Μια επαναλαμβανόμενη προειδοποίηση

Ηγέτες από όλες τις χώρες θα συναντηθούν στο Παρίσι, στο διάστημα μεταξύ 30 Νοεμβρίου και 11 Δεκεμβρίου 2015, στο πλαίσιο της 21ης Συνόδου (COP21) της UNFCCC, σε μία προσπάθεια να καταλήξουν σε ένα νομικά δεσμευτικό έγγραφο που θα επιτρέψει τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας στους 2 βαθμούς Κελσίου και αν αυτό καταστεί δυνατόν στους 1,50 βαθμούς Κελσίου.



Ανεξαρτήτως των επιφυλάξεων για την ικανότητά τους να καταλήξουν και πολύ περισσότερο να εφαρμόσουν μία παρόμοια συμφωνία, μέσα στα ασφυκτικά χρονικά περιθώρια που οι ανθρώπινες δραστηριότητες διαμορφώνουν, οι επιστημονικές μετρήσεις δείχνουν (5th assessment report, IPCC) ότι οι εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου έχουν ήδη προκαλέσει αύξηση της θερμοκρασίας κατά 0,8 βαθμούς Κελσίου.

Μία φαινομενικά μικρή αύξηση, που όμως ευθύνεται για την αύξηση της συχνότητας και της έντασης των καιρικών φαινομένων, που χαρακτηρίζονται ως ακραία και τα οποία στις περισσότερες χώρες δεν συσχετίζονται ακόμη με την κλιματική αλλαγή.

Κι, όμως, δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να αντιληφθεί ότι στη περιοχή μας (Ν.Α. Ευρώπη) επαληθεύονται οι προβλέψεις της IPCC για αύξηση των βραχείας διάρκειας και μεγάλης έντασης βροχοπτώσεων τους χειμερινούς μήνες και αντιστοίχως των διαδοχικών κυμάτων καύσωνος, στη διάρκεια του καλοκαιριού, ως αποτέλεσμα αυτής της μικρής αύξησης της θερμοκρασίας.

Παρ’ όλα αυτά, μόνο η Σερβία αναφέρει στην έκθεσή της (Intended Nationally Determined Contribution ? INDC) προς την UNFCCC (COP21), ότι το μέγεθος των καταστροφών που έχει υποστεί η οικονομία της εξ αιτίας της κλιματικής αλλαγής, από το έτος 2000 μέχρι σήμερα, υπερβαίνουν τα 5 δισ. ευρώ με το 70% των ζημιών να οφείλεται σε πλημμύρες και καύσωνες.

Αποτελεί, άραγε, η χώρα αυτή μεμονωμένη περίπτωση ή αποτυπώνει την υστέρηση των γειτονικών χωρών της, συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας, να κατανοήσουν την αιτία που προκαλεί τις καταστροφές αυτές;

Μία απλή παρακολούθηση των δελτίων ειδήσεων μπορεί να πείσει για τη δεύτερη εκδοχή. Κανένας δημόσιος φορέας δεν συσχετίζει τις εξελίξεις αυτές με την κλιματική αλλαγή και επομένως είναι λογικώς αναμενόμενο οι πολίτες να μη αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα της κατάστασης και τις συνεπαγόμενες απειλές.

Στη διάρκεια του προηγούμενου χειμώνα, όλα σχεδόν τα ποτάμια της χώρας πλημμύρισαν προκαλώντας σημαντικές καταστροφές. Αγρότες και κτηνοτρόφοι μπροστά στις τηλεοπτικές μηχανές διεκτραγωδούσαν τις ζημιές που υπέστησαν. Μαζί με αυτούς και κάτοικοι αστικών περιοχών που τα σπίτια τους πλημμύρισαν, οι οικοσκευές τους κατεστράφησαν και τα αυτοκίνητά τους παρασύρθηκαν από ορμητικούς και απρόσμενους χείμαρρους. Εθνικά, επαρχιακά και αστικά οδικά, σιδηροδρομικά και άλλα δίκτυα υπέστησαν καταστροφές, ακόμη και άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.

