Τη δυνατότητα ίδρυσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης ή -όπως είναι η νέα προτεινόμενη ονομασία- Ιδρυμάτων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (ΙΕΣΠ), μέσα από συλλογικές συμβάσεις εργασίας και συμφωνίες μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων ακόμη και σε επιχειρήσεις με λιγότερα από 100 άτομα, προβλέπει -μεταξύ άλλων- το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας, το οποίο κατατέθηκε στη Βουλή και βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση.
Το νομοσχέδιο ενσωματώνει στο ελληνικό δίκαιο τις οδηγίες και την πρόσφατη νομοθεσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και αφορά αποκλειστικά και μόνο τη λειτουργία του δεύτερου πυλώνα της συνταξιοδοτικής ασφάλισης, δηλαδή τους όρους λειτουργίας των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης.
Το σχέδιο νόμου αφορά μόνο τα ταμεία που σήμερα λειτουργούν ή που πρόκειται μελλοντικά να λειτουργήσουν σε κεφαλαιοποιητική βάση και όχι σε αναδιανεμητική, όπως είναι όλα τα ταμεία που σήμερα είναι ενταγμένα στον ΕΦΚΑ. Οι βασικότερες αλλαγές που εισάγονται με τις διατάξεις του νομοσχεδίου αφορούν τη διαχείριση των επενδύσεων των αποθεματικών των ταμείων επαγγελματικής ασφάλισης, τις υποχρεώσεις των Ιδρυμάτων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (ΙΕΣΠ) για παροχή πληροφοριών στα μέλη τους και στους δικαιούχους των παροχών τους.
Με τις νέες ρυθμίσεις που εισάγονται, αντικαθίστανται το σύνολο των σημερινών διατάξεων της νομοθεσίας που αφορά τη διακρατική δραστηριότητα των ΙΕΣΠ και εισάγονται νέες ρυθμίσεις σχετικά με τη μεταφορά των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων από την Ελλάδα σε άλλη χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Όπως ρητά αναφέρεται στο σχέδιο νόμου, οι διατάξεις του δεν αφορούν «ιδρύματα - φορείς που υπάγονται στο εθνικό σύστημα υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης», δηλαδή εξαιρούνται τα ταμεία τα οποία σήμερα είναι ενταγμένα στον ΕΦΚΑ.
Ουσιαστικά, με τα 64 άρθρα του σχεδίου νόμου επιδιώκεται η εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας για την επαγγελματική ασφάλιση με τις απαιτήσεις που θέτει η Οδηγία (ΕΕ)2016/2341. Όπως επισημαίνεται στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου, με τον τρόπο αυτό συμπληρώνεται το νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με τους όρους που διέπουν τις δραστηριότητες των ΙΕΣΠ (Ιδρύματα Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών) και ειδικότερα το σύστημα διακυβέρνησης, τις εξωτερικές αναθέσεις, τη διαχείριση των επενδύσεων και τον θεματοφύλακα των επαγγελματικών ταμείων, ενώ θεσπίζονται και νέες λεπτομερείς απαιτήσεις προς τα μέλη αυτών των ταμείων.
Οι βασικές ρυθμίσεις
Μία από τις βασικές αλλαγές του νομοσχεδίου είναι ότι οι διατάξεις του έχουν εφαρμογή στα Ιδρύματα Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (ΙΕΣΠ) των οποίων η άδεια έχει εκδοθεί όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλο κράτος μέλος της Ε.Ε. ή του λεγόμενου ΕΟΧ, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Διευκρινίζεται ότι ο ΕΟΧ είναι ο Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος που δημιουργήθηκε το 1994 για να επεκταθούν οι διατάξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς της σε χώρες όπως η Νορβηγία, η Ισλανδία και το Λιχτενστάιν.
Όπως ρητά αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση τα Ιδρύματα Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (ΙΕΣΠ) ιδρύονται στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρου 7 του ν. 3029/2002 (γνωστός ως νόμος Ρέππα), με την επωνυμία Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ). Για τον λόγο αυτό, στις διατάξεις του παρόντος, τα ΙΕΣΠ που έχουν ιδρυθεί, εγκριθεί και καταχωρισθεί στην ελληνική επικράτεια, σύμφωνα με το άρθρο 7 του ν. 3029/2002 (Α’160), αναφέρονται ως ΙΕΣΠ- ΤΕΑ.
Και με ατομική σύμβαση
Σύμφωνα με το άρθρο 6 του νομοσχεδίου, ως Ίδρυμα Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών, νοείται το ίδρυμα το οποίο λειτουργεί, ανεξαρτήτως της νομικής του μορφής, σε κεφαλαιοποιητική βάση. Ένα τέτοιο ταμείο μπορεί να ιδρυθεί ξεχωριστά από οποιαδήποτε επιχείρηση ή επαγγελματική ένωση, με στόχο να χορηγεί συνταξιοδοτικές παροχές στο πλαίσιο μιας επαγγελματικής δραστηριότητας με βάση μία συμφωνία ή μία συλλογική σύμβαση η οποία έχει συναφθεί είτε μεμονωμένα, είτε συλλογικά μεταξύ εργοδότη και εργαζομένων ή εργαζομένου ή μέσω των αντίστοιχων εκπροσώπων τους.
