Με πρόβλεψη για ρυθμό ανάπτυξης 2,8% του ΑΕΠ μέσα στο 2020, αλλά και εκτίμηση ότι το πρωτογενές πλεόνασμα της επόμενης χρονιάς θα διαμορφωθεί στο 3,6% του ΑΕΠ, οριακά πάνω από τον στόχο του 3,5% ή μόλις κατά 164 εκατ. ευρώ, κατατέθηκε στη Βουλή ο κρατικός προϋπολογισμός του 2020.
Άνοιξε έτσι μια περίοδος εντατικών διαδικασιών για το υπουργείο Οικονομικών στο Κοινοβούλιο, καθώς την επόμενη εβδομάδα ακολουθεί η κατάθεση του φορολογικού νομοσχεδίου, ενώ μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου θα έχει ψηφιστεί και το σχέδιο «Ηρακλής» για τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών. Για το 2020 προβλέπεται να υλοποιηθούν όλες οι ελαφρύνσεις που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση, συνολικού ύψους 1,18 δισ. ευρώ.
Το μεγάλο ερώτημα έχει να κάνει με το ύψος του έκτακτου κοινωνικού μερίσματος που θα διανεμηθεί κατά τη φετινή χρήση. Μπορεί ο κρατικός προϋπολογισμός να προβλέπει υπεραπόδοση 436 εκατ. ευρώ κατά την εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού (σ.σ.: το πρωτογενές πλεόνασμα εκτιμάται αυτή τη στιγμή στο 3,7% του ΑΕΠ έναντι στόχου 3,5%), αλλά οι εβδομάδες που απομένουν μέχρι το τέλος του χρόνου χαρακτηρίζονται από πολλές αβεβαιότητες.
Ήδη προέκυψε μια δαπάνη περίπου 50 εκατ. ευρώ που δεν είχε συνυπολογιστεί και η οποία αφορά το προσφυγικό, ενώ μέχρι το τέλος του χρόνου πρέπει να εισπραχθούν και 11 δισ. ευρώ από φόρους αλλά και τουλάχιστον 2,7 δισ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
Έτσι, η κυβέρνηση θα κρατήσει κλειστά τα χαρτιά της μέχρι τέλους, ενώ αν τελικώς προκύψει ποσό προς διάθεση, αυτό αναμένεται να γίνει στοχευμένα σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Πάντως, από στελέχη του οικονομικού επιτελείου καθίσταται σαφές ότι η πρόβλεψη για πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 3,73% του ΑΕΠ μέσα στον χρόνο χαρακτηρίζεται συντηρητική, αλλά ταυτόχρονα ρεαλιστική.
Αυτό αφήνει το περιθώριο και για διορθώσεις προς τα πάνω μέχρι το τέλος του χρόνου. Σε κάθε περίπτωση, το 2019 θα είναι ο 4ος διαδοχικός χρόνος κατά τον οποίο το πρωτογενές πλεόνασμα θα κλείσει με υπεραπόδοση. Φέτος, παρά τη μείωση του ΕΝΦΙΑ, τα φορολογικά μέτρα του Μαΐου και τη 13η σύνταξη, αυτή διαμορφώνεται στο 0,23%. Πέρυσι, ήταν 0,66% και το 2017 εκτοξεύτηκε στο 2,39% καθώς το πλεόνασμα έφτασε στο 4,14% έναντι στόχου 1,75%.
Αποπληρωμή του ΔΝΤ
Μέσα στην επόμενη εβδομάδα θα προχωρήσει και η αποπληρωμή του ακριβού τμήματος του δανείου προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο συνολικού ύψους 2,7 δισ. ευρώ προκειμένου να κλείσει και αυτή η εκκρεμότητα.
