Παράλληλα με την ολοκλήρωση του νέου φορολογικού νομοσχεδίου που τίθεται σε διαβούλευση την επόμενη εβδομάδα, η κυβέρνηση έχει ριχθεί στη μάχη των πλεονασμάτων σε δύο μέτωπα: αφενός για να εξασφαλίσει το μέγιστο δυνατό δημοσιονομικό περιθώριο για περαιτέρω κινήσεις εντός του 2019 και αφετέρου για να διασφαλιστεί το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2020 και για να προκύψουν και τον επόμενο χρόνο πρόσθετος χώρος για μία νέα μείωση του ΕΝΦΙΑ, αλλαγές στη φορολόγηση αυτοκινήτων και για άλλες ελαφρύνσεις.
Το πρώτο "στοιχείο" θα είναι διαθέσιμο τη Δευτέρα, αλλά η πλήρης εικόνα θα υπάρχει σε έναν μήνα από σήμερα τόσο αναφορικά με τη "διάσωση" του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων όσο και σε σχέση με το μέγεθος υπέρβασης των φορολογικών εσόδων. Στην "εξίσωση" εισέρχονται ωστόσο "βαρίδια" του παρελθόντος στις δαπάνες, όπως ο άγνωστος "Χ" των αποφάσεων του ΣτΕ και ο κυοφορούμενος ανά την ΕΕ πράσινος φόρος.
Πορεία εσόδων και ΠΔΕ
Το πρώτο στοιχείο που περιμένει η κυβέρνηση για να έχει μια καλύτερη εικόνα του επιπλέον δημοσιονομικού περιθωρίου είναι ο τελικός απολογισμός αναφορικά με την πορεία των φορολογικών εσόδων στο 10μηνο. Αναμένεται να είναι διαθέσιμος, σύμφωνα με πληροφορίες, τη Δευτέρα, δίνοντας μια καλύτερη αίσθηση για τον δημοσιονομικό χώρο που υπάρχει το 2019, αλλά και ένα πρόσθετο διαπραγματευτικό "ατού" ενόψει της οριστικοποίησης της έκθεσης των "θεσμών" έως τις 20 Νοεμβρίου αναφορικά με τον προϋπολογισμό του 2020 και την 4η αξιολόγηση.
Ωστόσο, κυβερνητικές πήγες ξεκαθαρίζουν πως αξιόπιστη εικόνα στο πεδίο των φορολογικών εσόδων δεν θα υπάρξει για ακόμα έναν μήνα. Έως ότου δηλαδή θα καταστούν διαθέσιμα και τα στοιχεία για την πορεία των εσόδων του Νοεμβρίου (στα οποία περιλαμβάνονται και η τρίτη δόση της καταβολής του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων και του ΕΝΦΙΑ).
Δεν είναι όμως μόνο αυτός ο λόγος ο οποίος οδηγεί την κυβέρνηση στη θέση αναμονής αναφορικά με τις αποφάσεις για την ύπαρξη επιπλέον δημοσιονομικού χώρου φέτος. Η πιο μεγάλη ανασφάλεια συνδέεται με την πορεία του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (περιλαμβάνει το ΕΣΠΑ, εθνικά έργα και άλλες επενδύσεις) και την επιχείρηση "διάσωσης" όχι μόνο των δαπανών του αλλά και των εσόδων του.
Όπως εξηγούν αρμόδια στελέχη του οικονομικού επιτελείου, το ζήτημα εξελίσσεται σε μια πολύ δύσκολη "εξίσωση" που ενέχει υψηλούς κινδύνους. Οι καθυστερήσεις που παρατηρήθηκαν το πρώτο εξάμηνο τόσο στο πεδίο των δαπανών του όσο και στο σκέλος των εσόδων από την Ευρωπαϊκή Ένωση (σ.σ.: με τη μορφή αιτήσεων πληρωμών), σύμφωνα με πληροφορίες, συνεχίζονται.
Έτσι βρίσκεται σε εξέλιξη μια επιχείρηση σε δύο πεδία στο σκέλος του ΠΔΕ:
•Αφενός σωρεύονται δαπάνες προκειμένου να επιχειρηθεί ένας σεβαστός αριθμός αιτήσεων πληρωμών προς τα κοινοτικά ταμεία έως τις 31 Δεκεμβρίου που λήγει η σχετική προθεσμία (τα εν λόγω αιτήματα μετατρέπονται σε εισροές κοινοτικών κονδυλίων με απόκλιση 2-3 μηνών, οι οποίες εθνικολογιστικά λογίζονται ως έσοδα του 2019).