Το νομοσχέδιο ρητά αναφέρει ότι τα ΙΕΣΠ - ΤΕΑ ιδρύονται ως ξεχωριστή νομική οντότητα από την επιχείρηση που τα χρηματοδοτεί μέσω των εισφορών - κρατήσεων, έτσι ώστε σε περίπτωση πτώχευσης της επιχείρησης να διαφυλάσσονται τα περιουσιακά στοιχεία των ΙΕΣΠ και έτσι να διαφυλάσσονται τα συμφέροντα των μελών και των δικαιούχων.
Αυτοαπασχολούμενοι
Επίσης, σύμφωνα με τις διατάξεις του νομοσχεδίου προβλέπεται η δυνατότητα ίδρυσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης και από:
1. Ελεύθερους επαγγελματίες, μεμονωμένα ή συλλογικά, κατά το δίκαιο του κράτους μέλους καταγωγής και του κράτους μέλους υποδοχής και το οποίο αναπτύσσει δραστηριότητες που συνδέονται άμεσα με τον ανωτέρω στόχο,
2. Ιδρύματα Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών - Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης εφεξής ΙΕΣΠ - ΤΕΑ: τα ΙΕΣΠ τα οποία ιδρύονται, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 7 του ν. 3029/2002 (ΦΕΚ Α, 160), όπως ισχύει.
Ως «συνταξιοδοτικό καθεστώς» θεωρείται η σύμβαση, η συμφωνία, το έγγραφο του καταπιστεύματος (trust deed) και οι κανόνες που καθορίζουν ποιες συνταξιοδοτικές παροχές χορηγούνται στους ασφαλισμένους και υπό ποιους όρους.
Ως «χρηματοδοτούσα επιχείρηση» θεωρείται οποιαδήποτε επιχείρηση, ή άλλος φορέας, ανεξαρτήτως του εάν περιλαμβάνει ή απαρτίζεται από ένα ή περισσότερα νομικά ή φυσικά πρόσωπα, η οποία ενεργεί υπό την ιδιότητα του εργοδότη ή του ελευθέρου επαγγελματία ή οποιουδήποτε συνδυασμού αυτών, και προσφέρει συνταξιοδοτικό καθεστώς ή καταβάλλει εισφορές σε ΙΕΣΠ.
Το νομοσχέδιο ενσωματώνει στο ελληνικό δίκαιο τις οδηγίες και την πρόσφατη νομοθεσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και αφορά αποκλειστικά και μόνο τη λειτουργία του δεύτερου πυλώνα της συνταξιοδοτικής ασφάλισης, δηλαδή τους όρους λειτουργίας των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης.
Το σχέδιο νόμου αφορά μόνο τα ταμεία που σήμερα λειτουργούν ή που πρόκειται μελλοντικά να λειτουργήσουν σε κεφαλαιοποιητική βάση και όχι σε αναδιανεμητική, όπως είναι όλα τα ταμεία που σήμερα είναι ενταγμένα στον ΕΦΚΑ. Οι βασικότερες αλλαγές που εισάγονται με τις διατάξεις του νομοσχεδίου αφορούν τη διαχείριση των επενδύσεων των αποθεματικών των ταμείων επαγγελματικής ασφάλισης, τις υποχρεώσεις των Ιδρυμάτων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (ΙΕΣΠ) για παροχή πληροφοριών στα μέλη τους και στους δικαιούχους των παροχών τους.
Με τις νέες ρυθμίσεις που εισάγονται, αντικαθίστανται το σύνολο των σημερινών διατάξεων της νομοθεσίας που αφορά τη διακρατική δραστηριότητα των ΙΕΣΠ και εισάγονται νέες ρυθμίσεις σχετικά με τη μεταφορά των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων από την Ελλάδα σε άλλη χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Όπως ρητά αναφέρεται στο σχέδιο νόμου, οι διατάξεις του δεν αφορούν «ιδρύματα - φορείς που υπάγονται στο εθνικό σύστημα υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης», δηλαδή εξαιρούνται τα ταμεία τα οποία σήμερα είναι ενταγμένα στον ΕΦΚΑ.
