΥΔ), Γραφεία Ενημέρωσης Υποστήριξης Δανειοληπτών (ΓΕΥΔ) και επαγγελματικούς φορείς όπως επιμελητήρια και επαγγελματικούς συλλόγους.
2. Παρέχεται η δυνατότητα εκκίνησης της διαδικασίας εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών:
" Σε κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο με πτωχευτική ικανότητα με την υποβολή αίτησης για εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους μέσω της Ηλεκτρονικής Πλατφόρμας Εξωδικαστικής Ρύθμισης Οφειλών.
" Στο Δημόσιο, στους φορείς κοινωνικής ασφάλισης και στους χρηματοδοτικούς φορείς (πιστωτικά ιδρύματα, εταιρείες κ.λπ.) κοινοποιώντας σχετική πρόσκληση στον οφειλέτη.
3. Επιβάλλεται προθεσμία δύο μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για την υπογραφή σύμβασης αναδιάρθρωσης οφειλών, άλλως η διαδικασία θεωρείται περατωθείσα ως άκαρπη.
4. Υπογράφεται από τους συναινούντες πιστωτές και τον οφειλέτη σύμβαση αναδιάρθρωσης, εφόσον πρόταση ρύθμισης που κατατίθεται από χρηματοδοτικούς φορείς εξασφαλίσει τη συναίνεση του οφειλέτη, της πλειοψηφίας (ως προς την αξία των σχετικών απαιτήσεων) των χρηματοδοτικών φορέων και τουλάχιστον του ποσοστού συμμετεχόντων πιστωτών με ειδικό προνόμιο. Εφόσον υπάρχουν οφειλές προς το Δημόσιο και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, η σύμβαση τελεί υπό την αίρεση της συναίνεσής τους.
5. Αναγνωρίζεται το δικαίωμα στο Δημόσιο και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης να συναινούν σε αναδιάρθρωση και διαγραφή των οφειλών προς αυτούς, καθώς και να καταρτίζουν με τους οφειλέτες διμερείς συμβάσεις αναδιάρθρωσης οφειλών.
6. Παρέχεται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις για πέντε έτη από την ημερομηνία της αίτησης σε οφειλέτες που έχουν ρυθμίσει ή δεν έχουν καθυστερήσει για χρονικό διάστημα άνω των 90 ημερών τις οφειλές τους προς χρηματοδοτικούς φορείς, το Δημόσιο και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, επιδότηση της καταβολής δόσεων για την αποπληρωμή των δανείων που εξασφαλίζονται με την κύρια κατοικία τους. Το ύψος της επιδότησης κυμαίνεται από 70 έως 210 ευρώ ανάλογα με τη σύνθεση του νοικοκυριού του οφειλέτη.
7. Θεσπίζεται η αρχή της μη χειροτέρευσης της θέσης των πιστωτών η οποία πληρούται όταν κανείς από τους μη συναινούντες πιστωτές δεν βρεθεί, βάσει της συμφωνίας εξυγίανσης, σε χειρότερη θέση από τη θέση στην οποία θα βρισκόταν σε περίπτωση πτώχευσης το οφειλέτη.
8. Η απαιτούμενη πλειοψηφία πιστωτών για την επικύρωση συμφωνίας εξυγίανσης διαμορφώνεται στο 50% κάθε κατηγορίας πιστωτών.
9. Την αρμοδιότητα παροχής συναίνεσης επί συμφωνιών εξυγίανσης έχει, όταν ο οφειλέτης είναι νομικό πρόσωπο, ο διαχειριστής ή το όργανο διοίκησή τους. Η αρμοδιότητα περνά στο Δημόσιο, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, δημόσιες επιχειρήσεις και φορείς κοινωνικής ασφάλισης, όταν πληρούνται οι προϋποθέσεις επικύρωσης της συμφωνίας εξυγίανσης και συγκεκριμένα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και οι φορείς αυτοί αναμένεται να βρεθούν σε καλύτερη θέση σε σχέση με το σενάριο της πτώχευσης.
10. Υπάρχει πρόβλεψη ώστε η συμφωνία εξυγίανσης να μην έχει επίπτωση σε εργασιακά δικαιώματα. Δεν θίγονται κεκτημένα δικαιώματα σε επαγγελματικές συντάξεις, εργασιακά δικαιώματα κ.λπ.
11. Η συμφωνία εξυγίανσης συνοδεύεται υποχρεωτικά από επιχειρηματικό σχέδιο με χρονική διάρκεια ίση με αυτή της συμφωνίας. Το δικαστήριο μπορεί να απαγορεύσει την καταγγελία συμβάσεων τις οποίες κρίνει ουσιώδεις για τη λειτουργία της επιχείρησης μέχρι την επικύρωση ή την απόρριψη της συμφωνίας εξυγίανσης. Μπορεί επίσης να επιτρέψει τη δανειοδότηση του οφειλέτη άνευ ασφαλιστικής ή φορολογικής ενημερότητας, εφόσον κρίνεται αναγκαίο για τη λειτουργία της επιχείρησης. Τα προληπτικά μέτρα μπορεί να επεκτείνονται και υπέρ εγγυητών ή λοιπών συνοφειλετών του οφειλέτη, εφόσον συντρέχει σπουδαίος επιχειρηματικός ή κοινωνικός λόγος.
12. Διατηρείται έναντι όλων το δικαίωμα ακύρωσης της συμφωνίας εξυγίανσης, διαγράφεται όμως ως λόγος η ουσιώδης μη εκπλήρωση των όρων της συμφωνίας εξυγίανσης.
Βαρύτητα στη ρύθμιση των οφειλών
Ιδιαίτερο βάρος στην έγκαιρη προειδοποίηση των οφειλετών, ώστε να μην περιέλθουν σε κατάσταση μόνιμης οικονομικής αδυναμίας, αλλά και σε έναν μηχανισμό εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών ρίχνει ο νέος πτωχευτικός κώδικας που κατατέθηκε στη Βουλή.
Ουσιαστικά, στον οφειλέτη δίνεται δυνατότητα εξωδικαστικής ρύθμισης των οφειλών προς το Δημόσιο και τις τράπεζες χωρίς να υπάρξει ρευστοποίηση της περιουσίας.
Η διαδικασία του εξωδικαστικού συμβιβασμού αφήνει το περιθώριο για επιδότηση του στεγαστικού δανείου για την κύρια κατοικία -εφόσον υπάρχει- αλλά και για κούρεμα οφειλών προς το Δημόσιο (εφορία και ασφαλιστικά ταμεία) το οποίο θα μπορεί να φτάνει ακόμη και στο 95% ειδικά για τους τόκους και τις προσαυξήσεις.
Οι ρυθμίσεις που θα μπορούν να επιτυγχάνονται εξωδικαστικά θα διαρκούν ακόμη και 20 χρόνια, ενώ ο βασικός «κανόνας» που θα πρέπει να τηρείται προκειμένου να υπάρξει συμφωνία και να μην οδηγηθεί ο οφειλέτης σε πτώχευση (κατά συνέπεια και αναγκαστική πώληση όλης της περιουσίας του) θα είναι ο εξής: Να προκύπτει ότι οι πιστωτές -εφορία, ασφαλιστικό ταμείο και τράπεζες- θα εισπράξουν περισσότερα στο βάθος της 20ετίας από τον οφειλέτη από όσα θα εισέπρατταν αν προχωρούσαν «εδώ και τώρα» στην εκποίηση της περιουσίας του οφειλέτη.