•Αφετέρου επιχειρείται και συγκράτηση των δαπανών καθώς, όπως εξηγούν κυβερνητικά στελέχη, αν γίνουν αλόγιστες πληρωμές τότε υπάρχει ο κίνδυνος αντί για όφελος (αν δεν μπορούν να αντισταθμιστούν με έσοδα από τα κοινοτικά ταμεία), το σημερινό "άνοιγμα" του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων να επεκταθεί περαιτέρω.
Σημειώνεται ότι τα στοιχεία 9μηνου δείχνουν πως τα έσοδα είναι κατά 793 εκατ ευρώ χαμηλότερα του στόχου. Επίσης, οι δαπάνες έχουν μικρότερη υστέρηση (κατά 542 εκατ. ευρώ). Δηλαδή, προς το παρόν, το δημοσιονομικό "ισοζύγιο" του ΠΔΕ είναι αρνητικό γι' αυτό και η "εντολή" προς τις υπηρεσίες είναι να πληρώνουν σχεδόν αποκλειστικά έργα που θα αντισταθμισθούν με εισροές από την ΕΕ…
Τα βαρίδια
Η κυβέρνηση εξετάζει τα περιθώρια κάλυψης της οικονομίας από τα "βαρίδια" του παρελθόντος, για παράδειγμα σε σχέση με τις οφειλές προς τη ΔΕΗ και τα ΕΛΤΑ. Επίσης, προχωρά η κοστολόγηση της απόφασης του ΣΤΕ για τα αναδρομικά (που ισχύει από τον Οκτώβριο), αλλά η πληρωμή οφειλών του κράτους κυρίως για εκκρεμείς συνταξιοδοτήσεις (με την εκκαθάριση της σύνταξης καταγράφεται και το δημοσιονομικό της κόστος).
Οι εν λόγω υποχρεώσεις θα κρίνουν τις τελικές αποφάσεις για φέτος και για το 2020. Προστίθεται και ένα θέμα που μπορεί να προκύψει το 2020 για τη πανευρωπαϊκή επιβολή του λεγόμενου "πράσινου φόρου" στις μεταφορές. Η θέση του ΥΠΟΙΚ είναι αρνητική, και αυτό που εξετάζεται σε περίπτωση που προκύψουν επιβαρύνσεις για τις αερομεταφορές ή για τη ναυτιλία είναι να ληφθούν ισοδύναμα μέτρα μείωσης των φόρων.
Το πακέτο του 2020
Πάντως, το πακέτο παροχών που περιλαμβάνεται στο φορολογικό νομοσχέδιο αλλά και αυτές που έχουν ήδη ανακοινωθεί/ενταχθεί στον προϋπολογισμό του 2020 και θα ακολουθήσουν τη νομοθετική οδό φέτος (όπως είναι οι μειωμένες ασφαλιστικές εισφορές κατά 0,9% από τον Ιούλιο του 2020, αλλά και τα νέα επιδόματα) επιχειρείται να έχουν... συνέχεια. Δηλαδή μπορεί να μην είναι οι τελευταίες κινήσεις της κυβέρνησης για την τόνωση της οικονομίας φέτος και το 2020.
Όσον αφορά τα περιθώρια του 2020, θα εξαρτηθούν από πολλούς παράγοντες. Συνδέονται με την τελική συμφωνία που επιχειρείται με τους δανειστές για τη χρήση των κερδών ομολόγων για συμφωνημένες επενδύσεις (η συζήτηση ανοίγει διάπλατα τον Δεκέμβριο και στόχος είναι σύμφωνα με τον ΥΠΟΙΚ Χρήστο Σταϊκούρα η αλλαγή χρήσης να γίνει εφικτή το 2020). Από την εν λόγω κίνηση σε συνδυασμό με την πορεία του ΑΕΠ, των εσόδων, της συγκράτησης των δαπανών και του κόστους δανεισμού θα φανούν τα περιθώρια για πρόσθετες παροχές το 2020.
