«Δικαιολογίες», αιτίες και συνέπειες της φοροδιαφυγής

Με αφορμή υπόθεση επιχειρηματία που τσαντίστηκε διότι οι ελεγκτικές υπηρεσίες είχαν το «θράσος» να ελέγξουν την επιχείρησή του καταλογίζοντας τις σχετικές παραβάσεις και απείλησε τους φορολογικούς ελεγκτές ακούσαμε δηλώσεις, ευτυχώς ολίγων, on camera οι οποίοι συμπαρατασσόμενοι με τον θερμόαιμο επιχειρηματία, προκλητικά επικροτούσαν την παραβατική συμπεριφορά θεωρώντας την αναγκαία προϋπόθεση «επιβίωσης» των επιχειρήσεων.



Οι απόψεις αυτών, δικαιολογίες προβολής του προσωπικού εις βάρος του κοινωνικού συμφέροντος, δεν καταγράφονται μόνο στα ελάχιστα δευτερόλεπτα μιας δήλωσης στην τηλεόραση, αλλά καταγράφονται και στο διαδίκτυο σε σχετική αρθρογραφία και στα σχόλια που συνήθως ακολουθούν τις αναρτήσεις αυτές.

Οι παράγοντες ? αιτίες που οδηγούν στην ανάπτυξη φορολογικής παραβατικής συμπεριφοράς είναι συγκεκριμένοι, όπως αυτό έχει προκύψει από εμπεριστατωμένες μελέτες στη χώρα μας και στο εξωτερικό, με μόνη διαφοροποίηση στο μέγεθος και στην έκταση του φαινομένου σε κάθε χώρα. Ειδικότερα, η ανάδειξη της αναγκαιότητας ύπαρξης των φόρων ως κύριο μέσο κάλυψης του κόστους παροχής κοινωνικών υπηρεσιών είναι σημαντικός παράγοντας στην εμπέδωση της φορολογικής συνείδησης.

Δυστυχώς στη χώρα μας μόνο στη θεωρία υφίσταται η έννοια της φορολογικής αγωγής με αποτέλεσμα να επικρατεί το προσωπικό και όχι το κοινωνικό συμφέρον άρα να υπάρχουν πολλά φαινόμενα μείωσης της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης με όχι νόμιμο τρόπο. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί ότι, οι πολίτες στη συντριπτική πλειοψηφία τους πιστεύουν ότι δεν υπάρχει σωστή αξιοποίηση επ’ ωφελεία του κοινωνικού συνόλου των εισπραττόμενων φορολογικών εσόδων συνεπώς μέσα σε ένα κλίμα γενικής μείωσης των εισοδημάτων και αύξησης της φορολογικής επιβάρυνσης, η απαίτηση για «ενίσχυση της φορολογικής συνείδησης» καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη.

Ένας ακόμα παράγοντας είναι η αβεβαιότητα ως προς την τελική φορολογική επιβάρυνση διότι κανένας δεν μπορεί να γνωρίζει το ύψος της, καλούμενος πολλές φορές, εκτός του αναλογούντος φόρου για τα εισοδήματά του, να καταβάλει επιπλέον φόρους με τη μορφή «εκτάκτων» και στη συνέχεια μονιμοποιούμενων εισφορών, πρακτικές οι οποίες δίνουν το απαραίτητο άλλοθι για μελλοντική απόκρυψη εισοδημάτων. Πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι το ύψος της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης σε σχέση με το εισόδημα του φορολογούμενου έχει άμεση σχέση με την τάση του για φοροδιαφυγή. Όσο μεγαλύτερη είναι η φορολογική επιβάρυνση τόσο μειώνεται το διαθέσιμο εισόδημα με αποτέλεσμα να αυξάνεται το «κίνητρο» και η τάση για φοροδιαφυγή, η οποία γίνεται εντονότερη στα υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια όπου το όφελος είναι μεγαλύτερο.

Πέραν των ανωτέρω ένας σημαντικός παράγοντας είναι η μικρή πιθανότητα εντοπισμού των παραβατών, δηλαδή της διενέργειας ελέγχου και αποκάλυψης αδικημάτων φοροδιαφυγής. Όλες οι σχετικές έρευνες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η αύξηση της πιθανότητας ελέγχου και εντοπισμού των φορολογητέων εισοδημάτων από τις φορολογικές αρχές οδηγεί σε αύξηση του δηλούμενου εισοδήματος

Η φοροδιαφυγή έχει αρνητικές συνέπειες για το κοινωνικό σύνολο διότι επηρεάζει σημαντικά τη λειτουργία της οικονομίας, περιορίζει τη χρηματοδότηση των κρατικών δαπανών και δυσκολεύει τον έλεγχο του χρέους, άρα υποθηκεύει το μέλλον της χώρας. Μοιάζει με επιθετικό καρκίνο που κατατρώγει τα υγιή κύτταρα με στόχο την πλήρη επικράτησή του, μια επικράτηση που όταν ολοκληρωθεί αφήνει ένα νεκρό σώμα. Οι κατ’ επάγγελμα και εξακολούθηση παραβάτες της φορολογικής νομοθεσίας αναπτύσσονται οικονομικά εις βάρος όλων των άλλων που αναγκάζονται να επωμισθούν και τα δικά τους βάρη, πρακτική που πρέπει να σταματήσει.