Στελέχη του οικονομικού επιτελείου άφησαν ορθάνοικτο το ενδεχόμενο να υπάρξουν κινήσεις βελτίωσης του προφίλ του χρέους και μέσα στο 2020, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τη μείωση της έκθεσης στα έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου. Ως προς τα βασικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας, ο προϋπολογισμός προβλέπει τα εξής:
1 Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν έχει αναπτυχθεί με ρυθμό 2,8% από 2% το 2019 και 1,9% το 2018. Το υπουργείο Οικονομικών επιμένει στην αισιόδοξη εκτίμηση, παρά την πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ρυθμό της τάξεως του 2,3% και της Τράπεζας της Ελλάδος για ποσοστό της τάξεως του 2,4%-2,5%.
2 Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να αυξηθεί με ρυθμό 1,8% από 0,6% που αναμένεται να είναι το κλείσιμο της φετινής χρονιάς. Εντύπωση προκαλεί ότι φέτος προβλέπεται μειωμένος ρυθμός αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης σε σχέση με το 2018 (+1,1%). Στη δημόσια κατανάλωση, από την άλλη, προβλέπεται αισθητή βελτίωση του ρυθμού μέσα στο 2019 σε σχέση με το 2018 (από -2,5% το 2018 σε 1,6% το 2019). Το 2020, η δημόσια κατανάλωση θα αυξηθεί με ρυθμό 0,6%.
3 Ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου θα ενισχυθεί με ρυθμό 13,4% από 8,8% το 2019 και -12,2% το 2018. Οι εξαγωγές θα αυξηθούν κατά 5,1% το 2020 έναντι 4,9% που είναι ο ρυθμός του 2019, ενώ οι εισαγωγές θα αυξηθούν με ρυθμό 5,2% το 2020 σε σχέση με το 4,1% το 2019.
4 Η ανεργία (με βάση την έρευνα του Εργατικού Δυναμικού) θα υποχωρήσει στο 17,4% το 2019 από 19,3% το 2018, ενώ για το 2020 προβλέπεται περαιτέρω ρυθμός πτώσης στο 15,6%.
5 Πολύ χαμηλά θα διατηρηθεί και το 2020 ο πληθωρισμός καθώς ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή προβλέπεται να αυξηθεί με ρυθμό 0,7% από 0,6% το 2019 και 0,8% το 2018.
Έσοδα - δαπάνες = πλεόνασμα
Τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού προβλέπεται να ανέλθουν στα 54,71 δισ. ευρώ από 54,26 δισ. ευρώ που προβλέπεται να είναι το φετινό κλείσιμο.
Όσο για τα φορολογικά έσοδα εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 52,165 δισ. ευρώ, αυξημένα περίπου κατά 900 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2019 (σ.σ.: τα φορολογικά έσοδα προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 51,392 δισ. ευρώ).
Οι δαπάνες, από την άλλη, θα διαμορφωθούν στα 57,163 δισ. ευρώ από 56,956 δισ. ευρώ το 2019. Έτσι, το πρωτογενές πλεόνασμα του κρατικού προϋπολογισμού με βάση τον ορισμό της ΕΛΣΤΑΤ (ESA 2010) θα διαμορφωθεί στα 3,547 δισ. ευρώ από 4,366 δισ. ευρώ το 2019.
Αν συνυπολογιστούν και οι δημοσιονομικές επιδόσεις των υπόλοιπων φορέων της γενικής κυβέρνησης (Ασφαλιστικά Ταμεία, Δήμοι, ΔΕΚΟ κ.λπ.), τότε θα προκύψει πρωτογενές πλεόνασμα 7,488 δισ. ευρώ (ή 3,8% του ΑΕΠ) από 7,88 δισ. ευρώ το 2019 (ή 4,1% του ΑΕΠ).
Με βάση τον μνημονιακό ορισμό, το πρωτογενές πλεόνασμα θα ανέλθει στα 7,07 δισ. ευρώ, δηλαδή ακριβώς στα ίδια επίπεδα με το 2019 (7,086).
