Σε αχαρτογράφητα νερά η Ευρωζώνη

Το μεγαλόπνοο ευρωπαϊκό σχέδιο για μια άθραυστη ένωση την οποία εγγυάται το κοινό νόμισμα μπήκε σε αχαρτογράφητα νερά χθες, όταν τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης αρνήθηκαν να παρατείνουν τη χρηματοδότηση της Ελλάδας για να αποτρέψουν την επαπειλούμενη στάση πληρωμών του χρέους της.




Παρότι οι υπουργοί Οικονομικών των υπολοίπων 18 κρατών μελών της Ευρωζώνης επέμειναν ότι θέλουν η Ελλάδα να παραμείνει στο κοινό νόμισμα, η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να απορρίψει την τελική προσφορά των πιστωτών και να οργανώσει ένα δημοψήφισμα προκάλεσε οργή σε πολλούς εξ αυτών και ορισμένοι έκαναν λόγο κατ' ιδίαν περί αποπομπής της Αθήνας από το κοινό νόμισμα, σύμφωνα με ανάλυση του πρακτορείου ειδήσεων Reuters.

"Έπαιξαν πόκερ. Αλλά στο πόκερ μπορεί να χάσεις", έκρινε ο υπουργός Οικονομικών της Αυστρίας Χανς Γεργκ Σέλινγκ μετά τη χθεσινή συνεδρίαση του Eurogroup χωρίς τη συμμετοχή του Έλληνα ομολόγου του.

Ένας μη κατονομαζόμενος Ευρωπαίος αξιωματούχος επέρριψε την ευθύνη για την αποτυχία των διαπραγματεύσεων στον Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα προσωπικά. "Κάναμε ό,τι ήταν δυνατόν. Επέλεξαν να σταματήσουν όταν ήμασταν τόσο κοντά στο να λύσουμε το πρόβλημα με έναν τρόπο που θα τους επέτρεπε να το πουλήσουν"—να επιτύχουν την αποδοχή της συμφωνίας από την κοινή γνώμη στην Ελλάδα—πρόσθεσε ο ίδιος.

Πέραν του πολιτικού δράματος στην Ελλάδα, οι επόμενες ημέρες θα αποτελέσουν μια μεγάλη δοκιμασία για την νομισματική ένωση που συστήθηκε πριν από 16 χρόνια και κατηγορείται από πολλούς για την τεράστια ανεργία σε πολλές χώρες πλην της Γερμανίας και των γειτόνων της στον πλουσιότερο ευρωπαϊκό βορρά.

"Πρέπει να κάνουμε όλα όσα είμαστε σε θέση για να αντιμετωπίσουμε κάθε απειλή μετάδοσης" της κρίσης, επέμεινε ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε μετά το συμβούλιο των υπουργών, το οποίο ουσιαστικά απαίτησε την επιβολή ελέγχων στις κινήσεις κεφαλαίων στην Ελλάδα για να αποτραπούν μεγαλύτερα προβλήματα για τις ελληνικές τράπεζες, από τις οποίες οι καταθέτες αποσύρουν μετρητά.

Αν και αναγνώρισαν ότι μόνο η Ελλάδα ή οι τράπεζες οι ίδιες μπορούν να λάβουν τέτοια μέτρα, οι υπουργοί ανέφεραν ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το διοικητικό συμβούλιο της οποίας συνεδριάζει σήμερα, πρέπει να χρησιμοποιήσει τις δυνατότητές που διαθέτει για να σταθεροποιήσει τις αγορές.

"Μπορείτε να θεωρείτε βέβαιο ότι η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει έντονα προβλήματα τις επόμενες ημέρες λόγω αυτής της απόφασης", δήλωσε ο Σόιμπλε, πολλοί συντηρητικοί συνάδελφοι του οποίου δεν κρύβουν ότι θα προτιμούσαν η Ελλάδα να εξαναγκαστεί να εγκαταλείψει την ευρωζώνη. "Αυτό είναι δύσκολο καθώς δεν γνωρίζουμε πώς θα εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της", πρόσθεσε.

Τόσο ο ίδιος όσο και άλλοι ευρωπαίοι αξιωματούχοι επέμειναν ότι έχουν πίστη στους μηχανισμούς σταθεροποίησης που δημιουργήθηκαν όταν οι αγορές είχαν ωθήσει την ευρωζώνη στα πρόθυρα της διάλυσης μετά από μια σειρά κρίσεων κρατικού χρέους και επαπειλούμενων χρεοκοπιών, που ακολούθησε τη χρηματοοικονομική κρίση του 2008.

Πάντως, αντηχώντας τον Γάλλο ομόλογό του Μισέλ Σαπέν, ο Σόιμπλε επέμεινε μετά την πέμπτη αδιέξοδη συνεδρίαση του Eurogroup μέσα σε ένα μήνα και κάτι πως "η Ελλάδα παραμένει μέλος της Ευρωζώνης και η Ελλάδα συνεχίζει να είναι μέρος της Ευρώπης".

