2014: Τι φέρνει μαζί με την ανάκαμψη

Ετος ανάκαμψης και πρωτογενών πλεονασμάτων, μετά από πολυετή ύφεση και σκληρή δημοσιονομική προσαρμογή αναμένεται να είναι το 2014. Κυβέρνηση και τρόικα αισιοδοξούν πως ο επόμενος χρόνος μπορεί να σηματοδοτήσει αλλαγή σελίδας για την ελληνική οικονομία, αναμένοντας οριακή ανάπτυξη 0,6% και παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος στον προϋπολογισμό, για δεύτερο διαδοχικό χρόνο. Εξέλιξη που ανοίγει τον δρόμο μιας νέας αναδιάρθρωσης του χρέους, το οποίο παραμένει σε μη βιώσιμα επίπεδα, και επιστροφής του Δημοσίου στις διεθνείς αγορές, στο δεύτερο εξάμηνο του 2014, μετά από τέσσερα χρόνια αποκλεισμού. Παρά την αισιοδοξία, που διαφαίνεται για πρώτη φορά μετά από χρόνια, οι κίνδυνοι, παραμένουν σημαντικοί, με κυρίαρχο το ενδεχόμενο πολιτικής αστάθειας, υπό το βάρος της δραστικής μείωσης που έχει υποστεί το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων τα τελευταία χρόνια, με συνεχείς περικοπές μισθών, συντάξεων, επιδομάτων και αυξήσεις φόρων, αλλά και την έκρηξη της ανεργίας. Εξαιρετικά δύσκολες παραμένουν παράλληλα οι συνθήκες λειτουργίας πολλών ελληνικών επιχειρήσεων, αφού η παροχή επαρκούς ρευστότητας και η δημιουργία επενδύσεων παραμένουν μεγάλα ζητούμενα, ενώ η ιδιωτική κατανάλωση δεν αναμένεται να ανακάμψει μεσοπρόθεσμα με ικανοποιητικούς ρυθμούς. Χρέος Σε μη βιώσιμα επίπεδα κινείται το χρέος, παρά το ότι πέρσι υλοποιήθηκαν δύο ήπιες αναδιαθρώσεις χρέους που κατείχαν οι ιδιώτες, μέσω του PSI και της επαναγοράς χρέους. Σε όρους γενικής κυβέρνησης το χρέος φέτος αναμένεται στα 321 δισ. ευρώ (175,5% του ΑΕΠ) και οριακά χαμηλότερα στα 319,4 δισ. ή 174,5% του ΑΕΠ το 2014. Παρά τα δύο «κουρέματα», η λήψη νέων δανείων και η άρνηση, έως τώρα, Ευρωπαίων και ΔΝΤ να περικόψουν το ελληνικό χρέος που κατέχουν οι ίδιοι (περίπου 76% του συνόλου του χρέους), το διατηρούν σε πολύ υψηλά επίπεδα καθιστώντας αναγκαία μια νέα απομείωσή του. Κάτι που αναμένεται να κριθεί, καταρχήν, τον Απρίλιο του 2014, μόλις η Eurostat πιστοποιήσει την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος, φέτος. Κυρίαρχα σενάρια για τη νέα αναδιάρθρωση είναι επιπλέον μειώσεις επιτοκίων, που πάντως ήδη κινούνται σε πολύ χαμηλά επίπεδα (2,6%), και η μετακύλιση του χρόνου αποπληρωμής του χρέους. Πρωτογενές πλεόνασμα Για πρώτη φορά μετά από περίπου ένδεκα χρόνια φέτος αναμένεται πρωτογενές πλεόνασμα στον προϋπολογισμό της τάξης των 812 εκατ. ευρώ ή 0,4% του ΑΕΠ, αντί αρχικού στόχου για ισοσκελισμένο πρωτογενές αποτέλεσμα, ενώ το 2014 εκτιμάται πως θα διευρυνθεί στο 1,6% του ΑΕΠ. Η παραγωγή πρωτογενών πλεονασμάτων σηματοδοτεί δύο εξελίξεις: 1. Τη νέα απομείωσή του από την Ε.