Ένα πολύπλευρο σχέδιο έλευσης κοινοτικών πόρων αξίας περί τα 15 δισ. ευρώ έχει θέσει σε εφαρμογή η κυβέρνηση, με στόχο να ξαναγεμίσει τις δεξαμενές των κρατικών διαθεσίμων και να χρηματοδοτηθούν οι φοροελαφρύνσεις, η νέα γενιά επιδομάτων για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας αλλά και οι επιδοτήσεις και τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις.
Τα χρήματα προέρχονται κυρίως από την Κομισιόν, αλλά και από τον ESM και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Συνδέονται με τους πόρους του ΕΣΠΑ, με τα τρία νέα εργαλεία που θα ενεργοποιηθούν σε επίπεδο Ε.Ε. για την άμεση αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης και τα οποία βρέθηκαν επί τάπητος στο χθεσινό Eurogroup, αλλά και με την έλευση των κερδών ομολόγων στο πλαίσιο της Ενισχυμένης Εποπτείας.
Η δυναμική τους ενισχύεται από την προσπάθεια του υπουργείου Οικονομικών να συγκρατήσει τη μείωση των εσόδων (το πέτυχε τον Απρίλιο, με πτώση 17,2%, αλλά τον Μάιο έχει ήδη θεωρηθεί δεδομένο πως η εικόνα θα χειροτερεύσει), αλλά και μέσα από νέο κύκλο εξόδων στις αγορές και αυξημένης έκδοσης εντόκων, καθώς και μέσα από άλλα εργαλεία, όπως είναι η εξαίρεση δαπανών λόγω του προσφυγικού.
Τα 15 δισ. ευρώ που αναμένονται από την Ε.Ε. είναι σημαντικά, αλλά όχι αρκετά. Και τούτο διότι θα πρέπει να συγκριθούν με τα 24 δισ. ευρώ μέτρων στήριξης που έχει εξαγγείλει για φέτος –προς το παρόν– η κυβέρνηση, με το γεγονός πως η χώρα δέχεται (λόγω του τουρισμού) το πιο ισχυρό πλήγμα στην Ε.Ε., αλλά και με το δεδομένο πως το τέλος της υγειονομικής περιπέτειας δεν είναι ορατό. Και με την πρόβλεψη έλευσής τους κυρίως από τον Ιούλιο και μετά.
Ορατό δεν είναι ούτε και το πλήρες εύρος των χρηματοδοτήσεων που θα έχει στα "χέρια" της η Ελλάδα. Και τούτο αφού το νέο "εργαλείο ανάκαμψης" ακόμη βρίσκεται στα "σκαριά", με την ημερομηνία των επίσημων ανακοινώσεων, που είχαν αρχικά οριστεί για τις 6/5, να επανατοποθετείται για την 27η Μαΐου.
Φοροελαφρύνσεις
Η κυβέρνηση επιχειρεί να οριστικοποιήσει το νέο πακέτο στοχευμένων πλέον δράσεων στήριξης του ξενοδοχειακού κλάδου, της εστίασης, των μεταφορών και συγκεκριμένων τομέων της μεταποίησης που αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις.
Οι πόροι των 15 δισ. ευρώ θα δημιουργήσουν τον δημοσιονομικό χώρο και τις μειώσεις ΦΠΑ και άλλων φόρων. Οι εισηγήσεις που δέχεται η κυβέρνηση στο πεδίο του ΦΠΑ αφορούν τη μείωση από το 24% στο 13% για τα σερβιριζόμενα αφεψήματα για εστίαση και ξενοδοχεία. Ο κλάδος της εστίασης θέλει και οριζόντια μείωση του συντελεστή από το 13% στο 12% ή το 11%.
Επίσης συζητείται η μείωση του ΦΠΑ στα ξενοδοχεία από το 13% στο 11%, αλλά και το πάγωμα η ή κατάργηση του τέλους διανυκτέρευσης (από 0,5 ευρώ έως και 4 ευρώ την ημέρα).
Όλα τα παραπάνω μέτρα μείωσης του ΦΠΑ έχουν (στο σύνολό τους) μεγάλο δημοσιονομικό κόστος. Και αυτό είναι ένα από τα κεντρικά θέματα στις συζητήσεις των επόμενων ωρών/ημερών έως τις οριστικές ανακοινώσεις.