Ο ΥΠΟΙΚ, Χρ. Σταϊκούρας, μέσα από τη συνέντευξη που έδωσε το βράδυ της Πέμπτης στο ΣΚΑΙ περιέγραψε τις παρεμβάσεις του νέου φορονομοσχεδίου αλλά και σκιαγράφησε τα πεδία πιθανών πρόσθετων παρεμβάσεων του 2020. Συνδέονται με νέα μείωση του ΕΝΦΙΑ στο πλαίσιο του σχεδιασμού των νέων αντικειμενικών αξιών, αλλά και με πιθανά κίνητρα για ανανέωση του στόλου των αυτοκινήτων, αλλά και με αλλαγές στα τέλη κυκλοφορίας. Αναφέρθηκε και σε παρεμβάσεις για την πάταξη του λαθρεμπορίου στα καύσιμα ή στα καπνικά που μπορεί να φέρουν επιπλέον έσοδα στα κρατικά ταμεία.
Στο πεδίο του ΕΝΦΙΑ, ο ΥΠΟΙΚ ανέφερε ότι η άσκηση για τις νέες αντικειμενικές αξίες θα ολοκληρωθεί τον Μάιο του 2020 ώστε να υπάρχει μια ορθολογικότερη αποτίμηση της αξίας του Έλληνα πολίτη. Ωστόσο, είπε ότι φαίνεται καταρχήν ότι υπάρχει πλούτος ο οποίος έχει ποσοτικοποιηθεί σε κάποιες περιοχές στο 15%, ο οποίος δεν πληρώνεται. Έκανε σαφές ότι το όποιο οφελος θα οδεύει υπέρ της μεσαίας τάξης, δηλαδή για επιπλέον μείωση του ΕΝΦΙΑ, αφού εκκρεμεί ακόμα ένα 10% μείωσης το οποίο προς το παρόν δεν έχει ενταχθεί στον προϋπολογισμό του 2020 γιατί δεν υπήρχε ο δημοσιονομικός χώρος.
Εξήγησε για το μείγμα πολιτικής των επόμενων ετών πως "ό,τι υπερπλεόνασμα προκύπτει τα επόμενα χρόνια η επιδίωξή μας είναι να οδεύει κατά 70%- 80% σε μειώσεις φόρων και κατά 20% -30% σε αυξήσεις δαπανών".
Ο ΥΠΟΙΚ, Χρήστος Σταϊκούρας, έκανε σαφές στη συνέντευξή του στον ΣΚΑΙ ότι πρέπει να υπάρχει απόλυτη δημοσιονομική πειθαρχία. "Βασική προϋπόθεση είναι να συνεχιστεί η καλή εκτέλεση του προϋπολογισμού φέτος. Δεν θέλω να προδικάζω για συγκεκριμένες πολιτικές. Υπάρχουν πολλές σκέψεις και στις δύο πλευρές της κατάρτισης ενός προϋπολογισμού", επεσήμανε.
Το πρώτο "στοιχείο" θα είναι διαθέσιμο τη Δευτέρα, αλλά η πλήρης εικόνα θα υπάρχει σε έναν μήνα από σήμερα τόσο αναφορικά με τη "διάσωση" του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων όσο και σε σχέση με το μέγεθος υπέρβασης των φορολογικών εσόδων. Στην "εξίσωση" εισέρχονται ωστόσο "βαρίδια" του παρελθόντος στις δαπάνες, όπως ο άγνωστος "Χ" των αποφάσεων του ΣτΕ και ο κυοφορούμενος ανά την ΕΕ πράσινος φόρος.
Πορεία εσόδων και ΠΔΕ
Το πρώτο στοιχείο που περιμένει η κυβέρνηση για να έχει μια καλύτερη εικόνα του επιπλέον δημοσιονομικού περιθωρίου είναι ο τελικός απολογισμός αναφορικά με την πορεία των φορολογικών εσόδων στο 10μηνο. Αναμένεται να είναι διαθέσιμος, σύμφωνα με πληροφορίες, τη Δευτέρα, δίνοντας μια καλύτερη αίσθηση για τον δημοσιονομικό χώρο που υπάρχει το 2019, αλλά και ένα πρόσθετο διαπραγματευτικό "ατού" ενόψει της οριστικοποίησης της έκθεσης των "θεσμών" έως τις 20 Νοεμβρίου αναφορικά με τον προϋπολογισμό του 2020 και την 4η αξιολόγηση.
Ωστόσο, κυβερνητικές πήγες ξεκαθαρίζουν πως αξιόπιστη εικόνα στο πεδίο των φορολογικών εσόδων δεν θα υπάρξει για ακόμα έναν μήνα. Έως ότου δηλαδή θα καταστούν διαθέσιμα και τα στοιχεία για την πορεία των εσόδων του Νοεμβρίου (στα οποία περιλαμβάνονται και η τρίτη δόση της καταβολής του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων και του ΕΝΦΙΑ).