Η ποσοστιαία μείωση (από το 3,73% στο 3,58%) οφείλεται αποκλειστικά στη μεταβολή του ΑΕΠ το οποίο θα διαμορφωθεί στα 197,315 δισ. ευρώ από 190 δισ. ευρώ το 2019.
Παράταση για τα κόκκινα στεγαστικά
Στο περιθώριο των δηλώσεών του για τον προϋπολογισμό, ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας (δεξιά) προανήγγειλε την παράταση στη λειτουργία της πλατφόρμας για τα κόκκινα στεγαστικά δάνεια για τουλάχιστον τέσσερις μήνες ακόμη (μέχρι το τέλος Απριλίου), ενώ προσέθεσε ότι μέσα στην επόμενη εβδομάδα θα προχωρήσει και η αποπληρωμή του ΔΝΤ.
Αναφερόμενος στον προϋπολογισμό, υποστήριξε ότι αποπνέει αισιοδοξία αλλά δεν υπερβαίνει τα όρια του ρεαλισμού: «Αυτήν την αισιοδοξία, σε συνδυασμό με τον ρεαλισμό, τη μοιραζόμαστε με τους εταίρους, τους επενδυτές, τις αγορές, τους οίκους αξιολόγησης και πρωτίστως με τους Έλληνες πολίτες». «Πλέον σχεδιάζονται και εφαρμόζονται πολιτικές όχι ταξικές, αλλά αυτές που απευθύνονται σε όλες τις Ελληνίδες και σε όλους τους Έλληνες». «Ο όποιος διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος αξιοποιείται επ’ ωφελεία, κυρίως, των χαμηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων και της μεσαίας τάξης» υποστήριξε ο υπουργός Οικονομικών, προαναγγέλλοντας ουσιαστικά το σχέδιο της κυβέρνησης και για το 2020: ο όποιος δημοσιονομικός χώρος προκύπτει από εδώ και στο εξής, θα διατίθεται για τη χρηματοδότηση των μειώσεων φόρων σε ποσοστό 80%. Ο υφυπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης (αριστερά) ανέφερε ότι μπαίνει «επιτέλους τέλος στην πολιτική των υπερπλεονασμάτων, κάτι που σηματοδοτεί ουσιαστικά και το τέλος της περιόδου λιτότητας».
Άνοιξε έτσι μια περίοδος εντατικών διαδικασιών για το υπουργείο Οικονομικών στο Κοινοβούλιο, καθώς την επόμενη εβδομάδα ακολουθεί η κατάθεση του φορολογικού νομοσχεδίου, ενώ μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου θα έχει ψηφιστεί και το σχέδιο «Ηρακλής» για τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών. Για το 2020 προβλέπεται να υλοποιηθούν όλες οι ελαφρύνσεις που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση, συνολικού ύψους 1,18 δισ. ευρώ.
Το μεγάλο ερώτημα έχει να κάνει με το ύψος του έκτακτου κοινωνικού μερίσματος που θα διανεμηθεί κατά τη φετινή χρήση. Μπορεί ο κρατικός προϋπολογισμός να προβλέπει υπεραπόδοση 436 εκατ. ευρώ κατά την εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού (σ.σ.: το πρωτογενές πλεόνασμα εκτιμάται αυτή τη στιγμή στο 3,7% του ΑΕΠ έναντι στόχου 3,5%), αλλά οι εβδομάδες που απομένουν μέχρι το τέλος του χρόνου χαρακτηρίζονται από πολλές αβεβαιότητες.
Ήδη προέκυψε μια δαπάνη περίπου 50 εκατ. ευρώ που δεν είχε συνυπολογιστεί και η οποία αφορά το προσφυγικό, ενώ μέχρι το τέλος του χρόνου πρέπει να εισπραχθούν και 11 δισ. ευρώ από φόρους αλλά και τουλάχιστον 2,7 δισ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
Έτσι, η κυβέρνηση θα κρατήσει κλειστά τα χαρτιά της μέχρι τέλους, ενώ αν τελικώς προκύψει ποσό προς διάθεση, αυτό αναμένεται να γίνει στοχευμένα σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Πάντως, από στελέχη του οικονομικού επιτελείου καθίσταται σαφές ότι η πρόβλεψη για πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 3,73% του ΑΕΠ μέσα στον χρόνο χαρακτηρίζεται συντηρητική, αλλά ταυτόχρονα ρεαλιστική.