Παράλληλα, επί τάπητος τελούν και τα μέτρα για τους πληγέντες στην αγορά ακινήτων, με πηγές του ΥΠΟΙΚ να αναφέρονται σε στοχευμένες μόνο παρεμβάσεις φέτος σε ενοικιαστές και ιδιοκτήτες που έχουν υποστεί πλήγμα, ενώ άλλες κυβερνητικές πηγές δεν αποκλείουν οριζόντια μέτρα.
Αλλά και το θέμα της μείωσης της προκαταβολής φόρου παραμένει ανοιχτό. Δεν αποκλείεται, σε έναν βαθμό έστω, να προαναγγελθεί από τώρα, με βάση κάποιες από τις εισηγήσεις που δέχεται η κυβέρνηση. Και τούτο στο πλαίσιο της προσπάθειας να έχουν οι επιχειρηματίες καθαρό ορίζοντα των υποχρεώσεών τους για το σύνολο της χρονιάς. Το ίδιο ισχύει για την προαναγγελία νέας ρύθμισης οφειλών για όσους είναι σε αναστολή.
Πάντως ο ΥΠΟΙΚ, Χρήστος Σταϊκούρας, ξεκαθάρισε πως τα μέτρα που τώρα θα ληφθούν πρέπει να είναι στοχευμένα, αλλά και περιορισμένης ισχύος: από Ιούνιο έως και τον Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο.
Δάνεια και επιδοτήσεις
Άλλωστε, στο τέλος του καλοκαιρού σχεδιάζεται η 3η φάση των μέτρων, που θα συνδέονται (πάντα στο καλό υγειονομικό σενάριο) με την ανάκαμψη αλλά και τα υπόλοιπα κονδύλια της Ε.Ε. που τότε θα είναι διαθέσιμα μέσα από το νέο εργαλείο ανάκαμψης.
Από τα κονδύλια της Ε.Ε. τροφοδοτείται και η Επιστρεπτέα Προκαταβολή, με νέο γύρο επιπλέον 1 δισ. ευρώ να αναμένεται τον Ιούνιο.
Προωθούνται, επίσης, και άμεσες επιδοτήσεις αξίας 1,5 δισ. μέσα από δύο δράσεις του Αναπτυξιακού Νόμου. Αφορούν προγράμματα φορολογικών ελαφρύνσεων και επιδοτήσεων σε επιχειρήσεις με έως 50 εργαζομένους, αξίας 1 δισ. ευρώ, και επιδοτήσεις γενικής επιχειρηματικότητας στο 1 δισ. ευρώ (από 150 εκατ. ευρώ και 350 εκατ. ευρώ που σήμερα προβλέπεται ότι μπορούν να διατεθούν).
Επιπλέον, από τα κοινοτικά κονδύλια καλύπτονται τα δάνεια που θα διανεμηθούν μέσω της Αναπτυξιακής Τράπεζας με εντεινόμενο ρυθμό τον Ιούνιο.
Απασχόληση
Ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της 2ης αυτής φάσης των στοχευμένων μέτρων συνδέεται με τις νέου τύπου παρεμβάσεις στήριξης του εργοδοτικού κόστους και της κάλυψης της απώλειας εισοδήματος των εργαζομένων. Τα μέτρα που εξετάζονται κυρίως εδράζονται στη χρηματοδότηση των μισθών και των εισφορών εργαζομένων με ευέλικτες μορφές εργασίας που θα χρηματοδοτούνται σε μεγάλο βαθμό από την Ε.Ε., αλλά και όσων μείνουν σε αναστολή, έως μαζικά προγράμματα για ανέργους (μόνο ο τουριστικός κλάδος έχει 400.000 εποχικούς εργαζόμενους), αλλά και δράσεις τύπου κοινωνικού τουρισμού, που επίσης βρίσκονται στο τραπέζι των συζητήσεων.
Από ποιες πηγές προέρχονται τα 15 δισ. ευρώ
Ήδη η Ελλάδα έχει καταφέρει να συγκεντρώσει για δράσεις που συνδέονται με τις οικονομικές και τις κοινωνικές συνέπειες του κορονοϊού αδιάθετους πόρους του ΕΣΠΑ αξίας περί τα 4 δισ. ευρώ. Το ποσό σχεδιάζεται να αυξηθεί προς τα 6 δισ. ευρώ, για να καλύψει και πρόσθετες ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας με τη συνδρομή Περιφερειών, υπουργείων και άλλων φορέων που καλούνται να "ξεκαθαρίσουν" έργα που δεν τρέχουν ή δεν είναι άμεσης ανάγκης.
