Το φαύλο κύκλο που προκαλούν στην οικονομία της ΕΕ τα υψηλά πλεονάσματα, ειδικά αν στηρίζονται σε αύξηση φόρων, εμποδίζοντας έτσι την τόνωση της κατανάλωσης, των επενδύσεων και της ανάπτυξης, επισήμανε στην ομιλία του κατά τη βράβευσή του από την Ακαδημία Αθηνών ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι.
Φέρνοντας παραδείγματα από την κρίση που πέρασε η ευρωζώνη και συγκρίνοντας την πολιτική που τότε ασκήθηκε με αυτή άλλων κρατών όπως οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία, μετέφερε το μήνυμα της αλλαγής μείγματος πολιτικής και της έμφασης πλέον σε δημοσιονομικά εργαλεία τόνωσης της ανάπτυξης, με τη δημιουργία του αναγκαίου χώρου για επενδύσεις.
Ο κ. Ντράγκι, έδωσε έμφαση και στην ανάγκη να γίνει πράξη η πραγματική σύγκλιση σε επίπεδο κατά κεφαλήν εισοδήματος ανάμεσα στα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως επισήμανε, είναι ζωτικής σημασίας να εφαρμοστούν οι σωστές εθνικές αλλά και ευρωπαϊκές πολιτικές ούτως ώστε να βοηθηθούν κράτη τα οποία έμειναν πίσω την περίοδο της κρίσης για να συγκλίνουν "και ειδικά η Ελλάδα", όπως ανέφερε.
Έκρουσε και τον κώδωνα του μκινδύνου για την αδυναμία ολοκλήρωσης των παρεμβάσεων θωράκισης της ΕΕ και ειδικά του αναβαθμισμένου ESM, αλλά και για τη χαμηλή πρόοδο στο πεδίο του συντονισμού των δημοσιονομικών πολιτικών.
Όπως εξήγησε, υπό τις παρούσες συνθήκες ατελούς ολοκλήρωσης της ΟΝΕ, όταν χώρες τελούν σε πίεση από τις αγορές θα πρέπει είτε να ενταχθούν σε προγράμματα προσαρμογής είτε να υιοθετήσουν μεταρρυθμίσεις οι οποίες έχουν σχεδιαστεί πρόχειρα και εύκολα ανατρέπονται εκ των υστέρων.
Τούτο σημαίνει, μεταξύ άλλων, όπως είπε "μία πολιτική δημοσιονομικής προσαρμογής μέσω της αύξησης των φόρων η οποία επιδεινώνει την ύφεση". Μάλιστα, εξήγησε ότι όταν πολλές χώρες βρίσκονται σε αυτή τη θέση γιατί οι μηχανισμοί δεν έχουν υιοθετηθεί ούτως ώστε να στηρίξουν τα εν λόγω κράτη, "τότε η κρίση μπορεί να επεκταθεί σε όλη τη Νομισματική Ένωση".
Εξήγησε ότι αυτό συνέβη το 2010-2012 όταν οικονομίες οι οποίες ουσιαστικά συνιστούσαν το ένα τρίτο του ευρωπαϊκού ΑΕΠ επιβλήθηκε να ασκήσουν προ- κυκλική δημοσιονομική πολιτική ούτως ώστε να διασφαλίσουν την βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους τους. Τούτο όμως ουσιαστικά αποτέλεσε τον παράγοντα που οδήγησε σε δεύτερο κύκλο ύφεσης της ευρωζώνης. Με άλλα λόγια, "η έλλειψη εμπιστοσύνης ουσιαστικά αύξησε τον κίνδυνο", εξήγησε.
Αλλάζει η ισορροπία
Κατά τον κ. Ντράγκι, ο ιδανικός συνδυασμός πολιτικών σταθεροποίησης μίας οικονομίας αλλάζει. Η δημοσιονομική πολιτική διαδραματίζει πλέον πιο σημαντικό ρόλο γιατί επιδρά εντονότερα στους λεγόμενους πολλαπλασιαστές. Εξήγησε ότι η ανασφάλεια οδηγεί σε υψηλότερα ποσοστά αποταμίευσης και στη συμπίεση της ζήτησης στην οικονομία και άρα των εισοδημάτων. Τούτο με τη σειρά του τροφοδοτεί ακόμα περισσότερο την αβεβαιότητα.
