Με το μεγαλύτερο στοίχημα για την ανάκαμψη της οικονομίας της ευρωζώνης και των επιμέρους οικονομιών των κρατών-μελών από τον "τυφώνα" της πανδημικής κρίσης, να είναι η παροχή άμεσης και άφθονης ρευστότητας στις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες, οι δυνατότητες των τραπεζών "ξεκλειδώνουν" κατόπιν μιας σειράς μέτρων, που θέσπισε η ΕΚΤ τον Μάρτιο, τον Απρίλιο και τον Ιούνιο του 2020.
Οι ελληνικές τράπεζες αναμένεται να έχουν μια "εκρηκτική" πιστωτική επέκταση μέχρι τα τέλη του έτους, χορηγώντας, όπως εκτιμούν, ρευστότητα στην πραγματική οικονομία της τάξεως των 17 δισ. ευρώ. Η δυνατότητα αυτή δεν θα υπήρχε αν προηγουμένως η ΕΚΤ δεν είχε προχωρήσει στη λήψη γενναίων μέτρων νομισματικής πολιτικής κατά το τελευταίο τρίμηνο.
Όπως αναφέρεται στην Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής που υπέβαλε την εβδομάδα αυτή ο Διοικητής της ΤτΕ, Γ. Στουρνάρας, στον Πρόεδρο της Βουλής και στο Υπουργικό Συμβούλιο, τα μέτρα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είχαν ως στόχο τη στήριξη των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων και των τραπεζών ώστε να απορροφήσουν τους κραδασμούς που προκαλεί η πανδημία και να μη διαταραχθεί η μεσοπρόθεσμη πορεία προς τη σταθερότητα των τιμών.
Ειδικότερα, οι παρεμβάσεις αποσκοπούσαν: α) στη διασφάλιση ευνοϊκών συνθηκών ρευστότητας για το τραπεζικό σύστημα, β) στην απρόσκοπτη ροή χρηματοδότησης προς την πραγματική οικονομία και γ) στην αποτροπή μίας προκυκλικής αυστηροποίησης των χρηματοπιστωτικών συνθηκών στη ζώνη του ευρώ για όλους τους τομείς της οικονομίας.
Τα μέτρα που ανοίγουν τη στρόφιγγα της ρευστότητας
Όπως αναλύεται στην Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής της ΤτΕ, στα μέτρα περιλαμβάνονται:
1) Διεξαγωγή πρόσθετων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (LTRO) με πολύ ευνοϊκότερο επιτόκιο από ό,τι ίσχυε πριν από την τρέχουσα κρίση.
2) Βελτιώσεις των όρων υπό τους οποίους χορηγείται χρηματοδότηση μέσω των στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (TLTRO-III). Οι εν λόγω βελτιώσεις περιλαμβάνουν μείωση του κόστους και αύξηση του επιτρεπόμενου όγκου της αντλούμενης χρηματοδότησης.
3) Διεξαγωγή μέχρι το τέλος του έτους επιπρόσθετων αγορών τίτλων εκ μέρους του Ευρωσυστήματος, ύψους 120 δισ. ευρώ.
4) Διενέργεια έκτακτου προγράμματος αγοράς τίτλων εν όψει της πανδημίας (Pandemic Emergency Purchase Programme − PEPP), μέσω του οποίου θα αγοραστούν εκ μέρους του Ευρωσυστήματος τίτλοι συνολικής αξίας 1,35 τρισ. ευρώ τουλάχιστον μέχρι το τέλος Ιουνίου του 2021. Επιπλέον, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ αποφάσισε να επανατοποθετεί σε χρεόγραφα το προϊόν της εξόφλησης τίτλων τους οποίους αποκτά στο πλαίσιο του PEPP έως τουλάχιστον το τέλος του 2022.
