Τα τραγικά λάθη που έβαλαν το... πιστόλι στο τραπέζι

Χθες, 26 Ιουνίου, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έκλεισε πέντε μήνες ζωής. Από εκείνη τη μέρα της μεγάλης νίκης, της «πρώτης φοράς αριστερά», έχουν περάσει 150 δραματικά 24ωρα, τα οποία οδήγησαν στο σημερινό αδιέξοδο.



Η χώρα βρίσκεται επί ξύλου κρεμάμενη, είτε υπογράψει μια εξαιρετικά επώδυνη συμφωνία με τους δανειστές, είτε πολύ περισσότερο, αν οδηγηθεί σε μια ρήξη με ανεξέλεγκτες και ανυπολόγιστες συνέπειες για την οικονομία και την κοινωνία.

Κανείς δεν περίμενε στις 26 Γενάρη ότι θα ήταν εύκολα για την κυβέρνηση της Αριστεράς να διαχειριστεί την «καυτή» ατζέντα της διαπραγμάτευσης. Ωστόσο, από τον απόλυτο ενθουσιασμό και τους πανηγυρισμούς για την «αλλαγή σελίδας» στην πολιτική ιστορία του τόπου, μέχρι τις δραματικές συνεδριάσεις στις Βρυξέλλες και τα εξουθενωμένα πρόσωπα του πρωθυπουργού και των συνεργατών του, ο χρόνος που έχει περάσει μοιάζει να είναι? αιώνες.

«The game is over», είπε με σκληρότητα στον Αλέξη Τσίπρα ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, και μπορεί να επρόκειτο για τον έσχατο εκβιασμό ενόψει της σημερινής κρίσιμης διαπραγμάτευσης, ωστόσο, η φράση αυτή κρύβει μια αλήθεια. Ο χρόνος έχει τελειώσει για όλους και πλέον η κυβέρνηση βρίσκεται μπροστά στο δίλημμα «όλα ή τίποτε».

Ο ιστορικός του μέλλοντος, όμως, θα πρέπει να καταγράψει την πορεία από τις 26 Ιανουαρίου μέχρι σήμερα και πώς η χώρα έφτασε να βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο και αντιμέτωπη με μια καμπή στη σύγχρονη ιστορία της.

Οι συνθήκες εδώ και πέντε χρόνια δεν ήταν καθόλου καλές για την Ελλάδα και βεβαίως για τις κυβερνήσεις που κλήθηκαν να διαχειριστούν μια πρωτοφανή κρίση. Εγιναν στην πορεία πολλά τραγικά λάθη, όμως, από πέρυσι υπήρχαν σημάδια βελτίωσης σε όλα τα επίπεδα. Ακόμη και αναπτέρωση του ηθικού του ελληνικού λαού ότι δεν πήγαν χαμένες οι θυσίες του.

Η αναστροφή της πορείας της χώρας που κατέληξε στο σημερινό δραματικό αδιέξοδο είναι αποτέλεσμα και συγκεκριμένων λαθών που έκανε η παρούσα κυβέρνηση σε πέντε μήνες. Διότι η ατελεσφορία των διαπραγματεύσεων και το γεγονός ότι φτάσαμε σε τελεσίγραφο των δανειστών του στιλ «take it or leave it» δεν οφείλεται μόνο στη σκληρότητα των Θεσμών, αλλά και σε σοβαρά λάθη που έγιναν από την πλευρά της Αθήνας.

Παράγων Βαρουφάκης: Το πρώτο λάθος ήταν η επιλογή συγκεκριμένης στρατηγικής από τον Γιάνη Βαρουφάκη. Η θεωρία της «δημιουργικής ασάφειας» κόστισε πολύτιμο χρόνο σε μια χώρα και σε μια κυβέρνηση που δεν έπρεπε να σπαταλήσει ούτε λεπτό. Ειδικά μετά την 20ή Φεβρουαρίου έγιναν τραγικά λάθη με πρώτο (το οποίο έχουν παραδεχθεί όλοι στην κυβέρνηση) την υπογραφή μιας συμφωνίας χωρίς εκταμίευση χρημάτων. Η οικονομία βρέθηκε με την πλάτη στον τοίχο και η κυβέρνηση να διαπραγματεύεται με άδεια ταμεία. Όταν το Μαξίμου κατάλαβε ότι ο υπουργός Οικονομικών ήταν ο πιο ακατάλληλος για τη θέση του βασικού διαπραγματευτή ήταν αργά. Στην Ευρώπη είχε ήδη προκληθεί εκνευρισμός για τον επικοινωνιακό και χαρισματικό Βαρουφάκη ο οποίος, ωστόσο, λειτουργούσε με εντελώς αντιευρωπαϊκό πνεύμα. Το 18-1 σε βάρος της Ελλάδας ήταν αποτέλεσμα αυτής της προβληματικής διαπραγμάτευσης που επέλεξε ο υπουργός Οικονομικών. Και μόνο όταν απομακρύνθηκε και ανέλαβε ο ίδιος ο πρωθυπουργός υπήρξε επιτάχυνση των διαδικασιών.

