«ΤΡΥΠΙΟ» ΤΟ ΝΕΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ Οι 8 γκρίζες ζώνες στον «νόμο Κατρούγκαλου» στις συντάξεις

«Τρύπιο» στον τρόπο υπολογισμού των νέων και των παλαιών συντάξεων αποδεικνύεται το νέο συνταξιοδοτικό που θα διαπραγματευτεί με τους Θεσμούς η κυβέρνηση.



Το σχέδιο του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης παρουσιάζει οκτώ γκρίζες ζώνες που είναι βέβαιο ότι θα επηρεάσουν την έκβαση των διαπραγματεύσεων σε συνάρτηση με τα οικονομικά δεδομένα της κοινωνικής ασφάλισης και την «κόκκινη γραμμή» της κυβέρνησης για μη περικοπή των συντάξεων, κύριων και επικουρικών.

Οι γκρίζες ζώνες που ήδη απασχολούν τις διοικήσεις και τα στελέχη των Ταμείων έχουν ως εξής:

1. Η ανταποδοτική σύνταξη θα υπολογίζεται στις αποδοχές ή στο εισόδημα επί των οποίων καταβλήθηκαν εισφορές σε ολόκληρο τον εργασιακό βίο. Ωστόσο, όπως παραδέχονται τα στελέχη των Ταμείων, τα σχετικά στοιχεία είναι δύσκολο έως και αδύνατο να εντοπιστούν εύκολα σε περιπτώσεις που η ασφάλιση ανατρέχει πολλά χρόνια πίσω (πριν από το 2001, όταν καταργήθηκαν τα ένσημα) ενώ η ψηφιοποίηση η οποία είναι σε εξέλιξη, παρουσιάζει προβλήματα και... λάθη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το νομοσχέδιο προβλέπει ότι «εφόσον διαπιστώνεται ότι δεν υφίστανται πλήρη και ακριβή στοιχεία για το ύψος των συντάξιμων αποδοχών ή του εισοδήματος ως προς ορισμένα έτη ασφάλισης για το χρονικό διάστημα πριν από τη δημοσίευση του νόμου, θα λαμβάνονται υπόψη μόνον τα... διαθέσιμα στοιχεία». Η διάταξη αυτή, στην πράξη, ακυρώνει την ορθή για όλους εφαρμογή του συγκεκριμένου κανόνα. Για τους μισθωτούς ο μέσος όρος των συντάξιμων αποδοχών θα υπολογίζεται ως το πηλίκο της διαίρεσης του συνόλου των μηνιαίων αποδοχών δια του συνολικού χρόνου ασφάλισής του, εξαιρουμένων των δώρων εορτών και του επιδόματος αδείας για τα οποία, πάντως, είχαν καταβληθεί... εισφορές. Ζήτημα υπάρχει, τέλος, για τις συντάξιμες αποδοχές (και το ύψος των συντάξεων) αυτοαπασχολούμενων που δεν πλήρωναν εισφορές, αφού θα λαμβάνονται υπόψη οι ασφαλιστικές κατηγορίες βάσει των οποίων υπολογίζονταν οι εισφορές για κύρια σύνταξη και, για το διάστημα μετά την δημοσίευση του νόμου, το εισόδημα.

2. Η παραδοχή ότι η εθνική σύνταξη αποσκοπεί στην αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού (άρθρο 6, παράγραφος 2) δίνει έντονα προνοιακά χαρακτηριστικά στη συγκεκριμένη παροχή και δημιουργεί πρόσφορο έδαφος στις δανειστές να ζητήσουν εισοδηματικά κριτήρια για τη χορήγησή της. Το 2010, πάντως, οι δανειστές είχαν επιβάλει εισοδηματικά κριτήρια για τη χορήγηση της αντίστοιχης βασικής σύνταξης του Ν. 3863/10 σε όσους έχουν λιγότερα από 15 έτη ασφάλισης.

3. Ο επανυπολογισμός των ήδη καταβαλλόμενων συντάξεων - που θα γίνει με τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης για να νομιμοποιήσει τις μέχρι σήμερα περικοπές συμπεριλαμβανομένων των δώρων και του επιδόματος αδείας των συνταξιούχων και να ξεπεράσει την απόφαση του ΣτΕ - μπορεί να προκαλέσει αδικίες, καθώς πολλά από τα στοιχεία προσδιορισμού (συντάξιμες αποδοχές εργασιακού βίου, διαδοχική ασφάλιση, πρόωρες συνταξιοδοτήσεις με μειώσεις στα καταβαλλόμενα ποσά) δεν είναι... διαθέσιμα στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων της ΗΔΙΚΑ και βρίσκονται σε εκατομμύρια φακέλους που φυλάσσουν τα Ταμεία σε... αποθήκες.