Το ποσό αυτό έχει ήδη "δρομολογηθεί" για να καλύψει το κόστος των δανείων 2 δισ. ευρώ (με μόχλευση στα 7 δισ. ευρώ) της Αναπτυξιακής Τράπεζας, περίπου 500 εκατ. ευρώ από το κόστος των αποζημιώσεων των 800 ευρώ για τον μήνα Απρίλιο σε ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους (συνολικά κόστισαν 1,5 δισ. ευρώ και επιχειρείται να καλυφθεί ακόμα και όλο το ποσό της δαπάνης), την επιστρεπτέα προκαταβολή του 1 δισ. ευρώ, το Ταμείο Επιχειρηματικότητας (ΤΕΠΙΧ ΙΙ) με 500 εκατ. ευρώ, που ήδη εξάντλησε τον προϋπολογισμό του, και επιδότηση τόκων υφιστάμενων δανείων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων για 3-5 μήνες αξίας 1,2 δισ. ευρώ.
Στον παραπάνω "λογαριασμό" του ΕΣΠΑ προστίθενται 8-9 δισ. ευρώ που αναλογούν στην Ελλάδα από τη συμφωνία που επιτεύχθηκε για πρώτη φορά σε πολιτικό επίπεδο στο Eurogroup της 9ης Απριλίου και συζητήθηκε εκ νέου την Παρασκευή αναφορικά με τα τρία μέτρα αξίας έως 540 δισ. ευρώ. Υπήρξε χθες η επικύρωση των δανείων περί τα 3,5 δισ. ευρώ από τον ESM, αλλά και η πρώτη πολιτική έγκριση του "SURE", του εργαλείου που θα τροφοδοτήσει μέρος από την κάλυψη του κόστους εργασίας, με την Ελλάδα να ζητά τουλάχιστον 1,5 δισ. ευρώ. Επιπλέον, συζητήθηκαν και τα δάνεια της ΕΤΕπ για τη στήριξη επιχειρήσεων, από τα οποία η Ελλάδα εκτιμά πως μπορεί να λάβει 3-4 δισ. ευρώ. Επιπλέον αυτών, έχει ανοίξει ο δρόμος για τα 640 εκατ. ευρώ των κερδών ομολόγων, ενώ μία ισόποση δόση αναμένεται τον Δεκέμβριο. Επιπλέον περιθώριο περί τα 400 εκατ. ευρώ εκτιμάται πως προέρχεται από την "ευελιξία" στις προσφυγικές δαπάνες.
Τα χρήματα προέρχονται κυρίως από την Κομισιόν, αλλά και από τον ESM και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Συνδέονται με τους πόρους του ΕΣΠΑ, με τα τρία νέα εργαλεία που θα ενεργοποιηθούν σε επίπεδο Ε.Ε. για την άμεση αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης και τα οποία βρέθηκαν επί τάπητος στο χθεσινό Eurogroup, αλλά και με την έλευση των κερδών ομολόγων στο πλαίσιο της Ενισχυμένης Εποπτείας.
Η δυναμική τους ενισχύεται από την προσπάθεια του υπουργείου Οικονομικών να συγκρατήσει τη μείωση των εσόδων (το πέτυχε τον Απρίλιο, με πτώση 17,2%, αλλά τον Μάιο έχει ήδη θεωρηθεί δεδομένο πως η εικόνα θα χειροτερεύσει), αλλά και μέσα από νέο κύκλο εξόδων στις αγορές και αυξημένης έκδοσης εντόκων, καθώς και μέσα από άλλα εργαλεία, όπως είναι η εξαίρεση δαπανών λόγω του προσφυγικού.
Τα 15 δισ. ευρώ που αναμένονται από την Ε.Ε. είναι σημαντικά, αλλά όχι αρκετά. Και τούτο διότι θα πρέπει να συγκριθούν με τα 24 δισ. ευρώ μέτρων στήριξης που έχει εξαγγείλει για φέτος –προς το παρόν– η κυβέρνηση, με το γεγονός πως η χώρα δέχεται (λόγω του τουρισμού) το πιο ισχυρό πλήγμα στην Ε.Ε., αλλά και με το δεδομένο πως το τέλος της υγειονομικής περιπέτειας δεν είναι ορατό. Και με την πρόβλεψη έλευσής τους κυρίως από τον Ιούλιο και μετά.