Προκειμένου να υποστηριχθεί η αποτελεσματική και ομοιόμορφη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής σε όλα τα τμήματα της αγοράς κρατικών ομολόγων της ζώνης του ευρώ, αποφασίστηκε η χορήγηση παρέκκλισης (waiver) από τις ελάχιστες απαιτήσεις πιστοληπτικής διαβάθμισης για τους τίτλους που έχει εκδώσει το Ελληνικό Δημόσιο, ώστε αυτοί να καταστούν επιλέξιμοι για αγορά στο πλαίσιο του έκτακτου προγράμματος ΡΕPΡ.
Τέλος, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ υπογράμμισε ότι οι καθαρές αγορές περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο του PEPP θα συνεχίσουν να πραγματοποιούνται έως ότου κρίνει ότι η κρίση του κορωνοϊού έχει τελειώσει.
5) Υπαγωγή των πολύ βραχυπρόθεσμων τίτλων (commercial paper) στο υφιστάμενο πρόγραμμα αγοράς εταιρικών ομολόγων μη τραπεζικών επιχειρήσεων (CSPP).
6) Εμπλουτισμός του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων που γίνονται αποδεκτά ως εξασφαλίσεις έναντι της χρηματοδότησης την οποία χορηγεί το Ευρωσύστημα προς τους αντισυμβαλλομένους του.
7) Μείωση κατά 20% των περικοπών (haircuts) που εφαρμόζονται στις αποτιμήσεις των περιουσιακών στοιχείων προκειμένου να προσδιοριστεί το ύψος της χρηματοδότησης από το Ευρωσύστημα για την οποία θεωρείται ότι τα στοιχεία αποτελούν επαρκή εξασφάλιση.
8) Ρυθμίσεις ώστε να περιοριστεί η επίπτωση στη διαθεσιμότητα αποδεκτών εξασφαλίσεων στα χαρτοφυλάκια των αντισυμβαλλομένων του Ευρωσυστήματος από τις υποβαθμίσεις πιστοληπτικής ικανότητας που θα καταγράφονται ως συνέπεια της πανδημίας.
9) Διεξαγωγή νέας σειράς πράξεων πιο μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης (PELTRO) λόγω πανδημίας με ακόμη ευνοϊκότερους όρους από ό,τι προηγουμένως, με σκοπό τη στήριξη των συνθηκών ρευστότητας στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της ζώνης του ευρώ και τη διατήρηση της ομαλής λειτουργίας των χρηματαγορών.
Διευκολυντικά μέτρα και από τον SSM
Επιπλέον αυτών, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ επικύρωσε τις αποφάσεις του Εποπτικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, το οποίο επέτρεψε στις τράπεζες κατ’ εξαίρεση λόγω των ειδικών συνθηκών, μεταξύ άλλων, να λειτουργήσουν προσωρινά με μειωμένη κεφαλαιακή βάση και διευκόλυνε τις υπόχρεες τράπεζες να εκπληρώσουν τις εναπομείνασες κεφαλαιακές απαιτήσεις.
To Εποπτικό Συμβούλιο υπογράμμισε ότι οι πόροι των τραπεζών που αποδεσμεύονται ως συνέπεια της εφαρμογής των προαναφερθεισών προσωρινών ρυθμίσεων επιβάλλεται να διοχετευθούν στη χρηματοδότηση της οικονομίας αντί να υποστηρίξουν αυξημένες διανομές μερισμάτων ή αυξημένες αμοιβές των στελεχών.
Σημειώνεται ότι το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ έχει ανακοινώσει ότι θα συνεχίσει να παρακολουθεί και να αναλύει τις συνέπειες της πανδημίας για τις οικονομικές εξελίξεις, για τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές του πληθωρισμού και για το μηχανισμό μετάδοσης των επιδράσεων της ενιαίας νομισματικής πολιτικής. Το Ευρωσύστημα βρίσκεται σε ετοιμότητα να προσαρμόσει κατάλληλα όλα τα μέσα νομισματικής πολιτικής που χρησιμοποιεί, εάν αυτό χρειαστεί προκειμένου να διατηρηθούν ευνοϊκές οι συνθήκες ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα, να παραμείνει ομαλή η λειτουργία του μηχανισμού μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής σε όλα τα κράτη-μέλη και να συγκλίνει ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ προς τιμές λίγο κάτω του 2%, στις οποίες, όπως είναι γνωστό, στοχεύει το Ευρωσύστημα.