"Η δημοσιονομική πολιτική μπορεί να σπάσει αυτόν τον φαύλο κύκλο καθώς έχει μεγαλύτερους πολλαπλασιαστές" επισήμανε, εξηγώντας ότι μπορεί να προκαλέσει προσδοκίες για υψηλότερα εισοδήματα.
Αλλά και οι κυβερνήσεις σύμφωνα με τον Μάριο Ντράγκι μπορούν να αυξήσουν τα μελλοντικά τους εισοδήματα μέσω υψηλότερων δαπανών, καθώς έτσι θα αυξήσουν την παραγωγικότητα και το δυνητικό τους προϊόν στο μέλλον. Εξήγησε όμως ότι αυτή η πολιτική δεν έχει φανεί προς το παρόν στην ευρωζώνη.
Υπερβολική λιτότητα στην ΕΕ
Έφερε ως παράδειγμα τις δημοσιονομικές επιδόσεις των προηγούμενων ετών. Όπως είπε από το 2009 έως το 2018 το μέσο κυκλικά προσαρμοσμένο πρωτογενές αποτέλεσμα ήταν -5,7% του ΑΕΠ για την Ιαπωνία, -3,6% του ΑΕΠ για τις Ηνωμένες Πολιτείες και +0,5% του ΑΕΠ για την Ευρωζώνη...
Ο Μάριο Ντράγκι έδωσε έμφαση και στις διαρθρωτικές πολιτικές οι οποίες θα μπορέσουν να επιταχύνουν την αναδιάρθρωση πόρων προς την καινοτομία και την έμφαση σε νέες τεχνολογίες, κάτι που με τη σειρά του θα αυξήσει τη συνολική παραγωγικότητα (total factor productivity). Ως παραδείγματα τέτοιων επενδύσεων έφερε τη βελτίωση των συστημάτων εκπαίδευσης ή τις επενδύσεις σε βασικές υποδομές.
Αλλά και οι δημοσιονομικές πολιτικές - όπως εξήγησε - θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να μειώσουν τις κοινωνικές διαφορές και να ενισχύσουν την συμμετοχή στην αγορά εργασίας, ούτως ώστε να μειωθεί η ανάγκη για αποταμιεύσεις και να τονωθεί η ζήτηση στην οικονομία.
Εξήγησε πως τα κέρδη θα είναι μεγαλύτερα σε οικονομίες στις οποίες υπάρχουν μεγάλες ανάγκες για επενδύσεις και για μεταρρυθμίσεις. Σύμφωνα με υπολογισμούς της ΕΚΤ, σε μία οικονομία όπως η Γερμανία αν αυξηθούν οι παραγωγικές δημόσιες επενδύσεις για 1% επί πέντε έτη τότε το ΑΕΠ μπορεί να αυξηθεί κατά 2%, το ίδιο και οι ιδιωτικές επενδύσεις. Επιπλέον κέρδη θα υπάρξουν αν οι παραπάνω επενδύσεις συνδυαστούν με παρεμβάσεις στην παραγωγικότητα.
Ο Μάριο Ντράγκι μετέφερε το "μήνυμα" απευθύνοντας έκκληση στους φορείς χάραξης πολιτικής να αναλάβουν δράση "σήμερα" προκειμένου να θωρακίσουν το μέλλον της Ευρωζώνης. Τόνισε ότι οι φορείς χάραξης πολιτικής "έχουν την ευθύνη να διδαχθούν από το παρελθόν, να μελετήσουν τις εμπειρίες άλλων και να αποφύγουν τους κινδύνους που μπορούν να προβλεφθούν, αλλάζοντας σήμερα τις πολιτικές τους". Ζήτησε επίσης να ολοκληρωθούν τα εργαλεία θωράκισης της ΕΕ και υπεραμύνθηκε της πολιτικής που άσκησε στο τραπεζικό πεδίο.