Ορατό δεν είναι ούτε και το πλήρες εύρος των χρηματοδοτήσεων που θα έχει στα "χέρια" της η Ελλάδα. Και τούτο αφού το νέο "εργαλείο ανάκαμψης" ακόμη βρίσκεται στα "σκαριά", με την ημερομηνία των επίσημων ανακοινώσεων, που είχαν αρχικά οριστεί για τις 6/5, να επανατοποθετείται για την 27η Μαΐου.
Φοροελαφρύνσεις
Η κυβέρνηση επιχειρεί να οριστικοποιήσει το νέο πακέτο στοχευμένων πλέον δράσεων στήριξης του ξενοδοχειακού κλάδου, της εστίασης, των μεταφορών και συγκεκριμένων τομέων της μεταποίησης που αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις.
Οι πόροι των 15 δισ. ευρώ θα δημιουργήσουν τον δημοσιονομικό χώρο και τις μειώσεις ΦΠΑ και άλλων φόρων. Οι εισηγήσεις που δέχεται η κυβέρνηση στο πεδίο του ΦΠΑ αφορούν τη μείωση από το 24% στο 13% για τα σερβιριζόμενα αφεψήματα για εστίαση και ξενοδοχεία. Ο κλάδος της εστίασης θέλει και οριζόντια μείωση του συντελεστή από το 13% στο 12% ή το 11%.
Επίσης συζητείται η μείωση του ΦΠΑ στα ξενοδοχεία από το 13% στο 11%, αλλά και το πάγωμα η ή κατάργηση του τέλους διανυκτέρευσης (από 0,5 ευρώ έως και 4 ευρώ την ημέρα).
Όλα τα παραπάνω μέτρα μείωσης του ΦΠΑ έχουν (στο σύνολό τους) μεγάλο δημοσιονομικό κόστος. Και αυτό είναι ένα από τα κεντρικά θέματα στις συζητήσεις των επόμενων ωρών/ημερών έως τις οριστικές ανακοινώσεις.
Παράλληλα, επί τάπητος τελούν και τα μέτρα για τους πληγέντες στην αγορά ακινήτων, με πηγές του ΥΠΟΙΚ να αναφέρονται σε στοχευμένες μόνο παρεμβάσεις φέτος σε ενοικιαστές και ιδιοκτήτες που έχουν υποστεί πλήγμα, ενώ άλλες κυβερνητικές πηγές δεν αποκλείουν οριζόντια μέτρα.
Αλλά και το θέμα της μείωσης της προκαταβολής φόρου παραμένει ανοιχτό. Δεν αποκλείεται, σε έναν βαθμό έστω, να προαναγγελθεί από τώρα, με βάση κάποιες από τις εισηγήσεις που δέχεται η κυβέρνηση. Και τούτο στο πλαίσιο της προσπάθειας να έχουν οι επιχειρηματίες καθαρό ορίζοντα των υποχρεώσεών τους για το σύνολο της χρονιάς. Το ίδιο ισχύει για την προαναγγελία νέας ρύθμισης οφειλών για όσους είναι σε αναστολή.
Πάντως ο ΥΠΟΙΚ, Χρήστος Σταϊκούρας, ξεκαθάρισε πως τα μέτρα που τώρα θα ληφθούν πρέπει να είναι στοχευμένα, αλλά και περιορισμένης ισχύος: από Ιούνιο έως και τον Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο.
Δάνεια και επιδοτήσεις
Άλλωστε, στο τέλος του καλοκαιρού σχεδιάζεται η 3η φάση των μέτρων, που θα συνδέονται (πάντα στο καλό υγειονομικό σενάριο) με την ανάκαμψη αλλά και τα υπόλοιπα κονδύλια της Ε.Ε. που τότε θα είναι διαθέσιμα μέσα από το νέο εργαλείο ανάκαμψης.
Από τα κονδύλια της Ε.Ε. τροφοδοτείται και η Επιστρεπτέα Προκαταβολή, με νέο γύρο επιπλέον 1 δισ. ευρώ να αναμένεται τον Ιούνιο.
Προωθούνται, επίσης, και άμεσες επιδοτήσεις αξίας 1,5 δισ. μέσα από δύο δράσεις του Αναπτυξιακού Νόμου. Αφορούν προγράμματα φορολογικών ελαφρύνσεων και επιδοτήσεων σε επιχειρήσεις με έως 50 εργαζομένους, αξίας 1 δισ. ευρώ, και επιδοτήσεις γενικής επιχειρηματικότητας στο 1 δισ. ευρώ (από 150 εκατ. ευρώ και 350 εκατ. ευρώ που σήμερα προβλέπεται ότι μπορούν να διατεθούν).