Αυτό αφήνει το περιθώριο και για διορθώσεις προς τα πάνω μέχρι το τέλος του χρόνου. Σε κάθε περίπτωση, το 2019 θα είναι ο 4ος διαδοχικός χρόνος κατά τον οποίο το πρωτογενές πλεόνασμα θα κλείσει με υπεραπόδοση. Φέτος, παρά τη μείωση του ΕΝΦΙΑ, τα φορολογικά μέτρα του Μαΐου και τη 13η σύνταξη, αυτή διαμορφώνεται στο 0,23%. Πέρυσι, ήταν 0,66% και το 2017 εκτοξεύτηκε στο 2,39% καθώς το πλεόνασμα έφτασε στο 4,14% έναντι στόχου 1,75%.
Αποπληρωμή του ΔΝΤ
Μέσα στην επόμενη εβδομάδα θα προχωρήσει και η αποπληρωμή του ακριβού τμήματος του δανείου προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο συνολικού ύψους 2,7 δισ. ευρώ προκειμένου να κλείσει και αυτή η εκκρεμότητα.
Στελέχη του οικονομικού επιτελείου άφησαν ορθάνοικτο το ενδεχόμενο να υπάρξουν κινήσεις βελτίωσης του προφίλ του χρέους και μέσα στο 2020, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τη μείωση της έκθεσης στα έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου. Ως προς τα βασικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας, ο προϋπολογισμός προβλέπει τα εξής:
1 Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν έχει αναπτυχθεί με ρυθμό 2,8% από 2% το 2019 και 1,9% το 2018. Το υπουργείο Οικονομικών επιμένει στην αισιόδοξη εκτίμηση, παρά την πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ρυθμό της τάξεως του 2,3% και της Τράπεζας της Ελλάδος για ποσοστό της τάξεως του 2,4%-2,5%.
2 Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να αυξηθεί με ρυθμό 1,8% από 0,6% που αναμένεται να είναι το κλείσιμο της φετινής χρονιάς. Εντύπωση προκαλεί ότι φέτος προβλέπεται μειωμένος ρυθμός αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης σε σχέση με το 2018 (+1,1%). Στη δημόσια κατανάλωση, από την άλλη, προβλέπεται αισθητή βελτίωση του ρυθμού μέσα στο 2019 σε σχέση με το 2018 (από -2,5% το 2018 σε 1,6% το 2019). Το 2020, η δημόσια κατανάλωση θα αυξηθεί με ρυθμό 0,6%.
3 Ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου θα ενισχυθεί με ρυθμό 13,4% από 8,8% το 2019 και -12,2% το 2018. Οι εξαγωγές θα αυξηθούν κατά 5,1% το 2020 έναντι 4,9% που είναι ο ρυθμός του 2019, ενώ οι εισαγωγές θα αυξηθούν με ρυθμό 5,2% το 2020 σε σχέση με το 4,1% το 2019.
4 Η ανεργία (με βάση την έρευνα του Εργατικού Δυναμικού) θα υποχωρήσει στο 17,4% το 2019 από 19,3% το 2018, ενώ για το 2020 προβλέπεται περαιτέρω ρυθμός πτώσης στο 15,6%.
5 Πολύ χαμηλά θα διατηρηθεί και το 2020 ο πληθωρισμός καθώς ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή προβλέπεται να αυξηθεί με ρυθμό 0,7% από 0,6% το 2019 και 0,8% το 2018.