4. Η διατήρηση, μετά τον... επανυπολογισμό, προσωπικής διαφοράς μεταξύ της σύνταξης που είχε απονεμηθεί και του νέου ποσού που θα προκύπτει με βάση τους νέους ενιαίους κανόνες, μπορεί να εκφράζει τη σημερινή κυβερνητική θέση για τη μη περικοπή των καταβαλλομένων κύριων και των επικουρικών συντάξεων, όμως, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μελλοντικές περικοπές. Είτε γιατί δεν θα δίνεται καμία απολύτως αύξηση μετά τη λήξη του Μνημονίου (μόνο οι νέες συντάξεις θα αυξάνονται με βάση το 50% της αύξησης του ΑΕΠ και το 50% του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, ενώ η προσωπική διαφορά θα απομειώνεται) είτε, στη χειρότερη περίπτωση, θα μπορεί να κόβεται, ανάλογα με την πορεία των οικονομικών της κοινωνικής ασφάλισης (σχετική διάταξη δεν προβλέπεται σήμερα, αλλά, τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί στο μέλλον). Το σχέδιο νόμου προβλέπει τη μείωση του τμήματος που ξεπερνά τα ποσά τα οποία θα προκύψουν με βάση τα χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης. «Μέχρι την ολοκλήρωση του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής οι συντάξεις συνεχίζουν να καταβάλλονται στο ύψος που είχαν κατά τη δημοσίευση του νόμου. Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής, εφόσον το καταβαλλόμενο ποσό των συντάξεων αυτών είναι μεγαλύτερο από αυτό που προκύπτει από τον υπολογισμό τους, το επιπλέον ποσό εξακολουθεί να καταβάλλεται στον δικαιούχο ως προσωπική διαφορά, απομειούμενη μέχρι την τελική αντιστοίχιση με τις συντάξεις όσων θα συνταξιοδοτηθούν μετά τη θέση σε ισχύ του νόμου».

5. Προβλήματα δημιουργεί η διάταξη που χωρίζει ακαριαία σε δύο κατηγορίες τους συνταξιούχους. Όλες οι εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης κρίνονται, ως προς τον τρόπο υπολογισμού της σύνταξης κατά τους κανόνες που ίσχυαν σε κάθε ταμείο κατά την 31/12/2014 με εφαρμογή μόνο των νέων ανώτατων πλαφόν (2.304 ευρώ και 3.072 για τις πολλαπλές συντάξεις). Εχουν απονεμηθεί προσωρινές συντάξεις και έχουν τεθεί σε ισχύ διατάξεις του Ν. 3863/10 που θα πρέπει να... ανακληθούν, ενώ οι αιτήσεις συνταξιοδότησης που θα κατατεθούν μετά τη δημοσίευση του νόμου, θα εκδίδονται με τις νέες προϋποθέσεις, δηλαδή με χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης, χωρίς την προσαύξηση λόγω γάμου.

6. Αγνωστο παραμένει τι θα γίνει με τις μεγαλύτερες του 20% ασφαλιστικές εισφορές που, επι σειρά ετών, κατέβαλαν ή θα συνεχίσουν να καταβάλουν ασφαλισμένοι. Το σχέδιο νόμου παραπέμπει στο... μέλλον για τη λήψη αποφάσεων (π.χ. ποσοστά προσαύξησης της σύνταξης) αφού το θέμα εξεταστεί και ποσοτικοποιηθεί με οικονομική - αναλογιστική μελέτη.

7. «Γυμνά» -χωρίς συγκεκριμένα ποσοστά και συντελεστές αναπλήρωσης- μένουν τα ποσά των επικουρικών συντάξεων και των εφάπαξ που θα χορηγούν τα Ταμεία για τον χρόνο ασφάλισης μετά την 1/1/2014 και την 1/1/2015, αντίστοιχα. Για τον χρόνο ασφάλισης που πραγματοποιείται από την 1/1/2014 και μετά, για τους μισθωτούς, αυτοτελώς απασχολούμενους και ελεύθερους επαγγελματίες το τμήμα της εφάπαξ παροχής που αναλογεί στα έτη ασφάλισης από 1/1/2014 και εφεξής, θα υπολογίζεται με βάση την αρχή της ισοδυναμίας και το ποσό της εφάπαξ παροχής ισούται με τη συσσωρευμένη αξία των εισφορών κατά την ημερομηνία αποχώρησης. Για τους ασφαλισμένους μέχρι 31/12/2013, οι οποίοι καταθέτουν αίτηση συνταξιοδότησης από την 1/1/2015 και μετά, το ποσό της επικουρικής σύνταξης αποτελείται από το άθροισμα δύο τμημάτων: Ενα τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισής τους έως 31/12/2014 με βάση ποσοστό αναπλήρωσης, το οποίο για κάθε χρόνο ασφάλισης αντιστοιχεί σε 0,45% υπολογιζομένου επί των συντάξιμων αποδοχών κάθε ασφαλισμένου, όπως αυτές υπολογίζονται και για την έκδοση της κύριας σύνταξης. Και δεύτερο τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στο χρόνο ασφάλισής τους από 1/1/2015 και εφεξής με βάση το νέο τύπο.

8. Νομικά ζητήματα θα προκαλέσει, πέρα από τα... λειτουργικά, η ενοποίηση στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης) των Ταμείων κύριας ασφάλισης και ΝΠΔΔ για την καταβολή εφάπαξ μαζί με τις... περιουσίες τους: Για τα ακίνητα υπό την «Εταιρεία Διαχείρισης της Ακίνητης Περιουσίας Ασφαλιστικών Οργανισμών Α.Ε.» και τα κινητά στην «Εταιρεία Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων Διευρυμένου Σκοπού Ασφαλιστικών Οργανισμών Ανώνυμη Εταιρεία».