Τελευταία στιγμή: Βασικό λάθος της κυβέρνησης ήταν ότι πάτησε πάνω στην «ανοχή» των Ευρωπαίων και ταυτόχρονα στη λάθος ερμηνεία της λαϊκής εντολής που έλαβε. Η τακτική της λύσης την ύστατη στιγμή αποτέλεσε ίσως το πιο σοβαρό λάθος του κ. Τσίπρα διότι αφενός αύξησε τις πιέσεις των δανειστών και αφετέρου «φούσκωσε» τον λογαριασμό που θα κληθούν να πληρώσουν οι πολίτες. Αν η συμφωνία είχε κλείσει μέχρι τα τέλη Απριλίου, όπως προέβλεπε η απόφαση της 20ής Φεβρουαρίου τώρα η χώρα δεν θα βρισκόταν με το πιστόλι στον κρόταφο, ούτε θα είχε στα χέρια της το τελεσίγραφο των δανειστών με μέτρα που ξεπερνούν τα 12 δισ. ευρώ. Κάθε μέρα που περνούσε προστίθεντο κι άλλα βάρη για τους Ελληνες, αφού οι δανειστές δεν είχαν απολύτως τίποτε να χάσουν αφήνοντας τον χρόνο να περνά. Η λογική της συμφωνίας στο «παρά πέντε» άδειασε τα ταμεία, διέλυσε το τραπεζικό σύστημα, αύξησε το δημοσιονομικό κενό και τελικά θα φέρει μια πολύ πιο επώδυνη συμφωνία, αν όχι τη ρήξη και τη χρεοκοπία. Η 30ή Ιουνίου και όσο πλησίαζε η μέρα αυτή μετατράπηκε σε βρόχο για την ελληνική οικονομία και σε μέγγενη για την ίδια την κυβέρνηση.

Απουσία στρατηγικής: Η κυβέρνηση έκανε το λάθος που κάνουν όλοι οι ερασιτέχνες της πολιτικής. Δεν είδε τα στραβά της προηγούμενης κυβέρνησης, δεν διδάχθηκε από τα λάθη της πενταετίας που πέρασε. Ο Λένιν, που θα έπρεπε να έχουν διαβάσει στον ΣΥΡΙΖΑ, έχει γράψει: «Στην πολιτική, ηθική δεν υπάρχει, υπάρχει μόνο σκοπιμότητα». Η λογική της «ηθικής κυβέρνησης» που υπερασπίζεται το? δίκαιο του λαού ενάντια στους κακούς δανειστές εγκλώβισε τον κ. Τσίπρα στη στρατηγική της «πολιτικής» διαπραγμάτευσης, η οποία ως γνωστόν, απέτυχε παταγωδώς. Ακόμη και την τελευταία στιγμή η τύχη της χώρας κρίνεται από τους Θεσμούς, από τα τεχνικά κλιμάκια, από τους τεχνοκράτες.

Βοναπαρτισμός: Η μεγαλομανία της κυβέρνησης να θέλει να αλλάξει την Ευρώπη όταν οι συσχετισμοί δεν επέτρεπαν κάτι τέτοιο, ήταν ένα λάθος που την ακολουθεί από την προεκλογική περίοδο. Όμως, το να θέλει κάποιος να αλλάξει τους ευρωπαϊκούς κανόνες χωρίς να έχει τη δύναμη να το κάνει, απλά και μόνο με ευχολόγια, ύβρεις ή αφορισμούς ήταν μια βασική αιτία της απομόνωσης και της πολιτικής ήττας στα διεθνή φόρα. Τα «γεράκια» της Ε.Ε. νίκησαν κατά κράτος όσους πίστευαν ότι μπορεί η Ευρώπη να λειτουργεί με τους ελληνικούς κανόνες κι όχι το αντίθετο. Εξ ου και οι εχθρικές, σε σημείο πρόκλησης, δηλώσεις ή συμπεριφορές των Ευρωπαίων, ωστόσο, η Ελλάδα πληρώνει εκείνο το «ουάου» του Γ. Βαρουφάκη που έδειξε περιφρόνηση για Θεσμούς με τους οποίους η Ελλάδα ήθελε να διαπραγματευτεί.