Έσοδα - δαπάνες = πλεόνασμα
Τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού προβλέπεται να ανέλθουν στα 54,71 δισ. ευρώ από 54,26 δισ. ευρώ που προβλέπεται να είναι το φετινό κλείσιμο.
Όσο για τα φορολογικά έσοδα εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 52,165 δισ. ευρώ, αυξημένα περίπου κατά 900 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2019 (σ.σ.: τα φορολογικά έσοδα προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 51,392 δισ. ευρώ).
Οι δαπάνες, από την άλλη, θα διαμορφωθούν στα 57,163 δισ. ευρώ από 56,956 δισ. ευρώ το 2019. Έτσι, το πρωτογενές πλεόνασμα του κρατικού προϋπολογισμού με βάση τον ορισμό της ΕΛΣΤΑΤ (ESA 2010) θα διαμορφωθεί στα 3,547 δισ. ευρώ από 4,366 δισ. ευρώ το 2019.
Αν συνυπολογιστούν και οι δημοσιονομικές επιδόσεις των υπόλοιπων φορέων της γενικής κυβέρνησης (Ασφαλιστικά Ταμεία, Δήμοι, ΔΕΚΟ κ.λπ.), τότε θα προκύψει πρωτογενές πλεόνασμα 7,488 δισ. ευρώ (ή 3,8% του ΑΕΠ) από 7,88 δισ. ευρώ το 2019 (ή 4,1% του ΑΕΠ).
Με βάση τον μνημονιακό ορισμό, το πρωτογενές πλεόνασμα θα ανέλθει στα 7,07 δισ. ευρώ, δηλαδή ακριβώς στα ίδια επίπεδα με το 2019 (7,086).
Η ποσοστιαία μείωση (από το 3,73% στο 3,58%) οφείλεται αποκλειστικά στη μεταβολή του ΑΕΠ το οποίο θα διαμορφωθεί στα 197,315 δισ. ευρώ από 190 δισ. ευρώ το 2019.
Παράταση για τα κόκκινα στεγαστικά
Στο περιθώριο των δηλώσεών του για τον προϋπολογισμό, ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας (δεξιά) προανήγγειλε την παράταση στη λειτουργία της πλατφόρμας για τα κόκκινα στεγαστικά δάνεια για τουλάχιστον τέσσερις μήνες ακόμη (μέχρι το τέλος Απριλίου), ενώ προσέθεσε ότι μέσα στην επόμενη εβδομάδα θα προχωρήσει και η αποπληρωμή του ΔΝΤ.
Αναφερόμενος στον προϋπολογισμό, υποστήριξε ότι αποπνέει αισιοδοξία αλλά δεν υπερβαίνει τα όρια του ρεαλισμού: «Αυτήν την αισιοδοξία, σε συνδυασμό με τον ρεαλισμό, τη μοιραζόμαστε με τους εταίρους, τους επενδυτές, τις αγορές, τους οίκους αξιολόγησης και πρωτίστως με τους Έλληνες πολίτες». «Πλέον σχεδιάζονται και εφαρμόζονται πολιτικές όχι ταξικές, αλλά αυτές που απευθύνονται σε όλες τις Ελληνίδες και σε όλους τους Έλληνες». «Ο όποιος διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος αξιοποιείται επ’ ωφελεία, κυρίως, των χαμηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων και της μεσαίας τάξης» υποστήριξε ο υπουργός Οικονομικών, προαναγγέλλοντας ουσιαστικά το σχέδιο της κυβέρνησης και για το 2020: ο όποιος δημοσιονομικός χώρος προκύπτει από εδώ και στο εξής, θα διατίθεται για τη χρηματοδότηση των μειώσεων φόρων σε ποσοστό 80%. Ο υφυπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης (αριστερά) ανέφερε ότι μπαίνει «επιτέλους τέλος στην πολιτική των υπερπλεονασμάτων, κάτι που σηματοδοτεί ουσιαστικά και το τέλος της περιόδου λιτότητας».