Οι ελληνικές τράπεζες αναμένεται να έχουν μια "εκρηκτική" πιστωτική επέκταση μέχρι τα τέλη του έτους, χορηγώντας, όπως εκτιμούν, ρευστότητα στην πραγματική οικονομία της τάξεως των 17 δισ. ευρώ. Η δυνατότητα αυτή δεν θα υπήρχε αν προηγουμένως η ΕΚΤ δεν είχε προχωρήσει στη λήψη γενναίων μέτρων νομισματικής πολιτικής κατά το τελευταίο τρίμηνο.
Όπως αναφέρεται στην Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής που υπέβαλε την εβδομάδα αυτή ο Διοικητής της ΤτΕ, Γ. Στουρνάρας, στον Πρόεδρο της Βουλής και στο Υπουργικό Συμβούλιο, τα μέτρα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είχαν ως στόχο τη στήριξη των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων και των τραπεζών ώστε να απορροφήσουν τους κραδασμούς που προκαλεί η πανδημία και να μη διαταραχθεί η μεσοπρόθεσμη πορεία προς τη σταθερότητα των τιμών.
Ειδικότερα, οι παρεμβάσεις αποσκοπούσαν: α) στη διασφάλιση ευνοϊκών συνθηκών ρευστότητας για το τραπεζικό σύστημα, β) στην απρόσκοπτη ροή χρηματοδότησης προς την πραγματική οικονομία και γ) στην αποτροπή μίας προκυκλικής αυστηροποίησης των χρηματοπιστωτικών συνθηκών στη ζώνη του ευρώ για όλους τους τομείς της οικονομίας.
Τα μέτρα που ανοίγουν τη στρόφιγγα της ρευστότητας
Όπως αναλύεται στην Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής της ΤτΕ, στα μέτρα περιλαμβάνονται:
1) Διεξαγωγή πρόσθετων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (LTRO) με πολύ ευνοϊκότερο επιτόκιο από ό,τι ίσχυε πριν από την τρέχουσα κρίση.
2) Βελτιώσεις των όρων υπό τους οποίους χορηγείται χρηματοδότηση μέσω των στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (TLTRO-III). Οι εν λόγω βελτιώσεις περιλαμβάνουν μείωση του κόστους και αύξηση του επιτρεπόμενου όγκου της αντλούμενης χρηματοδότησης.
3) Διεξαγωγή μέχρι το τέλος του έτους επιπρόσθετων αγορών τίτλων εκ μέρους του Ευρωσυστήματος, ύψους 120 δισ. ευρώ.
4) Διενέργεια έκτακτου προγράμματος αγοράς τίτλων εν όψει της πανδημίας (Pandemic Emergency Purchase Programme − PEPP), μέσω του οποίου θα αγοραστούν εκ μέρους του Ευρωσυστήματος τίτλοι συνολικής αξίας 1,35 τρισ. ευρώ τουλάχιστον μέχρι το τέλος Ιουνίου του 2021. Επιπλέον, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ αποφάσισε να επανατοποθετεί σε χρεόγραφα το προϊόν της εξόφλησης τίτλων τους οποίους αποκτά στο πλαίσιο του PEPP έως τουλάχιστον το τέλος του 2022.
Προκειμένου να υποστηριχθεί η αποτελεσματική και ομοιόμορφη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής σε όλα τα τμήματα της αγοράς κρατικών ομολόγων της ζώνης του ευρώ, αποφασίστηκε η χορήγηση παρέκκλισης (waiver) από τις ελάχιστες απαιτήσεις πιστοληπτικής διαβάθμισης για τους τίτλους που έχει εκδώσει το Ελληνικό Δημόσιο, ώστε αυτοί να καταστούν επιλέξιμοι για αγορά στο πλαίσιο του έκτακτου προγράμματος ΡΕPΡ.