Φέρνοντας παραδείγματα από την κρίση που πέρασε η ευρωζώνη και συγκρίνοντας την πολιτική που τότε ασκήθηκε με αυτή άλλων κρατών όπως οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία, μετέφερε το μήνυμα της αλλαγής μείγματος πολιτικής και της έμφασης πλέον σε δημοσιονομικά εργαλεία τόνωσης της ανάπτυξης, με τη δημιουργία του αναγκαίου χώρου για επενδύσεις.
Ο κ. Ντράγκι, έδωσε έμφαση και στην ανάγκη να γίνει πράξη η πραγματική σύγκλιση σε επίπεδο κατά κεφαλήν εισοδήματος ανάμεσα στα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως επισήμανε, είναι ζωτικής σημασίας να εφαρμοστούν οι σωστές εθνικές αλλά και ευρωπαϊκές πολιτικές ούτως ώστε να βοηθηθούν κράτη τα οποία έμειναν πίσω την περίοδο της κρίσης για να συγκλίνουν "και ειδικά η Ελλάδα", όπως ανέφερε.
Έκρουσε και τον κώδωνα του μκινδύνου για την αδυναμία ολοκλήρωσης των παρεμβάσεων θωράκισης της ΕΕ και ειδικά του αναβαθμισμένου ESM, αλλά και για τη χαμηλή πρόοδο στο πεδίο του συντονισμού των δημοσιονομικών πολιτικών.
Όπως εξήγησε, υπό τις παρούσες συνθήκες ατελούς ολοκλήρωσης της ΟΝΕ, όταν χώρες τελούν σε πίεση από τις αγορές θα πρέπει είτε να ενταχθούν σε προγράμματα προσαρμογής είτε να υιοθετήσουν μεταρρυθμίσεις οι οποίες έχουν σχεδιαστεί πρόχειρα και εύκολα ανατρέπονται εκ των υστέρων.
Τούτο σημαίνει, μεταξύ άλλων, όπως είπε "μία πολιτική δημοσιονομικής προσαρμογής μέσω της αύξησης των φόρων η οποία επιδεινώνει την ύφεση". Μάλιστα, εξήγησε ότι όταν πολλές χώρες βρίσκονται σε αυτή τη θέση γιατί οι μηχανισμοί δεν έχουν υιοθετηθεί ούτως ώστε να στηρίξουν τα εν λόγω κράτη, "τότε η κρίση μπορεί να επεκταθεί σε όλη τη Νομισματική Ένωση".
Εξήγησε ότι αυτό συνέβη το 2010-2012 όταν οικονομίες οι οποίες ουσιαστικά συνιστούσαν το ένα τρίτο του ευρωπαϊκού ΑΕΠ επιβλήθηκε να ασκήσουν προ- κυκλική δημοσιονομική πολιτική ούτως ώστε να διασφαλίσουν την βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους τους. Τούτο όμως ουσιαστικά αποτέλεσε τον παράγοντα που οδήγησε σε δεύτερο κύκλο ύφεσης της ευρωζώνης. Με άλλα λόγια, "η έλλειψη εμπιστοσύνης ουσιαστικά αύξησε τον κίνδυνο", εξήγησε.
Αλλάζει η ισορροπία
Κατά τον κ. Ντράγκι, ο ιδανικός συνδυασμός πολιτικών σταθεροποίησης μίας οικονομίας αλλάζει. Η δημοσιονομική πολιτική διαδραματίζει πλέον πιο σημαντικό ρόλο γιατί επιδρά εντονότερα στους λεγόμενους πολλαπλασιαστές. Εξήγησε ότι η ανασφάλεια οδηγεί σε υψηλότερα ποσοστά αποταμίευσης και στη συμπίεση της ζήτησης στην οικονομία και άρα των εισοδημάτων. Τούτο με τη σειρά του τροφοδοτεί ακόμα περισσότερο την αβεβαιότητα.