Ουσιαστικά, με τα 64 άρθρα του σχεδίου νόμου επιδιώκεται η εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας για την επαγγελματική ασφάλιση με τις απαιτήσεις που θέτει η Οδηγία (ΕΕ)2016/2341. Όπως επισημαίνεται στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου, με τον τρόπο αυτό συμπληρώνεται το νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με τους όρους που διέπουν τις δραστηριότητες των ΙΕΣΠ (Ιδρύματα Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών) και ειδικότερα το σύστημα διακυβέρνησης, τις εξωτερικές αναθέσεις, τη διαχείριση των επενδύσεων και τον θεματοφύλακα των επαγγελματικών ταμείων, ενώ θεσπίζονται και νέες λεπτομερείς απαιτήσεις προς τα μέλη αυτών των ταμείων.
Οι βασικές ρυθμίσεις
Μία από τις βασικές αλλαγές του νομοσχεδίου είναι ότι οι διατάξεις του έχουν εφαρμογή στα Ιδρύματα Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (ΙΕΣΠ) των οποίων η άδεια έχει εκδοθεί όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλο κράτος μέλος της Ε.Ε. ή του λεγόμενου ΕΟΧ, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Διευκρινίζεται ότι ο ΕΟΧ είναι ο Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος που δημιουργήθηκε το 1994 για να επεκταθούν οι διατάξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς της σε χώρες όπως η Νορβηγία, η Ισλανδία και το Λιχτενστάιν.
Όπως ρητά αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση τα Ιδρύματα Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (ΙΕΣΠ) ιδρύονται στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρου 7 του ν. 3029/2002 (γνωστός ως νόμος Ρέππα), με την επωνυμία Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ). Για τον λόγο αυτό, στις διατάξεις του παρόντος, τα ΙΕΣΠ που έχουν ιδρυθεί, εγκριθεί και καταχωρισθεί στην ελληνική επικράτεια, σύμφωνα με το άρθρο 7 του ν. 3029/2002 (Α’160), αναφέρονται ως ΙΕΣΠ- ΤΕΑ.
Και με ατομική σύμβαση
Σύμφωνα με το άρθρο 6 του νομοσχεδίου, ως Ίδρυμα Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών, νοείται το ίδρυμα το οποίο λειτουργεί, ανεξαρτήτως της νομικής του μορφής, σε κεφαλαιοποιητική βάση. Ένα τέτοιο ταμείο μπορεί να ιδρυθεί ξεχωριστά από οποιαδήποτε επιχείρηση ή επαγγελματική ένωση, με στόχο να χορηγεί συνταξιοδοτικές παροχές στο πλαίσιο μιας επαγγελματικής δραστηριότητας με βάση μία συμφωνία ή μία συλλογική σύμβαση η οποία έχει συναφθεί είτε μεμονωμένα, είτε συλλογικά μεταξύ εργοδότη και εργαζομένων ή εργαζομένου ή μέσω των αντίστοιχων εκπροσώπων τους.
Το νομοσχέδιο ρητά αναφέρει ότι τα ΙΕΣΠ - ΤΕΑ ιδρύονται ως ξεχωριστή νομική οντότητα από την επιχείρηση που τα χρηματοδοτεί μέσω των εισφορών - κρατήσεων, έτσι ώστε σε περίπτωση πτώχευσης της επιχείρησης να διαφυλάσσονται τα περιουσιακά στοιχεία των ΙΕΣΠ και έτσι να διαφυλάσσονται τα συμφέροντα των μελών και των δικαιούχων.
Αυτοαπασχολούμενοι
Επίσης, σύμφωνα με τις διατάξεις του νομοσχεδίου προβλέπεται η δυνατότητα ίδρυσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης και από:
1. Ελεύθερους επαγγελματίες, μεμονωμένα ή συλλογικά, κατά το δίκαιο του κράτους μέλους καταγωγής και του κράτους μέλους υποδοχής και το οποίο αναπτύσσει δραστηριότητες που συνδέονται άμεσα με τον ανωτέρω στόχο,
2. Ιδρύματα Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών - Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης εφεξής ΙΕΣΠ - ΤΕΑ: τα ΙΕΣΠ τα οποία ιδρύονται, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 7 του ν. 3029/2002 (ΦΕΚ Α, 160), όπως ισχύει.
Ως «συνταξιοδοτικό καθεστώς» θεωρείται η σύμβαση, η συμφωνία, το έγγραφο του καταπιστεύματος (trust deed) και οι κανόνες που καθορίζουν ποιες συνταξιοδοτικές παροχές χορηγούνται στους ασφαλισμένους και υπό ποιους όρους.
Ως «χρηματοδοτούσα επιχείρηση» θεωρείται οποιαδήποτε επιχείρηση, ή άλλος φορέας, ανεξαρτήτως του εάν περιλαμβάνει ή απαρτίζεται από ένα ή περισσότερα νομικά ή φυσικά πρόσωπα, η οποία ενεργεί υπό την ιδιότητα του εργοδότη ή του ελευθέρου επαγγελματία ή οποιουδήποτε συνδυασμού αυτών, και προσφέρει συνταξιοδοτικό καθεστώς ή καταβάλλει εισφορές σε ΙΕΣΠ.
