Ανακαλύφθηκαν ο πιο ελαφρύς εξωπλανήτης και ο πιο φωτεινός αρχαίος γαλαξίας

Οι αστρονόμοι έκαναν δύο νέες αξιοσημείωτες ανακαλύψεις. Βρήκαν τον πιο ελαφρύ μικρό βραχώδη εξωπλανήτη γύρω από ένα άστρο σε απόσταση 200 ετών φωτός από τη Γη, καθώς και τον πιο φωτεινό γαλαξία του πρώιμου σύμπαντος, ο οποίος πιθανότατα φιλοξενεί την χαμένη πρώτη γενιά των άστρων.



Ο γαλαξίας αυτός θα μπορούσε να θεωρηθεί και ο «Κριστιάνο Ρονάλντο» των γαλαξιών, αφού φέρει το παρατσούκλι (CR7) του επίσης λαμπρού πορτογάλου ποδοσφαιριστή με το νούμερο 7 στη φανέλα του!

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αστρονόμο Ντάνιελ Τζόντοφ-Χάτερ του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature", μέτρησαν το μέγεθος και τη μάζα του καυτού εξωπλανήτη Κέπλερ-138b, ο οποίος -μαζί με άλλους δύο πλανήτες- κινείται γύρω από τον ερυθρό νάνο Κέπλερ-138, ένα αχνό άστρο με τη μισή περίπου μάζα του Ήλιου μας, που βρίσκεται στην κατεύθυνση του βόρειου αστερισμού της Λύρας.

Ο εν λόγω εξωπλανήτης έχει το μέγεθος του Αρη, αλλά είναι πολύ πιο ελαφρύς, έχοντας σχεδόν το 7% της μάζας της Γης. Έχει διάμετρο περίπου 6.600 χιλιόμετρα, δηλαδή έχει το μισό σχεδόν μέγεθος της Γης.

Μέχρι σήμερα οι επιστήμονες έχουν επιβεβαιώσει την ύπαρξη άνω των 1.800 εξωπλανητών, όμως είναι δύσκολο να υπολογίσουν τις μάζες των μικρών βραχωδών πλανητών, γι' αυτό έως τώρα ελάχιστοι εξωπλανήτες με μέγεθος περίπου όσο η Γη έχουν «ζυγιστεί» και κανένας τόσο μικρός και ελαφρύς, όσο ο Κέπλερ-138b.

Ο τελευταίος είναι ο πρώτος εξωπλανήτης μικρότερος από τη Γη, του οποίου μετράται τόσο το μέγεθος, όσο και η μάζα του, αν και παραμένει άγνωστη προς το παρόν η χημική σύνθεση του εσωτερικού του. Βρίσκεται τόσο κοντά στο άστρο του, που χρειάζεται μόνο δέκα μέρες για να ολοκληρώσει μια πλήρη περιφορά, με συνέπεια η θερμοκρασία στην επιφάνειά του να είναι πολύ υψηλή, έως τους 500 βαθμούς Κελσίου. Συνεπώς δεν θεωρείται φιλόξενος για ζωή.

Έχει βρεθεί ένας ακόμη πιο ελαφρύς εξωπλανήτης, ο PSR B1257+12b, του οποίου η μάζα εκτιμάται ότι είναι μόλις το 2% της Γης, όμως δεν κινείται γύρω από ένα κανονικό άστρο, αλλά πέριξ ενός ταχέως περιστρεφόμενου αστέρα (πάλσαρ).

Τα πρώτα άστρα στον πιο φωτεινό αρχαίο γαλαξία

Εξάλλου, μια άλλη ομάδα ευρωπαίων αστρονόμων, με επικεφαλής τον πορτογάλο Νταβίντ Σομπράλ του Ινστιτούτου Αστροφυσικής και Διαστημικών Μελετών του Πανεπιστημίου της Λισαβώνας, που θα κάνουν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "The Astrophysical Journal", κατάφεραν -χρησιμοποιώντας το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στη Χιλή, τα τηλεσκόπιο Κεκ και Σουμπαρού στη Χαβάη, καθώς και το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ»- να ανακαλύψουν τον φωτεινότερο γαλαξία που έχει βρεθεί στο πρώιμο σύμπαν μέχρι σήμερα. Ακόμη πιο σημαντικό, βρήκαν ισχυρές ενδείξεις ότι ο εν λόγω γαλαξίας φιλοξενεί μερικά άστρα από την πρώτη γενιά που εμφανίσθηκε.

Ο γαλαξίας CR7 βρίσκεται στην κατεύθυνση του Αστερισμού του Εξάντα και είναι τρεις φορές πιο φωτεινός από τον φωτεινότερο μακρινό -στον χώρο και τον χρόνο- γαλαξία που είχε βρεθεί μέχρι σήμερα, τον «Χιμίκο».

Τα άστρα που φαίνεται να περιέχει, ανήκουν στην χαμένη γενιά των τεράστιων υπέρλαμπρων -και έως τώρα καθαρά θεωρητικών- άστρων, που έλαμψαν πρώτα στο σύμπαν και τα οποία δημιούργησαν τα αρχικά βαριά χημικά στοιχεία (οξυγόνο, άνθρακα, άζωτο, σίδηρο κ.α.), που μετά διασκορπίσθηκαν παντού, σχηματίζοντας έτσι τις επόμενες γενιές άστρων (όπως ο Ήλιος μας), των πλανητών και τελικά της ζωής.

Τα καυτά αυτά άστρα, που είναι στην αστρονομία γνωστά ως «Πληθυσμός 3» και ήσαν εκατοντάδες ή και χιλιάδες φορές μεγαλύτερα από τον Ήλιο, γεννήθηκαν από την πρωταρχική ύλη (υδρογόνο, ήλιο και ελάχιστο λίθιο) που προέκυψε μετά την «Μεγάλη Έκρηξη» (Μπιγκ Μπανγκ). Η ζωή τους ήταν σύντομη, καθώς εκτιμάται ότι, μετά από μόλις 2 εκατομμύρια χρόνια ζωής, εξερράγησαν ως σούπερ-νόβα, «σπέρνοντας» τα χημικά στοιχεία τους στο σύμπαν (συγκριτικά, ο Ήλιος μας έχει ηλικία περίπου πέντε δισεκατομμυρίων ετών και αναμένεται να ζήσει άλλα τόσα χρόνια).

Μελλοντικές παρατηρήσεις θα επιβεβαιώσουν πέρα από κάθε αμφιβολία ότι όντως παρατηρήθηκαν αυτά τα άστρα-προπάτορες. Ο Ήλιος μας ανήκει στον «Πληθυσμό 1» των άστρων (νεότερα άστρα με άφθονα βαριά χημικά στοιχεία), ενώ ο «Πληθυσμός 2» περιλαμβάνει παλαιότερα από τον Ήλιο άστρα, με λιγότερα βαριά χημικά στοιχεία.