Σκληροί αριθμοί: Η κυβέρνηση έδειξε να αδιαφορεί για την κατάσταση της οικονομίας, ειδικά μετά την 20ή Φεβρουαρίου. Όταν ο υπουργός Οικονομικών δήλωνε ότι δεν θέλει η Ελλάδα τα 7,2 δισ. ευρώ αλλά αξιοπρέπεια, ουσιαστικά αγνοούσε τον βασικό κανόνα της διαπραγμάτευσης. Ότι η αδύναμη πλευρά, αυτή που βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο οφείλει πρώτα να διασφαλίσει τα νώτα της, κι όχι βεβαίως με ασαφή ανοίγματα στη Ρωσία, την Κίνα ή τις χώρες BRICS. Η σκληρότητα των αριθμών ήρθε να αποδυναμώσει τη διαπραγματευτική ικανότητα της Αθήνας και να επιτείνει την αβεβαιότητα. Γι’ αυτό έφυγαν πάνω από 30 δισ. από τις τράπεζες σε λίγους μήνες. Γι’ αυτό έχουν καταρρεύσει τα έσοδα από φόρους, παρά τη ρύθμιση για τις 100 δόσεις. Γι’ αυτό δεν πληρώνει κανείς και τα «κόκκινα» δάνεια έχουν υπερβεί τα 100 δισ. ευρώ. Και τελικά για τον λόγο αυτό η χώρα δεν έχει χρήματα να πληρωσει ούτε τους μισθούς και τις συντάξεις. Οι αριθμοί εκδικούνται όταν τους αγνοείς.

Ασυνεννοησία
Τα μέτρα και η έλλειψη ομοψυχίας

Λάθος μέτρα Ο ΣΥΡΙΖΑ εγκλωβίστηκε στις προεκλογικές του δεσμεύσεις για «αποκατάσταση» των αδικημένων των μνημονίων, με αποτέλεσμα το μείγμα των μέτρων που προτείνει να είναι εντελώς λανθασμένο. Οταν το 93% του ελληνικού «πακέτου» στηρίζεται σε φόρους την ίδια στιγμή που προσλαμβάνονται εκατοντάδες στο Δημόσιο, είναι δεδομένη η σκληρή γραμμή των δανειστών και η εμμονή για μεταρρυθμίσεις. Οι μονομερείς ενέργειες που έχουν δημοσιονομικό κόστος, χωρίς ούτε μια πρόταση για περιστολή δαπανών, αποτέλεσαν «casus belli» για τους Θεσμούς.

Διάσπαση
Ουδεμία φορά τους τελευταίους πέντε μήνες δεν εμφανίστηκε το πολιτικό σύστημα της χώρας ενωμένο, με βασική ευθύνη της κυβέρνησης. Ακόμη και στο κρισιμότατο προηγούμενο τριήμερο που η «μπάλα» παίζεται στην παράταση, δεν υπήρξε καμιά προσπάθεια εθνικής συνεννόησης. Πέντε αρχηγοί κομμάτων (Τσίπρας, Σαμαράς, Καμμένος, Θεοδωράκης, Γεννηματά) βρέθηκαν τις ίδιες ημέρες στις Βρυξέλλες αλλά δεν αντάλλαξαν ούτε κουβέντα, δεν συναντήθηκαν ποτέ. Επρεπε ο πρωθυπουργός να πάρει την πρωτοβουλία, ώστε να δείξει ότι η Ελλάδα είναι ενωμένη και μπορεί να αντιμετωπίσει τους παραλογισμούς των δανειστών. Όμως, κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο, καθώς όλους τους προηγούμενους μήνες καλλιεργήθηκε κλίμα εμφυλίου στη χώρα και μια λογική «εμείς οι καλοί και πατριώτες, εσείς οι μνημονιακοί και γερμανοτσολιάδες». Ο διχασμός, όπως είναι γνωστό, πληγώνει πρώτα από όλα τη χώρα.