Το Ρόιτερς αναφέρει ότι πλέον λίγοι Ευρωπαίοι ηγέτες δείχνουν εμπιστοσύνη προς την ελληνική κυβέρνηση, παρότι οι εκκλήσεις της να υπάρξει ελάφρυνση χρέους και οι επικρίσεις της όσον αφορά τα μέτρα σε αντάλλαγμα για το πρόγραμμα στήριξης, που απονέκρωσαν την οικονομική ανάπτυξη, βρίσκουν σύμφωνους ορισμένους από τους κορυφαίους οικονομολόγους.

Κατά πηγές του Ρόιτερς, όταν συναντήθηκαν οι αντιπρόσωποι των τριών θεσμών-πιστωτών, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ μετά την αποχώρηση του Έλληνα υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, ένας ανώτερος αξιωματούχος αστειεύτηκε λέγοντας ότι μπορούν να ξαναρχίσουν να χρησιμοποιούν τον όρο "τρόικα", που ο Έλληνας υπουργός επέμενε να πάψει να χρησιμοποιείται λόγω της αρνητικής του φόρτισης για τους Έλληνες.

Ο υπουργός Οικονομικών της Ολλανδίας και πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ αναφέρθηκε στο ενδεχόμενο η ελληνική Βουλή να απορρίψει το αίτημα του Αλέξη Τσίπρα να οργανωθεί δημοψήφισμα, αλλά το κοινοβούλιο το ενέκρινε, κάτι που σημαίνει ότι δεν θα υπάρξει αλλαγή της κατάστασης πριν ανοίξουν οι αγορές την Δευτέρα. Μολαταύτα ο Ντάισελμπλουμ επέμεινε: "η διαδικασία δεν έχει τελειώσει. Δεν θα τελειώσει ποτέ πιθανόν. Θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με την Ελλάδα. Πολλά πράγματα μπορεί να γίνουν, πολλά σενάρια είναι πιθανά".

Απομένει να φανεί το πώς θα λειτουργήσουν οι μηχανισμοί αποτροπής της μετάδοσης της κρίσης. Εάν η Ελλάδα δεν προχωρήσει, όπως έχει γνωστοποιήσει ότι θα πράξει, στην αποπληρωμή της δόσης 1,6 δισεκ. ευρώ στο ΔΝΤ την Τρίτη, η αθέτηση πληρωμών αυτή μπορεί να έχει επιπτώσεις και σε άλλες χώρες.

Η ΕΚΤ καλείται να αποφασίσει εάν θα συνεχίσει να χορηγεί ρευστότητα στις ελληνικές τράπεζες, καθώς ένα μεγάλο μέρος του χαρτοφυλακίου τους είναι ελληνικά κρατικά ομόλογα και το πρόγραμμα στήριξης τυπικά λήγει την Τρίτη.

Η κεντρική τράπεζα και ο Μάριο Ντράγκι διστάζουν να λάβουν μια τέτοια κατεξοχήν πολιτική απόφαση. Παράλληλα, οι πολιτικοί ηγέτες διστάζουν να παραμερίσουν τις αποφάσεις των υπουργών Οικονομικών, καθώς κάτι τέτοιο θα έστελνε το μήνυμα ότι οι κανόνες μπορούν να παραβιαστούν, επισημαίνει το Ρόιτερς.

Ο Ντόναλντ Τουσκ, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, επέμεινε ωστόσο ότι οι ηγέτες είναι αυτοί που οφείλουν να αναλάβουν την ευθύνη σε μια κρίση που επηρεάζει την ΕΕ ως σύνολο.

Τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα ο Τουσκ επικοινώνησε ξανά με τους ηγέτες των κρατών-μελών της ευρωζώνης κι έγραψε στο Twitter ότι "η Ελλάδα είναι και πρέπει να παραμείνει μέλος της ευρωζώνης".

Καθώς η Βρετανία σχεδιάζει εξάλλου να οργανώσει ένα δημοψήφισμα για την παραμονή της ή όχι στην ΕΕ, πολλοί ανησυχούν για τις οικονομικές συνέπειες που θα είχε μια τόσο σοβαρή παραβίαση των κανόνων της. Το δημοκρατικό έλλειμμα της ΕΕ και οι διαμαρτυρίες που προκαλεί ίσως θέσουν υπο αμφισβήτηση την ίδια της την ύπαρξη με τη σημερινή της μορφή.

Αποχωρώντας από τις Βρυξέλλες χθες, ο Γιάνης Βαρουφάκης προειδοποίησε ότι ο τρόπος που αντιμετωπίζει η ευρωζώνη την Ελλάδα ίσως καταφέρει σοβαρό πλήγμα στην αξιοπιστία της ως θεσμού μιας "ένωσης δημοκρατικών εταίρων". "Και πολύ φοβάμαι ότι η ζημιά αυτή θα είναι μόνιμη", πρόσθεσε.