Τέλος, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ υπογράμμισε ότι οι καθαρές αγορές περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο του PEPP θα συνεχίσουν να πραγματοποιούνται έως ότου κρίνει ότι η κρίση του κορωνοϊού έχει τελειώσει.
5) Υπαγωγή των πολύ βραχυπρόθεσμων τίτλων (commercial paper) στο υφιστάμενο πρόγραμμα αγοράς εταιρικών ομολόγων μη τραπεζικών επιχειρήσεων (CSPP).
6) Εμπλουτισμός του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων που γίνονται αποδεκτά ως εξασφαλίσεις έναντι της χρηματοδότησης την οποία χορηγεί το Ευρωσύστημα προς τους αντισυμβαλλομένους του.
7) Μείωση κατά 20% των περικοπών (haircuts) που εφαρμόζονται στις αποτιμήσεις των περιουσιακών στοιχείων προκειμένου να προσδιοριστεί το ύψος της χρηματοδότησης από το Ευρωσύστημα για την οποία θεωρείται ότι τα στοιχεία αποτελούν επαρκή εξασφάλιση.
8) Ρυθμίσεις ώστε να περιοριστεί η επίπτωση στη διαθεσιμότητα αποδεκτών εξασφαλίσεων στα χαρτοφυλάκια των αντισυμβαλλομένων του Ευρωσυστήματος από τις υποβαθμίσεις πιστοληπτικής ικανότητας που θα καταγράφονται ως συνέπεια της πανδημίας.
9) Διεξαγωγή νέας σειράς πράξεων πιο μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης (PELTRO) λόγω πανδημίας με ακόμη ευνοϊκότερους όρους από ό,τι προηγουμένως, με σκοπό τη στήριξη των συνθηκών ρευστότητας στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της ζώνης του ευρώ και τη διατήρηση της ομαλής λειτουργίας των χρηματαγορών.
Διευκολυντικά μέτρα και από τον SSM
Επιπλέον αυτών, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ επικύρωσε τις αποφάσεις του Εποπτικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, το οποίο επέτρεψε στις τράπεζες κατ’ εξαίρεση λόγω των ειδικών συνθηκών, μεταξύ άλλων, να λειτουργήσουν προσωρινά με μειωμένη κεφαλαιακή βάση και διευκόλυνε τις υπόχρεες τράπεζες να εκπληρώσουν τις εναπομείνασες κεφαλαιακές απαιτήσεις.
To Εποπτικό Συμβούλιο υπογράμμισε ότι οι πόροι των τραπεζών που αποδεσμεύονται ως συνέπεια της εφαρμογής των προαναφερθεισών προσωρινών ρυθμίσεων επιβάλλεται να διοχετευθούν στη χρηματοδότηση της οικονομίας αντί να υποστηρίξουν αυξημένες διανομές μερισμάτων ή αυξημένες αμοιβές των στελεχών.
Σημειώνεται ότι το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ έχει ανακοινώσει ότι θα συνεχίσει να παρακολουθεί και να αναλύει τις συνέπειες της πανδημίας για τις οικονομικές εξελίξεις, για τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές του πληθωρισμού και για το μηχανισμό μετάδοσης των επιδράσεων της ενιαίας νομισματικής πολιτικής. Το Ευρωσύστημα βρίσκεται σε ετοιμότητα να προσαρμόσει κατάλληλα όλα τα μέσα νομισματικής πολιτικής που χρησιμοποιεί, εάν αυτό χρειαστεί προκειμένου να διατηρηθούν ευνοϊκές οι συνθήκες ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα, να παραμείνει ομαλή η λειτουργία του μηχανισμού μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής σε όλα τα κράτη-μέλη και να συγκλίνει ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ προς τιμές λίγο κάτω του 2%, στις οποίες, όπως είναι γνωστό, στοχεύει το Ευρωσύστημα.