Ε. 2. Την έναρξη στοχευμένων παροχών που θα χρηματοδοτηθούν από το 70% του πλεονάσματος (περί τα 570 εκατ. ευρώ) όπως προβλέπει το Μνημόνιο. Το υπόλοιπο 30% θα κατευθυνθεί στη μείωση του χρέους. Ερώτημα παραμένει πώς θα επιτευχθεί το πρωτογενές πλεόνασμα το 2014. Η τρόικα εκτιμά πως απαιτούνται πρόσθετα μέτρα περίπου 1,2 δισ. ευρώ και το θέμα θα κυριαρχήσει στις συζητήσεις που θα έχει με την ελληνική πλευρά στην Αθήνα, μετά τις 13 Ιανουαρίου. Η κυβέρνηση επιμένει πως αυτό μπορεί να γίνει όχι με οριζόντιες μειώσεις μισθών, συντάξεων ή/και αυξήσεις φόρων, αλλά με μέτρα διαρθρωτικού χαρακτήρα. Πληθωρισμός Με μεγάλη καθυστέρηση, η οικονομία πέρασε φέτος σε φάση αποπληθωρισμού. Σήμερα, ο αποπληθωρισμός κινείται στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 40 και πλέον ετών. Ωστόσο αναλυτές προειδοποιούν για τους κινδύνους που εγκυμονεί το ενδεχόμενο παραμονής της οικονομίας σε παρατεταμένη περίοδο αποπληθωρισμού, καθώς κάτι τέτοιο εντείνει την αβεβαιότητα στην οικονομία και τις επιχειρηματικές προσδοκίες και επιδεινώνει τη δυναμική του χρέους. ΑΕΠ Το 2014 αναμένεται να αποτελέσει το πρώτο έτος οριακής ανάπτυξης, 0,6%, μετά από έξι χρόνια ύφεσης, που είχαν ως αποτέλεσμα να εξανεμιστεί το 25% του εθνικού διαθέσιμου εισοδήματος ή περίπου 50 δισ. ευρώ. Εξέλιξη που η τρόικα απέτυχε να προβλέψει, αναμένοντας ανάκαμψη το 2012 (!) συμπαρασύροντας όλα τα μεγέθη και κυρίως το ελληνικό χρέος, ως ποσοστό του ΑΕΠ. Η ύφεση πυροδοτήθηκε από τη δραματική πτώση της εγχώριας κατανάλωσης και την απουσία ρευστότητας και επενδύσεων. «Κλειδιά» για την ανάκαμψη θεωρούνται, η διατήρηση πολιτικής σταθερότητας, η σταδιακή αποκατάσταση της ρευστότητας και οι επενδύσεις, με την ΤτΕ να εκτιμά πως για να επιστρέψει η οικονομία σε τροχιά βιώσιμης ανάπτυξης απαιτούνται επενδύσεις αξίας περίπου 10 ? 12 δισ. τα επόμενα χρόνια. Ισοζύγιο πληρωμών Πλεόνασμα 1% του ΑΕΠ φέτος και 2% του ΑΕΠ το 2014 αναμένεται στο ισοζύγιο πληρωμών της χώρας, για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες. Εξέλιξη που στηρίχθηκε στη μεγάλη μείωση του εμπορικού ελλείμματος, την άνοδο του τουρισμού και τη μείωση των δαπανών για πληρωμή τόκων. Ο βαθμός στον οποίο θα επαληθευθούν οι προβλέψεις εξαρτάται από το εάν θα αποδειχθεί διατηρήσιμη η άνοδος των εξαγωγών, που ήδη παρουσιάζει σημάδια κόπωσης αλλά και από το εάν θα συγκροτηθεί, εγκαίρως, νέο αναπτυξιακό μοντέλο. Ανεργία Η ελληνική οικονομία εισέρχεται στο νέο έτος εξασθενημένη από την εκρηκτική ανεργία που κινείται στα επίπεδα του 27,5%, από 7,5% το 2008, με περισσότερους από 1,3 εκατομμύρια Έλληνες να είναι σήμερα άνεργοι. Σε απαγορευτικά επίπεδα κινείται η μακροχρόνια ανεργία, καθώς επτά στους δέκα ανέργους αναζητούν εργασία για περισσότερους από δώδεκα μήνες, ενώ περίπου 214.000 απασχολούμενοι, εργάζονται σε καθεστώς μερικής απασχόλησης, αν και θα ήθελαν να εργάζονται περισσότερες ώρες. Η ανεργία πλήττει κυρίως τους νέους 15 - 24 ετών, με την ανεργία να κυμαίνεται στο 55% - 60%, και τις γυναίκες, αλλά τα ποσοστά της είναι πολύ υψηλά και στις πλέον παραγωγικές ηλικίες 25 - 44 ετών. Σε όλες τις κατηγορίες τα ποσοστά είναι πολλαπλάσια εκείνων που καταγράφονταν προ της κρίσης και κατά πολύ υψηλότερα του μέσου όρου της Ευρωζώνης. Πάντως η ΕΛΣΤΑΤ τους τελευταίους μήνες εντοπίζει ενδείξεις σταθεροποίησης της ανεργίας, χωρίς ωστόσο ακόμη να έχει παγιωθεί σταθερή τάση, ενώ για το 2014 αναμένεται μικρή αποκλιμάκωση, με τον δείκτη πάντως να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα.