Η επικίνδυνη τακτικίστικη αντίληψη

Δεν είναι απλώς πως ό,τι συμβαίνει γύρω μας, μας επηρεάζει όλο και περισσότερο. Ταυτόχρονα, ο διεθνής περίγυρος μάς στέλνει μηνύματα τα οποία, αν δεν τα ακούσουμε, μας περιμένουν ακόμη χειρότερα.




Άλλωστε, η «κρίση της πολιτικής» είναι πλέον ένα παγκόσμιο φαινόμενο, που αποκτά μεγαλύτερη ένταση στους αδύναμους κρίκους του. Ένας από τους οποίους είναι προφανώς η χώρα μας με το δικό της άκρως παθογενές πολιτικό και κομματικό σύστημα. Οι κίνδυνοι λοιπόν μεγαλώνουν, και κάθε χώρα καλείται να οχυρώσει το πολιτικό της σύστημα χτίζοντας δυνάμεις και περιορίζοντας αδυναμίες.

Πολύ πρόσφατα, τους κινδύνους αυτούς συζήτησαν 750 ειδικοί σε ηγετικές θέσεις επιρροής στο Νταβός για να διαμορφωθεί το Global Risk Survey του σχετικού Φόρουμ. Τα συμπεράσματα της σχετικής μελέτης για τις προηγμένες δημοκρατίες είναι άκρως ανησυχητικά: Κυβερνήσεις καταρρέουν πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι την περασμένη δεκαετία.

Ηγεσίες και κόμματα απαξιώνονται ραγδαία. Οι πολίτες αποστασιοποιούνται από την πολιτική και μετέχουν όλο και λιγότερο στις εκλογές. Τμήματα της κοινωνίας περιθωριοποιούνται όλο και περισσότερο. Πόλωση, φανατισμός, λαϊκισμός ανθούν. Περισσεύει η απογοήτευση. Όπως σημειώνει ο διάσημος ιστορικός Mark Mazower στους Financial Times (23/1) σε σχέση με την Ευρώπη, το «ευρωπαϊκό όνειρο» δεν υπάρχει πια.

Ο ιστορικός αυτός, που έχει ασχοληθεί με σοφία και με τη χώρα μας (η διδακτορική του διατριβή είχε άλλωστε ως θέμα την Ελλάδα του μεσοπολέμου), καταλήγει επισημαίνοντας την απουσία ενόρασης και στρατηγικής, που χαρακτηρίζει τους περισσότερους Ευρωπαίους ηγέτες. Άλλωστε, ηγέτες χωρίς στρατηγική σκέψη καταλήγουν να είναι «μικροί», ακόμη κι αν κυριαρχούν πολιτικά. Μάλιστα, στις περιπτώσεις αυτές, φαίνονται ακόμη πιο μικροί, όταν έχουν απέναντί τους μεγάλα προβλήματα. Μπορεί να είναι καλοί, μέτριοι ή κακοί τακτικιστές. Όμως οι τακτικιστές πολιτικοί απλώς κερδίζουν χρόνο, αν τα καταφέρουν στους ελιγμούς τους. Θα ηττηθούν όμως από τις προκλήσεις. Ενώ θα είναι ευάλωτοι μπροστά στους κινδύνους που απειλούν τις χώρες τους.

Δυστυχώς η χώρα μας, ειδικά την εποχή της κρίσης, διέθετε και διαθέτει μόνο τακτικιστές πολιτικούς ηγέτες. Στόχος τους είναι η αναρρίχηση και η παραμονή τους στην εξουσία με κάθε μέσο. Κανένας από τους «πρωθυπουργούς της κρίσης» δεν διαμόρφωσε μια μεταρρυθμιστική στρατηγική.

Στο πλαίσιο του τακτικισμού τους διαιώνισαν και τις παθογένειες των κομμάτων τους. Στην αντιπολίτευση ήταν ανεύθυνοι και λαϊκιστές, διότι το παν ήταν οι μικροκομματικοί τους στόχοι. Από διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες συναντήθηκαν στο λαϊκισμό Σαμαράς και Τσίπρας, όταν ήταν αρχηγοί της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Γ. Παπανδρέου, Σαμαράς και Τσίπρας «εκβίασαν» πρόωρες εκλογές, όταν ανάσες σταθερότητας για την οικονομία ήταν κάτι παραπάνω από αναγκαίες.

Πού οδήγησαν όλοι αυτοί οι τακτικισμοί; Στην Ευρώπη, τα δικά μας κόμματα και οι ηγεσίες τους θεωρούνται ως οι πιο παθογενείς ελίτ. Κόμματα, ανεύθυνα, συγκρουσιακά, αντιμεταρρυθμιστικά, πελατειακά, ανεπαρκέστατα διαχειριστικά. Στο εσωτερικό της χώρας, το κομματικό σύστημα βρίσκεται στο ναδίρ απαξίωσης με ένα 40% των πολιτών να αρνείται να επιλέξει κόμμα και την αποχή από τις κάλπες σε ποσοστά ρεκόρ όλων των εποχών.

Την ίδια ώρα, με τη χώρα στην κόψη του ξυραφιού, η συναίνεση των τακτικιστών αναδεικνύεται ως το πιο ζωτικό ζητούμενο. Ενώ απουσιάζει παντελώς πριονίζοντας την πολιτική σταθερότητα.

Ο Αλέξης Τσίπρας πληρώνει τώρα το κόστος της συγκρουσιακής του διαδρομής, ειδικά όταν ήταν ισχυρός. Η αντιπολίτευση τον αντιμετωπίζει με μένος, γιατί και αυτή είναι ανασφαλής στη δική της αδυναμία. Η αξιωματική αντιπολίτευση άλλαξε αρχηγό, δυστυχώς όμως επί της ουσίας άλλαξαν ελάχιστα.

Το ότι μάλιστα ο πιο μοιραίος αρχηγός στην ιστορία της ΝΔ επαινεί τον νυν αρχηγό («ο Κυριάκος το πάει καλά») θα έπρεπε να ανησυχεί πολύ τον τελευταίο.

Εδώ βρίσκονται τα πράγματα συνολικά. Η χώρα έχει απέναντί της μέγιστες προκλήσεις και στο πολιτικό τιμόνι της μίζερους τακτικιστές. Πού να βρεθεί λοιπόν η όποια αισιοδοξία; Όταν μάλιστα η τακτικίστικη αντίληψη των πολιτικών ηγεσιών μάς σέρνει μαζί της σε διαρκείς κινδύνους, χωρίς να μπορεί να πείσει για τη στοιχειώδη αξιοπιστία και υπευθυνότητά της. Παραδέρνοντας στους ανέμους.