"Η δημοσιονομική πολιτική μπορεί να σπάσει αυτόν τον φαύλο κύκλο καθώς έχει μεγαλύτερους πολλαπλασιαστές" επισήμανε, εξηγώντας ότι μπορεί να προκαλέσει προσδοκίες για υψηλότερα εισοδήματα.
Αλλά και οι κυβερνήσεις σύμφωνα με τον Μάριο Ντράγκι μπορούν να αυξήσουν τα μελλοντικά τους εισοδήματα μέσω υψηλότερων δαπανών, καθώς έτσι θα αυξήσουν την παραγωγικότητα και το δυνητικό τους προϊόν στο μέλλον. Εξήγησε όμως ότι αυτή η πολιτική δεν έχει φανεί προς το παρόν στην ευρωζώνη.
Υπερβολική λιτότητα στην ΕΕ
Έφερε ως παράδειγμα τις δημοσιονομικές επιδόσεις των προηγούμενων ετών. Όπως είπε από το 2009 έως το 2018 το μέσο κυκλικά προσαρμοσμένο πρωτογενές αποτέλεσμα ήταν -5,7% του ΑΕΠ για την Ιαπωνία, -3,6% του ΑΕΠ για τις Ηνωμένες Πολιτείες και +0,5% του ΑΕΠ για την Ευρωζώνη...
Ο Μάριο Ντράγκι έδωσε έμφαση και στις διαρθρωτικές πολιτικές οι οποίες θα μπορέσουν να επιταχύνουν την αναδιάρθρωση πόρων προς την καινοτομία και την έμφαση σε νέες τεχνολογίες, κάτι που με τη σειρά του θα αυξήσει τη συνολική παραγωγικότητα (total factor productivity). Ως παραδείγματα τέτοιων επενδύσεων έφερε τη βελτίωση των συστημάτων εκπαίδευσης ή τις επενδύσεις σε βασικές υποδομές.
Αλλά και οι δημοσιονομικές πολιτικές - όπως εξήγησε - θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να μειώσουν τις κοινωνικές διαφορές και να ενισχύσουν την συμμετοχή στην αγορά εργασίας, ούτως ώστε να μειωθεί η ανάγκη για αποταμιεύσεις και να τονωθεί η ζήτηση στην οικονομία.
Εξήγησε πως τα κέρδη θα είναι μεγαλύτερα σε οικονομίες στις οποίες υπάρχουν μεγάλες ανάγκες για επενδύσεις και για μεταρρυθμίσεις. Σύμφωνα με υπολογισμούς της ΕΚΤ, σε μία οικονομία όπως η Γερμανία αν αυξηθούν οι παραγωγικές δημόσιες επενδύσεις για 1% επί πέντε έτη τότε το ΑΕΠ μπορεί να αυξηθεί κατά 2%, το ίδιο και οι ιδιωτικές επενδύσεις. Επιπλέον κέρδη θα υπάρξουν αν οι παραπάνω επενδύσεις συνδυαστούν με παρεμβάσεις στην παραγωγικότητα.
Ο Μάριο Ντράγκι μετέφερε το "μήνυμα" απευθύνοντας έκκληση στους φορείς χάραξης πολιτικής να αναλάβουν δράση "σήμερα" προκειμένου να θωρακίσουν το μέλλον της Ευρωζώνης. Τόνισε ότι οι φορείς χάραξης πολιτικής "έχουν την ευθύνη να διδαχθούν από το παρελθόν, να μελετήσουν τις εμπειρίες άλλων και να αποφύγουν τους κινδύνους που μπορούν να προβλεφθούν, αλλάζοντας σήμερα τις πολιτικές τους". Ζήτησε επίσης να ολοκληρωθούν τα εργαλεία θωράκισης της ΕΕ και υπεραμύνθηκε της πολιτικής που άσκησε στο τραπεζικό πεδίο.