Επιπλέον, από τα κοινοτικά κονδύλια καλύπτονται τα δάνεια που θα διανεμηθούν μέσω της Αναπτυξιακής Τράπεζας με εντεινόμενο ρυθμό τον Ιούνιο.
Απασχόληση
Ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της 2ης αυτής φάσης των στοχευμένων μέτρων συνδέεται με τις νέου τύπου παρεμβάσεις στήριξης του εργοδοτικού κόστους και της κάλυψης της απώλειας εισοδήματος των εργαζομένων. Τα μέτρα που εξετάζονται κυρίως εδράζονται στη χρηματοδότηση των μισθών και των εισφορών εργαζομένων με ευέλικτες μορφές εργασίας που θα χρηματοδοτούνται σε μεγάλο βαθμό από την Ε.Ε., αλλά και όσων μείνουν σε αναστολή, έως μαζικά προγράμματα για ανέργους (μόνο ο τουριστικός κλάδος έχει 400.000 εποχικούς εργαζόμενους), αλλά και δράσεις τύπου κοινωνικού τουρισμού, που επίσης βρίσκονται στο τραπέζι των συζητήσεων.
Από ποιες πηγές προέρχονται τα 15 δισ. ευρώ
Ήδη η Ελλάδα έχει καταφέρει να συγκεντρώσει για δράσεις που συνδέονται με τις οικονομικές και τις κοινωνικές συνέπειες του κορονοϊού αδιάθετους πόρους του ΕΣΠΑ αξίας περί τα 4 δισ. ευρώ. Το ποσό σχεδιάζεται να αυξηθεί προς τα 6 δισ. ευρώ, για να καλύψει και πρόσθετες ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας με τη συνδρομή Περιφερειών, υπουργείων και άλλων φορέων που καλούνται να "ξεκαθαρίσουν" έργα που δεν τρέχουν ή δεν είναι άμεσης ανάγκης.
Το ποσό αυτό έχει ήδη "δρομολογηθεί" για να καλύψει το κόστος των δανείων 2 δισ. ευρώ (με μόχλευση στα 7 δισ. ευρώ) της Αναπτυξιακής Τράπεζας, περίπου 500 εκατ. ευρώ από το κόστος των αποζημιώσεων των 800 ευρώ για τον μήνα Απρίλιο σε ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους (συνολικά κόστισαν 1,5 δισ. ευρώ και επιχειρείται να καλυφθεί ακόμα και όλο το ποσό της δαπάνης), την επιστρεπτέα προκαταβολή του 1 δισ. ευρώ, το Ταμείο Επιχειρηματικότητας (ΤΕΠΙΧ ΙΙ) με 500 εκατ. ευρώ, που ήδη εξάντλησε τον προϋπολογισμό του, και επιδότηση τόκων υφιστάμενων δανείων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων για 3-5 μήνες αξίας 1,2 δισ. ευρώ.
Στον παραπάνω "λογαριασμό" του ΕΣΠΑ προστίθενται 8-9 δισ. ευρώ που αναλογούν στην Ελλάδα από τη συμφωνία που επιτεύχθηκε για πρώτη φορά σε πολιτικό επίπεδο στο Eurogroup της 9ης Απριλίου και συζητήθηκε εκ νέου την Παρασκευή αναφορικά με τα τρία μέτρα αξίας έως 540 δισ. ευρώ. Υπήρξε χθες η επικύρωση των δανείων περί τα 3,5 δισ. ευρώ από τον ESM, αλλά και η πρώτη πολιτική έγκριση του "SURE", του εργαλείου που θα τροφοδοτήσει μέρος από την κάλυψη του κόστους εργασίας, με την Ελλάδα να ζητά τουλάχιστον 1,5 δισ. ευρώ. Επιπλέον, συζητήθηκαν και τα δάνεια της ΕΤΕπ για τη στήριξη επιχειρήσεων, από τα οποία η Ελλάδα εκτιμά πως μπορεί να λάβει 3-4 δισ. ευρώ. Επιπλέον αυτών, έχει ανοίξει ο δρόμος για τα 640 εκατ. ευρώ των κερδών ομολόγων, ενώ μία ισόποση δόση αναμένεται τον Δεκέμβριο. Επιπλέον περιθώριο περί τα 400 εκατ. ευρώ εκτιμάται πως προέρχεται από την "ευελιξία" στις προσφυγικές δαπάνες.