Δεν είναι όμως μόνο αυτός ο λόγος ο οποίος οδηγεί την κυβέρνηση στη θέση αναμονής αναφορικά με τις αποφάσεις για την ύπαρξη επιπλέον δημοσιονομικού χώρου φέτος. Η πιο μεγάλη ανασφάλεια συνδέεται με την πορεία του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (περιλαμβάνει το ΕΣΠΑ, εθνικά έργα και άλλες επενδύσεις) και την επιχείρηση "διάσωσης" όχι μόνο των δαπανών του αλλά και των εσόδων του.
Όπως εξηγούν αρμόδια στελέχη του οικονομικού επιτελείου, το ζήτημα εξελίσσεται σε μια πολύ δύσκολη "εξίσωση" που ενέχει υψηλούς κινδύνους. Οι καθυστερήσεις που παρατηρήθηκαν το πρώτο εξάμηνο τόσο στο πεδίο των δαπανών του όσο και στο σκέλος των εσόδων από την Ευρωπαϊκή Ένωση (σ.σ.: με τη μορφή αιτήσεων πληρωμών), σύμφωνα με πληροφορίες, συνεχίζονται.
Έτσι βρίσκεται σε εξέλιξη μια επιχείρηση σε δύο πεδία στο σκέλος του ΠΔΕ:
•Αφενός σωρεύονται δαπάνες προκειμένου να επιχειρηθεί ένας σεβαστός αριθμός αιτήσεων πληρωμών προς τα κοινοτικά ταμεία έως τις 31 Δεκεμβρίου που λήγει η σχετική προθεσμία (τα εν λόγω αιτήματα μετατρέπονται σε εισροές κοινοτικών κονδυλίων με απόκλιση 2-3 μηνών, οι οποίες εθνικολογιστικά λογίζονται ως έσοδα του 2019).
•Αφετέρου επιχειρείται και συγκράτηση των δαπανών καθώς, όπως εξηγούν κυβερνητικά στελέχη, αν γίνουν αλόγιστες πληρωμές τότε υπάρχει ο κίνδυνος αντί για όφελος (αν δεν μπορούν να αντισταθμιστούν με έσοδα από τα κοινοτικά ταμεία), το σημερινό "άνοιγμα" του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων να επεκταθεί περαιτέρω.
Σημειώνεται ότι τα στοιχεία 9μηνου δείχνουν πως τα έσοδα είναι κατά 793 εκατ ευρώ χαμηλότερα του στόχου. Επίσης, οι δαπάνες έχουν μικρότερη υστέρηση (κατά 542 εκατ. ευρώ). Δηλαδή, προς το παρόν, το δημοσιονομικό "ισοζύγιο" του ΠΔΕ είναι αρνητικό γι' αυτό και η "εντολή" προς τις υπηρεσίες είναι να πληρώνουν σχεδόν αποκλειστικά έργα που θα αντισταθμισθούν με εισροές από την ΕΕ…
Τα βαρίδια
Η κυβέρνηση εξετάζει τα περιθώρια κάλυψης της οικονομίας από τα "βαρίδια" του παρελθόντος, για παράδειγμα σε σχέση με τις οφειλές προς τη ΔΕΗ και τα ΕΛΤΑ. Επίσης, προχωρά η κοστολόγηση της απόφασης του ΣΤΕ για τα αναδρομικά (που ισχύει από τον Οκτώβριο), αλλά η πληρωμή οφειλών του κράτους κυρίως για εκκρεμείς συνταξιοδοτήσεις (με την εκκαθάριση της σύνταξης καταγράφεται και το δημοσιονομικό της κόστος).
Οι εν λόγω υποχρεώσεις θα κρίνουν τις τελικές αποφάσεις για φέτος και για το 2020. Προστίθεται και ένα θέμα που μπορεί να προκύψει το 2020 για τη πανευρωπαϊκή επιβολή του λεγόμενου "πράσινου φόρου" στις μεταφορές. Η θέση του ΥΠΟΙΚ είναι αρνητική, και αυτό που εξετάζεται σε περίπτωση που προκύψουν επιβαρύνσεις για τις αερομεταφορές ή για τη ναυτιλία είναι να ληφθούν ισοδύναμα μέτρα μείωσης των φόρων.
