Σταθερότητα και θανατηφόροι πολιτικοί συνδυασμοί

Στο αφιέρωμά της για τον χρόνο που έφυγε, σε σχέση με τις προκλήσεις του νέου χρόνου, το μεγάλο στοίχημα της πολιτικής σταθερότητας.



Η σημασία του στοιχήματος αποκτά ιδιαίτερη αξία λόγω των προκλήσεων που έχει η Ελλάδα. Χώρες που βιώνουν σοβαρότατες οικονομικές κρίσεις έχουν, άλλωστε, ως ζωτική εξισορροπητική ανάγκη, συνθήκες πολιτικής σταθερότητας. Τούτο σημαίνει κυβερνήσεις συνεκτικές με στόχους, που να υλοποιούν με στοιχειώδη αποτελεσματικότητα. Σημαίνει επίσης μια ευρύτερη συναίνεση. Με στοιχειωδώς υπεύθυνες αντιπολιτεύσεις.

Οι προκλήσεις είναι γνωστές. Τις περισσότερες από τις μεταρρυθμίσεις για τις οποίες έχει δεσμευτεί η Ελλάδα, θα έπρεπε η όποια κυβέρνηση να επιθυμεί αυτοβούλως να τις εφαρμόσει. Πείθοντας και την κοινωνία για την αναγκαιότητά τους. Τούτο ακριβώς συνέβη στην Κύπρο. Οι πολιτικές, οικονομικές και συνδικαλιστικές ελίτ υιοθέτησαν τις μεταρρυθμίσεις τονίζοντας ότι έπρεπε να είχαν γίνει πριν από χρόνια. Η κοινωνία έδειξε αντίστοιχη ωριμότητα. Με δυο λόγια, ακολούθησαν τελείως διαφορετικό δρόμο από την Ελλάδα. Συνειδητά κατέστησαν το «Ελλαδικό υπόδειγμα» ως παράδειγμα προς αποφυγήν σε επίπεδο μεταρρυθμίσεων και σε επίπεδο συναίνεσης. Έτσι, η Κύπρος βγαίνει ήδη από την κρίση.

Τα παραπάνω παραπέμπουν στο βαθύτερο πρόβλημα που επηρεάζει και τον παράγοντα «πολιτική σταθερότητα στην Ελλάδα»: Το παθογενές κομματικό προσωπικό. Αυτό είναι στο DNA του αντιμεταρρυθμιστικό, λαϊκίστικο, συγκρουσιακό. Άρα, όσοι κυβερνούν είναι αναποτελεσματικοί. Ενώ όσοι αντιπολιτεύονται είναι ανεύθυνοι. Οι κυβερνήσεις είναι άτολμες. Οι αντιπολιτεύσεις είναι τυχοδιωκτικές. Πρόκειται για ένα θανατηφόρο πολιτικό συνδυασμό. Αποτελεί κεντρική εστία πολιτικής και οικονομικής αστάθειας. Οι κυβερνήσεις αυτοκαταστρέφονται και οι αντιπολιτεύσεις λειτουργούν καταστροφικά. Για να ακολουθήσει ο ίδιος φαύλος κύκλος, όταν τα κόμματα αλλάζουν ρόλους.

Από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, αυτός ο φαύλος κύκλος αναπαράγεται από διαφορετικά πρόσωπα με τις ίδιες όμως πρακτικές και νοοτροπίες. Ο Γιώργος Παπανδρέου πορεύτηκε μοναχικά, ανερμάτιστα και αντιμεταρρυθμιστικά. Ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο Αντώνης Σαμαράς ήταν ο πρώτος διδάξας σε ακραίο λαϊκισμό. Στα χνάρια του θα πορευόταν ο Αλέξης Τσίπρας, σε αντίστοιχο αντιπολιτευτικό ρόλο. Ο Σαμαράς προκάλεσε άκαιρες εκλογές ανατρέποντας την κυβέρνηση Παπαδήμου. Άκαιρες εκλογές θα προκαλούσε και ο Αλέξης Τσίπρας τον Ιανουάριο του 2015. Κάθε προοπτική στοιχειώδους σταθεροποιητικής συναίνεσης εξανεμίστηκε.

Θεωρητικά, οι εκλογές του Σεπτεμβρίου (που ήταν όντως αναγκαίες, ώστε να επιλεγεί το ποιος ή ποιοι θα υλοποιήσουν τη συμφωνία) δημιούργησαν προοπτικές πολιτικής σταθερότητας. Υπήρξε ένας καθαρός νικητής. Εκείνος που υπέγραψε την επώδυνη συμφωνία κλήθηκε να την εφαρμόσει. Οι ακραίοι του ΣΥΡΙΖΑ εξοβελίστηκαν. Ο Αλέξης Τσίπρας είχε την ευκαιρία να αναζητήσει κυβέρνηση με εύρος και πολιτικο-ιδεολογική συνάφεια. Δεν το έπραξε. Πέρα όμως από τις δικές του ευθύνες, τα κόμματα της φιλοευρωπαϊκής αντιπολίτευσης, που προσέφεραν ένα σπάνια θετικό θέαμα υπερψήφισης της συμφωνίας, τείνουν να εκτροχιαστούν σε γνώριμες παθογένειες. Κυρίως η ΝΔ.

Η τελευταία μπήκε σε μία άκαιρη και μίζερη κούρσα διαδοχής που δηλητηρίασε όχι μόνο την ίδια, αλλά και το πολιτικό κλίμα. Οι τρεις εκπρόσωποι της δήθεν «ανανέωσης» πορεύτηκαν με πολιτικό λόγο τόσο αντικυβερνητικό, που να θυμίζουν όλες τις τοξίνες της Σαμαρικής αντιπολιτευτικής φάσης. Έτσι, η χώρα έχει αποκτήσει μια sui generis και ασταθή κυβερνητική πλειοψηφία και μια αξιωματική αντιπολίτευση, που ακόμη κι αν κερδίσει ο πιο συνετός βετεράνος υποψήφιος, κινδυνεύει να μην μπορεί να υπερβεί τον άρρωστο εαυτό της. Παράλληλα, ουδεμία αίσθηση σταθερής πορείας δημιουργεί μια κυβέρνηση, που υλοποιεί μια ατζέντα, στην καλύτερη περίπτωση με μισή καρδιά, αδυνατώντας έτσι να πείσει την κοινωνία ότι μπορεί να ξεπεραστεί η κρίση.

Όλα τα παραπάνω λοιπόν επισημαίνουν τις μεγάλες δυσκολίες για να επιτευχθεί ο στόχος της πολιτικής σταθερότητας, που τόσο χρειάζεται η χώρα. Διότι το πρόβλημα εστιάζεται στην καρδιά του κομματικού συστήματος και των παθογενειών του. Και τους πολιτικά θανατηφόρους συνδυασμούς των παθογενειών αυτών.