Η κοινωνία μας όμως μετά τις συνήθεις εντυπωσιακές τηλεοπτικές εικόνες των εσπερινών δελτίων ειδήσεων παρέμεινε σιωπηλά αμήχανη και ίσως αδιάφορη. Πολλοί θεώρησαν ότι θεομηνία ήταν και πέρασε, έκαναν λάθος. Τα πρόσφατα και αλλεπάλληλα «ακραία καιρικά φαινόμενα» αποτελούν όχι μόνο διάψευση αυτής της άποψης αλλά και μια επαναλαμβανόμενη προειδοποίηση για το μέλλον.

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς προφήτης για να αντιληφθεί ότι η ένταση και το μέγεθος των καταστροφών θα συνεχίζει να αυξάνεται. Μεγαλύτερες ποσότητες βροχοπτώσεων στις γειτονικές χώρες θα αυξήσουν τις μεταφερόμενες ποσότητες νερών στους ελληνικούς ποταμούς δοκιμάζοντας την αντοχή των προστατευτικών φραγμάτων. Πλημμυρισμένες παραποτάμιες περιοχές σημαίνει καταστροφές σε αγροτικούς οικισμούς, στο ζωικό και φυτικό πλούτο των περιοχών και στα τοπικά και αστικά δίκτυα μεταφορών και επικοινωνιών. Ισχυρές βροχοπτώσεις σε προβληματικές αστικές περιοχές θα δημιουργήσουν επαναλαμβανόμενα πλημμυρικά φαινόμενα και καταστροφές, ιδιαίτερα σε κατασκευές που ευρίσκονται σε κοίτες χειμάρρων. Ρέματα, με ή χωρίς σκουπίδια, θα μετασχηματίζονται περιστασιακά σε ορμητικούς χείμαρρους παρασέρνοντας αυτοκίνητα και καταστρέφοντας σπίτια, καταστήματα και δρόμους.

Μπορεί η οικονομική κατάσταση της χώρας να μονοπωλεί το ενδιαφέρον των πολιτών, όμως αυτή η απειλή θα ήταν λάθος να αγνοηθεί.

Όπως για την αντιμετώπιση των σεισμών εφαρμόζεται μία αντισεισμική πολιτική στη κατασκευή των κτιρίων, το ίδιο πρέπει να γίνει και για την προσαρμογή της χώρας στις νέες συνθήκες.

Ακόμη κι αν ή κυβέρνηση αδυνατεί ή αγνοεί το πρόβλημα, ακόμη κι αν δεν μπορεί ή δεν θέλει να διαθέσει τους αναγκαίους πόρους, αποτελεί ευθύνη των περιφερειακών και τοπικών διοικήσεων, των ίδιων των πολιτών να προσπαθήσουν στο μέτρο των δυνάμεών τους, να προστατεύσουν τους εαυτούς τους, τις οικογένειές τους και τις περιουσίες τους από τις επερχόμενες καταστροφές.

Μικρής κλίμακας προληπτικές εργασίες και έργα θα τους προστατέψουν από μεγάλης κλίμακας οικονομικές καταστροφές. Ας μη περιμένουν από ένα κρατικό μηχανισμό σε κατάσταση διάλυσης και χρεοκοπίας να τους προστατεύσει και πολύ περισσότερο να τους αποζημιώσει, όχι τουλάχιστον πριν το πρόβλημα γίνει τόσο μεγάλο και πιεστικό, ώστε να το αντιληφθούν οι περί πολλά και άλλα τυρβάζοντες άρχοντές μας.

Και ας μη υποπέσουν στη πλάνη να αδιαφορήσουν ή να υποτιμήσουν το μέγεθος της απειλής. Η κλιματική αλλαγή δεν είναι θέμα που αφορά κάποιους γραφικούς συμπολίτες μας ή κάποιους πονηρούς εργολάβους. Όσο οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα αυξάνονται τόσο και η συχνότητα και η ένταση των καταστροφικών μετεωρολογικών φαινομένων θα αυξάνεται.

Η φύση μας προειδοποιεί. Τα μηνύματα είναι σαφή και επαναλαμβανόμενα. Αν τα αγνοήσουμε, θα πληρώσουμε το τίμημα της άγνοιας, όχι σε δέκα ή είκοσι χρόνια αλλά από αυτό και τον επόμενο χρόνο.