Το πακέτο του 2020
Πάντως, το πακέτο παροχών που περιλαμβάνεται στο φορολογικό νομοσχέδιο αλλά και αυτές που έχουν ήδη ανακοινωθεί/ενταχθεί στον προϋπολογισμό του 2020 και θα ακολουθήσουν τη νομοθετική οδό φέτος (όπως είναι οι μειωμένες ασφαλιστικές εισφορές κατά 0,9% από τον Ιούλιο του 2020, αλλά και τα νέα επιδόματα) επιχειρείται να έχουν... συνέχεια. Δηλαδή μπορεί να μην είναι οι τελευταίες κινήσεις της κυβέρνησης για την τόνωση της οικονομίας φέτος και το 2020.
Όσον αφορά τα περιθώρια του 2020, θα εξαρτηθούν από πολλούς παράγοντες. Συνδέονται με την τελική συμφωνία που επιχειρείται με τους δανειστές για τη χρήση των κερδών ομολόγων για συμφωνημένες επενδύσεις (η συζήτηση ανοίγει διάπλατα τον Δεκέμβριο και στόχος είναι σύμφωνα με τον ΥΠΟΙΚ Χρήστο Σταϊκούρα η αλλαγή χρήσης να γίνει εφικτή το 2020). Από την εν λόγω κίνηση σε συνδυασμό με την πορεία του ΑΕΠ, των εσόδων, της συγκράτησης των δαπανών και του κόστους δανεισμού θα φανούν τα περιθώρια για πρόσθετες παροχές το 2020.
Ο ΥΠΟΙΚ, Χρ. Σταϊκούρας, μέσα από τη συνέντευξη που έδωσε το βράδυ της Πέμπτης στο ΣΚΑΙ περιέγραψε τις παρεμβάσεις του νέου φορονομοσχεδίου αλλά και σκιαγράφησε τα πεδία πιθανών πρόσθετων παρεμβάσεων του 2020. Συνδέονται με νέα μείωση του ΕΝΦΙΑ στο πλαίσιο του σχεδιασμού των νέων αντικειμενικών αξιών, αλλά και με πιθανά κίνητρα για ανανέωση του στόλου των αυτοκινήτων, αλλά και με αλλαγές στα τέλη κυκλοφορίας. Αναφέρθηκε και σε παρεμβάσεις για την πάταξη του λαθρεμπορίου στα καύσιμα ή στα καπνικά που μπορεί να φέρουν επιπλέον έσοδα στα κρατικά ταμεία.
Στο πεδίο του ΕΝΦΙΑ, ο ΥΠΟΙΚ ανέφερε ότι η άσκηση για τις νέες αντικειμενικές αξίες θα ολοκληρωθεί τον Μάιο του 2020 ώστε να υπάρχει μια ορθολογικότερη αποτίμηση της αξίας του Έλληνα πολίτη. Ωστόσο, είπε ότι φαίνεται καταρχήν ότι υπάρχει πλούτος ο οποίος έχει ποσοτικοποιηθεί σε κάποιες περιοχές στο 15%, ο οποίος δεν πληρώνεται. Έκανε σαφές ότι το όποιο οφελος θα οδεύει υπέρ της μεσαίας τάξης, δηλαδή για επιπλέον μείωση του ΕΝΦΙΑ, αφού εκκρεμεί ακόμα ένα 10% μείωσης το οποίο προς το παρόν δεν έχει ενταχθεί στον προϋπολογισμό του 2020 γιατί δεν υπήρχε ο δημοσιονομικός χώρος.
Εξήγησε για το μείγμα πολιτικής των επόμενων ετών πως "ό,τι υπερπλεόνασμα προκύπτει τα επόμενα χρόνια η επιδίωξή μας είναι να οδεύει κατά 70%- 80% σε μειώσεις φόρων και κατά 20% -30% σε αυξήσεις δαπανών".
Ο ΥΠΟΙΚ, Χρήστος Σταϊκούρας, έκανε σαφές στη συνέντευξή του στον ΣΚΑΙ ότι πρέπει να υπάρχει απόλυτη δημοσιονομική πειθαρχία. "Βασική προϋπόθεση είναι να συνεχιστεί η καλή εκτέλεση του προϋπολογισμού φέτος. Δεν θέλω να προδικάζω για συγκεκριμένες πολιτικές. Υπάρχουν πολλές σκέψεις και στις δύο πλευρές της κατάρτισης ενός προϋπολογισμού", επεσήμανε.
